Morgunblaðið - 07.02.1988, Qupperneq 25

MORGUNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR 7. FEBRÚAR 1988
B 25
* uZ

.... JJ
VELVAKANDI
SVARAR í SÍMA
1691282 KL. 10-12
FRÁ MÁNUDEGI
'a% TIL FÖSTUDAGS
I fur i/wr»i MVW'i/11
Einstaklingsfrelsi á
kostnað barnauppeldis
Til Velvakanda.
Þetta er smá hugleiðing um
uppeldismál _ sem mér eru mjög
hugleikin. Ég er húsmóðir um
þrítugt, nýfarin að vinna úti frá
kl. 8 tií 12 eftir nokkurra ára hlé,
sem ég fórnaði fyrir bömin mín
inná heimilinu og sé ekki eftir
því. Ég er orðin svo undrahdi á
þessari umræðu um réttindi
kvenna til að vinna úti, réttindi og
frelsi einstaklingsins til þess að
gera þetta og hitt, og bókstaflega
allt sem hægt er að hugsa sér.
En mér er spum, — eru bömin
ekki einstaklingar eins og fullorðið
fólk. Hvar er réttur þeirra til að
fá það uppeldi og þá ást og um-
hyggju sem móðir náttúra ætlaði
þeim í uppvexti frá foreldrum. Eða
láta foreldrar sig dreyma um að
böm fái þessa „þjónustu" á þessum
ge^mislustofnunum sem þau eru
alin upp á. Nú er ég ekki að segja
að það fólk sem vinnur á svona
stofnunum sé ekki gott fólk sem
vill vel en það er bara mannlegt
eins og við erum flest og verður í
fæstum tilfellum eins gefandi og
skilningsríkt við annarra manna
böm og eigin. Ég tala nú ekki um
séu þar kannski 5 til 10 böm á
mann, öll á sama eða svipuðum
aldri með svipaðar þarfir.
Það mikið þekki ég til á svona
stofnunum að það hvarflar ekki
að manni að fóstmr eða kennarar
elski bömin eins og foreldramir,
nema í undantekningartilfellum.
Nú tala ég af reynslu því þegar
ég átti mitt elsta bam lét ég telja
mér trú um að ég myndi detta
uppfyrir og gleyma því sem ég
kynni í vinnunni og ekki fylgjast
með. Ég byijaði strax eftir barn-
eignafrí að vinna hálfan dag og jók
það fljótlega til að halda vinnunni.
Baminu kom ég fyrst að hjá dag-
mömmu sem hætti fljótlega og þá
tók önnur við. Síðan dagvistar-
stofnanir og alltaf var bamið jafn
óðum óánægt með að fara og alla
tíð til fimm ára aldurs varð ég að
skilja við það óánægt þegar ég fór
(eða í flestum tilfellum).
Þegar ég varð bamshafandi aft-
ur var drengurinn orðinn fimm ára
og hugsaði ég með mér að nú
skyldi ég hætta að vinna, því hann
var orðinn svo erfiður og vanstillt-
ur. Þetta gerði ég og sé ég mest
eftir að hafa ekki gert það strax
eftir að ég átti hann. Því nú sá
ég hvað þetta varð allt öðmvísi
samband milli mín og seinni bama
minna heldur en við hann. Og ég
hef samviskubit enn þann dag í
dag vegna þess að ég sinnti bam-
inu varla nema til að hátta hann
og klæða fyrstu ár ævinnar. Ég
sé á seinni bömum mínum að það
em þessi fyrstu 3—4 ár sem em
baminu mikilvægust í uppeldinu
og á þeim tíma þurfa þau mikla
ást og mikið öryggi, sem ekki
fæst keypt hjá dagmömmum og
fóstmm. Ömmurnar komast oft
nálægt þessu en það er nú kannski
komið að þeim að nota þetta frelsi
einstaklingsins títtnefnda.
En núna má kvenfólk víst ekki
hafa samviskubit út af svoleiðis
hlutum. En ég hef það og skamm-
ast mín ekkert fyrir að hafa
samvisku og tel mig manneskju
að meiri að viðurkenna þetta, því
ég get gert upp mína samvisku en
ekki annarra, hvorki eiginmanns
eða annarra.
Finnst ykkur nú ekki landar
góðir áð tími sé kominn til fyrir
hjón að hætta að beijast innbyrðis
og kenna hvort öðm um að sinna
heimilinu ekki nóg og ákveða: Vil
ég fórna einhverju fyrir einstakl-
inginn, bamið mitt. Því það er
ekki bara leikfang um helgar og
hátíðir. Ef hjónin em sammála um
að fóma ekki tíma í að ala bömin
sín upp að minnsta kosti fyrstu
þrjú árin, þá held ég að böm þeirra
séu betur komin ófædd. Og ég
hvet þannig fólk til að fá sér öðmví-
si leikföng, því það getur verið
erfitt, að ætla að fara að ala börn-
in upp og skilja þau þegar þau er
komin með sálarflækjur og
kannski komin út í eiturlyfjanotk-
un eða önnur vandamál steðja að.
Munum við ekki spyija okkur á
slíkum tímamótum: „Hefði ég ekki
átt að vera heima nokkur ár og
læra að þekkja bömin mín?“
Ég held að það sé nefnilega
engin fóm þegar allt kemur til
alls og fæst ömgglega endurgoldið
margfalt — ég held að oft verði
þetta skemmtilegustu ár ævi
minnar, þau ár sem maður eyðir
með bömunum sínum.
Nú rís ábyggilega einhver upp
og segir eins og vaninn er: „Það
þarf tvær fyrirvinnur til að fram-
fleyta einu heimili." Og það er rétt
Til Velvakanda.
Allnokkuð hefur verið skrifað um
vanda hinna almennu lífeyrissjóða
eftir fund þeirra í janúar. Tvennt
kemur til, annars vegar ásælni
ríkisins í peninga þeirra til al-
mennra húsnæðislána og hins vegar
erfiðleikar sjóðanna að standa við
skuldbindingar sfnar varðandi verð-
tryggðan lífeyri til eldri sjóðfélaga
sinna, eins og ríki og bær beita
sínum mönnum á kostnað skatt-
greiðenda.
Ég hef dæmi um einn ellilífeyris-
þega, sem verið hefur í all sæmilega
launuðu starfi sl. 30 ár og greitt
samviskusamlega tíund af launum
í sinn lífeyrissjóð þennan tíma í
þeirri trú, að núna fengi hann sóma-
samlegan lífeyri. Mikið var áfall
hans þegar hann uppgötvaði að
sjóðurinn gat ekki greitt honum
meir en sem næmi ellilífeyri plús
tekjutryggingu, sem Trygginga-
stofnun ríkisins greiðir tekjulausum
ellilífeyrisþegum.
Hefði hann sjálfur lagt þessi 10
prósent af launum sínum í arð-
bærar eða verðtyggðar fjárfesting-
ar (t.d. vísitölutryggð ríkisskulda-
bréf frá 1965) þá væri hann búinn
að tryggja sér vænan lífeyri næstu
10 til 15 árin. Yrði hann langlífur
og sjóðir hans á þrotum eftir þenn-
an tíma væri unnt fyrir hann að
draga saman seglin þá með almenn-
um ellilífeyri plús tekjutryggingu
Tryggingastofnunar ríkisins — haft
svipaðar telqur og hann verður að
láta sér nægja núna.
Hugmynd hefur komið fram um
að hlaupa undir bagga með þessum
sjóðum með almennri skattheimtu
svo þeir geti staðið við skuldbind-
ingar sínar gagnvart eldri sjóðfélög-
um. í leiðara HP hinn 21. janúar
er komið inn á þessi mál. Þar er
það talið alveg fráleitt að „unga“
kynslóðin beri auknar skattbyrðar
í fáum tilfellum og þannig neyðart-
ilfelli verða alltaf til. En í flestum
tilfellum er þetta ekki rétt, en þetta
er fólk búið að telja sér trú um —
þá er líka átt við að skorta ekkert
og þekki ég til á þannig heimilum,
þar sem bæði vinna úti til að geta
skrimt en þar vantar hvorki heimil-
istæki, búslóð eða annað innan-
stokks og víðast hvar eru
myndbandstæki, afruglarar, utan-
landsferðir og ekkert látið á móti
sér. Ég leyfi mér að efast um að
réttmæt sé að v.elferð bamanna
sé fómað fyrir þetta.
Nú held ég að tími sé til kominn
að hætta að hugsa bara um sjálfan
sig og sínar þarfir. Það er örugg-
lega öllum hollt að hugsa stundum
um þarfir annarra og þá ágætt að
byija á bömunum sínum og sannið
til, þið uppgötvið að þið eruð ekki
að fóma neinu. Það er bara mis-
skilningur.
Njótið uppvaxtaráranna hjá
bömunum meðan tími er til en
látið þau ekki verða bitbein jafn-
réttisbaráttu eða fijálsræðis. Verið
búin að jafna þann ágreining áður
en bömin koma í heiminn — ef það
er ekki hægt þá mæli ég ekki með
bameignum, bamanna vegna.
Salka
til að leysa þennan vanda sjóðanna,
þ.e. til að tryggja eldri sjóðfélögum
verðtryggðan lífeyri, eins og ríki
og bær gera við sitt fólk með „auk-
inni skattheimtu".
Lífeyrisþegi
Athyglis-
verð bók
Til Velvakanda
Ég er nú ekki pennaglaður mað-
ur, en ég má samt til með að Ijá
mig um bókina hans Péturs Guð-
jónssonar, formanns Flokks
mannsins, Erindi við þig.
Þessi bók lét lítið yfir sér í bóka-
flóðinu um jólin, en það er alveg í
öfugu hlutfalli við gæðin. Þessi bók
er að mínu mati langmerkilegasta
bók sem komið hefur fram á ís-
landi á síðari árum. Bókin er
skemmtilega skrifuð eins og spenn-
andi reyfari, enda hefur Pétur farið
viða um heiminn og vasast í ýmsu.
Það sem kom mér þó mest á
óvart að Hreyfingin sem hann íjall-
ar um og virðist fara vaxandi um
allan heim. Þessi Hreyfíng opnar
alveg nýja möguleika fyrir okkur
til þess að losna úr viðjum þessa
fáránlega kerfís sem við búum við,
sem er ekkert annað en maskína
fyrir peningaöflin í heiminum.
Á þessum tímum, þegar pólitík-
usamir eru að syngja sitt síðasta
og fólk virðist vera að týnast í
stjömukortafaraldri og alls kyns
kukli, þá er hrein hugsvölun í því
að vita, að til er fólk, sem er að
byggja upp raunhæfan möguleika
fyrir framtíðina. Bókin hans Péturs
er meira en venjuleg bók. Hún hef-
ur gefið mér von um betri heim.
Árni Gunnlaugsson
Almennu lífeyriSsjóðirnir:
Yngri kynslóðin ætti
að greiði skuld sína
Urval af vinsælu barnaskón-
um frá portúgulska
fyrirtækinu
JIR
komnir aftur
Henta vel fyrir íslenska barnafætur,
enda mælum við með þeim heilshuqar.
Skórnir sem myndin er af fást í hvítu,
rauðu, bláu og brúnu.
St. 18-24.
Póstsendum.
Egilsgötu 3.
Simi: 18519.
KRINGWN
KblMGNM
Sími: 689212.
T0PF

sK»nra
VELTUSUNCH 1
21212
KÚPLINGSPRESSUR
KÚPLINGSDISKAR
KÚPLINGSLEGUR
Fyrir flestar tegundir
evrópskra og japanskra
fólks- og vörubifreiða.
Útvegum í allar helstu tegundir
fólks- og vörubifreiða.
4
Þekking Reynsla Þjónusta
FÁLKINN
SUOURLANPSBRAUT 8, SIMI 84670
4