Morgunblaðið - 12.08.1989, Page 9

MORGUNBLAÐIÐ LAUGARDAGUR 12. ÁGÚST 1989
9
Námsmenn erlendis
Mætum á sumarráðstefnu SÍNE í Stúd-
entakjallaranum, Félagsstofnun stúd-
enta, í dag, laugardag, kl. 13.00.
Stjórnin.
ULTRA
GLOSS
Ekkert venjulegt
bílabón, heldur lakk-
brynja sem endist
langt umfram hefö-
bundnar bóntegundir.
Utsölustaöir:
ESSO
stöövamar.
Æviferilsnámskeið
Sigrún Harðardóttir heldur námskeið frá föstudegi
18. ágúst kl. 20.00 til sunnudags 20. ágúst kl. 18.00.
í fyrirlestrum, hópvinnu og einstaklingsvinnu, í máli
og myndum, verður hlutlausu en myndrænu Ijósi
varpað á æviferilinn. M.a. skoðaður hrynjandi lífsins,
ákvarðanatökur, vendipunktar og áhrif annarra.
Tekist á við:
Hvað er líf mitt að segja mér?
Hverju vil ég breyta?
Upplýsingar og innritun í síma 30181, 13. ágúst
til 15. ágúst, á kvöldin.
Metsölublað á hverjum degi!
Hvarfo^rauðí
Ame Munch-Petersen)
Sumarið 1937 hvarf Arnc Munch-Pctcrscn. einn af
hclstu lciðtogum danskra kommúmsta, í Moskvu.
Marga grunaði að hann hcfði orðið lcymþjónustu
Stalíns að bráð í „hrcinsununum" sem þa stóðu sem
hæst.cn ckkert hcfur verið með vissu vitað um orlog
hans þangað til nú fynr skcmmstu
itóö höfðu ýtniir hiltscttir mcnn
hií Komintcm veitt þcssum unga
og bríðefnilcga Dana athygli.
l»að lcitWi til þess að hann í febru-
ar 1936, er hann var 32 ára. varð
fulltrúi Kommúnislaflokks Dan-
metkur i framkvatmdanefnd
Komintern. Miklu um þann
frama hans réði Wilhelm Knorin.
•-< —-*i t ftamkvrmdanefndinni.
I miaju árt 1937 hvarf Kn*
4 Munch-Peterseo, einn af letð-
«uia Kommúuisunokka Dan-
■erkur, sportaust I Moshvu.
- • var algengara i þeirTÍ höí-
[ um þ*r mundir, er
í
rtr þeim ðriögum eo Inolendlr.
ru þeir i annað borð aladdir I
J'tlrllan sem yfir ertendum
llommúnislum ( Sovélrikjunum
” ‘ði þessi írin var þó mismikil
---------- ■ »— v—1, voru. I
Tók „hreinsanir“
góðar og gildar
Um þrr mundir var mesla
hrvðian I -hrcintununV^Ulins
'1
Hvarf og dauði einstaklings
í síðasta Helgarblaði Þjóðviljans rís tvennt upp úr: 1) grein Dags
Þorleifssonar um „hvarf og dauða Arne Munch-Petersen“, eins
helzta leiðtoga danskra kommúnista á fjórða áratugnum, 2) viðtai
við Kristján skáld frá Djúpalæk. Staksteinar staldra við þetta efni
í dag. I
Fögnuður í
Kaupinhöfii
Dagur Þorleifsson
skrifar „að utan“ í Helg-
arblað Þjóðviljans. Hann
fjallar uni Arne Munch-
Petersen, danskan
kommúnista, sem hvarf í
Moskvu 1937. Þar segir
m.a.:
„Um þær mundir var
mesta hryðjan í „hreins-
unum“ Stalíns að komast
í ganginn. I jarniar 1937
var Munc-Petersen við-
staddur réttarhöldin yfir
Karli Radek, Grígoríj
Sokolnikov, Júríj Patj-
akov og fleirum, en flest-
ir þeirra voru dæmdir til
dauða. Munch-Petersen
virðist liafa tekið það
háttalag gott og gilt, eða
þá hann lét hollustu við
Sovétrikin ganga fyrir,
ef að honum hafa læðst
einhveijar efasemdir.
Komintern sendi haim til
Kaupmannahafhar
þeirra erinda að sann-
færa danska kommúnista
um, að allt hefði verið í
sómanum viðvíkjandi
réttarhöldunum. Og það
gerði Munch-Petersen af
sannfæringarkraiti.
Fjöldafundur danskra
kommúnista, sem hann
ávarpaði, Iýsti í einu
liljóði yfir fngnuði sínum
yfir því að „þetta gengi
hryðjuverkamanna,
skaðvalda og njósnara"
hefði verið aflijúpað".
„Ovinur al-
þýðunnar“!
Síðar í grein Dags er
sagt frá því að NKVD
(fyrirrennari KGB) hafi
handtekið Munch-Peters-
en 27. júlí 1937, að sögn
Múkhamedsjanovs. Orð-
rétt:
„Gitt af því sem leiddi
til þess að NKVD læsti
klónum í Munch-Peter-
sen hefiir að líkindum
verið að hann var skjói-
stæðingur Knoríns, sem
áður hafði lent í „hreins-
ununum". Undir þeim
kringumstæðum ofsókn-
arbijálæðis hefúr ekki
verið erfitt fyrir sovézku
leyniþjónustuna að finná
Dananum allt mögulegt
í viðbót til foráttu, eftir
að hún einu sinni hafði
fengið þá hugmynd að
haim væri „óvinur al-
þýðunnar". Eitt af því,
sem þá gat orðið Munch-
Petersen til áfellis var að
hann var af háborgara-
legri fjölskyldu. Múk-
hamedsjanov nefiiir í við-
bót í þessu sambandi að
Munch-Petersen hafi
1922 starfað í stúdenta-
samtökum jafhaðar-
manna, um hrið verið
stuðningsmaður Thög-
ersens nokkur, sem átti
í deilum við aðra forustu-
menn danskra kommún-
ista 1929 og Komintern
dæmdi að færi með villu
og að liami hefði lesið
trotskisk rit.“
„Njósnari og
moldvarpa“
„Erik Norgaard, danskur
blaðamaður og rithöf-
undur, sem mikið hefúr
rannsakað feril Munch-
Petersen, hefúr komið
fram með þá tilgátu, að
aðalástæðan til þess að
NKVD fékk illar bifur á
honum hafi verið náhi
samvmna hans við Adoff
Scheffey, aðalritara Al-
þjóðasambands sjó-
manna og hafiiarverka-
manna. Schelley hafði
verið „afhjúpaður" sem
„njósnari og moldvarpa“
skömmu áður en Munch-
Petersen var handtekinn.
Shelley var í pólska
kommúnistaflokknum,
en forystulið hans, útlægt
i fóðurlandi sínu, hafði
leitað hælis í Sovétrílqun-
um, varð sérlega illa úti
í „hreinsununum“. Var
því að mestu útrýmt í
þeim. Ekki er ólíklegt að
Munch-Petersen hafi
fengið gagngera vitn-
eskju um þær aðfarir firá
Schelley og að haiidlang-
arar Stalíns hafi metið
málin svo, að Daninn
„vissi of mikið“ um þetta
til þess að þorandi væri
að láta hann ganga
lausan.
1982 lét Gert Petersen,
leiðtogi Sósíalíska þjóð-
arflokksins danska, í Ijós
að hann teldi að þessi
hefði verið ástæðan til
þess að Munch-Petersen
var handtekinn. Petersen
sagði þá einnig, að haim
efaðist ekki um að Aksel
Larsen, þáverandi leið-
togi danskra kommún-
ista, og öðrum forystu-
mönnum þeirra liafi ver-
ið tilkynnt um handtök-
una. Petersen sagði Lars-
en hafa gefið þetta í skyn
í sinni áheym ...“
„Aðtakaþátt
í lyginni“
Skáldið góðkunna,
Kristján frá Djúpalæk,
segir m.a. í viðtali við
Helgarblað Þjóðviljans:
„Á þessum árum fögn-
uðu margir rússnesku
byltingumii og höfðu á
henni mikla trú. Hú fekk
óskammtað Iof af sterk-
um mönnum sem trúðu á
Sovét og sáu þar ekkert
nema sól og sumar. En
margir þeirra féllu í þá
gryfju að þegja þunnu
h(jóði eftir að þeir fengu
vitneskju um að það væri
ekki allt með felldu í
Rússlandi. Því miður
héldu helztu boðberar
kommúnismans áfram að
segja okkur ósatt eftir
að þeim varð fjóst að
ekki var allt eins og það
átti að vera. Stalin var
ekki aðeins vinur bama
og blóma eins og okkur
var sagt, heldur harður
í hora að taka. Þjóðvi(j-
hm tók lengi þátt í þess-
ari lygi því miður...“
Kristján frá Djúpalæk
hyggnr liinsvegar að til
réttrar áttar stefiii Iijá
Gorbatsjov, en bætir þó
við: „Ég verð að viður-
keima að ég er á nálum
um að honum takist það
ekki... Það er heilmargt
sem gefúr tilcfni til bjart-
sýni en maður er hrædd-
ur. Það þarf svo lítið til
að út af bregði.“
VEIST ÞÚ HVAÐAN VTNDURINN BLÆS?
Með nokkrum pennastrikum getur ávöxtun
sparifjáreigenda gjörbreyst. Til að geta ávaxtað
spariféð sem best, jafnvel við óhagstæð skilyrði er
nauðsynlegt að hafa alltaf nýjustu upplýsingar við
hendina og góða yfirsýn yfir fjármálin. Með
Verðbréfabók og Mánaðarfréttum VIB kemurðu
skipulagi á hlutina og fjármálunum í rétt horf.
^ VERÐBRÉFABÓKVIB HJÁLPAR
ÞÉR AÐ NÁ ÁTTÚM
Hvemig standa skattamálin? Hvað áttu mikið
sparifé? Hvað hefur það vaxið mikið síðasta árs-
fjórðunginn? I Verðbréfabókinni geturðu geymt á
einum stað allar upplýsingar urn verðbréfin og
lesið fróðlega kafla um spamað, verðbréf, o.fl..
í aðalhluta bókarinnar geturðu skráð verðbréfa-
eign þína og séð í einu vetfangi hvað þú átt.
Skráirðu líka í bókina aðrar eignir og skuldir færðu
auðveldlega yfirsýn yfir heildareign þína.
NÝfUSTU UPPLÝSINGAR í PÓSTI
Með Mánaðarfréttum VIB færðu inn um lúguna
nýjustu upplýsingar um skattamál, ávöxtun, teg-
undir verðbréfa og annað það sem efst er á baugi
í fjármálum hverju sinni. Eigendur Verðbréfabók-
arinnar fá auk þess send ítarleg upplýsingablöð um
skattamál og gengisblöð fjórum sinnum á ári.
Komið við í afgreiðslu VIB að Armúla 7 og
skoðið Verðbréfabókina. Henni fylgir áskrift að
Mánaðarfréttum VIB til áramóta.
VIB
VERÐBRÉFAMARKAÐUR IÐNAÐARBANKANS HF
Ármúla 7, 108 Reykjavik. Simi 68 15 30