Morgunblaðið - 31.03.1989, Síða 31

MORGUNBLAÐIÐ FÖSTUDAGUR 81. MARZ 1989 31
um á Geirseyri í Patreksfírði. Og
þannig ótvírætt í hópi þeirra atgerv-
ismanna sem minnst var á, einn af
aðalsmönnum íslenskrar atvinnu-
sögu, sem hófust í krafti eigin at-
gervis til afreksverka og manna-
forráða og urðu höfðingjar í sjón
og raun.
Pétur A. Ólafsson fluttist til
Akureyrar á efri árum sínum og
er mér það í barnsminni hvað mér
þótti hann fyrirmannlegur og allra
manna mestur höfðingi. Hann hlaut
að vera af konungakyni, aðalsmað-
ur, að minnsta kosti greifi eða bar-
ón.
Aðalsteinn, faðir Sjafnar, dró
mjög dám af honum, og því ekkert
undarlegt þó að Sjöfn, og reyndar
systur hennar fleiri, þættu mikils-
háttar konur og hver og ein þeirra
góður kvenkostur.
Móðir Sjafnar, kona Aðalstems
P. Ólafssonar, var Stefanía Erlends-
dóttir, hin ágætasta kona frá Graf-
arósi í Skagafírði. En hennar naut
ekki lengi við. Hún dó 1943, árið
sem Sjöfn fermdist. Þá voru þrjú
systkina hennar yngri en hún, Sif,
Hera og Pétur og þrjú eldri: Erla,
Bolli og Heba. Við andlát frú Stef-
aníu hófst erfíður tími hjá íjölskyld-
unni í Valhöll, en svo hét húsið
þeirra við Aðalstræti. Ég þekki þau
ár af afspum einni en hefi það fyr-
ir satt að með hjálp góðra vina og
dugnaði þeirra sjálfra komst heimil-
ið klakklaust yfír það mikla áfall.
Ráðskonur vom þar um stuttan
tíma, fyrst í stað eitthvað, en syst-
umar vom röskar og tóku brátt við
stjórn heimilisins óðara og þær
stækkuðu. Tíminn græddi sárin og
bömin urðu fullorðin og fóm að
heiman hvert af öðm til að bjarg-
ast á eigin spýtur og stofna eigin
heimili, öll nema Sjöfn. Hún var
alltaf með föður sínum og höfu
þau, þar í Valhöll, saman heimili
með myndarskap og reisn allt þar
til hann dó í júní 1980, rúmlega
áttræður.
A því varð engin breyting þegar
hún giftist eftirlifandi eiginifianni
sínum Guðjóni Hannessyni bifvéla-
virkjameistara þann 15. júní árið
1976. Þau stofnuðu sitt heimili í
Ásgarði, sem enn heitir svo, og
bjuggu þar með engu minni mynd-
arbrag en áður var og allir þekkja,
sem þangað hafa komið. Allt var á
sömu lund og þar var enn Aðal-
steinn P. Ólafsson höfíngi hússins
í góðu yfírlæti til dauðadags.
Það var ævinlega gott að koma
í Valhöll. Þau vora samhent í því
hjónin að láta gestum líða vel. Og
það var gestkvæmt og oft mann-
margt í Valhöll. Sjöfn var frábær
húsmóðir. Allir vinir þeirra áttu von
á því að hitta hana þar oft á ókomn-
um ámm. Hún var svo ung þegar
hún dó, fædd 4. nóvember 1929 og
því aðeins 59 ára þegar hún lést á
skírdag. En nú verður það aldrei
meir. Hún er horfin á braut heimilis-
prýðin úr Valhöll. Og hún kemur
ekki aftur.
En í anda hússins er hana enn
að fínna. Hún var reyndar sjálf
góður andi þessa aldna og nýja
heimilis. Og því verður ekki gleymt,
svo greitt að mynd hennar frá Iið-
inni ævi er að fínna svo að segja
við hvert fótmál, sem stigið er inn-
an dyra í Valhöll. Og að snerta ein-
hvem af hlutunum þar sem hún
hafði elskað og komið á sinn stað,
er eins og að kalla fram í huga sér
ljúfa minningu frá liðinni tíð um
„drottninguna" í Valhöll, þessa ynd-
islegu konu, sem dó alltof snemma.
Það er endalaust hægt að tala
um Sjöfn í Valhöll og segja frá
henni. En fátt eitt er hægt að segja
hér á þessum vettvangi. Mig hafði
langað til þess að senda henni per-
sónulega vinarkveðju, nú að lokum
og þakka allan vinargreiða. En það
er ótæmandi brannur og erfítt að
velja.
Þó veit ég hvar ég gæti byijað.
Ég var á leið vestur Barðastranda-
sýslu í gömlum sendiferðabíl að
flytjast frá Reykhólum til Patreks-
Qarðar. Með mér var konan mín,
tvítugur sonur, sem átti bílinn og
15 ára dóttir. Ennfremur þriggja
ára dótturdóttir okkar sem sofnaði
fljótt í fangi ömmu sinnar, sem
vafði um hana sæng. En bíllinn var
troðinn af ýmsilegu innanhússdóti,
sem við tókum með okkur um leið
og við fóram og tróðum i bílinn.
Veðrið var gott, aðeins rigningar-
vottur, marauð jörð í öllum sveitum
og hvergi vottur af snjó nema í
hæstu fjöllum. Klukkan 7 um kvöld-
ið lögðum við á Þingmannaheiði.
Þar var vondur vegur og seinfar-
inn, en vandræðalaust að fara að
sumarlagi. Enda ekki um annan veg
að ræða þá, árið 1969, og sjálf
heiðin aðeins 20 kílómetrar.
Við áttum von á því að komast
greiðlega eftir veginum og ætluðum
að verða komin til Patreksfjarðar
um tíuleytið um kvöldið. Það fór á
aðra lund. Þegar ofar kom í heiðina
fór að snjóa og á svipstundu var
komin blindhríð og mikil fannkoma.
Vegurinn var ekki lagður heldur
raddur og niðurgrafinn í ótal
hlykkjum og lá víða í tröðum. Þær
fylltust fljótt af snjó. Og uppi á
háheiðinni sátum við föst og kom-
umst hvorki aftur eða fram. Bíllin
var ekki gerður til aksturs í snjó.
Klukkan var um 9—10 og ekkert
að gera nema sitja um kyrrt og
bíða. Sú bið stóð til kl. 3 um nótt-
ina. Þá komu hraustir menn nær
jafnsnemma beggja vegna heiðar-
innar. Þeir að austan snera til baka,
en bræðurnir frá Fossá, sem vaktir
vora upp úr væram svefni drógu
okkur út úr skaflinum og þangað
til við komum aftur á auða jörð,
litlu seinna, og gátum haldið áfram
af sjálfsdáðum.
En því segi ég frá þessu, að þetta
var fyrsti vinargreiðinn hennar
Sjafnar við okkur. Hún hafði veður
af því að við væram á leiðinni og
þegar við komum ekki á eðlilegum
tíma, tók hún tii sinna ráða. Hún
þurfti að ná símasambandi inná
Barðaströnd, sem var þá erfiðara
og öðra vísi en nú'í sjálfvirka kerf-
inu. Hún þurfti fyrst að ná sam-
bandi við símstöðina í Haga, sem
þá hafði verið lokuð í marga klukk-
utíma, og bar engin skylda til að
ansa utanaðkomandi hringingum
fyrr en á símatíma næsta dag. En
Sjöfn linnti ekki látum fyrr en hún
náði sambandi og með góðri hjálp
Bjargar í Haga og margra góðra
manna, á Fossá og suður á Múla-
nesi voru settar upp hjálparveitir,
sem björguðu okkur af heiðinni um
nóttina.
Þessu er ekki hægt að gleyma.
Það er flest þannig, að gott er
að muna.
Ég man það td. frá starfí mínu,
þegar embætta þurfti á sveitakirkj-
unum og fátt var um söngfólk, að
ótal sinnum bauðst hún til þess að
fara með og syngja. Var þá líka
oft fleira söngfólk með úr kirkju-
kómum á Patreksfírði. En í honum
söng Sjöfn alltaf frá því að hún var
ung stúlka. Hún lét sér raunar mjög
annt um kirkjuna sína og var mér
alla tíð til halds og trausts þar sem
hún gat komið því við, og er vanda-
laust að kalla marga til vitnis um
það, hve trygg hún var, traust og
mikil hjálparhella. Margir vora
henni samhentir í þessari hjálp við
mig, og ég minnist þess með miklu
þakklæti. En veit þó, að aldrei verð-
ur það þakkað að verðleikum.
Þegar ég varð ekkjumaður tók
hún að sér það hlutverk, sem konan
mín hafði áður, að hafa embætt-
isfötin í lagi. Fyrir allar hátíðir kom
hún til að hreinsa, viðra og pressa.
Það var mikið starf og vel af hendi
leyst.
Ég gæti haldið áfram endalaust
að tala um allt það góða sem hún
gerði. Kannski fannst mér ekki allt-
af allt jafngott. Því að það gat
hvesst í skapinu hennar. Og hún
sagði mér stundum hart til synd-
anna ef henni mislíkaði. Það styrkti
vináttuna og varð aldrei að sundur-
þykkju.
En nú má ég ekki halda svona
áfram endalaust. Og þó er svo
margt, sem er ósagt. Hún var fé-
lagslynd og tók þátt í öllu, sem
henni fannst horfa til góðs fyrir
þorpið sitt. Hún var pólitísk, ákveð-
inn fylgjandi , Sjálfstæðisflokksins
og á framboðslista fyrir Sjálfstæðis-
menn þegar hún taldi þá geta haft
erindi til góðs í hreppsnefnd. Ég
get ekki talið upp það allt, sem hún
lét sig varða og til sín taka, enda
veit ég ekki um það allt.
Ég sá hana líklega fyrst í Vatns-
firði að sumarlagi, þegar Breiðfírð-
ingafélagið í Reykjavík lét smíða
lítið hús til greiðasölu í Flókalundi,
en þá var hún þar með Hebu systur
sinni mörg frambýlingsárin. Þær
vora brautryðjendur í starfsemi
Breiðfirðingafélagsins í Flókalundi,
systurnar. Þar er nú risið fyrsta
flokks sumarhótel, öllum til sóma.
En það var líka sómi að því hvem-
ig systurnar Heba og Sjöfn tóku á
móti ferðalöngum, sem áðu þama
á fögram stað á Iangri leið sinni.
Það var meir en sómi að mæta þar
ljúflegu viðmóti þessara glæsi-
kvenna. Það var meiriháttar upplif-
un og augnayndi.
Sjöfn mun hafa notað sumarleyfí
sín til að vera þama með systur
sinni, að minnsta kosti stundum,
að hluta til. En hún vann þá á skrif-
stofu sýslumannsins á Patreksfírði,
eins og hún hefur gert lengst af
ævinnar frá því að hún settist þar
að eftir ijarvera í skóla, og þegar
hún hafði ákveðið að á Patreksfirði
vildi hún una alla sína ævidaga þá
sem Guð henni gæfí. Og það varð.
Sjöfn á eina dóttur, Ónnu Stef-
aníu, sem ólst upp í Valhöll með
móður sinni og afa. Faðir hennar
er Einar Pétursson, rafvirkjameist-
ari í Kópavogi.
Anna er gift Jónasi Þór rafvirkja-
meistara á Patreksfírði og eiga þau
tvö böm Þórarin og Sjöfn, og Aðal-
stein, sem er elstur frá fyrra hjóna-
bandi Önnu. Faðir hans var Mar-
teinn Einarsson, sem dó ungur að
áram.
Sjöfn heitin elskaði öll þessi
bamaböm sín mjög og var þeim
góð. Mesta át hafði hún þó á lítilli
tveggja ára dóttur Aðalsteins, sem
heitir Anna Stefanía. Hún er aðeins
tveggja ára óviti og skilur ekki
hvað hún hefur misst.
Samt mun ást ömmu hennar
fylgja henni alla ævi, eins og leynd-
ur kirtill í líkamanum, sem maður
veit ekki af, en vinnur sitt gagnlega
starf í kyrrþey, og gefur lífínu gildi.
Líkt er um þá ást sem síast inn $
undirvitund ómálga hvítvoðungs,
sem á enn allt sitt undir kærleia
ástvina sinna.
Ef Guð lofar á litla stúlkan langt
líf fyrir höndum og hún mun kynn-
ast því, sem lífið hefur að bjóða, á
hennar tíð, þar á meðal, vonandi,
hinum kristilegu dyggðum, trú, von
og kærleika. En postulinn Páll seg-
ir að þær muni vara og ætíð og
vera til. Og hann segir líka að þeirra
sé kærleikurinn mestur.
Með þvílíkum kærleika kveð ég
mína góðu vinkonu Sjöfn A. Ólafs-
son og bið henni blessunar á eilífð-
arbraut.
„Requiescat in pace“.
Þórarinn Þór
samrýnd eru þau í huga mér að þau
vora mér alltaf sem eitt.
Afí bjó í Skaftahlíð 10 og era ófá-
ar ferðimar sem við böm og bama-
böm höfum farið til þeirra afa og
ömmu í Skaftó, eins og við bama-
bömin kölluðum þau ætíð. Það er
svo margs að minnast frá liðnum
áram og hef ég ekkert nema ljúfar
minningar um elsku afa. Eftir að afí
lauk sínu ævistarfí hjá póstinum var
hann nokkur sumur umsjónarmaður
við sumarbúðir símamanna við Apa-
vatn. Afí og amma bjuggu þar í lítilli
húsvarðaríbúð í einu sumarhúsanna.
Þama komu þau sér vel fyrir og allt-
af var jafngott að koma til þeirra
þama í sveitina. Ekki minnist ég afa
öðravísi en sístarfandi og alltaf var
hann jafnhress bæði á líkama og
sál. Við Apavatn gat afí því nýtt
krafta sína og orku og blómstruðu
þau bæði við sumarstarf sitt á þess-
um áram. Veit ég að oft hefur verið
mjög gestkvæmt hjá þeim gegnum
árin og það átti nú við þau og ekki
síst ömmu sem nýtur sín hvergi bet-
ur en þegar hún er að veita öðram
eitthvað. Það var svo fyrir nokkrum
áram að afí missti heilsuna, en
siðustu vikur ævi sinnar lá hann á
sjúkrahúsi.
Ég vona að afa líði vel þar sem
hann nú er.
Að lokum vil ég votta ömmu og
öllum öðrum aðstandendum innilegar
samúðarkveðjur og í hugum okkar
allra mun lifa minning um elskulegan
og ljúfan mann.
Steina
Hann Guðmundur tengdafaðir
minn er dáinn. Hann var fæddist
árið 1900 og var því orðinn 88 ára.
Mig langar að minnast hans með
nokkrum orðum og þakka fyrir hvað
hann tók mér vel og var mér og
mínum alltaf góður. Við voram vinir
frá fyrsta degi sem við sáumst. Það
er hægt að skrifa margt um Guð-
mund, hann hafði frá mörgu að segja
Minning:
Rósa Guðmundsdótt
ir frá Hellissandi
frá liðinni tíð og það var unun að
heyra hann segja frá. Það var yfír-
leitt eitthvað spaugilegt því hann
hafði góða kímnigáfu. Einu sinni
sagði hann sögu af því þegar hann
var langferðabflstjóri í Húnavatns-
sýslu og það kom alltaf sami hundur-
inn á móti honum og var búinn að
hlaupa langan veg til þess að fá far
til baka. I þetta skipti sem oftar
stoppar Guðmundur til þess að taka
hundinn upp í, þá segir kona í bílnum:
„Ætlar þú virkilega að taka hund
upp í bílinn?" Þá svarar Guðmundur:
„Já, þetta er vinur rninn." Þessi saga
lýsir Guðmundi vel, hann var dýra-
vinur, ekki síður en mannvinur. Ég
á margar góðar minningar um Guð-
mund, t.d. laxveiðar við Langá, heim-
sóknir til þeirra hjóna að Apavatni,
þegar þau voru húsverðir þar á sum-
rum, íjörugöngur í Presthúsum á
Kjalamesi, þar sem þau áttu sumar-
hús, og margt fleira.
Snyrtimennska var Guðmundi í
blóð borin. Ef eitthvað fór aflaga
varð að gera við það strax. Það var
ekki bara heima hjá honum. Á með-
an hann hafði heilsu var hann alltaf
kominn til að hjálpa ef eitthvað var
verið að gera hjá bömum hans og
jafnvel bamabömum. Það var fallegt
að sjá hve Jónína kona hans hugsaði
vel um hann síðustu árin eftir að
hann hafði misst heilsuna og mátti
hann vart af henni sjá.
Heiðursmaður er fallirin frá og
horfínn til feðra sinna.
Blessuð sé minning hans.
S.Ó.E.
Eitt símtal — ein setning! Sú eina
eftirlifandi af móðursystram mínum
hefur kvatt okkar tilverastig. Tíminn
er fugl sem flýgur hratt. Við mann-
anna böm eram sífellt að mæla
tímann. Við höfum klukku á hand-
leggnum, klukku við rúmstokkinn,
klukku nánast í hveiju herbergi og
að sjálfsögðu í bílnum. Og ekki að-
eins mælum við stundir, heldur
mælum við líka árstíðir, ár og ára-
tugi.
Rósa Guðmundsdóttir, elsta móð-
ursystir mín, fæddist í ágúst 1904,
þegar ísland var að vakna á nýrri
öld, í faðm ungra foreldra, þeirra
Mattínu og Guðmundar, hjóna sem
full bjartsýni komu úr sveitinni til
að hasla sér völl i höfuðborginni
Reykjavík og byggðu sitt bú að
Bergstaðastræti hér í borg.
Ég sný tímanum áratugi aftur á
bak. Ég sé fjölskylduna vel fyrir
mér — ömmu Mattínu, húsmóðurina
og bömin hennar öll eins og tröppu-
gang, því átta fæddi hún á níu árum,
afa Guðmund skipsljórann, þéttan á
velli og yfírvegaðan, sem á margan
hátt, vegna stöðugrar fjarvera á
hafí úti, var bömunum sínum eins
og góður gestur. Já, tímamir þjöpp-
uðu fólki saman. Þessi Qölskylda var
sérlega samrýnd og í miðri mynd
systkinahópsins stóð Rósa, elsta
dóttirin, falleg og góð. Svo falleg
þótti Rósa í blóma lífsins að hún var
talin ein fegursta stúlkan í
Reykjavík.
Ungur menntamaður, glæsilegur
í sjón og raun, Einar Magnússon,
var fljótur að koma auga á Rósu.
18 ára gömul var hún þegar þau
bundust þeim böndum tryggða og
ástar sem entust þeim ævina út.
Einar var litríkur og lifandi persónu-
leiki sem unni Rósu sinni mjög og
dáði hana alla tíð. Einar varð seinna
hálfgerð þjóðsagnapersóna í starfí
sínu sem fræðari og rektor Mennta-
skólans í Reykjavík.
Tvær dætur eignuðust þau, Helgu
Mattínu og Sigríði. Þær bera foreldr-
um sínum fagurt vitni, vel gerðar
og glæsilegar. Og tíminn leið. Ein-
stakt og innilegt var samband Rósu
við móður mína, margar stundirnar
sátu þær systur og nutu þess að
eiga hvor aðra að. Samtal þeirra
átti sér engan endi og þráðurinn
tekinn upp daglega. Sjálfri fannst
mér alltaf fylgja mikil öryggistilfínn-
ing þessu nána sambandi systranna
á Bergstaðastræti.
Nú era þær allar famar, en minn-
ingar og myndir lifa.
Síðast þegar ég hitti Rósu móður-
systur mína var tíminn búinn að
setja sitt mark á hana, en hún var
enn falleg kona og framkoma henn-.
ar fáguð eins og ævinlega. Ég er
þess fullviss að Rósa móðursystir
mín var ferðbúin. Ég kveð hana og
hluta æsku minnar með kærri þökk.
Þessi tími er liðinn. Að endingu orð
spámannsins Gibran: „Þó þekkir
eilífðin í ykkur eilífð lífsins og veit
að dagurinn í gær er aðeins minning
dagsins í dag og morgundagurinn
draumur hans."
Skrifað í Hollandi.
Helga Mattína Bjömsdóttir
t Maðurinn minn, t Eiginmaður minn og faöir okkar,
INGÓLFUR FR. HALLGRÍMSSON SIGURÐUR RÚNAR GUÐMUNDSSON,
frá Esklfirði, efnaverkfræðingur,
sem lést í Landspítalanum aðfaranótt 24. mars sl., verður jarð- settur frá Eskifjarðarkirkju laugardaginn 1. apríl kl. 14.00. lóst á heimili sinu, Breiðási 9, Garðabæ, miðvikudaginn 29. mars.
Fyrir hönd barna, tengdabarna, barnabarna og barnabarnabarna, Agla Túlinfus, Guðmundur Karl Sigurðsson, Þóra Sigurðardóttir
Ingibjörg Jónsdóttir. Þorgsir Sigurðsson, Friðrik Sigurðsson.'