Morgunblaðið - 29.04.1989, Síða 15

MORGUNBIAÐIÐ LA'UGARDAGUR 29. APRÍL 1989
15
r
Kennarar og þjóðarbúið
eftir Kristínu
Baldursdóttur
Röskun á skólastarfí sökum
kennaraverkfalla virðist ætla að
vera hlutskipti íslenskra framhalds-
skóla. Kennara búa við launalqör
sem eru í engu samræmi við þá
menntun og ábyrgð sem kennara-
starfið gerir kröfur til. Á síðustu
misserum hafa þeir sótt fram til
bættra kjara en stjórnvöld hafa
daufheyrst við kröfum þeirra, þrátt
fyrir margendurteknar yfírlýsingar
af þeirra hálfu um að bæta þurfí
kjör kennarastéttarinnar.
Launakröfurnar
Kennarar fara nú fram á sjötíu
þúsund króna lágmarkslaun og
breytingar á starfsaldurs-, lífald-
urs- og prófaldurskerfí en sam-
kvæmt núverandi kerfí tekur það
kennara tuttugu ár að ná hæstu
greiddu dagvinnulaunum sem eru
rúmar áttatíu og eitt þúsund krónur
á mánuði. Hér má reyndar -bæta
því við að einungis kennarar með
doktorspróf og kennsluréttindi eða
sambærilega menntun fá greitt
samkvæmt efsta launaflokki sem
þessi tala er miðuð við. Kennarar
vilja að launahækkanir að komi til
framkvæmda á þrem árum en að
þeim tíma liðnum yrðu kjör þeirra
sambærileg við lq'ör háskólamennt-
aðra starfsmanna á almennum
vinnumarkaði. Launabarátta kenn-
ara nú miðar því að því að tryggja
starfsfrið innan Skólakerfísins á
komandi árum og binda enda á að
nemendur þurfi að líða fyrir kjara-
baráttu þeirra.
Þjóðfélagsástandið
Viðbrögð stjómvalda við kröfum
kennara hafa verið á einn veg.
Samfok:
Boðið er upp á launahækkanir sem
eru víðsfjarri kröfum kennara og
duga þær ekki einu sinni til að
endurheimta kaupmáttariýmun lið-
ins árs. Dregin hefur verið upp
dökk mynd af efnahagsástandi og
horfum, vísað til gjaldþrota og at-
vinnuleysis og kennarar átaldir fyr-
ir ábyrgðarlausa kröfugerð við nú-
verandi þjóðfélagsaðstæður. En
einmitt hér er vert að staldra við
og skoða þann efnahagsramma sem
kennarar setja kröfu sína fram í.
Árið 1988 drógust þjóðartekjur
saman um 114% og kom þessi sam-
dráttur í kjölfar mikillar eftirspum-
arþenslu árið 1987 en þá jukust
þjóðartelqur um 1014%. I ár spáir
Þjóðhagsstofnun því að þjóðarteiq'-
ur lækki um 2h%. Því fer þó
víðsfjarri að efnahagsleg holskefla
blasi við. í fréttariti Þjóðhagsstofn-
unar frá því í febrúar er t.d. gert
ráð fyrir því að þrátt fyrir lækk-
andi þjóðartekjur þá muni útflutn-
ingsframleiðslan aukast lítið eitt frá
því í fyrra og að viðskiptakjörin
verði sem næst óbreytt á árinu.
Búist er við áframhaldandi góðæri
í helstu viðskiptalöndum íslendinga.
Samdráttur, hagræðing og hugsan-
leg gjaldþrot sem hins vegar blasa
við í sumum atvinnugreinum hér á
landi stafa fyrst og fremst af offjár-
festingu í greinunum.
Vandi sjávarútvegsins er ekki
síst fólgin í því að fiskiskipastóllinn
er mun stærri en núverandi afrakst-
ursgeta fískistofna fær staðið undir
og afkastageta fískvinnslunnar er
meiri en þörf er fyrir. Þannig hefur
Þjóðhagsstofnun nýverið sýnt fram
á að ef fyrirtækjum í fískvinnslu
fækkaði um 10% þá gæti afrakstur
í greininni aukist um allt að millj-
arði á ári. Bankar em of margir
Kristín Baldursdóttir
„Framhaldsskólinn
verður nú að taka af
alvöru á þessum vanda
og- skiptir þá miklu að
hann hafí á að skipa
hæfíleikaríkum o g vel
menntuðum kennurum.
Til þess að svo verði
þarf að bjóða upp á kjör
sem laða kennara til
starfa innan skólakerf-
isins.“
og smáir og biýn þörf er á hagræð-
ingu í landbúnaði eins og 7 millj-
arða króna niðurgreiðslur á þessu
ári bera vott um.
Fleiri dæmi mætti nefna en við
þær aðstæður sem nú hefur verið
lýst má telja að einhver samdráttur
sé óumflýjanlegur og jafnvel nauð-
synleg forsenda hagvaxtar á kom-
andi misserum, þar sem hann íeiðir
til fækkunar óarðbærra og illa rek-
inna fyrirtækja. Atvinnuleysi sem
hugsanlega fylgdi í kjölfarið yrði
að mæta með aukinni áherslu í
rannsóknar- og þróunarstarfí sem
leiddi til nýsköpunar á sviði iðnaðar
og hagkvæmari og fjölbreyttra nýt-
ingu sjávarafla en nú er. En kennar-
ar geta ekki beðið með kaupkröfur
sínar meðan atvinnulífíð aðlagast
að breyttum aðstæðum. Talið er að
einstakt góðæri hafí ríkt í þjóðarbú-
skap íslendinga á árunum 1984—
1987. Þá sóttu kennarar einnig
fram til bættra lífskjara en án ár-
angurs.
Launagreiðslur og
hlunnindi
I umræðum um kaup og kjör á
liðnum vikum hefur þeirri skoðun
verið haldið á lofti að lífskjör manna
réðust ekki af kaupgreiðslum einum
saman. Skal því ekki mótmælt hér
en launþegar hljóta þó að telja krón-
umar í launaumslagi sínu þegar þar
er um að ræða heildargreiðslur fyr-
ir unnin störf. Kennarastarfinu
fylgja engin sérstök efnaleg
fríðindi, kennarar fá ekki greiddan
bílastyrk, lestíma eða greiðslur fyr-
ir óunna yfirvinnu líkt og sumar
starfsstéttir hjá hinu opinbera.
Kennarar fá ekki einu sinni greitt
fyrir kennslugögn og starfsaðstöðu
sem þeir verða að leggja sér til sjálf-
ir sökum lélegrar vinnuaðstöðu í
skólunum. Kennarar fagna bættri
félagslegri aðstöðu, svo sem nýjum
lausnum í húsnæðismálum og dag-
vistaruppbyggingu, en þeir geta
hvorki litið á bætta opinbera þjón-
ustu né vaxtalækkanir sem sér-
staka kjarabót sér til handa. Lands-
menn allir, einnig þeir sem fá þre-
föld eða fjórföld kennaralaun, njóta
góðs af slíkum umbótum en þær
taka því ekki á óréttlátum og ört-
vaxandi tekjumun.
Mönnum hefur verið tíðrætt um
atvinnuöryggi opinberra starfs-
manna og talið það réttlætti lægri
laun þeim til handa en tíðkast á
almennum vinnumarkaði. Ekki
njóta þó allir kennarar þessa marg-
rómaða atvinnuöryggis. Við
Menntaskólann við Hamrahlíð er
t.d. liðlega þriðjungur af kennslunni
í höndum stundakennara. Margir
þeirra hafa kennsluréttindi og eru
í fullu starfí en þó er uppsagnar-
frestur þeirra aðeins einn mánuður.
Frá önn til annar vita þessir starfs-
menn ekki hvort þeir geta fengið
kennslu og ef þá hvort um verði
að ræða fullt starf eða aðeins hluta
úr starfi. Mun slíkt „starfsöryggi“
liklega seint verða talið til tekna.
Vandi framhaldsskólans
Framhaldsskólinn á nú við vanda
að etja. Fjöldi framhaldsskólanema
hefur aukist á síðustu árum og er
fyrirséð að sá hópur stækki enn
með tilkomu nýrra framhaldsskóla-
laga. Framhaldsskólinn þarf nú að
sinna nemendum með mun fjöl-
þættari þarfír en áður og hefur það
vart tekist sem skyldi. Árlega er
útskrifaður nemendahópur sem er
fullfær um að takast á við erfítt
háskóianám en jafnframt flosnar á
sama tíma upp úr skólunum hópur
nemenda með vanmetakennd og
brenglaða sjálfsmynd sökum þess
að þeir ráða ekki við þær kröfur
sem gerðar eru til þeirra. Fram-
haldsskólinn verður nú að taka af
alvöru á þessum vanda og skiptir
þá miklu að hann hafí á að skipa
hæfileikaríkum og vel menntuðum
kennurum. Til þess að svo verði
þarf að bjóða upp á kjör sem laða
kennara til starfa innan skólakerfís-
ins.
Höfundur er ffamhaldsskólakenn-
ari og stundakennari við H.Í.
Áhyggjur af
niðurskurði
STJÓRN samtaka foreldra og
kennarafélaga í Reykjavík (Sam-
fok) lýsir yfir þungum áhyggjum
vegna fyrirhugaðs niðurskurðar á
fé tíl reksturs grunnskóla. Sam-
tökin skora á menntamálaráð-
herra og alþingismenn að koma í
veg fyrir að nemendur í grunn-
skóla verði látnir líða fyrir dug-
leysi fullorðinna að safha tíl
mögru áranna I góðæri.
Þetta kemur fram í frétt frá Sam-
foki. Þar segir, að samkvæmt frétt-
um standi til að skera fjárveitingar
til grunnskóla niður um allt að 150
milljónum. Þessi væntanlegi niður-
skurður muni bitna mjög þungt á
skólastarfí næsta hausts. Minnt er
á, að í góðærinu var ekki aukið við
þann tíma nemenda í yngri deildum,
sem skorinn var af fyrir u.þ.b. tíu
árum. Því búi yngri nemendur grunn-
skóla í raun við skerta skólasetu
miðað við ákvæði grunnskólalaga.
VEGNA SOLU NIIÐA OG ENDURNYJUNAR
ARSNim OG UDKKSNim ER _
AÐAWMBODH) „
TJARNARGOW10
ontfnKnáKLMiMM.
HUVDSÆm WAlARHtlMUS AUHtADRA SJÓMJUMA I
Eflum stuðning við aldraða. Miði á mann fyrir hvern aldraðan.
VINNIISTOFUR -
SÝNINGARSALUR
Opið um helgina
og 1. maí frá kl. 14-18 -
Stangarhyl 7 , virka daga frá kl. 13-18