Morgunblaðið - 17.03.1988, Blaðsíða 35

MORGUNBLAÐIÐ, FIMMTUDAGUR 17. MARZ 1988
35
Dennis Conner hampar Ameríkubikarnum eftir sigurinn í fyrra.

n mun kosta fullgerð um 15
na.
I ljósi alls þessa hefur Fay nú
hótað Conner og félögum enn einum
málarekstrinum til þess að fá þá
dæmda til keppni á einbytnu.
Tvíbytnur geta náð allt að 40
hnúta eða 70 kílómetra hraða og'
má því búast við að áhöfnin verði
með hjálma og í vattfóðruðum og
vatnsheldum göllum til þess að veij-
ast ágjöf. Líklegt er því að skip-
veijar minni meira á mótorhjóla-
kappakstursmenn en skútukarla.
Dennis Conner hefur viðurkennt
að hann sé eilítið áhyggjufullur út
af því að þurfa að tileinka sér alveg
nýja siglingatækni vegna bikarvam-
arinnnar, en hann hefur enga
reynslu af stjóm íjölbotna báta.
Hann velkist þó ekki í vafa um hver
verði úrslit einvígisins við Nýsjálend-
inginn, eins og bátur Fays mun
heita. „Við þurfum að afgreiða Fay
snaggaralega og efna síðan til nýs
ijölþjóðlegs siglingamóts á 12 metra
skútum. Keppninnar vegna verðum
við að vinna Fay,“ sagði Dennis
Conner nýlega.
Michael Fay er vellríkur nýsjá-
lenzkur bankamaður. Hann átti
plastskútuna New Zealand, sem
vakti mikla athygli í keppninni um
Ameríkubikarinn í fyrra. Keppti hún
til úrslita í áskorendaflokki gegn
Stars & Stripes, skútu Dennis Conn-
, ers, en beið lægri hlut. Skúta Fays
bar hins vegar sigur úr býtum á
heimsmeistaramóti 12-metra skúta,
sem haldið var snemma sumars við
Italíu. Skömmu eftir mótið skoraði
Fay á Conner og það á skútu af
sömu stærð og notaðar vom milli
heimsstyijaldanna, eða með 90 feta
sjólínu. Hann komst að því að í gjafa-
bréfinu frá 1886, þar sem var að
finna reglur um keppnina, stóð ein-
faldlega að áskorandinn hefði rétt
til að velja bátsstærðina. Ef hún
væri með eitt mastur mætti sjólínan
ekki vera styttri en 44 fet eða lengri
en 90 fet. Ef hún væri með fleiri
möstur mætti sjólínan vera 80 til
115 fet.
Þegar dómur féll í máli Fay gegn
Er Conner því í lófa lagið að leggja
brautina þannig að hann losni nán-
ast við mótvind. Tvíbytna nær mest-
um hraða í góðum hliðarvindi en er
slök í beitivindi. Stórskútan nýtur
sín illa í miklum vindi og ölduróti
en hlutfallslega betur en tvíbytna í
andvara.
Siglingamótið, sem kennt er við
Ameríkubikarinn, hófst sem ósköp
venjuleg siglingakeppni í Englandi
árið 1851. Siglt var umhverfis eyj-
una Wight og fór bandarísk skonn-
orta, America, með sigur af hólmi.
Sigldi hún með bikarinn til Banda-
ríkjanna. Þar hefur hann verið varð-
veittur síðan, ef undan eru skilin
árin 1983 til 1987. Þann tíma var
hann í vörzlu siglingafélagsins" í
Sydney í Ástralíu, eftir óvæntan sig-
ur skútu ástralska auðjöfursins Al-
ans Bonds. Jafnan hafa skútur víða
úr heiminum tekið þátt í keppninni
um bikarinn, sem fram hefur farið
26 sinnum.
Bikarinn var gefinn siglingaklúbbi
New York, New York Yachting Club
(NYYC), árið 1887, eða fyrir öld.
Var honum þá gefið nafnið Ameríku-
bikarinn. í millitíðinni hafa brezkir,
ft-anskir, kanadískir og ástralskir
12-metra skúta Stórskútan
65fet Heildarlengd 120 fet
44fet Sjólína 90fet
13fet Mesta breidd 26fet
90fet Mastur 175 fet
8fet Djúprista 21 fet
11 menn Áhöfn 40 menn
30 tonn Þyngd Leyndarmál
SDYC var smíði skútu hans langt á
veg komin. Verður hún sjósett í
marzlok og flutt strax til Kalifomíu
þar sem áhöfnin hefur æfingar í maí.
Samkvæmt gjafabréfinu verða
skútustjóramir að eiga með sér þijár
kappsiglingar (sú þriðja verður þó
ónauðsynleg ef sama skútan vinnur
tvær fyrstu). Conner ræður legu
brautarinnar og getur því lagt hana
sér í hag, þannig að afstaða hennar
gagnvart vindinum verði þann veg
að eiginleikar tvíbytnunnar fái notið
sín betur en eiginleikar stórskútu
Fays.
Kappsiglingar fara venjulega
fram á þríhyrningslaga braut, þar
sem sigldur er meðvindur, hliðar-
vindur og beitivindur. Tvíbytna
tommar lítt á beitisiglingu en venju-
leg skúta fer létt með þá siglingu.
skútugarpar hveiju sinni varið millj-
ónum dollara til þess að reyna að
vinna bikarinn, sem er einhver eftir-
sóttustu siglingaverðlaun, sem um
getur.
í öndverðu var keppt á stómm
skonnortum, sem siglt var yfir Atl-
antshafið, ef því var að skipta, til
þátttöku í keppninni. Eftir fyrri
heimsstyijöldina hurfu skonnort-
umar en keppt var í þeirra stað á
svokölluðum J-skútum, sem vom
bæði minni og að öllu leyti ódýrari.
Þær vom þó miklu stærri en hinar
svokölluðu 12 metra skútur, sem
keppt hefur verið á' síðustu 30 árin.
Skútan Ranger, sem vann í keppn-
inni á sínum tíma og tók síðast þátt
árið 1937, var til dæmis 166 tonn.
Bátur Fays, Nýsjálendingurinn, er
sömu stærðar og þessir bátar vom.
Michael Fay
Fjarstæðukennd hugmynd um útlit stórskútu Michaels Fays. Mastrið
er eins og flugvélavængur og hægt að breyta áfallshomi þess við vind-
inn. Afast því er stórsegl og risastórt belgsegl er fyrir framan ma-
strið. Nær öll áhöfnin liggur á lárétta vængstúfnum, sem stendur út
úr þilfarinu aftanverðu. Það er fræðilega mögulegt að útbúa skútuna
með þessum hætti. Mikil leynd hefur hvílt yfir smíði hennar og væntan-
legu útliti.
stórskútunnar Ranger, sem vann í keppninni 1937, og
12-metra skútunnar Columbia, sem vann 1958.
Að eindreginni ósk útlendra sem
innlendra siglingaklúbba breytti
Hæstiréttur New York gjafabréfinu
um Ameríkubikarinn frá árinu 1887
á þann veg árið 1956, að þaðan í
frá vom 12-metra skútur leyfilegar
til keppni. Þrátt fyrir tegundarheitið
em þær 20 metra langar og allt að
30 tonn að stærð. Að öðm leyti var
reglum um keppnina, eins og þær
vom tilgreindar í gjafabréfinu, ekki
breytt.
Siglt hefur verið um Ameríkubik-
arinn á 12-metra bátum frá og með
keppninni árið 1958. Keppendum
hefur Ijölgað jafnt og þétt í seinni
tíð og undankeppni því verið nauð-
synleg síðustu skiptin. Keppnin hef-
ur því orðið stöðugt viðameiri og
tekur um þijá mánuði hveiju sinni.
Siglingamótið hefur farið fram með
þriggja til fjögurra ára millibili og
alltaf verið keppt undan hafnarborg-
inni Newport á Rhode Island á aust-
urströnd Bandaríkjanna. í fyrra fór
hún hins vegar fram við borgina
Fremantle á vesturströnd Ástralíu
vegna sigurs Ástrala árið 1983. Og
þar sem bandaríski skútustjórinn
Dennis Conner endurheimti bikarinn
(tapaði honum í úrslitaeinvíginu árið
1983) fer keppnin að nýju fram í
Bandaríkjunum.
Úrslit keppninnar 1983 þóttu mik-
ill skellur fyrir Bandaríkjamenn en
sigur áströlsku skútunnar og allur
málatilbúnaðurinn út af nýstárleg-
um kili hennar varð til þess að vekja
mikla athygli á hinni sögufrægu
keppni. Áhugi fjölmiðla fyrir keppn-
inni hefur aldrei verið meiri en í
fyrra, þegar tæplega 20 skútur frá
Bandaríkjunum, Nýja Sjálandi, ít-
alíu, Frakklandi, Bretlandi, Ástralíu
og víðar kappsigldu um bikarinn.
Þá settu klögumál einnig sinn svip
á keppnina. Hart var deilt um hvort
skúta Fays, New Zealand, stæðist
reikniformúluna, sem gildir fyrir
smíði 12-matra skútu.
Dennis Conner kom, sá og sigraði
í Fremantle. Hann hafði tvisvar unn-
ið bikarinn undir merkjum siglinga-
klúbbsins í New York. Klúbburinn
vildi hins vegar lítt með hann hafa
eftir ósigur hans í úrslitasiglingu
keppninnar árið 1983. Stofnaði
Conner þá eigið fyrirtæki, Sail Am-
erica Foundation, um skúturekstur
og þátttöku í keppninni við Fre-
mantle. Siglingafélagið í San Diego,
heimaborg Conners, tók hann upp á
arma sína og styrkti hann til keppn-
innar og þarf ekki að sjá eftir því.
Höfundur er blaðamaður á Morg-
unblaðinu.
(Heimildir: New York Times, Huvudstads-
bladet, Yachting World, Reuter.)