Morgunblaðið - 10.08.1988, Side 22

22
MÖRGUNBLAÐIÐ, MIÐVIKUDAGUR'IO. ÁGÚST 1988
Bretland:
Fækkun kjamavopna eykur
spennu á Vesturlöndum
St. Andrews. Frá Guðmundi Heiðari Frímannssyni, fréttaritara Morgunblaðsins.
UTANRÍKISMÁLANEFND
neðrí deildar breska þingsins
segir í skýrslu, sem út kom fyr-
ir síðustu helgi, að raunveruleg
afvopnun kunni að skapa hætt-
ur fyrir Atlantshafsbandalagið.
Skýrsla nefndarinnar, en í henni
sitja fulltrúar ailra flokka, hafði
verið í sjö mánuði í undirbúningi.
í niðurstöðum hennar segir að
afvopnun muni auka spennu meðal
vesturveldanna. Að líkindum muni
þurfa að auka framlög til varnar-
mála á sama tíma og almenningur
líti svo á að stöðugt dragi úr hætt-
unni af Sovétríkjunum. Að síðustu
er bent á mikinn áróður Sovét-
manna fyrir afvopnun og að ekk-
ert samræmi sé á milli orða þeirra
og efnda á þessum vettvangi.
Í skýrslunni segir einnig að
samningur risaveldanna um út-
rýmingu meðaldrægra kjamorku-
eldflauga, sem þeir Ronald Reag-
an og Míkhaíl S. Gorbatsjov undir-
rituðu í Washington í desember á
síðasta ári, muni draga minna úr
kjamorkuheraflanum en almennt
hefur verið talið. Atlantshafs-
bandalagið sé í veikri samningsað-
stöðu um fækkun hefðbundinna
vopna. Einnig sé ljóst að eftiriit
með fækkun hefðbundinna vopna
og efnavopna yrði mjög erfitt.
í skýrslunni er bent á að samn-
ingurinn um meðaldrægu eld-
flaugamar hafí aukið þrýsting á
að skammdrægar flaugar verði
endumýjaðar en það hafi skapað
erfíðleika í samskiptum Vestur-
Þjóðverja og annarra Atlantshafs-
bandalagsþjóða. Þeir óttist að
Þýskaland yrði meginvígvöllur í
hugsanlegum átökum austurs og
vesturs þar sem beitt yrði skamm-
drægum kjamorkuvopnum.
Reuter
Bresk veijuvika
Breska heilbrigðisráðuneytið hefur valið þessa stúlku, sem heitir
Carina Roma og er 21 árs, til þess að vera helsta fyrirsætan í
herferð gegn eyðni sem blásið verður til í Bretlandi í tengslum
við breska verjuviku sem hefst á mánudaginn. Carina mun með-
al annars hjálpa fólki að komast yfir hræðslu sem oft hrjáir þá
er vilja kaupa veijur. Umsækjendur um fyrirsætustarfið voru
meðal annars látnir veþ'a sér veijur á meðan púls þeirra var
mældur.
ardag. Norður-Kóreumenn hafa
hótað að virða Ólympíuleikana að
vettugi fái þeir ekki framgengt
þeirri kröfu sinni að leikamir verði
að hálfu í Norður-Kóreu. Undan-
fama mánuði hafa þeir neitað að
ræða tillögur Roh Tae-woo, for-
seta Sunnanmanna, og suður-
kóreska Rauða krossins um skref
í þá átt að minnka spennuna milli
ríkjanna t.d. með gagnkvæmum
stúdenta- og íþróttaheimsóknum.
Kóreuskaginn:
Norðanmenn æskja við-
ræðna um bætta sambúð
Seoul. Reuter.
NORÐUR-Kóreumenn fóru í
gær fram á viðræður við Suð-
ur-Kóreumenn um bætta sam-
búð ríkjanna og stungu upp á
því að þær hæfust 17. ágúst í
landamærabænum Panniunjom,
að sögn ríkisútvarpsins í Suð-
ur-Kóreu. í bréfi frá norður-
kóresku stjórninni var farið
fram á að á fundinum undir-
byggju nokkrir fulltrúar frá
hvoru ríkinu ráðstefnur sem
haldnar yrðu til skiptis höfuð-
borgum ríkjanna, Pyongyang i
Norður-Kóreu og Seoul í Suð-
ur-Kóreu. Þar myndu þingmenn
beggja rílga reyna að komast
að samkomulagi um griðasátt-
mála og þátttöku Norðanmanna
í Ólympiuleikunum sem hefjast
í Seoul í næsta mánuði.
smá-
Samningurinn um meðaldrægu
flaugamar, sem tekur einungis til
landeldflauga, veki einnig þá
spumingu hvort setja beri meðal-
drægar flaugar í kafbáta og flug-
vélar til að geta haldið í vamar-
stefnu Atlantshafsbandalagsins
um sveigjanleg viðbrögð á átak-
atímum. En í skýrslunni er bent á
að bæði Atlantshafsbandalagið og
Varsjárbandalagsríkin vinni nú
ötullega að því að smíða ný vopn
sem nái til sömu skotmarka og
meðaldrægu flaugamar.
í skýrslunni er samningnum um
meðaldrægu flaugamar fagnað og
hvatt til þess að haldið verði áfram
á sömu braut en sagt er að stjóm-
völd geti búist við því að það taki
langan tíma að afvopnast og mörg
ljón séu í veginum.
Jafnaðarmenn í Svíþjóð:
Kommúnistar undir
Fulltrúar suður-kóreska þings-
ins staðfestu í gær að bréfíjí hefði
borist en skýrðu ekki nánar frá
efni þess. Þeir sögðu þó að já-
kvætt svar yrði afhent Norðan-
mönnum í dag, miðvikudag.
Bréf norður-kóresku stjómar-
innar er svar við áskorun Seoul-
stjómarinnar fyrr í mánuðinum
þess efnis að efnt yrði til slíkra
þingmannaráðstefna og mættu
Norðanmenn sjálfír ákveða fund-
sjá á sjöunda áratugnum
- segir í bók sem fyrrum yfirmaður leyniþjónustunnar gefur út
Stokkhólmi, frá Erik Liden, fréttaritara Morgunblaðsins. Reuter.
FYRRUM yfirmaður sænsku í bók, sem kemur út næsta
leyniþjónustunnar segir frá því fimmtudag, að Jafnaðarflokkur-
Belgia:
Stórt skref stigið í
átt til sambandsríkis
Brussel, frá Kristófer M. Kristinssyni, fréttaritara Morgunblaðsins.
FYRIR helgina samþykkti öld-
ungadeild belgiska þingsins til-
lögur ríkisstjórnarinnar um
aukna sjálfstjóm til héraða
landsins. Það sem mesta athygli
vekur em fyrirætlanir um sér-
stakar þingkosningar fyrir mál-
samfélögin tvö, Vallóníu og
Flandur, og sömuleiðis fyrir
Brussel. Þessar samþykktir eiga
rætur sinar að rekja til sáttmála
ríkisstj ómarinnar sem tók við
völdum um miðjan maí eftir sex
mánaða stjórnarkreppu.
Tillögumar, sem samþykktar
voru í öldungadeildinni og áður í
fulltrúadeildinni, ganga út á að
veita málsamfélögunum yfírstjóm
yfír skólamálum, samgöngum og
menningu. Fyrir lok þessa árs verða
afgreiddar tillögur um sérstaka tek-
justofna sjálfstjómarsvæðanna og
á næsta ári er fyrirhugað að af-
greiða tillögur um sérstakar kosn-
ingar í þeim. Um þessar mundir eru
þingmenn málsamfélaganna jafn-
framt þingmenn á belgíska þinginu.
Samkvæmt stjómarsáttmálanum
verða haldnar sérstakar kosningar
til belgíska þjóðþingsins og aðrar
til þinga málsamfélaganna. Búist
er við því að tillögur þessa efnis
verði afgreiddar á næsta ári.
Það sem skiptir mestu er að ríkis-
stjóm og þíng hafa fallist á að
Brussel verði sjálfstjómarsvæði. í
stað þess að ráðherrar úr ríkis-
stjóminni fari með málefni Brussel
munu íbúar borgarinnar fá að kjósa
sérstakt þing sem síðan mun fela
ráðheirum umboð. Gert er ráð fyrir
því að treysta Brussel í sessi sem
höfuðborg Evrópu, m.a. með því
að rikisstjóm „sambandsríkisins"
hafí heimild til að grípa í taumana .
ef stjóm borgarinnar þykir ekki
standa sig í þeim efnum. Líta má
svo á að með þessum samþykktum
séu belgískir stjómmálamenn að
horfast í augu við þá staðreynd að
í Iandinu búa tvær þjóðir sem eru
tilbúnar til að sameinast um einn
kóng en varla meira. Eftir sem
áður verður Brussel höfuðborg
Belgíu og jafnframt Flandurs. Sam-
kvæmt þeim tillögum sem nú liggja
fyrir stendur ekki til að stækka
umráðasvæði Brussel þannig að þau
sveitarfélög í útjaðri borgarinnar,
sem hafa verið þrætuepli málsam-
félaganna, verða áfram í Flandri
og teljast því flæmskumælandi.
Bmssel hefur þá sérstöðu innan
belgíska konungsríkisins að bæði
tungumálin eru, samkvæmt lögum,
jafíirétthá innan borgarmarkanna.
ínn hafi á sjötta og sjöunda ára-
tugnum látið safna upplýsingum
um fólk sem talið var vera
kommúnistar. Sænskt dagblað
hefur birt kafla úr bókinni þar
sem þessar staðhæfingar koma
fram. Talið er að þetta verði
jafnaðarmönnum síst til fram-
dráttar í komandi kosningum.
Jaf naðarmenn liggja þegar undir
þungum ásökunum vegna rann-
sóknarinnar á morði Olofs
Palme, fyrrum forsætisráðherra.
0
Sænskt dagblað birti um helgina
kafla úr bókinni „Yfirmaður leyni-
þjónustunnar 1962-70“ eftir Per
Gunnar Vinge. Þar er meðal annars
greint frá því að á þeim árum sem
Vinge var yfírmaður leyniþjón-
ustunnar hafi forystumenn jafnað-
armanna safnað upplýsingum um
fólk sem talið var aðhyllast komm-
únisma. Nöfn þessa fólks voru
skráð á sérstakan svartan lista.
„Areiðanlegir jaftiaðarmenn voru
valdir til að safna þessum upplýs-
ingum og litu þeir svo á að það
væri virðingarvottur að vinna að
þessu. Þessar aðgerðir voru rétt-
lættar með að þær vörðuðu öryggi
landsins," segir Vinge.
Vinge, sem kominn er á eftir-
laun, greinir einnig frá stofnun sem
kölluð var Upplýsingaskrifstofan
(Informationsbyrán, IB), sem starf-
að hafí samhliða leyniþjónustunni
fram til ársins 1976. „IB var starf-
rækt undir vemdarvæng stjóm-
málamanna," skrifar Vinge í bók
sinni.
Árið 1973 greindi blaðamaðurinn
Jan Guillou frá starfsemi IB. Hann
var dæmdur í eins árs fangelsi fyr-
ir njósnir vegna þeirra upplýsinga
sem hann birti.
Ingvar Carlsson, forsætisráð-
herra Svíþjóðar, staðfesti að slík
stofnun hafí verið til, en neitaði að
hún hafi verið í tengslum við Jafn-
aðarmannaflokkinn. „Ég get sann-
að að engin tengsl vom á milli
flokksins og IB,“ sagði Carlsson.
„Það verður að hafa í huga að á
þessum tíma var tortryggni í garð
kommúnista meiri en nú er,“ bætti
forsætisráðherrann við.
Carlsson er afar reiður vegna
þessara afhjúpana Vinge, sem geta
komið sér illa fyrir flokk hans í
kosningunum sem fram fara í sept-
ember. Hann hefur ásakað Vinge
um að vera handbendi iðnrekenda
og atvinnurekenda. Forsætisráð-
herrann hefur' ekki viljað neinar
upplýsingar um það hvort flokkur
hans hefði látið skrá kommúnista
á ámm áður.
Jafnaðarmenn, sem hafa verið
við stjómvölinn í Svíþjóð undanfar-
in 56 ár, ef frá em talin 6 ár sem
borgaraflokkamir vom við stjóm,
eiga undir högg að sækja fyrir
kosningamar nú vegna rannsóknar-
innar á morði Olofs Palmes. Anna-
Greta Leijon fyrrum dómsmálaráð-
herra varð að segja af sér þegar
uppvíst var að hún hafði staðið fyr-
ir einkarannsókn á morðinu. Leijon
og Carlsson bám vitni fyrir þing-
nefnd í síðustu viku vegna einkar-
annsóknarinnar.