Morgunblaðið - 31.03.1989, Blaðsíða 13

MORGUNBLAÐIÐ FÖSTUDAGUR 81. MARZ 1989
13
Framtíð tónlistar-
skólanna á Islandi
kannanir á ástandi framhaldsskóla-
kerfisins undanfarin ár hafa komist
að þeirri niðurstöðu að nauðsynlega
þurfi að hækka laun kennara ef ein-
hver mynd eigi að vera á skólastarf-
inu. Á undanfömum árum hefur líka
ríkt í samfélaginu nokkuð jákvæður
andi í garð viðhorfa af þessu tagi;
vilji til að viðurkenna þessa sérstöðu
kennara. Forysta HÍK verður hins
vegar að taka á sig þá þungu
ábyrgð, að með kröfugerð eins og
þeirri sem nú liggur fyrir eru úrtölu-
mönnunum færð beitt vopn í hend-
ur, þeim hatursmönnum mennta og
menningar sem ávallt hafa borið
skólamönnum á brýn leti, heimtuf-
relq'u og fyrirlitningu gagnvart öðm
launafólki.
Það eru erfiðar aðstæður í sam-
félaginu. Þá hafa menn um tvennt
að velja; skilgreina vandann og
reyna að fást við hann eða að stinga
höfðinu í sandinn. Forysta BHMR
hefur valið seinni leiðina og það sem
verra er; hún hefur valið að segja
að vandinn sé ekki til, nógu oft til
að hún trúi því sjálf. Sú leið er fá-
heyrð lítilsvirðing við það fólk sem
hefur verið stillt upp gagnvart vand-
anum og á einskis annars kost en
að horfast í augu við hann; fólkið
sem hefur verið án atvinnu síðan í
desember og fólkið sem vinnur fyrir
launum sem ná ekki skattleysis-
mörkum. Þegar vandinn knýr dyra
er heiðarlegast að horfast í augu
við hann og velja og hafna í sam-
ræmi við þessa skynsemi sem guð
gaf okkur. Á þann hátt eigum við
að segja: Þar ber brýna nauðsyn til
að hækka laun undir sultarmörkum
og að bæta félagslegt umhverfi
fólks. Til þess þurfa þeir hæst laun-
uðu að lækka í launum. Punktur
og basta.
Höfundur stundar laganám við
HÍ og er stundakennari við
Menntaskólann við Hamrablíð.
Hann erjafhframt varaformaður
Alþýðubandalagsins í Rcykjavík
og á sæti í framkvæmdastjóm
Alþýðubandalagsins.
eftir Kjartan M.
Kjartansson
Þar til fyrir u.þ.b. 26 árum síðan
voru tónlistarskólar á íslandi alfarið
reknir af sveitarfélögum. Skólamir
voru fáir, vel menntaðir kennarar
voru ekki á hveiju strái og nemenda-
flöldi þar af leiðandi ekki mikill.
Árið 1963 voru samþykkt lög á
Alþingi sem skiptu sköpum fyrir
uppgang og framþróun þessa mikil-
væga menningarþáttar. Með laga-
setningunni fengu skólarnir hluta
rekstarkostnaðar greiddan úr ríkis-
sjóði. Ekki var að spyija að við-
brögðunum, skólunum fjölgaði og
mikið líf færðist í tónlistarkennslu í
þessu landi. Lögin voru endurskoðuð
1975 og þá var skólunum tryggður
helmingur launakostnaðar úr ríkis-
sjóði. Aftur voru lögin endurskoðuð
1985 og þá gerðar aðrar minni breyt-
ingar.
Núverandi rekstrarfyrirkomulag
tónlistarskólanna á íslandi var ekki
mótað á einni nóttu. Það hefur verið
að þróast í áratugi og er eiginlega
skólabókardæmi um hvemig ríki og
sveitarfélög geta unnið saman að
mikilvægum verkefnum, þar sem
sveitarfélagið á frumkvæðið, vegna
þeirrar vissu og öryggis, sem ríkið
býður með lögfestum fjárframlögum
ár hvert. Báðir aðilar samþyklqa
áætlanir næsta kennsluárs og gera
athugasemdir ef þurfa þykir. Þetta
hefur tryggt það að um óráðsíu og
bruðl hefur ekki verið að ræða. Hver
einasta króna hefur farið þangað sem
fyrirfram var áætlað og hafa skól-
amir nýtt sitt fjármagn eftir bestu
getu. Með skólagjöldum hafa skól-
amir síðan keypt hljóðfæri, borgað
húsaleigu, keypt nótur og a.þ.h.
Menntamálaráðuneytið hefur séð
um námsstjóm, gerð námsskráa og
unnið heilmikið samræmingarstarf.
Þetta hefur skilað sér í því að nú
starfa skólamir flestir innan ákveð-
ins ramma og hafa sömu viðmiðanir
í prófum í flestum greinum. Þessi
faglega umsjá menntamálaráðuneyt-
isins hefur m.a. orðið ti! þess að
menn hafa betur treyst niðurstöðum
prófa og er nú svo komið að fjöldi
framhaldsskólanema fær nám sitt í
tónlistarskólum metið til stúdents-
prófs.
Allt þetta hefur gerst á undan-
fömum ámm og hefur hver þáttur
verið að mótast á löngum tíma. Nið-
urstaðan er sú að tónlistarskólamir
hafa skilað sínu hlutverki betur og
betur, fjöldi vel menntaðra tónlistar-
kennara hefur stóraukist og þar af
leiðandi hafa nemendur tekið miklum
framförum. Skólamir hafa víða orðið
þungamiðja menningarlífsins á
landsbyggðinni, t.d. með lúðrasveit-
um og kómm við hátíðleg tækifæri.
Til marks um þessa miklu grósku
má nefna að á undanfömum dögum,
þ.e. seinni hluta febrúarmánaðar,
hafa hvorki fleiri né færri en 6 nem-
endur verið að þreyta burtfararpróf
í hljóðfæraleik og söng og a.m.k. 4
í tónsmíðum í Reykjavík einni.
Sem sagt; allt er eins og best verð-
ur á kosið frá rekstrarlegu og fag-
legu sjónarmiði, þó lengi geti gott
batnað og ekki á neinn hallað. En
hvað gerist þá? Einhveijum skriffinn-
um dettur í hug að færa allt í gamla
horfið, láta sveitarfélögin annast
rekstur tónlistarskólanna alfarið og
gera það á einhvem mjög óljósan
hátt í gegnum Jöfnunarsjóð sveitar-
félaga. Allar hugmyndir, sem nefnd-
ar hafa verið í þessu sambandi, hafa
verið svo óljósar og að því er virðist
vanhugsaðar, að furðu sætir. Þeir
sem mælt hafa með þessum fyrirætl-
unum eru í raun aðeins nokkrir
stjómarmenn Sambands íslenskra
sveitarfélaga og hafa þeir haft hátt
og kynnt þessar hugmyndir fyrir
öðrum sveitarstjórnarmönnum sem
fastákveðnar og óhagganlegar. En
svo einfalt er málið ekki. Engar
ákvarðanir hafa verið teknar í þessu
máli og kannski ekki nema von því
menn eru enn að reyna að finna •
ástæður fyrir þessum fyrirhuguðu
breytingum. Á ef til vill að breyta
bara breytinganna vegna?
Hver ætlar að sinna námssljóm?
Ætla sveitarfélögin að koma á sínu
eigin „menntamálaráðuneyti"? Spar-
ar það peninga? Einfaldar það málin?
Bætir það stöðu tónlistarskólanna á
íslandi?
Því hefur verið haldið fram að
menntamálaráðuneytið muni áfram
annast námsstjóm og faglegt eftir-
lit. En er þá ekki einmitt verið að
vinna gegn megintilgangi „verka-
skiptingarfmmvarpsins", að sá sem
borgar brúsann skuli ábyrgjast hann?
Það er ekki að ástæðulausu að
allur þorri fólks, sem kynnt hefur
sér málið, sé forviða. Það fyrirkomu-
lag sem hefur verið hér við lýði und-
anfarin 26 ár hefur reynst svo vel
að það væri hreint glapræði að fara
hrófla við því bara til þess eins að
breyta. ísland hefur orðið öðrum
þjóðum fyrirmynd í þessum efnum.
Víðs vegar um Evrópu hafa tónlistar-
skólar verið reknir með samvinnu
rikis og sveitarfélaga í einhverri
mynd en þó alls ekki eins og hér. En
í Hollandi t.d. dró ríkið sig út úr
þessum rekstri og um leið dróst starf-
Kjartan M. Kjartansson
semin saman. Það er einmitt það sem
við óttumst að muni gerast hér á
landi. Við skiljum vel að lítið sveitar-
félag á landsbyggðinni, sem hefur
úr litlu að spila, lendi í vandræðum
þegar gera á fjárhagsáætlun og
rekstri tónlistarskóla er stillt upp við
hliðina á rekstri vatnsveitu, hafnar-
innar og annarra fjárfrekra fram-
kvæmda sem hreinlega geta skipt
sköpum fyrir tilvist þessa bæjarfél-
ags. Ætli tónlistarskólinn vegi ekki
létt á þeim vogarskálum?
Nú er komið að lokum þessarar
greinar. Tilgangurinn með þessum
skrifum er ekki sá að hleypa illu blóði
í einn eða neinn heldur aðeins að
skýra okkar sjónarmið. Vonandi opn-
ast augu manna fyrir þessum aug-
ljósu staðreyndum að núverandi
rekstrarfyrirkomulag tónlistarskól-
anna var ekki mótað á einni nóttu
heldur hefur það verið að þróast í
áraraðir. Köstum þeirri vinnu ekki á
glæ nema að vera viss um að það
geri skólunum gott. Við sem störfum
í tónlistarskólunum hljótum að vita
manna best hvemig þeim málum
verður best fyrir komið.
Höfundur er skólasijóri Tónlistar-
skólans i Kefki vík og formaður
Samtaka tónlistarskólastjóra.
29. mars
U^ADONNa

<2
SssSe~" s

i^f^burð

HAGKAUP
TONLEIKARIHAGKAUP
Já, í dag kl. 16-17 munu Langi Seli og skuggarnir stíga
á stokk í Hagkaup, Skeifunni, og leika fyrir okkur nokkur
létt og vel valin lög í tilefni af útgáfu nýju plötunnar.
Misstu ekki af þessu góða tækifæri að sjá piltana í stuði.
SKEIFUNNI
TILBOÐ
ITILEFNI DAGSINS
Nyja platan (kassettan) með
Langa Sela og skuggunum á sann
kölluðu tilboðsverði í eina viku
í öllum Hagkaupsverslunum
690.-