Morgunblaðið - 18.09.1988, Page 30

MORGUNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR 18. SEPTEMBER 1988
30
Rætt við Millý
Sigurðsson
Storm, sem fyrir
skömmu var
stödd hér á landi
í fyrsta sinn í
fimmtán ár
Morgunblaðið/Þórdís S. Aikman
„Hætt að reykja, hætt að drekka og farin að hjóla út um allar triss-
ur. Nú er ég hrædd um að íslenskir vinir minir hristi hausinn og
hugsi með sér að þetta hljóti að vera viðtal við einhverja aðra Millý.“
„Held alltaf eina hangi-
kjöts-veislu á ári fyr-
ir vini mína í Noregi“
„Hvar er allt fólkið?“
spurði Millý, um Ieið og við
tylltum okkur á bekk, innan
um öll blómin á Austurvelli.
Ég leit í kring um mig og
þvi næst á klukkuna. Það
voru mjög fáir á ferli, það
var alveg rétt. „Það er
sunnudagur,“ sagði ég, ein-
faldlega vegna þess að það
var það fyrsta sem mér datt
í hug. Millý horfði hálfund-
arlega á mig og af svipnum
gat ég ráðið að hún hafði
gert sér grein fyrir því.
„Fólk er rétt að rumska
núna,“ flýtti ég mér að bæta
við. í því sló Dómkirkju-
klukkan tvö. „Jæja,“ sagði
Millý og glotti út í annað.
Þegar ég hafði klórað í
bakkann dágóða stund, út-
skýrt fyrir henni að um
helgar væri miðbærinn I
hálfgerðu móki — borgárbú-
ar margir hverjir stungnir
af í sveitina, aðrir í sund eða
bara í kaffi til kunningj-
anna, stoppaði hún mig af
og sagði skellihlæjandi: „Ég
bara spurði.“
illý Sigurðsson
Storm heitir hún
fullu nafni og er
fædd og uppalin í
Reykjavík — nánar
tiltekið á Suðurgötu 6. Faðir hennar
var norskur, móðirin íslensk en þeg-
ar Millý var aðeins þriggja ára flutt-
ust foreldrar hennar til Noregs. Eft-
ir það ólst hún upp hjá afa sínum
og ömmu, þeim Millý og Ásgeiri
Sigurðssyni, aðalræðismanni. „Ég
held að ég hafí verið mjög hamingju-
samt bam,“ sagði Millý, „enda voru
afí minn og amma yndislegt fólk.
Það var því mikið áfall, er ég missti
ömmu, aðeins tólf ára gömul. Stuttu
síðar lést svo uppeldisbróðir minn,
Walter Sigurðsson, af slysförum.
Það var alveg hræðilegt. Nú, þegar
ég var flmmtán — þá sendi afí mig
út til Englands í skóla. Þremur vik-
um eftir að þangað kom fékk ég svo
skeyti að heiman, þar sem mér var
tilkynnt að afí væri dáinn. Þá hrundi
heimurinn fyrir mér. Þegar ég lít til
baka fínnst mér því sem sorg og
söknuður hafí aðallega einkennt
þessi unglingsár," upplýsti hún.
Engu að síður hélt Millý áfram
að læra — stundaði tungumálanám
í ein þijú ár í enskum og þýskum
skólum. Eftir heimkomuna starfaði
hún hjá breska sendiráðinu allt til
ársins 1942, er hún lagði land undir
fót að nýju, fluttist búferlum til Bret-
lands, ásamt þáverandi eiginmanni
sínum, norskum flugmanni,- sem hún
kynntist hér á landi. Síðan hefur
heilmikið vatn til sjávar runnið.
Tengslin við ættjörðina hafa þó aldr-
ei rofnað — hún skrifast enn á við
vini sína hér á landi, hefur margoft
komið hingað í heimsóknir og
íslenskan hennar er lýtalaus. Þegar
Millý kom hingað til lands, nú í sum-
ar, hafði hún ekki litið landið sitt
augum í fjöldamörg ár. Eiginlega
allt of mörg. „Fimmtán ár eru allt
of löng fjarvera frá fósturjörðinni,"
segir hún.
Við höfðum setið á bekknum
dijúga stund, þegar Millý sagði allt
í einu: „Æ, mér þykir nú alltaf svol-
ítið vænt um Austurvöllinn. Ég á
svo margar minningar tengdar þess-
um stað. Héma steig ég meðal ann-
ars mín fyrstu spor, tölti við hliðina
á afa mínum og ríghélt í hendina á
honum, dauðhrædd við allt þetta
stóra fólk,“ bætti hún við og horfði
dreymnum augum fram fyrir sig.
„Svo fjölgaði árunum, fætumir
styrktust og fyrr en varði var ég
farin að spásséra hér um með vin-
konum mínum í sportsokkum og
spariskóm, rölti rúntinn eins og sagt
var. Ég get sagt þér það að strákam-
ir voru sko sjentilmenn í þá daga —
alveg fram í fíngurgóma," sagði hún
og gaf mér létt olnbogaskot. „Nú,
Amor lét ekki sitt eftir liggja, frekar
en fyrri daginn. Hann var sko óspar
á örvamar sínar í miðbænum. Og
sjaldan brást honum bogalistin.
Ætli hann hafí ekki bara hangið
þama utan í Jóni Sigurðssyni með
bogann á lofti og brætt þannig
hjörtu ungra jafnt sem aldinna,"
hélt hún áfram og glotti stríðnis-
lega, um leið og hún benti á blessað-
an forsetann. „Það er kannske eins
gott að þessi ágæti karl getur ekki
kjaftað frá. Þau eru nefnilega ófá
leyndarmálin, sem hann Jón á stall-
inum lumar á.“
Þrumur og eldingar
Þar sem veðrið var ekki upp á
marga físka þennan ágæta sunnu-
dag, fórum við inn í hlýjuna á Hótel
Borg og fengum okkur kaffítár. Mér
lék forvitni á að vita hvers vegna
ung Reykjavíkurmær hefði, í miðri
seinni heimsstyijöldinni, ákveðið að
yfirgefa landið sitt og flytjast til
Bretlands, þar sem ástandið var
vægast sagt ótryggt. „Ooo, ég var
hrædd, þér er óhætt að trúa því,“
svaraði Millý. „Ég var alveg hreint
skelfíngu lostin. En maðurinn minn
hafði skyldum að gegna í London
og þá þótti það sjálfsagt mál að
konan fylgdi með. Við fórum í skipa-
lest héðan til Skotlands og þaðan
beina leið til London. Ég gerði mér
enga grein fyrir út í hvað ég var
að fara. London var á þessum tíma
óhugguleg borg, svo ekki sé nú
meira sagt. Loftárásir daglegt brauð
og óöryggið allsráðandi. Enn þann
dag í dag er mér m.a.s. meinilla við
þrumur og eldingar, ég fæ hnút í
magann og verð mjög óstyrk. I
þrumuveðri hrannast upp endur-
minningar — minningar um hin
hroðalegu V2-flugskeyti, sprengjur,
kvíða og sorg. Hefði' ég vitað það
fyrirfram hvað beið mín í Englandi,
þá hefði ég trúlega aldrei farið. En
hvað um það, í London bjó ég til
stríðsloka og þar átti ég bæði ömur-
legustu og gleðilegustu stundir lífs
míns. Einkasonur minn, Bjöm As-
geir, kom nefnilega í heiminn þama
úti og þá birti svo sannarlega til í
mínu lífí,“ sagði Millý og lagði
áherslu á hvert orð. Það var í júlí
1945 sem Millý og eiginmaður henn-
ar komu til Osló og skömmu síðar
slitu þau hjónin samvistum. „Þá kom
sér vel að hafa einhverja menntun,"
fullyrti Millý. „Ég verð honum afa
mínum ævinlega þakklát fyrir að
hafa kostað mig til náms. Tungu-
málakunnáttuna nýtti ég mér í tíu
ár — vann við hraðritun bæði á
norsku og þýsku. Hin síðari ár hef
ég svo unnið dálítið við þýðingar,
svona í hjáverkum. Það er því óhætt
að segja að námsferðin sú hafí borg-
að sig.“
Ástfangin upp fyrir haus
— En hvarflaði það aldrei að þér
að flytja aftur heim til íslands?
„Jú, blessuð vertu,“ svaraði Millý.
„Ég ætlaði alltaf að flytja heim, var
um það bil að fara að pakka niður,
— en þá varð á vegi mínum yndisleg-
ur Norðmaður, Johann Storm, raf-
magnsfræðingur. Ég varð náttúru-
lega ástfangin upp fyrir haus, giftist
honum og flutti til Holmestrand, sem
er lítill bær, 70 km utan við Osló.
Þar hef ég svo búið í tæp þijátíu ár
— og er ennþá ástfangin upp fyrir
haus,“ bætti hún hálf-feimnislega
við. „Ég fer ekkert ofan af því að
hann Johann er besti maður í heimi.
Hann hefur reynst Bimi Ásgeiri sem
besti faðir og alltaf dekrað við mig
á alla kanta. Ég er afskaplega hepp-
in kona. Okkur líður líka mjög vel
í þessum litla bæ — þar eigum við
lítið hús með fallegum garði og af-
skaplega góða vini. Bjöm Ásgeir og
konan hans búa aðeins í 70 km fjar-
lægð ásamt bamabömunum tveim-
ur. Svo þau em líka í seilingarfjar-
lægð. Er hægt að óska sér einhvers
frekar?" spurði hún. „Besta vinkona
mín í Holmestrand er töluvert yngri
en ég og mikil hugsjónakona. Hún
á sæti í bamavemdamefnd og hefur
meðal annars ættleitt þijú böm frá
Kóreu. Þessi kona er alveg sérstök.
Maðurinn hennar er verkfræðingur
og þau hafa ferðast um allan heim,
m.a. búið á Indlandi. í fleiri ár hefur
hún svo unnið fyrir félagasamtök,
sem móðir Theresa stofnaði og
kennd em við hana. Böm þriðja
heimsins eiga hug hennar allan og
hún ferðast um landið og heldur
fyrirlestra um ástand þessara mála,
safnar fé o.s.frv.," upplýsti Millý,
auðheyranlega stolt af vinkonu sinni.
„Það væri synd að segja að maður
væri einangraður í Holmestrand,
með svona litríka og frábæra vini.“
„Annars lifum við tiltölulega ró-
legu og heilbrigðu lífí,“ hélt hún
áfram. „Við reykjum hvorki né
drekkum, fömm allra okkar ferða á
reiðhjólum á sumrin og örkum svo
um á skíðum á vetuma. Maðurinn
minn hefur nefnilega alltaf verið
mikill skíðagarpur og hann er farinn
að draga mig með, sjötuga konuna."
Skyndilega færðist prakkarasvipur
yfír andlit Millýar og í kjölfarið
fylgdi skellihlátur. „Ef þú birtir
þetta, þá er ég hrædd um að íslensk-
ir vinir mínir hristi hausinn og hugsi
með sér að þetta geti varla verið
viðtal við þá Millý, sem þeir þekkja.
— Ég skal alveg viðurkenna, að í
gegnum tíðina hef ég heldur ekki
lifað neinu sérstöku hollustu-lífí. En
batnandi manni er best að lifa, ekki
satt?“ — Ég kinkaði kolli, vissulega
er töluvert til í því.
Á Sprengisandi
vinsælasta lagið
— Hvemig fannst Millý svo að
koma hingað heim eftir öll þessi ár?
„Það hafa orðið miklar breytingar
á borginni minni," sagði hún, „sum-
ar til bóta, aðrar ekki. Mér fínnst
frábært að sjá öll gömlu húsin, sem
hafa verið gerð upp og endurbyggð.
Það er virkilega jákvæð þróun. Hins-
vegar líst mér engan veginn á nýja
ráðhúsið við ljömina;“ bætti hún
við ákveðin í bragði. „Ég botna bara
ekkert í því hvemig þeim datt þessi
fásinna í hug. Tjömin er perla
Reykjavíkur og ábyggilega eiga
flestir borgarbúar minningar tengd-
ar henni. Ég lék mér þama hjá
gömlu Bámnni í „den tid“ og er
þess vegna dálítið annt um þennan
blett. Þetta er eiginlega það eina sem
ég get sett út á hér. Ánnað er ég
nokkuð sátt við,“ sagði hún. „Við
höfum líka ferðast mikið í þessari
heimsókn, skoðað landið betur en
nokkum tímann fyrr. Við fómm í
Bláa lónið um daginn og vomm
bæði yfír okkur hrifin af því. Síðan
fómm við að Skógum og skoðuðum
safnið þar, sem er afskaplega
skemmtilegt. Johann hefur svo mik-
inn áhuga á öllu gömlu. Eftir að
hann kómst á eftirlaun tók hann að
sér svona safn í Holmestrand, ekki
ósvipað þessu að Skógum. Nú, svo
fómm við austur undir Eyjafjöll, í
grenjandi rigningu og háváðaroki —
og nú get ég loks með góðri sam-
visku sagst hafa komið á Hlíða-
renda, þar sem hann Gunnar bjó.
Gunnar virðist nefnilega vera í miklu
uppáhaldi hjá Norðmönnum og þeir
kunna Njálu utanað. Gamla fólkið
er sérstaklega vel að sér um land
og þjóð. Undanfarin tíu ár hef ég
spilað á píanó þrisvar í viku í félag-
smiðstöð eldri borgara í Holme-
strand. Og þar er oft fjör. — Og
veistu hvaða lög gera mesta lukku
þar?“ spurði Millý. „Það em sko
íslensku lögin — og efst á vinsælda-
listanum er lagið „Á Sprengisandi“.
Mér þykir óskaplega vænt um það.“
— Fórstu kannski að læra á píanó
um leið og þú tókst upp hina heil-
brigðu lífshætti? spurði ég.
„Neeei, píanóið hefur fylgt mér
alveg frá bamæsku,“ upplýs-
tiMillý.„Ég var send í píanótíma til
ínu Eiríks, þegar ég var aðeins 7
ára gömul. Ég man að ég átti að
mæta tvisvar í viku og þá daga varð
ég að fara á iætur klukkutíma áður
en ég átti að mæta í skólann, til að
æfa mig á píanóið. Amma mín var
afskaplega góð við mig, en ströng
engu að síður og frá þessari reglu
hvikaði hún aldrei. Ég var í tímum
hjá ínu í sjö ár og síðan hjá Dr.
Urbancic í ein fjögur. Ég gæti ekki
verið án píanósins," fullyrti hún.
Hangikjöt og harðfiskur
Þegar hér var komið sögu gerði
Millý hlé á máli sínu og horfði fjar-
rænum augum út um gluggann á
Hótel Borg. Einhverra hluta vegna
áræddi ég ekki að tmfla hana, þótt-
ist vita að í huganum væri hún horf-
in mörg ár aftur í tímann. Eftir
dágóða stund rauf hún sjálf þögnina
og sagði: „Þrátt fyrir öll þessi ár,
sem ég hef nú búið í Noregi, þá
verð ég alltaf íslendingur í hjarta
mínu. Eg er ótrúlega stolt af upp-
mna mínum og yfírleitt öllu því, sem
íslenskt er — eins og t.d. Vigdísi og
Halldóri Laxness. Eg les líka mikið
af íslenskum bókmenntum, var rétt
að enda við bókina um konuna hans
Halldórs, Auði Laxness. Ég hafði
virkilega gaman af þeirri bók, enda
man ég svo vel eftir þeim systmm.
Þær bám út Moggann á Suðurgöt-
unni og ég man að afí var svo of-
boðslega hrifínn af þeim. Hann var
svo hrifínn af þeim, að ég varð
meira að sega pínulítið afbrýðisöm,"
bætti hún við og brosti út í annað.
„Hér heima á ég líka afskaplega
góða og trygga vini, sem hafa reynst
mér vel í gegnum árin. Nægir þar
að neftia hana Laugu vinkonu, Sig-
urlaugu Jóhannsdóttur. Við emm
búnar að vera vinkonur í hálfa öld,
hvorki meira né minna. Einar Öm
Bjömsson, héraðsdýralæknir á Hvol-
svelli og kona hans, Laufey — þau
em líka góðir vinir okkar. Að
ógleymdri minni yndislegu fjöl-
skyldu, sem á hveiju ári sendir mér
hangilqot og harðfísk. Og sá hátí-
ðamatur gerir sko lukku í Holme-
strand. Ég held nefnilega alltaf eina
hangikjötsveislu á ári og þá að sjálf-
sögðu með kartöflumús og uppstúf
— Það em engin jól án þess.“
Viðtal: Inger Anna Aikman