Morgunblaðið - 12.04.1989, Blaðsíða 35

MORGUNBLAÐIÐ MIÐVIKUDAGUR 12. APRIL 1989
35
Kveðjuorð:
Margrét Thorlacius
frá Öxnafelli
Margrét frá Öxnafelli andaðist að
heimili sínu, Þórunnarstræti 115 á
Akureyri 19. mars. Hún fæddist í
Öxnafelli í Saurbæjarhreppi í Eyja-
firði 12. apríl 1908. Faðir Margrétar
var Jón bóndi Thorlaeius, sem var
sonur Þorsteins Thorlaciusar hrepp-
stjóra Einarssonar Thorlaciusar
prests í Saurbæ í Eyjafirði, Hall-
grímssonar prests í Miklagarði. Föð-
urmóðir Margrétar var Rósa Jóns-
dóttir ljósmóðir í Leyningi, Bjarna-
sonar. Jón faðir Margrétar var al-
bróðir séra Einars Thorlaciusar í
Saurbæ á Hvalfjarðarströnd. En Ólöf
hálfsystir þeirra bræðra var móðir
Vilhjálms Þórs og þeirra systkina.
Móðir Margrétar var Þuríður Jóns-
dóttir og voru foreldrar hennar Jón
Tómasson bóndi í Holti í Hrafnagils-
hreppi og kona hans, Þórunn Rand-
versdóttir frá Leyningi. Stóðu eyfír-
skar ættir því að Margréti, sem jafn-
an kenndi sig við æskuheimili sitt,
Öxnafell.
Margrét ólst upp í hópi tíu systk-
ina er upp komust og voru þau þessi:
Þorsteinn, sem alla ævi átti heima í
Öxnafelli, ókvæntur og barnlaus.
Hann er látinn. Næst er Rósa. Hún
giftist Benedikti Júlíussyni bónda í
Hvassafelli og eignuðust þau fjögur
böm. Benedikt er látinn en Rósa býr
á Akureyri. Þriðja var Alfheiður,
ógift en eignaðist dreng. Hún lést
fyrir fáum árum. Þá er Ester, gift
Jóhanni Brynjólfssyni múrarameist-
ara, ættuðum úr Húnaþingi. Þau eru
bamlaus og dvelja í Skjaldarvík
síðustu árin. Hallgrímur er bóndi í
Öxnafelli, kvæntur Sesselju Andrés-
dóttur frá Hálsi í Kjós og eiga þau
einn son. Sjötta systkinið var Margr-
ét, sem hér er minnst og sjöundi er
Jón, sem dvelur á Elliheimilinu Gmnd
í Reykjavík. Hann er ókvæntur og
barnlaus. Áttundi er Einar, iðnverka-
maður á Akureyri, kvæntur Hmnd
Kristjánsdóttur frá Ytri-Tjörnum.
Þau eiga tvö börn. Þómnn giftist
Þorsteini Guðmyndssyni smið frá
Borgarfirði eystra. Þau bjuggu í
Reykjavík og eignuðust fjórar dætur.
Þómnn er látin. Yngst er Þóra, gift
Þorsteini Jónssyni frá Syðri-Tjörn-
um, bónda á Moldhaugum. Þau eiga
sjö böm.
Heimilið í Öxnafelli var talið bjarg-
álna, en ekki varð auður eða ofdekur
systkinunum fjötur um fót. Dulrænir
hæfileikar vom í báðum ættum og
erfði Margrét þá í ríkum mæli og
jafnvel fleiri systkini.
Frá bemsku hafði Margrét frá-
bæra skyggnigáfu og dulheym. Hún
sá liðna atburði og henni var oft
sýnt inn í framtíðina. Hún sá og
umgekkst daglega látna menn og
málleysingja, sá álfa og huldufólk,
gat horfíð úr líkama sínum og farið
um víða veröld og hún naut mjög
vel söngs og tónlistar, sem aðrir
nutu ekki og urðu ekki varir við.
Má af þessu vera ljóst, að þessi kona
lifði í tveim heimum og að hálfu utan
skynjunarmarka venjulegs fólks.
Áður en Margrét náði tíu ára aldr-
inum, vildi svo til að móðir hennar
veiktist mjög og var ekki hugað líf.
Var telpan sorgmædd og óskaði þess
af barnslegum innileika, að hún
gæti eitthvað gert fyrir móður sína.
Þá birtist henni maður í hvítum
slopp. Margrét taldi að hann myndi
vera læknir og bað hann að hjálpa
móður sinni. Hann svaraði aðeins
þessum orðum: „Ég vil reyna það.“
Sá hvítklæddi var framliðinn maður,
Friðrik huldulæknir. Þau höfðu síðan
daglegt samband til æviloka, því
hann tengdist öllu lækningastarfi
hennar.
En það er af Þuríði húsfreyju að
segja, að hún hlaut ótrúlega skjótan
bata og var fyrsti sjúklingur Mar-
grétar. Þessi skjóta og góða lækning
varð brátt á vörum sveitunganna og
fólks í næstu sveitum. Ekki leið á
löngu þar til sjúkir fóru að leita til
Margrétar og sögur um hinar dul-
rænu lækningar þóttu margar með
ólíkindum, enda varð þessi unga,
eyfírska kona landskunn á skömmum
tíma.
Leiðir óteljandi fólks lágu heim í
Öxnafell og óteljandi bréf bárust með
hveijum pósti. Margir voru langt að
komnir, er þá lögðu land undir fót
fram í Öxnafell og allir áttu það er-
indi að biðja sjúkum hjálpar. Sérstak-
lega var það gert þegar önnur úr-
ræði þraut. Ég minnist orða skip-
stjóra eins, sem átti báða foreldra
sína í sjúkrahúsi. Hann sagði: „Allir
treysta læknunum vel, en trúa á
Margréti." Þetta viðhorf var al-
gengt, að ég hygg.
Frá æsku til elli lagði Margrét frá
Öxnafelli fram krafta sína við að
lækna þá sem sjúkir voru og hugga
syrgjendur. Hvar sem hún var í vinnu
eða við húsmóðurstörf, eftir að hún
sjálf eignaðist fjölskyldu, tók hún
daglega á móti gestum, fjölda fólks,
viku eftir viku og mánuð eftir mán-
uð. Flestum var það ráðgáta, hvern-
ig hún öðlaðist þrek til alls þessa.
Við ræddum um það einhverju sinni
og hún sagðist, þegar hún fann til
þreytu, hafa rétt fram hendur sínar
Valdís Þorgríms-
dóttir - Minning
Fædd 5. nóvember 1922
Dáin 2. apríl 1989
Haustið 1949 hóf ég störf í Klæða-
verksmiðju Andrésar Andréssonar.
Þar bar fundum mínum saman við
þær Valdísi Þorgrímsdóttur, sem
hafði þá unnið þar um tíma, og Hall-
fríði Þorvarðardóttur, sem byijaði
um sama leyti og ég. Hún lést fyrir
tæpu ári. Tengdust með okkur þrem-
ur vináttubönd, sem entust þangað
til Hallfríður var af þessum heimi
kvödd og síðan Valdís 2. apríl síðast-
liðinn. Vinir hennar kölluðu hana
Dísu.
Hún fæddist 5. nóvember 1922 í
Tjarnarkoti í Biskupstungum, dóttir
hjónanna Þorgríms Grímssonar og
Guðrúnar Guðmundsdóttur. Börn
þeirra Þorgríms og Guðrúnar urðu
tíu og er Dísa fyrst þeirra systkina
til að flytjast yfír landamæri lífs og
dauða.
Frá Tjarnarkoti fluttist fjölskyldan
að Borgarholti og síðar, þegar Dísa
var 11 ára, niður 1 Flóa.
Átján ára gömul fór hún í vist í
Reykjavík og vann heimilisstörf um
sex ára skeið en þegar hún var orð-
in 24 ára fór hún til Danmerkur, var
eitt ár í húsmæðraskóla þar og vann
síðan tvö ár á herragarði.
Þegar hún kom heim aftur hóf hún
störf hjá Andrési og þar hófust kynni
okkar eins og fyrr segir.
Haustið 1955 tókum við saman á
leigu íbúð og bjuggum í félagi þang-
að til 1959, þegar Dísa giftist eftirlif-
andi eiginmanni sínum, Jóni Mýrdal
Jónssyni, fiskimatsmanni og síðar
hleðslumanni hjá SÍS. Hann verður
77 ára á þessu ári og er nú á sjúkra-
deild Elli- og hjúkrunarheimilisins
Grundar.
Árið 1959 eignuðust Jón og Dísa
son, sem þau nefndu Gísla og er
hann verktaki hér í borginni. Kona
hans heitir Heiðbjört Jóhannsdóttir.
Ég fluttist til þeirra Jóns og Dísu
þegar sambúð þeirra hófst og bjó
þar í þijú ár en þótt ég flyttist það-
an hélst hið innilega vináttusamband
okkar óskert og mátti segja að ég
væri með annan fótinn á heimili
þeirra þegar ég átti frístundir, eins
og þau væru kær systkini mín.
Dísa hafði yndi af góðri tónlist og
góðum bókum og sótti flestar leik-
sýningar, sem eitthvað var í spunnið.
Fyrir 16 árum varð henni ljóst
hvaða sjúkdómur var farinn að búa
um sig í líkama hennar en því fór
þó Ijarri að það drægi úr henni kjark,
enda var hún hugrökk kona og þolin-
móð sem aldrei lét bugast þótt erfið-
leikar steðjuðu að. Skaplyndi hennar
var milt og sterkt í senn og því var
ævinlega gott að vera í návist henn-
ar.
Hún var einlæglega trúuð og
reiddi sig mikið á mátt bænarinnar.
Þegar sjúkdómur hennar tók að þjá
hana verulega leitaði hún til Karmel-
systra um fyrirbænir og var hún
sannfærð um að bænir þeirra hefðu
létt henni sjúkdómsbyrðina og lengt
líf sitt. ,
En á síðastliðnu hausti hófst
síðasta stríð hennar við sjúkdóminn
og mátti þá sjá fyrir að málalokin
gætu ekki orðið nema á einn veg.
Með DíSu er horfin úr þessum
heimi besta vinkona mín, kona sem
var mér eins og systir allt frá fyrstu
kynnum okkar til æviloka hennar.
Mér er efst í huga að þakka Guði
fyrir þann tíma sem ég fékk að njóta
samvista við hana og biðja henni
allrar blessunar í þeim heimi, sem
við gistum öll að síðustu, þar sem
við vonum að vináttubönd okkar
þriggja verði treyst á nýjan leik.
Eftirlifandi eiginmanni hennar,
syni og tengdadóttur, svo og systkin-
um hennar og venslafólki votta ég
innilegustu samúð mína.
Halldóra G. Ólafsdóttir
í fáum orðum langar mig til að
minnast tengdamóður minnar,
Valdísar Þorgrímsdóttur. Valdís
fæddist 5. nóvember 1922 og lést
2. apríl sl. Baráttan við erfiðan sjúk-
dóm var löng og erfið og víst er að
einhveijir hefðu lagt upp laupana,
en slíkt var fjarri Valdísi. Þrátt fyrir
að baráttan væri fjarri því að vera
dans á rósum, var alla tíð og undir
lokin ætíð stutt í kímnigáfuna. Og
bara þetta lýsir hveija manngerð
Valdís hafði að geyma.
Mörgu var ólokið, sem ekki vannst
tími til að ljúka, en þó var margt
gert á stuttum tíma. Allt of stuttum.
En vafalaust er dagur eftir þenn-
an, og dauðinn ekki endilega enda-
lokin. Ég held það sé ekki ofsögum
sagt að maður auðgist af að kynnast
manneskjum eins og Valdísi. Ég
þakka henni þær góðu en of fáu
stundir sem við áttum saman og lýk
þessum orðum með erindi úr ljóði
Tómasar Guðmundssonar, Sorgin:
Hún er konan sem kyrrlátust fer
og kemur þá minnst þig varir
og les úr andvaka augum þér
hvert angur sem á þig starir.
Heiðbjört Dr. Jóhannsdóttir
með lófana upp og orðið afþreytt og
senn endumýjuð á örlítilli stundu.
Var hún þá tilbúin að halda störfum
sínum áfram.
Enginn veit tölu þeirra þúsunda,
sem leituðu lækninga hjá skyggnu
konunni frá Öxnafelli og enginn get-
ur um það sagt, hve margir af sjúkl-
ingum hennar hlutu bata og verður
það aldreí rannsakað. En það er ég
viss um, að hafí tími kraftaverka
einhvem tíma verið til, er hann það
enn.
Aldrei verðlagði Margrét störf sín
í þágu sjúkra, en tók við þá goldið
var. En þakklæti fólksins sem hún
gat veitt aðstoð, var æðsta hamingja
hennar.
Eiríkur Sigurðsson skólastjóri á
Akureyri ritaði tvær bækur um
Margréti frá Öxnafelli og hétu þær:
„Skyggna konan“. Komu þær út hjá
Fróða árið 1960 og 1963. Er þar
margt að fínna um ævi og störf hinn-
ar skyggnu konu, til viðbótar við
aðrar ritaðar heimildir.
Seytján ára gömul flutti Margrét
úr föðurgarði, dvaldi þá meðal ann-
ars einn vetur hjá Einari H. Kvaran
og Gíslínu konu hans, en hann rann-
sakaði þá hina miklu, dulrænu hæfí-
leika stúlkunnar. Um eins árs skeið
þurfti Margrét að dvelja á Kristnes-
hæli vegna sjúkleika. Á Akureyri
vann hún verslunarstörf í Kaupfélagi
verkamanna um þriggja ára skeið
og á Akranesi vann hún við sauma-
skap um skeið.
En haustið 1937 flutti Margrét til
Reykjavíkur, vann á Saumastofu
Gefjunar, og giftist Bergsveini Guð-
mundssyni byggingameistara 1940.
Settu þau saman heimili sitt í
Reykjavík og áttu þar heima til 1947.
Fluttu þau þá til Akureyrar, áttu
þar heima næstu tíu árin en hurfu
til Reykjavíkur á ný árið 1957, en
skildu 1962.
Börn þeirra hjóna eru þessi:
Kristín Þuríður, gift Hjörleifí Krist-
jánssyni fiskimatsmanni. Þau reka
sumargistihús á Amarstapa á Snæ-
fellsnesi og eiga tvö böm. Næstur
er Guðmundur Jón skipasmiður,
kvæntur Ásgerði Ágústsdóttur frá
Patreksfirði og eiga þau þrjú börn.
Fjölskyldan býr á Akureyri. Þriðji
er Friðrik húsasmiður, kvæntur Sig-
rúnu Olgeirsdóttur, ættaðri af Snæ-
fellsnesi. Þau búa í Reykjavík og
eiga fjögur böm. Yngst er Greta
Berg hjúkrunarfræðingur, gift Stef-
áni Kristjánssyni rafsuðumanni. Þau
eiga fjórar dætur og eiga heima á
Akureyri.
Eftir skilnað þeirra Margrétar og
Bergsveins lá leið hennar til Hafnar-
fjarðar, þar sem hún dvaldi næstu
tvo áratugina. Leiðin lá síðan til
Akureyrar 1982 og þar átti Margrét
heima til dauðadags.
Snemma á Hafnarfjarðarárunum
flutti Þórður Halldórsson frá Dag-
verðará á Snæfellsnesi á heimili
Margrétar. Hann var henni og fjöl-
skyldu hennar síðan hin mesta stoð
og stytta og hlýtur ástúðarþakkir
fjölskyldunnar við þessi tímamót.
Svo vildi til að fæðingardagur
Margrétar frá Öxnafelli var pálma-
sunnudagur. Andlát hennar bar einn-
ig upp á pálmasunnudag. Þann
morgun horfðu menn á tæra, næst- |
um himneska fegurð yfír fram-
Eyjafirði, æskuslóðum Margrétar,
svo orð var haft á því.
Að leiðarlokum minnast menn
Margrétar frá Öxnafelli ungrar. Hún
var fríð, hlédræg og traustvekjandi
og dag hvem umsetin af sjúkum.
Með aldrinum varð hún einnig tígu-
leg, en ætíð jafn hlý í viðmóti við
hvem sem að garði bar.
Ævi hinnar eyfirsku konu var
umvafín fegurð. Ævistarf hennar var
eitt af undursamlegum ævintýrum
samtímans.
Erlingnr Daviðsson
Birting af-
mælis og
minningar-
greina
Morgunblaðið tekur af-
mælis- og minningargreinar
til birtingar endurgjaldslaust.
Tekið er við greinum á rit-
stjórn blaðsins á 2. hæð í Aðal-
stræti 6, Reykjavík og á skrif-
stofii blaðsins í Hafnarstræti
85, Akureyri.
Athygli skal á því vakin, að
greinar verða að berast með
góðum fyrirvara. Þannig verður
grein, sem birtast á í miðviku-
dagsblaði að berast síðdegis á
mánudegi og hliðstætt er með
greinar aðra daga.
í minningargreinum skal hinn
látni ekki ávarpaður. Ekki eru
tekin til birtingar ffumort ljóð
um hinn látna. Leyfilegt er að
birta tilvitnanir í ljóð eftir þekkt
skáld, og skal þá höfundar get-
ið. Sama gildir ef sálmur er birt-
ur. Meginregla er sú, að minn-
ingargreinar birtist undir fullu
nafni höfundar.
+
Eiginmaður minn og faðir okkar,
SIGURGEIR GUÐBRANDSSON
bóndi á Heydalsá f Strandasýslu,
andaðist í Landspítalanum 10. apríl.
Halldóra Guðjónsdóttir,
Guðbjörn Sigurgeirsson,
Guðjón Heiðar Sigurgeirsson,
Guðbrandur Ásgeir Sigurgeirsson,
Hrólfur Sigurgeirsson.
t
Þökkum innilega auðsýnda samúð og vinarhug við andlát og út-
för eiginmanns míns, föður okkar, tengdaföður, afa og langafa,
GUÐMUNDAR ALBERTSSONAR,
fyrrverandi póstfulltrúa,
Skaftahlið 10,
Reykjavík.
Jónína St. Jónsdóttir,
Jón Gr. Guðmundsson, Sesselja Ó. Einarsdóttir,
Jóhann Ö. Guðmundsson, Helga Hauksdóttir,
Salóme G. Guðmundsdóttir, Helgi Þ. Guðmundsson,
afa- og langafabörn.
+
Eiginmaður minn, faðir okkar, tengdafaðir og afi,
BJARNI DANÍELSSON,
Holtsgötu 13,
Reykjavfk,
andaðist á heimili sínu mánudaginn 10. apríl.
Jarðarförn auglýst síðar.
Margrét Jensdóttir,
Marta Bjarnadóttir, Þórarinn Ólafsson,
Brynhildur Bjarnadóttir, Jón V. Árnason,
Hrafnhildur Bjarnadóttir, Ólafur Elfsson,
Kolbrún Bjarnadóttir
og barnabörn.