Morgunblaðið - 11.12.1987, Blaðsíða 14

14 C
MORGUNBLAÐIÐ, FÖSTUDAGUR 11. DESEMBER 1987
Hvað er til ráða?
eftir Tryggva
Helgason
Eins og fyrri daginn þá eru efna-
hagsmálin efst á baugi í þinginu og
í þjóðlífínu, og er það sennilega eitt-
hvað líkt í öllum löndum.
En eitt er þó meira áberandi nú
en oftast áður, en það er umræðan
um hinn mikla halla á ríkissjóði,
sem fullyrt er að sé núna meiri og
geigvænlegri en nokkru sinni áður.
Þetta var vafalaust rétt, en hvað
er þá gert til þess að losna við hall-
ann, hvað er Alþingi og ríkisstjórn
að gera til þess að koma lagi á
þessi mál?
Eins og flestir yita þá kallast
„halli“ á ríkissjóði það fyrirbæri að
tekjumar eru minni en útgjöldin.
Það vantar sem sagt peninga til
þess að borga fyrir allt það, sem
yfírvöld áforma að eyða og greiða
úr ríkissjóði.
Mismunurinn verður að koma
einhverstaðar frá, annaðhvort sem
lánsfé frá almenningi, sem skatt-
borgarar verða að borga seinna með
hærri sköttum (til þess að „endur-
greiða“ sjálfum sér), ellegar að
tekin eru „lán“ í seðlaútgáfunni;
en það felst í því, að tekin eru ný-
prentuð seðlabúnt, sem nákvæm-
lega ekkert stendur á bak við, og
þeir seðlar settir í umferð og notað-
ir sem greiðsla.
Þetta veldur hinsvegar einskonar
„þenslu-sprengingu" í efnahags-
kerfínu og vaxandi verðbólgu.
Ef útgjöld úr einhvetjum sjóði
eru meiri en tekjur þá er vitaskuld
um tvær leiðir að velja til þess að
jafna metin.
Önnur leiðin er að auka tekjurn-
ar, hin leiðin er að minnka útgjöldin;
ellegar að velja báðar þessar leiðir
að hluta þar til jöfnuði er náð.
Að auka tekjur ríkissjóðs þýðir
með öðrum orðum að auka skatt-
ana, — en mér sýnist að almenning-
ur sé orðinn svo langþreyttur á
taumlausum og síhertum skatta-
álögum að óráðlegt sé að fara meira
þá leið — að minnsta kosti í bili.
brother.
TÖLVUPRENTARAR
Leturhjól f verslunar- og
skjaiaprentun.
Hraövirkur skjalaprentari
meö breiöum vals.
Allir Brother prentararnir eru með
serial og paralleltengi.
Verð frá 14.999 kr. stgr.
VISA vildarkjör - Engin útborgun.
Eitt mesta úrval af tölvuprenturum á landinu.
íta
Hin leiðin er að lækka útgjöldin;
minnka eyðsluna. Hún felst fyrst
og fremst í því að draga saman
rekstur stofnana og fækka starfs-
fólki; loka sumum skrifstofum og
stofnunum alveg, fækka starfsfólki
í öðrum, svo og fella niður og færa
til verkefni.
Fækkun starfsmanna hjá Orku-
stofnun var spor í rétta átt, (þökk
sé þeim, sem það gerðu) en betra
væri að leggja Orkustofnun niður
að öllu leyti og segja upp öllum sem
þar hafa starfað, enda hefur það
komið fram að stofnunin væri nán-
ast verkefnalaus, og þar með
algjörlega þarflaus í þjóðfélaginu.
Verkefnin, ef einhver eru, má ann-
aðhvort strika út ellegar fresta og
geyma til seinni tíma ákvörðunar.
En þessi orð eru nú eiginlega
formáli að því, sem ég ætlaði að
leggja til með grein þessari.
Mín tillaga eða tillögur eru eftir-
farandi:
I fyrsta lagi: að Þjóðleikhúsið
verði lagt niður sem ríkisstofnun
og öllum sem við það eða í kringum
það starfa verði sagt upp nú þegar
og að leikhúsið hætti endanlega
næsta vor.
í mínum huga er þessi stofnun
leikhúss í Reykjavík fyrir Reyk-
víkinga, og það stendur Reyk-
víkingum næst að kosta sjálfir sín
leikhús (og raunar einnig sína tón-
listarskóla). Þeir eru líka að byggja
sér leikhús á öðrum stað, og hvort
Reykvíkingar vilji kosta eitt eða
fleiri leikhús fyrir sig og sína gesti
er þeirra mál; og þeirra einna —
ekki annarra.
Með þessu eina atriði má lækka
útgjöld ríkissjóðs um mörg hundruð
milljónir króna.
Til viðbótar þessu mætti telja upp
§ölda útgjaldaliða, stórra og
Tryggvi Helgason
„í mínum huga er þessi
stofnun leikhúss í
Reykjavík fyrir Reyk-
víkinga, og það stendur
Reykvíkingum næst að
kosta sjálfir sín leik-
hús.“
smárra, sem til samans myndu
spara milljarða króna.
í öðru lagi: Alþjóð á bygginguna
sem Þjóðleikhúsið hefur verið í und-
anfarin ár. Við að leggja niður þessa
starfsemi þá losnar þessi bygging
til annarra nota.
Því legg ég til, að byggingin
verði gerð upp, og henni breytt í
þinghús — sem framtíðarlausn fyrir
Alþingi íslendinga, sem sagt nýtt
Alþingi.
Með þessari ráðstöfun vinnst
margt og sparast mikið fé. Þarna
í kring eru mörg og góð bílastæði,
og örstutt í neðanjarðarbíla-
geymslu. Þá er einnig örstutt að
Amarhvoli, skrifstofum ráðuneyt-
anna, sem verið var að stækka með
kaupum á húseign SÍS fyrir nokkr-
um vikum. Þá verður einnig
auðveldur möguleiki, einhvemtíma
í framtíðinni, að gera tengibygg-
ingu milli Alþingishússins og
Amarhvols, og koma þar fyrir skrif-
stofum þingmanna, ráðherra og
flokka, minni fundarsölum, matsal,
kaffístofu og hverju því sem ekki
kæmist auðveldlega fyrir í sjálfu
Alþingishúsinu. Með þessu væri
jafnframt orðið innangengt frá Al-
þingi til allra helstu ráðuneyta, og
í framhaldi af því mætti vel hugsa
sér að gera undirgang að bíla-
geymslum neðanjarðar frá Amar-
hvoli.
Þá má einnig leggja til hliðar
allar hugmyndir um fyrirhugaða
skrifstofubyggingu við Austurvöll,
sem myndi kosta hundmð milljóna,
ef ekki milljarða, og þar að auki
yrði sú lausn miklum mun lakari
kostur.
Það er mitt álit, að hið nýja Al-
þingi yrði á einum besta stað sem
hugsanlegt væri í Reykjavík.
I þriðja lagi: Þegar Alþingi flytti
á hið nýja Alþingishús þá losnar
gamla Alþingishúsið við Austurvöll-
inn.
Það er því tillaga mín í fram-
haldi af ofanskráðu að sú bygging
verði boðin Reykjavíkurborg til
kaups í því augnamiði að það hús
verði ráðhús Reykjavíkur.
Tel ég þetta vera glæsilegustu
lausnina á ráðhúsmálum Reyk-
víkinga, og betri stað fyrir ráðhús
gefur vart að líta nokkurstaðar í
Reykjavík en einmitt þama við
sjálfan Austurvöllinn, hinn tákn-
ræna miðpunkt Reykjavíkur,
aukheldur sem þetta myndi spara
Reykvíkingum hundruð milljóna
króna útgjöld; og ef til vill er þetta
lausn, sem flestir gætu orðið sáttir
við.
Höfundur er flugmaður búsettur
á Akureyri.
Tækni og lækning
eða hækjur og kör

SKIPHOLTI 9, S 622455 & 24255
eftirKristin
Helgason
Það hlýtur að vera vandaverk að
ráðstafa því fjármagni sem til al-
menningsheilla er ætlað af Alþingi,
t.d. heilbrigðismála. Það er vart á
færi dauðlegra manna að meta hvar
þörfin er mest og hvenær á að taka
mið af sjúkleika fram yfír fjárhags-
kostnað og öfugt.
Einn er sá sjúkdómur sem heijar
mjög á fólk og er kallaður slitgigt
og þegar verst lætur þarf að skipta
um t.d. mjaðmarlið eða hnéliði.
Undirritaður varð fyrir því sl. vor
að finna fyrir eymslum í hné, sem
ágerðist er á leið sumarið. Heimilis-
læknir gaf tilvísun til sérfræðings
um að „spegla" viðkomandi hnélið.
Til að þetta gæti gerst þurfti ég að
bíða í 3 mánuði eftir sólarhrings
leguplássi á spítala. Raunar lengdist
tíminn vegna alvarlegs slyss sem
þurfti að sinna áður. Allmargir
vinnudagar töpuðust hjá mér vegna
þessa biðtíma.
Eftir hnérannsóknina var mér tjáð
að varanleg lækning væri vart önnur
en að skipta um hnélið. Eftir um-
hugsun og vangaveltur óskaði ég
eftir að það yrði gert. Þá kom í ljós
að bið eftir slíkri aðgerð væri a.m.k.
tvö ár. Það fyrsta sem mér datt í
hug var að þetta stafaði af of fáum
læknum með þekkingu á skurðlækn-
ingum á þessu sviði, en það var nú
aldeilis ekki, því það munu vera
nægjanlega margir læknar með
þessa sérþekkingu. En hvað var þá
að? Jú, ekki nógu mörg legurúm fyr-
ir bæklunaraðgerðir!!
í sumum nágrannalöndum okkar
eru hjartaaðgerðir og bæklunarað-
gerðir forgangsaðgerðir nr. 1 og 2,
t.d. í Svíþjóð. Þeir sem á þessum
aðgerðum þurfa að halda hljóta að
spyija í fáfræði sinni, hvers vegna
þessi langi biðtími hér á landi? Það
er víst ekki ljarri sanni að um 600
manns bíði eftir bæklunaraðgerð í
dag og biðtíminn lengist stöðugt.
Hvaða aldursflokkur er algengast-
ur á þessum 600 manna biðlista? Jú,
85% eru á aldrinum 65 ára og eldri
og meðalaldur þeirra sem komast í
aðgerð er 70 ára. Þá vitum við það,
að hér er um eldri borgara að ræða.
Getum við ekki gefið okkur að þeir
verða aldrei að verulegu gagni fyrir
þjóðfélagið aftur, til hvers þá að
tjasla upp á þá?
Hvað eru margir að þessum 600,
sem ekki geta verið í heimahúsum
vegna sjúkdóms og verða að komast
á sjúkrahús, þar sem nægjanleg
hjúkrun heima fyrir er ekki til stað-
ar. Hvað kostar það? Er hér verið
að spara aurana og kasta krónunni?
Áður þurfti fólk að fá staurfót eða
að leggjast í kör. Nú er þekking,
tæknin og lækning fyrir hendi. Af
hveiju má gamla fólkið ekki njóta
þekkingar nútímans og lifa lífinu lif-
andi síðustu árin?
Liðaslit er ekki sjúkdómur sem
orsakast af óreglusömu líferni, t.d.
reykingum eða óhóflegri drykkju, en
slíkt getur haft í för með sér kostnað-
arsama sjúkdóma. Hér er um að
ræða fólk sem í mörgum tilfellum
hefur lokið sínu dagsverki fyrir sig
og aðra, en fær ekki notið fullorðins-
áranna vegna þess að það eru ekki
til sjúkrarúm í nokkra daga. Það
virðist ekki eftir öðru að bíða fyrir
viðkomandi en að leggjast í kör og
sjúkrahúsin þá nauðbeygð til að taka
við þessu aldraða fólki. Hvað kostar
það?
Eru ekki einhveijir þingmenn á
Alþingi í dag sem vildu af áhuga
fyrir aldraða fólkinu kanna eða láta
kanna hvernig staða aldraðra er
varðandi bæklunaraðgerðir. Það eru
600 manns af eldri kynslóðinni sem
bíða. Tvö til þijú ár er löng bið fyrir
þá öldruðu. Valdið er hjá ykkur,
kæru þingmenn.
Höfundur er eftirlaunamaður.