Morgunblaðið - 07.08.1987, Page 13

MORGUNBLAÐIÐ, FÖSTUDAGUR 7. ÁGÚST 1987
13
Bolli Héðinsson
Alþingi; óhæft til sjálfs-
skoðunar
Álíti menn hinsvegar aukna þjón-
ustu og bætt launakjör þingheimi
og frammámönnum þingsins til
handa of dýra, þá má alltaf benda
á ieið til spamaðar, sem er sú að
fækka þingmönnum niður í t.d. 45
og gera betur við þá sem eftir sitja,
bæði í launum og þjónustu við þá.
Gæti þá jafnvel farið svo að þing-
mannsstarfið eitt og sér yrði eftir-
sóknarvert, án þess að reiknað yrði
með, að því fygldi vegtylla ráð-
herradóms síðar meir. En hér
komum við að því sem Alþingi virð-
ist fyrirmunað að fjalla um sig
sjálft. Vegna þessa Ákkilesarhæls
Alþingis að vera fyrirmunað að
flalla um sjálft sig, þá sitjum við
nú uppi með kosningalög sem vom
nefnd „illskiljanlegur óskapnaður"
í blaðagrein í Morgunblaðinu í vetur
er leið. Held ég að landsmönnum
öllum hafi orðið óskapnaðurinn ljós
þegar úrslit kosninganna lagu fyrir
og margir hinna ólíklegustu fram-
bjóðenda gátu farið að verma bekki
á Alþingi. Þegar Alþingi fjallar um
sjálft sig, þ.á.m. kosningar til Al-
þingis, er engu líkara en augu
þingmanna ljúkist aftur fyrir öllu
öðm en eigin hagsmunum og því
sem þeir álíta vera hagsmunir ein-
stakra landshluta, f stað hagsmuna
þjóðarheildarinnar allrar.
Óneitanlega vekur þetta upp
spumingar um hvort tímabært sé
að huga að einhverskonar stóm-
lagaþingi, þingi sem sérstaklega
væri kosið til í almennum kosning-
um og hefði þann eina tilgang að
ákveða skipan Alþingis og hvemig
hátti kosningu til þess. Hefur hug-
mynd þessi oft skotið upp kollinum
þegar stjómarskrárbreytingar ber
á góma en aldrei hlotið þá umfjöllun
er skyldi.
Breytingar á stjórnar-
ráðinu
Við núverandi skipan stjómar-
ráðsins hefur sýnt sig að í veigam-
iklum málum kemur togstreita
ráðuneyta um málefni í veg fyrir
að málum sé sinnt eða þá að við-
fangsefni detta hreinlega uppfyrir
þar sem enginn einn er ábyrgur
fyrir framkvæmd þeirra. Við atrið-
um sem þessum erekki nema eitt
svar, sem er meiri samþjöppun
ráðuneyta, sem gera þau að nægj-
anlega stórum einingum til að valda
þeim verkefnum sem þeim eru falin
og hindra að skyld verkefni kunni
að vera á könnu fleiri en eins ráðu-
neytis. Um þetta virðast flestir
sammála, en þegar kemur að fram-
kvæmdinni, líkt og í síðustu stjóm-
armyndunarviðræðum, þá bera
menn fyrir sig tímaskorti og því
að málin hafi ekki hlotið nægjan-
lega umfjöllun. Þessu þarf að breyta
og hefja umfjöllunina strax svo
slíkar mótbámr heyrist ekki næst
þegar færi gefst til breytinga.
Ljóst virðist vera að á meðan
ráðherrar sitja í tilteknum ráðherra-
embættum verður aldrei hróflað við
ráðuneytaskipan þeirri sem nú er
við lýði. Eini tíminn sem gæti verið
til slíks er sá tími þegar stóm lands-
ins er í höndum starfssljómar sem
bíður þess eins að verða leyst af
hólmi af annarri stjóm. En það er
einmitt tími stómarmyndunarvið-
ræðna þegar flokkamir eru að
koma sér saman um tilhögun stóm-
ar á næsta kjörtímabili. Því þurfa
stjómmálaflokkamir að eiga í fór-
um sínum mótaðar tillögur um
stómarráðið og vera klárir í umræð-
una næst þegar röðin kemur að
þeim. Ekki er að búast við algildum
sannleik eða einni réttri niðurstöðu
í umræðunni um skipan stjónar-
ráðsins því þar hlýtur að verða um
málamiðlun að ræða sem menn
geta sætzt á á endanum.
Skipan ráðuneyta
í mínum huga væri heppilegt að
skipta viðfangsefnum stjómarráðs-
ins niður á sjö ráðuneyti sem gætu
borið heitin. forsætisráðuneyti, ut-
anríkisráðuneyti, heilbrigðis- og
tryggingaráðuneyti, menntamála-
ráðuneyti, innaríkisráðuneyti,
atvinnumálaráðuneyti og fjármála-
ráðuneyti. Innan ramma þessara sjö
ráðuneyta teldi ég að væri með
góðu móti hægt að koma öllum
málaflokkum sem telja má eðlilegt
að heyri undir hvert ráðuneyti, eft-
ir nafni þess. Með skipan í sjö
ráðuneyti væri líka komið ásættan-
legt hámark á tölu ráðherra og
tekin frá stjómmálaflokkunum sú
freising að fjölga ráðhemim til að
leysa ágreining innan flokkanna.
Hefur sýnt sig að við þá ijölgun
ráðuneyta sem varð 1970 að fjölgun
ráðuneytana hefur jafnframt orðið
stómmálamönnum freisting til þess
að fjölga ráðherrum, án þess að það
hafi endilega verið hugsunin með
lögunum sem þá tóku gildi.
Viðfangsefni Reykjavíkurbrefs
Morgunblaðsins frá í sumar viðrist
hafa horfíð í dægurþrasið þó þar
væri hreyft málum sem skipta
miklu og gætu , ef rétt væri á
málum halidð, orðið til þess að gera
stjómkerfí okkar vikara og aukið á
skilning almennings á tilgangi og
starfi stofnana lýðræðisríkisins sem
þrátt fyrir allt hafa þó verið settar
upp í þeim eina tilgangi að þjóna
landslýð.
Höfundur er hagfrseðingur og
starfaði sem efnahagsráðgjafi
síðustu ríkisstjómar.
hafa reynzt vel. Það heyrir undan-
tekningum til að erlendir viðskipta-
vinir þessara fyrirtækja hafi ekki
greitt fyrir vöruna. Islenzku út-
flutningsfyrirtækin, Sölumiðstöð
hraðfrystihúsanna (SH), Sölusam-
band íslenzkra fískframleiðenda
(SÍF), Sjávarafurðadeild SÍS og
Síuldarútvegsnefnd, svo nokkur
þeirra stærstu séu nefnd, hafa í
áratugi tryggt íslendingum há-
marksverð fyrir útfluttar sjávaraf-
urðir og algjöra skilvísi í greiðslum.
í þessu felst mikil fyllyrðing, en
hú er staðreynd. Við gerða samn-
inga hefur verið staðið af beggja
hálfu: Seljenda (SH.SÍS, SIF,
Síldarútvegsnefnd o.fl.) annars veg-
ar og kaupenda (erlendir aðilar)
hins vegar.
Það er mikilsumvert, að lands-
menn geri sér góða grein fyrir
þessari staðreynd, m.a. í ljósi þess,
sem fyrr er frá greint um erfíðleika
þeirra íslenzku fiskframleiðenda
sem hugðust hefja útflutning, án
tilskyldrar þekkingar, fjárhagsgetu
eða yfirsýnar sem þessi viðskipti
krefjast.
Vel skipulögð og fjárhagslega
sterk fyrirtæki í eigu íslendinga
sjálfra eiga að annast fisksöluna
erlendis í góðri samvinnu við er-
lenda kaupendur. í því felst efling
þjóðarhags.
Höfundur er einn þingmanna
Sjálfstæðisflokksins íReykjavík.
^Auglýsinga-
síminn er22480
Er þörf á úrbótum
eftir Kristínu Waage
Umferðarráð og þjóðin varpa nú
öndinni léttar — mesta umferðar-
helgi ársins er að baki og það án
þess að alvarleg umferðarslys yrðu.
Ókumenn og farþegar sátu spennt-
ir í bifreiðum og fleiri notuðu
ökuljós í ár en í fyrra. Forsvars-
menn umferðarráðs telja, að bætta
umferðarmenningu og fækkun
slysa megi rekja til aukins áróðurs
og er það vafalaust laukrétt. í út-
varpi og sjónvarpi var greint frá
helztu útisamkomum, gífurlegri
ölvun þeirra unglinga, er sóttu
helstu stórmótin, en ekki var nein-
um getum að því leitt, hveiju væri
að þakka það eða um að kenna.
Greinarhöfundi þykir það harla dap-
urlegt, svo ekki sé fastar að orði
kveðið, að þorri íslenzks æskufólks
fái ekki óvímaður notið útiveru í
íslenzkri náttúru. Ofurölvuð ung-
menni eru og vitnisburður þess, að
lítil virðing er borin fyrir íslenzkri
löggjöf og henni er slælega fylgt
eftir, því að áfengi er, samkvæmt
lögum, forboðið unglingum. Á einni
útvarpsstöðinni var frá því sagt, að
helztu samkvæmishetjumar hafi
lagt nótt við nýtan dag í drykkj-
unni. Fer þá að fara um ýmsa, er
drykkjutúr ungmenna telst til hetju-
skapar. Vera má, að undirrituð
hafi helzt úr lestinni í „heimsmenn-
ingarlegri“ þróun landa sinna.
Margoft hefur verið við hana sagt,
að böm byiji að drekka við 12 eða
13 ára aldur, og er helzt á viðmæl-
endum hennar að heyra, að hér sé
um órjúfanlegt náttúmlögmál að
ræða, m.ö.o. óvímaður fái enginn
notið gleðistunda og sífellt yngri
einstaklingar uppgötvi þann sann-
leik. Víst er, að ásókn í áfengi og
aðra vímugjafa er ekki náttúmlög-
mál. Þúsundir ofurölvi unglingar
em aðeins sönnun þess, að gífurleg
þörf er á auknu forvamarstarfi og
viðhorfsbreytingu.
Alkunna er, að hérlendis hefur
orðið bylting í meðferðarmálum
þeirra, er hafa ánetjazt vímugjöf-
um. Er og oft litið til íslands í leit
að fyrirmynd við uppbyggingu með-
ferðarstöðva í nágrannalöndum
Kristin Waage
okkar. Af framansögðu má og vera
ljóst, að enn um sinn em þeir fjöl-
margir einstaklingamir, sem munu
þarfnast aðstoðar við að losna úr
klóm vímugjafa.
Það virðist langur vegur frá
myndinni af glæsilega parinu, sem
skálar í glóandi víni í auglýsingu í
tímariti, niður í það hyldýpi niður-
lægingar og eymdar, sem fíkninni
fylgir, en sá vegur er oft fljótfar-
inn. Aðeins þeir, sem kynnzt hafa,
geta gert sér í hugarlund þann
harmleik, sem neytanda og ástvina
hans bíður. Við leikslok er oft svo
komið, að allar persónumar em
andlega og líkamlega að þrotum
komnar. Ometanlegt er það starf,
er fram fer í meðferðarstofnunum
okkar. Þar gefst tækifæri til að
byija að endurheimta glatað sjálfs-
traust og sjálfsvirðingu, öðlast
þekkingu á sjúkdómi sínum og
hvemig halda megi honum í skefj-
um og eiga þannig möguleika á
heilbrigðu lífi, og er hér einungis
stiklað á stóm. Meginstarfíð bíður
þó, þegar út af vemdaðri stofnun
er komið. Hlutskipti margra er það
að hafa tapað fjölskyldu, vinum,
starfi og helzt úr skóla í hildarleikn-
um. Oft hefur svo nærri ástvinum
gengið, að þeir þarfnast lengri tfma
en sex vikna til að jafna sig og
öðlast traust á viðkomandi einstakl-
ingi að nýju. Sumir einstaklingar
hafa einungis að óreglusamri flöl-
skyldu að hverfa og stundum, og
er það oft hlutskipti kvenna, bregzt
flölskyldan eða maki einn sér
ókvæða við, er leitað er hjálpar við
ánetjun vímugjafa og hafnar við-
komandi aðila. í stuttu máli geta
verið ótal ástæður þess, að einstakl-
ingurinn þarfnist stuðnings meðan
hann er að hefja uppbyggingu lífs
síns, sem hefur verið í rúst. Þetta
em engin ný sannindi enda hafa
verið rekin slík stuðningsheimili hér
í Reykjavík um árabil. Sá hængu’-
er þó á, að af um 76 plássum em
einungis 6 ætluð konum. Ánetjun
vímugjafa er sjúkdómur, sem fer
ekki í manngreinarálit, en leggst
ekki síður á konur en karla.
Margt hefur verið ritað og rætt
um áfengissýki, fíknmyndun
o.s.frv. Enn ríkja þó miklir fordóm-
ar hérlendis og ófáir em þeir, sem
telja hina ánetjuðu eigingjama,
vilja- og siðferðislausa aumingja og
vei þeim, séu þeir konur. Mörg kon-
an á því um sárt að binda, sem að
meðferð lokinni stendur e.t.v. ein,
atvinnulaus, fráskilin og með for-
dóma samfélagsins á móti sér.
Margri konunni hefur líka orðið
um megpi að bjóða þessum aðstæð-
um byrginn og flúið á náðir
gleymzku vímugjafa og um leið
tortímingar. Undirritaðri er kunn-
ugt um margan harmleikinn, er
hefur skapazt við þessar aðstæður.
Þess vegna vill hún fagna þeim
áfanga, er nú er í augsýn. Borgar-
ráð Reykjavíkur samþykkti nýlega
einróma tillögu meirihlutans þess
efnis, að keypt verði hús, sem
líknarfélagið KONAN fái til afnota
til rekstrar áfangastaðar fyrir kon-
ur, sem eru að koma úr meðferð
og þarfnast slíks stuðnings, sem
að framan er greint. Enn um sinn
mun verða brýn þörf á slíkri aðstoð
sem getur skipt sköpum um lífs-
hamingju margra kvenna.
Ákvörðun þessi ber vott um
vfðsýni og skilning borgaryfírvaida.
Höfundur er félagsfræðingur.
.IVfiele.
Heimilistœki
annað er mála-
miðlun.
. nr JÓHANN ÓLAFSSON
_-Á ■ 43 Sundaborg - 104 Raykjavík - Simi
ÞEKIU
KIÖRVARI
ÞEKUR
BETUR
ÞEKJU KJÖRVARI þekur viðinn mjög
vel og ver hann óblíðri íslenskri
veðráttu. ÞEKJU KJÖRVARI hindrar
ekki eðlilega útöndun viðarins. ÞEKJU
KJÖRVARI hentar því vel á allar
viðartegundir.
Þekjandi viðarvörn |
UTANHÚS
MÁLNING
SEM
DUGAR
VEL
KÓPAL-DÝRÓTEX
hleyptir raka auöveldlega í
gegnum sig.
Mjög gott verðrunar- og lútarþol
og rakagegnstreymi.
KÓPAL-DÝRÓTEX dugar vel.
HVlTT.c »
I■ ÖSA/StA