Morgunblaðið - 27.01.1990, Blaðsíða 14

14
MORGUNBLAÐIÐ LAUGARDAGUR 27. JANÚAR 1990
Sjúklingaskattur hinn nýi
eftir Friðrikku
Sigurðardóttur
Nú eru boðaðar nokkrar breyt-
ingar í samskiptum lækna og sjúkl-
inga. í stuttu máli beinast þær a
því að auka miðstýringu og refsa
þeim er ekki vilja hlíta forsjá stóra
bróður.
Óvinsælt kerfi endurreist
Sá siður tíðkaðist lengi hérlendis
að almúgi átti þess ekki kost að
leita til sérfræðinga í læknisfræði,
nema hann hefði í höndum bréf frá
heilsugæslulækni sínum. Þetta
kerfi varð smám saman óvinsælt.
Kom þar margt til, meðal annars
það að sérfræðingum fjölgaði og
þeir opnuðu sameiginlegar mið-
stöðvar sem buðu fjölbreytta þjón-
ustu. Þá var það einnig talsvert
útbreidd skoðun að heilsugæslu-
læknar væru mjög misfúsar til þess
að senda sjúklinga til sérfræðinga.
Sumir gerðu það ávallt þegar
ástæða var til, öðrum hætti til þess
að draga það von úr viti, öllum til
tjóns.
Spónn úr aski?
Sæmilegur friður var í fyrstu um
hið nýja kerfi. Þó bar fljótt á því
að nokkrir heilsugæslulæknar undu
því illa að- sjúkiingar þeirra sneru
sér beint til sérfræðinga, án þess
að koma fyrst til þeirra. Engum
getum skal leitt að því hvers vegna
þessi óánægja hefur komið fram,
en vissulega kunna einhveijir að
hafa misst þarna spón úr aski
sínum. Sjálfsagt hefur sú óánægja
átt sinn þátt í því að leggja á nú
sérstakan sjúklingaskatt á þá sem
vilja snúa sér beinttil sérfræðinga.
Lifí stóri bróðir!
Nú virðist ákveðið að taka mið-
stýringarkerfið upp að nýju.
Yfirskinið er meðai annars þetta:
„Almenningur er ekki alltaf besti
dómarinn um það hvaða sérfræð-
ingur sé best hæfur að líta á tiltek-
ið vandamál" (úr viðtali við aðstoð-
arlandlækni á dögunum). Vissulega
er það rétt að sjúklingar eru ekki
álltaf bestu dómararnir á þessu
sviði, en fólk hefur átt valkost, sem
stóri bróðir sér ofsjónum yfir. Það
hefur mátt fara til sérfræðings að
eigin frumkvæði.
Því á nú að taka tilvísunarkerfið
upp að nýju. Að vísu í svolítið
breyttri mynd. Fólk má áfram fara
til sérfræðings án tilvísunar, en þá
skal því líka refsað. Það á að greiða
allt að helmingi af öllu sem gert
er fyrir það, upp að 5.000 krónum
í hvert skipti, í sekt fyrir slíkt at-
hæfi. í sumum tilfellum verður
samt ódýrara að greiða sektina en
lúta stóra bróður. Það á einkum við
fólk úti á landi, sem getur þurft
að fara lengri leið til þess að ná í
tilvísun en svo að það borgi sig.
Eitt af furðuákvæðunum í nýju
tilvísunarreglunum er það að á
ákveðnum tímafresti skal sjúkling-
ur fá nýja tilvísun frá heilsugæslu-
lækni til sérfræðingsins. Sem sagt:
Heilsugæslulæknir sendir sjúkling
til sérfræðings, væntanlega vegna
þess að hann er haldinn sjúkdómi,
sem sá fyrrnefndi telur sig ekki
ráða við að lækna. En á ákveðnum
fresti á hann samt að dæma um
hvort sérfræðingurinn þurfi lengri
tíma til lækninganna eða hvort nóg
sé að gert. Sérfræðingnum er ekki
trúandi til þess! Þessi sérviska getur
kostað tuga kílómetra ferðalag
fólks úti á landi, ef það vill losna
við að greiða sjúklingaskatt hinn
nýja.
Samskipti ekki í lagi?
í áðurnefndu viðtali við aðstoðar-
landlækni kemur fram að hann tel-
ur boðskiptum milli heilsugæslu-
lækna og sérfræðinga ábótavant.
Hann telur að allt of mikil brögð
séu að því að upplýsingar um sjúkl-
inga berist ekki milli þessara aðila
og það geti bæði kostað mun meiri
rannsóknir og einnig stuðlað að
-óbætanlegum mistökum. Nú er
þetta að vísu fyrst og fremst áfellis-
dómur yfir þeim mönnum, sem eiga
að stjórna heilbrigðiskerfinu, en
„Getur verið að allar
upphrópanirnar um há-
ar tekjur og mikinn
kostnað séu til þess að
dylja þá staðreynd að
fólk vill komast framhjá
miðstýringunni sem sit-
ur verkefhalítil effcir í
húsbáknum sem byggð
hafa verið án nægilegr-
arar fyrirhyggju?“
látum það liggja milli hluta. Það
alvariega er að þetta er að mörgu
leyti rétt. En af hveiju?
Sjálfsagt er skýringin að ein-
hveiju leyti fólgin í trassaskap. En
ég fullyrði að hann er ekki eina
skýringin. Gæti það ekki líka verið
að sjúklingur vildi ekki að heimilis-
læknir vissi um komu sína til sér-
fræðings.
Trúnaðarbrestur?
Af hveiju kemur þetta upp? Skýr-
ingar eru margar. Meðal þeirra er
það álit margra sjúklinga (með
réttu eða röngu) að heilsugæslu-
læknir vilji ekki að þeir leiti hjálpar
hjá sérfræðingi, heldur vilji sjálfur
annast þá lækningu sem sjúklingur-
inn treystir honum ekki til að ann-
ast. Þá kemur líka á stundum fram
það sjónarmið, þegar um þá sjúk-
dóma er að ræða sem fólk er sér-
staklega viðkvæmt fyrir (einkum
geðræna sjúkdóma) að það vill ekki
að skýrslur um þá liggi frammi á
• almennum heilsugæslustöðvum.
Hér skal ekkert um það dæmt
hvort nokkuð er hæft í þessum ótta
sjúklinganna og óskir þeirra þar
með réttmætar. Aðeins staðhæft
að þessar óskir eru orsök sam-
bandsleysis í talsverðum mæli. En
hvort heldur sem er, þá er það graf-
alvarlegt mál að þessi ótti þeirra
skuli vera fyrir hendi. Fullkomið
trúnaðarsamband er eitt af megin-
skilyrðum þess að árangur náist af
læknisstörfum. Það fólk sem teiur
sig ekki njóta þess skal nú skatt-
lagt.
Að lokum skal á það bent' að
mikill fjöldi fólks hefur engan
heilsugæslulækni. Talið er að um
10 þúsund Reykvíkingar séu þannig
settir. Nú er skylt að taka fram að
margt af þessu fólki á þess kost
að hafa slíka lækna en hefur trass-
að það af ýmsum ástæðum, svo sem
vegna kunningsskapar við lækna.
Engu að síður er allstór hópur fólks
sem ekki á þess kosta að fá heilsu-
gæslulækna. Það fólk á í erfiðleik-
um út af smæstu veikindum. Er
nú líka rétt að skattleggja það ef
það þarf að leita til sérfræðings?
Forsjárhyggja fortíðar
Forsjárhyggja er sem betur fer
víðast á undanhaldi. Það er því
furðulegt að hún skuli skjóta upp
kollinum í íslenskum heilbrigðismál-
um nú, einmitt þegar verið er að
leggja hana af í þessum málum
meðal nágranna okkar, sem sumir
hveijir hafa þóst þurfa að hafa vit
fyrir almenningi í öllum málum.
Getur verið að allar upphrópanirnar
um háar tekjur og mikinn kostnað
séu til þess að dylja þá staðreynd
að fólk vill komast framhjá miðstýr-
ingunni sem situr verkefnalítil eftir
í húsbáknum sem byggð hafa verið
án nægilegrar fyrirhyggju?
Breiðholtskirkja.
Breiðholtskirkja:
Kristniboðs-
kynning
Á morgun, sunnudaginn 28. jan-
úar, verður í Breiðholtskirkju í
Mjódd kynning á starfi Sambands
íslenskra kristniboðsfélaga. Munu
hjónin Valdís Magnúsdóttir og sr.
Kjartan Jónsson, kristniboðar, ann-
ast þessa kynningu, en þau eru nú
í ársleyfi, eftir að hafa starfað í
Kenýa í fjölda ára.
Barnaguðsþjónusta verður kl. 11
og mun Valdís þá koma í heimsókn
og segja börnunum frá, sýna mynd-
ir og kenna söngva frá Kenýa.
Guðsþjónusta verður síðan kl. 14.
Mun sr. Kjartan þá prédika og
barnakór kirkjunnar syngur.
Að guðsþjónustunni Iokinni sýna
þau síðan myndir frá kristniboðs-
starfinu og svara fyrirspurnum.
Einnig verður sýning á myndum
og munum frá kristniboðsakrinum
í anddyri kirkjunnar.
Er það von okkar, að sóknarbú-
ar, og aðrir þeir sem áhuga hafa,
fjölmenni til kirkju þennan dag og
kynni sér hið merka starf, sem
unnið er á vegum íslensku kirkjunn-
ar í Eþíópíu og Kenýa.
Sr. Gísli Jónasson
'■'\'• C.%lV''' /* ' ' '- /' * 1 - * x - V 1 " /;1'1" '' ' Z / .. s / s ~ J " 1 - ' i f,f'pi"-VV-ví?'''-1;'; V v'j'V’U.'o-v/VvV-;i -1V Vi 'S'rJr' i*—— v -)r':',-V-;-1;i-‘'J -11W-'-'t:. ^ ^ jjj jj^H ^ ^ ^
4 ; j“v/ ' m < V-V-UuývíV' 20-50% ifátátUvi af öllum gjafavörum ii|f Dg húsgögnum í dag f|i| og næstu daga j® -il''i'.-
r';-■ '-vi - f »s v -. '■p- 2 '/ \ >2 \> \' i' 7 *' - si' \ /_x iv-V/'v.'v'/r;''/' • - 2, \> - /j v í- v L s i s-j -(\17 \ v - , s '/ V \; x1 i • \í'>'/\ ''x'\7 C!:* ; i \ i •; v '/, - , i _ - J'i\, \ j /i , ;i \ - Ýf:'Y/ý-i'"'' í.v« ' \ C.v Z1 '' \7, 'f' - - \~% - \ - *,-1 / ~<' > J'-/\-'\'\ ,;\~ ;1 C- / '■//"- \ \\i\ '‘ Cvu'iV/ V ‘c/y//-. Cv\,v\V''_\,v'V >, J '^ /\\|.' 1;\\>\ 1*J \ • -S'i /, ' ;,•;'/• -;; r-i-- ’-'.Yív'- ■;\\-o Opió i dag, &&&##%% lougordogkl. 10-17 ||1®S|S '■ '\T' • \1 T/ - *,\ "'/"/ 's' ", 7 'L/'.'m' nm : húsmunaverslun ; ENGJATEIG 1 9 REYKJAVlK fl //S ú f f\/\\\V v sími 6 8 9.i 55