Morgunblaðið - 18.02.1987, Síða 48

MORGUNBLAÐIÐ, MIÐVIKUDAGUR 18. FEBRÚAR 1987
48
Minning:
Elín Kristjáns-
dóttir Hafnarfirði
Nú er hún Elín langamma okkar
dáin og eigum við erfitt með að
sætta okkur við það. En við trúum
því að nú sé hún komin til guðs og
laus við allar þjáningamar.
í um það bil þrjá mánuði barðist
hún hetjulegri baráttu fyrir lífi sínu
í miklum veikindum, ásamt læknum
og hjúkrunarliði á St. Jósepsspítal-
anum í Hafnarfirði og á Borgarspít-
alanum, þar sem hún lá mest allan
veikindatímann. Gekk hún í gegn-
um tvo stóra uppskurði sem lömuðu
þrek hennar. En hún trúði því alltaf
að hún kæmist aftur á fætur þótt
ótrúlegt væri, komin hátt á níræðis-
aldur, styrkurinn og lífsviljinn var
svo mikill.
Okkur fannst svo gaman að
koma í heimsókn til langömmu og
langafa á Hringbrautina. Þau röbb-
uðu við okkur og hann gæddi okkur
stundum á konfekti og sýndi okkur
myndir úr safninu sínu, og hún var
svo fljót að laga súkkulaði og bera
það fram með kleinunum og pönnu-
kökunum sínum góðu ásamt fleira
góðgæti.
Þau voru bæði alltaf glöð og ung
í anda þrátt fyrir aldurinn, samhent
voru þau ætíð og hjálpuðu hvort
öðru.
Við heimsækjum þau ekki framar
á Hringbrautina og tregum við það
og mæður okkar Svandís og Fríða
einnig, því þær eiga elskulegar
minningar eins og við um trygg-
lynda og Ijúfa ömmu.
Viljum við öll þakka henni allt
hið góða, er hún veitti okkur. Við
biðjum guð að styrkja langafa í
-íiknuði hans og góða verndarengla,
■ð leiða elsku langömmu í hennar
\ju heimkynnum.
Elín Þóra, Eyrún Ásta og
Thelma litla.
Þann 10. febrúar andaðist
tengdamóðir mín, Elín Kristjáns-
dóttir, sem búsett var á Hringbraut
19 í Hafnarfirði.
Það mun margur sakna þess að
geta ekki lengur komið við á Hring-
brautinni hjá Elínu og Lárusi og
notið hlýleika þeirra og gestrisni,
því þaðan mátti enginn fara nema
hann hefði þegið góðgerðir. Heimili
þeirra Lárusar var fallegt og sér-
lega snyrtilegt enda var Elín
myndarleg húsrnóðir. Hún var líka
sérstaklega gestrisin, ræðin og
skemmtileg. Hagmælt var hún líka
eins og flest hennar systkini og
góður upplesari. Enda kom það oft
íyrir er við litum inn að við fengum
að heyra vísu eða stutta kafla úr
bókinni sem hún var að lesa í það
skiptið.
Frá unga aldri hafði Elín verið
starfsöm og lét ekki undan síga þó
aldurinn færðist yfir. Ég man t.d.
að hún tók enn upp úr kartöflugarð-
inum sínum þegar hún var orðin
83 ára.
Elín var líka mikill náttúiuunn-
andi og ferðuðust þau Lárus tölu-
vert um landið meðan þau höfðu
heilsu til. Þá höfðu þau mikið yndi
af að dvelja í Galtalæk með góðum
vinum.
Elín átti ættir að rekja úr Árnes-
sýslu og hélt mikið upp á Gullfoss.
Hann var fossinn hennar. Það var
því ánægjulegt að geta farið með
þeim hjónum upp að Gullfossi, einn
sumardag fyrir nokkrum árum.
Sagðist hún þá hafa séð fossinn
fcgurstan og þannig vildi hún muna
hann.
Einnig var Elín sérstaklega góð
móðir og amma. Alltaf var hún til-
búin til hjálpar með biirnin þegar
þau voru yngri og hún fullfrísk,
enda hafa bamabörnin sótt til
þeirra og sakna hennar nú. Ég er
þakklátur fyrir að hafa átt hana
að tengdamóður, og Lárusi tengda-
föður mínum votta ég innilega
samúð.
J.J.
Amma okkar, Elín Kristjáns-
dóttir, lést í Borgarspítalanum í
Rcykjavík aðfaranótt 10. febrúar
síðastliðins, áttatíu og sjö ára að
aldri.
„Eitt sinn skal hver deyja“ stend-
ur á fornri bók. Einhvem veginn
hafði ég þó aldrei íhugað þann
möguleika neitt alvarlega að amma
mín myndi deyja einn góðan veður-
dag.
I einfeldningslegum huga bams-
ins var tilvist hennar og Lárusar
afa á hæðinni fyrir neðan okkur á
Hringbraut 19 jafnóumbreytanlegt
náttúrulögmál og nótt fylgir degi,
og þó skilningurinn ykist með aldr-
inum voru þau amma og afi alltaf
stór hluti af þeirri kjölfestu lífsins
sem fylgdi mér úr föðurgarði.
Það leitar margt á hugann þegar
minningar tengdar ömmu eru rifl-
aðar upp.
Ein af sterkustu minningunum
er kleinuilmurinn. Allt frá því ég
man eftir og fram á síðustu ár var
amma að baka kleinur fyrir Góð-
templararegluna (Templarastúk-
una) í Hafnarfirði. Svona tvisvar,
þrisvar í mánuði mátti finna lokk-
andi kleinuilminn leggja út um
eldhúsgluggann hjá ömmu og léti
maður undan freistingunni og guð-
aði á gluggann var aldeilis ekki
komið að tómum kofunum. Amma
ýmist rétti okkur hveija kleinuna á
fætur annarri út um gluggann eða
bauð öllum hópnum inn í eldhús og
það var sæll og saddur krakkaskari
sem þakkaði fyrir sig þegar veisl-
unni lauk.
Það voru ekki bara kleinurnar
sem hurfu ofan í þakklát barna-
bömin því amma var mjög gest.risin
og það fór enginn með tóman maga
út úr eldhúsinu hjá henni fengi hún
einhveiju þar um ráðið, og skipti
þá engu hver gesturinn var.
Amma hefur alla tíð látið sér
annt um okkur bamabörnin og
fylgst með hvað við höfðum fyrir
stafni. Eftir að ég hvarf að heiman
til að skoða heiminn og heimsókn-
irnar á Hringbraut 19 urðu stopulli
urðu viðtökurnar innilegri og kveðj-
urnar erfiðari. Þessi umhyggja
veitti manni aukið öryggi og sjálfs-
traust í utanferðunum og brýndi
mann jafnframt í að gæta varkárni
í útlandinu til að valda þeim ömmu
og afa ekki óþarfa sorg og áhyggj-
um.
Amma var falleg kona og bar
aldurinn vel. Hún hugsaði vel um
útlit sitt og oftar en ekki fylgdust
bamsaugun lotningarfull með því
þegar amma sat á stólnum fyrir
framan spegilinn og greiddi sítt
hárið og fléttaði af fimi og list.
Glæsilegust var hún þó 'í íslenska
búningnum sem hún bar með reisn,
bein í baki eins og ung kona.
Nú þegar amma mín er öll verða
þessar minningar og margar fleiri
dýrmætari og þær munu geymast
en ekki gleymast í huga mínum.
Fyrir mína hönd og systkina
minna, Jóns Ragnars, Elínar, Hólm-
fríðar og Einars Bjarka, vil ég votta
afa okkar og nafna mínum okkar
dýpstu samúð vegna andláts ömmu.
Blessuð sé minning hennar.
Lárus Jón Guðmundsson
Hún getur stundum orðið erfið
gangan síðasta spölinn á lífsbraut-
inni þegar kraftar dvína og veikindi
lama lífsorkuna. Þá er ekki eftir
neinu að bíða. Þá má hver og einn
lofa guð fyrir að vera leystur úr
viðjum þessa lífs svo leiðin geti orð-
ið greið inn í annað líf og betra.
Þannig var það með Elínu Krist-
jánsdóttur. Hún var búin að lifa
langa ævi við góða heilsu fram eft-
ir árum, þar til nú hin nokkur
síðustu árin að að henni sóttu veik-
indi, sem að síðustu varð ekki við
ráðið. Hún lézt í Borgarspítalanum
aðfaranótt hins 10. febr. 1987. Hún
verður jarðsett frá Fríkirkjunni í
Hafnarfirði miðvikudaginn 18. febr.
Elín Kristjánsdóttir fæddist 15.
júní 1899 á Langholtsparti í Flóa.
Þar ólst hún upp hjá foreldrum
sínum og systkinum, en þau voru
12 talsins. Af þeim stóra hópi eru
enn 7 á lífi. 16 ára að aldri fór
Elín að heiman og þá til Reykjavík-
ur og gerðist þar vinnukona eða
þjónustustúlka eins og það var kall-
að. Þar lærði hún fatasaum og fór
síðan á Hússtjórnarskólann, en sá
skóli þótti þá góður skóli fyrir ung-
ar stúlkur.
Fæddur 18. febrúar 1887
Dáinn 13. júlí 1974
Áhugi einkenndi pabba, áhugi
og elja. Hann sagði oft: „Sanna
valútan er tíminn, hann endurtekur
sig ekki og það þarf að nota hann
vel.“ Hann var áhugasamur í störf-
um sínum sem prentari, bóndi,
skrifstofumaður, kaupfélagsstjóri,
forstjóri, endurskoðandi og sem
sjálfboðaliði fyrir ungmennafélags-
starfsemi, Framsóknarflokkinn,
Tímann, skógrækt, flugmál, svif-
flug og Lionshreyfinguna. Jafn-
framt hjálpaði hann einstaklingnum
og hikaði ekki við að leita til ann-
arra, ef það gæti leyst vandamál.
Hann taldi sig gæfumann og þakk-
aði það Guði, mömmu, §ölskyldunni
og sínum góðu vinum. Hann var
hrókur alls fagnaðar, naut allra lista
og bókmennta og leit á björtu hlið-
ar lífsins. í alþingishátíðarblað
Tímans 1930 ritaði hann: „Aldrei
hefur nokkur maður haft eins ríka
ástæðu til að gleðjast yfir því að
vera til og íslendingurinn á 20. öld-
inni.“
Hann virti foreldra sína, Austur-
Skaftfellinginn Magnús Jónsson,
bónda, verkamann og sjómann, og
Hallfríði Brandsdóttur, ljósmóður.
Hún var af Strandamönnum ættuð,
en þegar hún gifti sig var faðir
hennar prestur á Ási á Mýrum.
Eftir nokkur ár þar eystra fluttu
ungu hjónin að Éossi á Vestdals-
eyri við Seyðisfjörð. Þau eignuðust
þrettán böm, en aðeins fimm náðu
fullorðinsaldri og var pabbi þeirra
elstur. Um fermingu fór hann í
prentnám til Austrafólks á Seyðis-
firði, sem reyndust góðir kennarar.
Síðan vann hann hjá prentsmiðju
Björns Jónssonar á Akureyri, en
kom til Reykjavíkur 1906 og vann
í ísafoldarprentsmiðju til 1914,
nema hvað hann dvaldi á lýðháskól-
anum Valdenkilde í Danmörku
veturinn 1907.
Á þessum árum var hann í Ung-
mennafélagi Islands og eignaðist
þar góða vini upp á lífstíð, þ.á m.
Ónnu og Tryggva Þórhallsson,
Soffíu og Magnús Kjaran, Dóru og
Ásgeir Ásgeirsson, Sigríði og Jón
Árnason, Jóhannes Kjarval og Sig-
ríði og Jakob Lárusson, en hjá hans
fólki leigði pabbi á Spítalastíg 6.
Árið 1925 réð Elín sig í kaupa-
vinnu að bændaskólanum á
Hvanneyri. Þar steig hún sín ör-
laga- og gæfuspor. Meðal nemenda
skólans var ungur og frískur piltur,
sem heitir Láms Jón Guðmundsson
og er að einhveiju leyti breiðfirskr-
ar ættar. Er ekki að orðlengja það,
að þau felldu hugi saman og gengu
í hjónaband í Reykjavík árið 1928.
Síðan fylgdi Elín manni sínum vest-
ur á firði og settust þau að í
Vinaminni á Bakka í Árnarfirði.
Þama bjuggu þau við sjósókn og
landbúnað í 20 ár og þama eignuð-
ust þau bömin sín þijú. Elst þeirra
er Ásta Guðríður, þá Guðmundur
og yngst Guðrún. Öll eru þessi
systkini vel af guði gjörð og listræn
hvert á sínu sviði. Hjá þeim hjónum
ólst upp að miklu leyti piltur sem
Þórður Friðriksson heitir og lét Elín
sér mjög annt um hann. Árið 1947
tóku þau sig upp og fluttu frá Arn-
arfirði til Hafnarfjarðar og hafa þau
búið þar síðan, lengst af á Hring-
braut 19.
Alla tíð, alla sína löngu starfs-
ævi, hefur Elín unnið hörðum
höndum við hin margvíslegustu
störf. Hún bjó fjölskyldu sinni fal-
legt heimili og lagði mikla natni við
uppeldi barna sinna. Þá eins og nú
hrukku laun eins manns ekki fyrir
lífsframfæri heillar Qölskyldu. Élín
vann því úti samhliða heimilisstörf-
unum eins og títt er um margar
húsmæður. Vann Elín í físki og við
ræstingar eftir því sem til féll. Það
munaði um störf hennar hvar sem
hún lagði hönd að verki. Auk allra
þessara starfa tók Elín mikinn þátt
í félagsmálum. Hún gekk í stúkuna
Þegar séra Jakobi var veitt Holts-
prestakall undir Eyjafjöllum varð
pabba að ósk sinni, þegar hann
gerðist bóndi á einum þriðja hluta
jarðarinnar. En aftur var hann
fluttur til Reykjavíkur, þegar Fram-
sóknarflokkurinn var stofnaður
1916. Jónas Jónsson, sem pabbi
leit upp til sem vinar og gáfu-
manns, bað hann að verða ritstjóri
málgagns hins nýja flokks, Tímans,
þar til tilvonandi ritstjóri lyki námi
innan nokkurra mánaða, og úr því
varð.
Frá Holti hafði pabbi stundum
talað til Vestmannaeyja og þá tekið
eftir hinni fallegu og glettnu rödd
símastúlkunnar þar. Síðar hittust
þau í Reykjavík og giftu sig 1918.
Hún var Guðrún Matthildur Kjart-
ansdóttir, sem alin var upp á Búðum
og Stapa á Snæfellsnesi, dóttir
Kjartans Þorkelssonar, bónda, org-
anista og hugsjónamanns frá
Staðarstað, og Sigríðar Kristjáns-
dóttur frá Arnartungu. Afi reyndi
að reka útgerð og verslun á Búðum,
en það gekk ekki. Til þess að geta
gengið í Kvennaskólann réð
mamma sig í kaupavinnu á sumrin
og í Reykjavík vann hún sér inn
peninga með því að merkja heiman-
mund heldri manna dætra. Hún var
mannkostum gædd og þau hjón
styrktu hvort annað í meira en hálfa
öld (58 ár) og létust sama árið.
í brúðkaupsferð sigldu þau til
Kaupmannahafnar með frænda
pabba og vini, Vilmundi Jónssyni
og Kristínu Ólafsdóttur, konu hans,
sem voru að fara í framhaldsnám.
Síðan vann pabbi á skrifstofu
stjómarráðsins þar til 1920, að
stjóm sambandsins sendi hann sem
kaupfélagsstjóra austur í Hallgeirs-
eyjarhjáleigu, en þá voru Landeyj-
amar afskekktar vegna óbrúuðu
ánna á Suðurlandsundirlendi.
Þarna vom verkefnin endalaus,
en unga parið barðist fyrir fram-
förum á meðan brimið lamdi
hafnlausu strandlengjuna. Langt
var á milli leiða, en þegar þau gáf-
ust tókst skipstjórum Eimskips og
Vestmannaeyjabáta að leggja skip-
um sínum fyrir utan brimgarð og
grynningar. Þaðan reru bændur á
tíæringum sínum og skipuðu upp
nýjum vamingi, sem þeir síðan báru
frá flæðarmálinu upp á kambinn.
Daníelsher nr. 4 árið 1948 og hafði
öll stig Góðtemplarareglunnar. Elín
sat í embætti í stúkunni í marga
áratugi og var stundum fulltrúi
þennar á hinum ýmsu þingum Regl-
unnar. Hún talaði skýrt og vandað
mál og flutti mjög vel allt sem hún
tók að sér að flytja á fundum stúk-
unnar til fróðleiks eða skemmtunar.
Elín var vönduð kona til orðs og
æðis. Hún hafði ákveðnar skoðanir
á öllum höfuðmálum og reyndi aldr-
ei að fela þær fyrir neinum. Hún
var hrein og bein, heiðarleg og
ákveðin.
Nú er Elín Kristjánsdóttir farin
frá okkur. Við njótum ekki lengur
samveru hennar eins og áður, við
drekkum ekki oftar súkkulaði með
heimabökuðum kökum við stofu-
borðið hennar á Hringbraut 19. En
við minnumst svo ótal margra un-
aðsstunda sem við áttum öll saman
síðan við fluttum í Hafnarfjörð.
Þeir gleymast aldrei sólardagarnir
sem við áttum á Þingvöllum, upp
undir Keili að ógleymdum vikunum
á hvetju sumri við störf og leik á
bindindismótunum í Galtalækjar-
skógi. Þessar samverustundir
gleymast aldrei. Þetta eru dýrmæt-
ar minningar sem við hjónum eigum
um Elínu Kristjánsdóttur og Lárus
J. Guðmundsson mann hennar. Við
þökkum Elínu fyrir langt og heilla-
ríkt samstarf og fyrir alla hennar
vináttu og tryggð, sem hefur verið
okkur svo óendanlega mikils virði.
Blessuð sé minning hennar.
Guð gefi henni fagra framtíð.
Eftirlifandi manni hennar og
bömum vottum við samúð okkar.
Stefán H. Halldórsson
Þar biðu hestar með vagna og klif-
bera og fluttu vörumar upp í
pakkhús. Þaðan höfðu þeir flutt
fram í sand ullar-, kartöflu- eða
rófupoka o.fl. sem út var skipað.
Lífsbaráttan var þarna hörð eins
og annars staðar fyrir vélvæðingu.
Það tók sífellt strit að halda hring-
rás hverrar jarðar gangandi. En
þarna bjó duglegt fólk og þama
eignuðust foreldrar mínir sanna vini
eins og Valdimar á Álfhólum, Helgu
og Ágúst í Miðey, Sigurð á Brún-
um, Guðrúnu og Guðjón í Hallgeirs-
ey, Jóhann á Amarhóli og Sigríði
dóttur hans og Fagurhólsfólkið. Hjá
þessu fólki urðu sumarheimili okkar
krakkanna lengst.
Þama reið pabbi sínum gáfaða
Skjóna, sem bar hann margar ferð-
ir til Reykjavíkur. Þegar við vomm
flutt þangað 1928 var. Skjóni skot-
inn. Pabbi grét. — Þegar ég fyrir
nokkmm ámm fletti upp Hallgeirs-
eyjarhjáleigu í skrá yfir bæi og
ábúendur þeirra sá ég, að fyrir aft-
an pabba nafn stóð: hann flutti
fyrstu hlandforardæluna í Landeyj-
ar.
I næstu tuttugu og átta árin
stjómaði hann Áfengisverslun ríkis-
ins og var þakklátur fyrir góða
starfsmenn. Síðast vann hann sem
endurskoðandi Landsbankans í þó
nokkur ár og naut þess að heim-
sækja útibúin, enda hafði hann
yndi af ferðalögum, innanlands sem
utan.
Aldarminning:
Guðbrandur Magnússon