Morgunblaðið - 17.08.1988, Blaðsíða 33

(í(!t 'IW-K'A :vI í|Ui)A<lU)Uy'l|M ,U|öA4^VlUí5Bölí
MORGUNBLAÐIÐ, MIÐVIKUDAGUR 17. ÁGÚST 1988
i
Afmæliskveðja:
Halldóra Jónsdóttir frá
Skeggjastöðum 100 ára
Halldóra Jónsdóttir, ömmusystir
mín, Dóra frænka, er 100 ára í
dag. Hún er fædd á Skeggjastöðum
í Flóa 17. ágúst 1888, dóttir Jóns
bónda Guðmundssonar og konu
hans Guðrúnar Bjarnhéðinsdóttur
frá Þjóðólfshaga í Holtum. Þau
giftu sig 1875 og eignuðust 9 börn.
Halldóra er þeirra næstyngst og ein
eftir af þeim. Hún var skírð eftir
Halldóru Jónsdóttur föðurömmu
sinni frá Sviðholti sem fæddist 1801
en dó árið 1880. Föðurafi Dóru var
Guðmundur Þorvaldsson á
Skeggjastöðum, fæddur 1807, en
dó árið eftir að hún fæddist. Það
sama ár dó móðuramma hennar,
Guðrún Helgadóttir í Þjóðólfshaga,
en móðurafinn, Bjarnhéðinn Einars-
son, ættaður úr Landeyjum, dó
1860. Halldóra hafði því ekkert af
ömmum sínum eða öfum að segja.
Halldóra gekk ekki í skóla í upp-
vexti sínum, því að engin kennsla
var þá þar í sveitinni, en elsti bróð-
ir hennar, Bjarnhéðinn, síðar jám-
smiður í Reykjavík, kenndi henni
að stafa. Hún lærði hins vegar að
skrifa og reikna hjá nágranna
sínum í Starkarhúsum, Jóhanni
Daníelssyni, sem gaf henni fallega
forskrift. Halldóra man eftir sér
fyrst 8 ára, 1896, m.a. eftir jarð-
skjálftanum það ár. Þá flutti fólkið
á Skeggjastöðum úr bænum eina
nótt og bjó um sig úti á túni, en
ekkert hrundi af húsum þar í
skjálftunum.
Dóra fermdist vorið 1903 hjá
séra Ólafi Sæmundssyni í Hraun-
gerðiskirkju sem þá var nýbyggð.
Hún var þar í hópi 10 fermingar-
systkina, og verður einn fermingar-
bróðir hennar tíræður síðar á þessu
ári.
Á Skeggjastöðum var mikill
gestagangur þegar Halldóra var að
alast upp, því að bærinn liggur í
þjóðbraut. Þessvegna var margt að
gera innan bæjar og hún vandist
því mest inniverkum, en var minna
úti við. Skeggjastaðafólkið var mik-
ið meira í umheiminum en flestir
sveitungarnir. Þetta hefur haft sín
áhrif á Dóru því að hún hefur alltaf
verið félagslynd og notið sín vel í
fjölmenni. Hún gekk líka í ung-
mennafélagið í sveitinni þegar það
var fyrst stofnað 1908.
Árið 1912 fór Dóra í húsmæðra-
skóla í Reykjavík hjá Hólmfríði
Gísladóttur og Ingunni Bergmann,
en skólinn var til húsa í Iðnó. Það
var það fyrsta sem hún fór að heim-
an til dvalar, en áður hafði hún þó
komið til Reykjavíkur m.a. til að
heimsækja vinafólk foreldra henn-
ar, Þorstein Jónsson jámsmið og
Guðrúnu konu hans. í skólanum
lærði hún matreiðslu og framreiðslu
o.fl. og þótti það góður lærdómur.
Eftir þetta var hún fyrir austan en
flutti alfarin til Reykjavíkur í árs-
byijun 1919. Þar hefur hún átt
heima síðan og vann fyrst við kjóla-
saum hjá Sigríði Þorsteinsdóttur.
Eftir það stundaði hún karlmanna-
fatasaum í nær fimmtíu ár, fyrst
hjá Andersen og Lauth en einnig
hjá Geíjun og Sportveri.
Halldóra þótti góð saumakona
og ekki er langt síðan hún vann
að handavinnu, bæði að sauma púða
og annað þessháttar. Handlagni er
í ætt hennar og hefur hún fengið
góðan skerf af þeirri gáfu í vöggu-
gjöf. Móðir hennar sneið föt og
saumaði heima án þess að hafa
lært til þess, og faðir hennar var
góður smiður. Guðmundur bróðir
hennar lærði til klæðskera og
stundaði þá iðn í Kanada. Bjarn-
héðinn bróðir hennar var járnsmið-
ur eins og áður segir, og Ragn-
heiður systir hennar í Túni fékkst
við útskurð. Jón bróðir hennar var
múrari í Reykjavík. Aðrir bræður
hennar voru Halldór bóndi á
Skeggjastöðum, Guðjón vinnumað-
ur þar, Sæmundur sem líka var við
búskap en lengst af verkamaður á
Eyrarbakka og Helgi sem var skip-
stjóri i Englandi.
Halldóra hefur verið búsett í
Reykjavík í nærri 70 ár en alltaf
vitjað æskustöðvanna í Flóanum
þegar hún hefur átt þess kost og
allt fram á þennan dag. Einu utan-
landsferð sína fór hún 1922 til þess
að heimsækja Helga bróður sinn í
Grimsby. Hún var þá sjö vikur um
vorið, fór með Gullfossi til Leith og
var m.a. ijóra daga í Lundúnum.
Dóra frænka hefur aldrei gifst
og ekki eignast börn, og alla tíð
hefur hún hugsað um sig sjálf. Hún
leigði alltaf og minnist ég heim-
sókna til hennar bæði á Brávalla-
götuna og Mánagötuna, en síðan
1982 hefur hún búið á Droplaugar-
stöðum við Snorrabraut og unað
hag sínum vel. Stundum hefur
henni þó þótt það leitt hve lasburða
sambýlisfólk hennar hefur verið og
fundist það á stundum dauft við
að taka í spil með sér á síðustu
árum. En hún hefur þá haft starfs-
fólkið til að halla sér að í því efni.
Ekki lætur hún aldurinn setja sér
skorður við því að fara í heimsókn-
ir til vinafólks og ættingja hvort
sem er í bænum eða utan hans og
hún hefur heldur ekki látið sig vanta
á kjörstað hingað til.
Þegar ég innti hana eftir því á
dögunum hvernig heilsufarið hefði
verið um dagana, svaraði hún að
hún hefði verið heldur ræfilsleg
þegar hún var ung, en þá hefði
verið talað um að það mundi eldast
af sér, og það hefði líka gert það.
Tvisvar hefur hún þurft að vera á
spítala en annars varla orðið mis-
dægurt. Hún hefur nýlega fengið
bót við sjóndepru með nýjum lækn-
ingaaðferðum svo að hún er farin
að geta lesið aftur og sér vel frá sér.
Sá sem þetta ritar minnist þess
úr barnæsku þegar jólabögglar voru
leystir upp að alltaf var þar eitt-
hvað gott frá Dóru. Hún hefur allt-
af látið sér annt um frændbörnin
og verið dugleg að senda okkur
systkinum glaðning eða færa okkur
þegar tilefni gafst til. Hún hefur
verið okkur sem amma þar sem
Ragnheiður systir hennar, amma
okkar, lifði það ekki að sjá barna-
bön sín. Það var tilhlökkun að fá
Dóru í heimsókn, ævinlega fulla af
bjartsýni og lífsgleði með sinn glaða
hlátur. Hún hefur alltaf verið hrók-
ur alls fagnaðar þar sem hún hefur
komið. Hún heldur enn þessu við-
móti og lætur spaugsyrðin falla eins
og áður. Hún er óvenjulega ern af
tíræðri manneskju að vera. Hún
fylgist með öllu sem gerist í þjóðlíf-
inu og hefur skoðanir á mönnum
og málefnum. Henni líkar ekki allt
jafnvel sem nútímanum fylgir sem
ekki er heldur von, því að það eru
ekki litlar breytingamar sem hún
hefur lifað í heila öld.
Halldóra ber sig vel á velli þrátt
fyrir aldurinn og klæðir sig af
smekkvísi eins og hún hefur alltaf
gert, og ég hef grun um að það sé
ekki svo ýkjalangt síðan hún fór
sjálf í búð til að kaupa á sig nýjan
kjól. Hún er enn myndarleg kona
eins og hún hefur verið allt frá
æskuárum sínum og heldur reisn
sinni þrátt fyrir háan aldur.
Eg óska frænku minni hjartan-
lega til hamingju með afmælið og
vona að hún megi enn njóta margra
ára við góða heilsu og í sátt við lífið
og tilveruna.
Halldóra verður að heiman á af-
mælisdaginn.
Svavar Sigmundsson
33
Tíu þúsund króna verðlækkun!

Viií'
Æ i'',.
'pgllplip
Það Er Engin
Ritvél
Sem Stendur
Jafnfætis
Fadt 9401
(kostaði áður 42.500,-)
Facit rafeindaritvélin er sú ritvél sem vakið
hefur hvað mesta athygli undanfarið.
Athyglin beinist jafnt að smekklegri hönnun
og tæknilegri fullkomnun.
Facit 9401 vinnur hljóðlega og ákveðið frá
fyrstu snertingu við sérstaklega lágt
lyklaborðið sem gerir vélritun á Facit
áreynslulausa og þægilega.
Takmarkaður fjöldi rítvéla á þessu tilboði.
Vestur-þýskir

vörulyftarar
G/obusp
LÁGMÚLA5.S. 681555.