Morgunblaðið - 28.01.1990, Blaðsíða 20

20
MORGUNBLAÐIÐ SUNNUDAGUR 28. JANÚAR 1990
yíXLARARNIR
IHELGIDOMINUM
lengi, því snemma á síðasta ári var
samþykkt stjórnarfrumvarp með
stuðningi Borgaraflokksins um að
hver skattþegn á aldrinum 16-67
ára greiddi 2.500 krónur í Fram-
kvæmdasjóð aldraðra. Hins vegar
var tekjuskattshlutfallið ekki lækk-
að, sem því nam — þrátt fyrir að
lögum samkvæmt hefðu landsmenn
þegar greitt í sjóðinn með tekju-
skattinum. Þótti mörgum sem fyrri
hringavitleysa, sem aflögð var með
staðgreiðslukerfinu, væri nú hafin
að nýju og lagði Geir H. Haarde,
þingmaður Sjálfstæðisflokksins í
Reykjavík, ásamt Þórhildi Þorleifs-
dóttur, Kvennalista, og Ragnhildi
Helgadóttur, Sjálfstæðisflokki,
fram frumvarp um breytingu á lög-
um þessum, sem fellt var af stjórn-
arþingmönnum auk Borgaraflokks-
manna.
Mál þetta reyndist stjóminni
pólitískt erfitt — Jón Baldvin
Hannibalsson, utanríkisráðherra,
orðaði það sem svo í þingræðu að
„slys“ hefði hent við undirbúning
málsins — þannig að töku skattsins
var frestað fram á þetta ár í því
skyni „að vinna tíma til þess að
halda öðruvísi og með traustari tök-
um á málinu í framhaldinu" eins
og utanríkisráðherra orðaði það,
enda kvaðst hann vera andvígur
skattinum eins og fleiri í þingflokki
Alþýðuflokksins og gerði flokkur-
inn alla fyrirvara á skattlagning-
unni.
Á haustþingi gerðu stjórnar-
þingmenn hins vegar ekkert til þess
að breyta lögunum, svo Geir, Þór-
hildur og Ragnhildur lögðu laga-
breytingarfrumvarp sitt fram á ný,
sem féll aftur með þeirri afleiðingu
að skattborgarar greiða í raun
tvisvar sama skattinn.
Víst er að mörgum finnst það
undarleg vinnubrögð, en hið furðu-
legasta í málinu kemur þó ekki í
ljós fyrr en gluggað er í fjárlögin,
sem samþykkt voru hinn 22. desem-
ber síðastliðinn. Þá kemur nefnilega
í ljós að þrátt fyrir allt, sem á und-
an er gengið, eiga skatttekjumar —
230 milljónir króna — ekki einu
sinni að renna óskertar til Fram-
kvæmdasjóðs aldraðra, því 25 millj-
ónum er haldið eftir í ríkissjóði!
„Öll vinnubrögð varðandi málefni
Framkvæmdasjóðs aldraðra em eitt
svínarí,“ segir Geir H. Haarde.
„Jafnþarft og gott málefni og þarna
er á ferðinni, er það samt sem áður
fádæma ósvífni af fjármálaráðherra
og nótum hans hér á þingi, að láta
skattborgarana tvíborga þennan
skatt og til þess að gera skömm
sína algera fá þessir peningar ekki
einu sinni að renna óáreittir í Fram-
kvæmdasjóðinn.“
Vegagerðin
íslenskir vegir hafa öldum saman
þótt illir og erfiðir yfirferðar. Til
þess að ráða bót á þessu em inn-
heimtir skattar af bifreiðum og
eldsneyti þeirra, umfram aðra
skatta sem taka til þessa, og skulu
þeir renna til vegagerðar. I fyrra
stóð til að alls rynnu tæpir 3,8
milljarðar króna til vegagerðar, en
í fjárlögum var samþykkt að skerða
framlagið um tæpan fimmtung eða
680.000.000 krónur, þannig að
Vegagerðin fékk ekki nema um 3,2
milljarða í sinn hlut. Þetta olli
nokkmm úlfaþyt á sínum tíma og
var ekki endurtekið í ár.
Skattmglandinn hefur komið svo
hægt og hljótt aftan að þjóðinni að
menn verða hans sjaldnast varir;
bíta á jaxlinn, borga og bölva í
hljóði. Fátt er enda, sem gefur til
kynna að þessi skipan mála verði
leiðrétt í náinni framtíð — að víxlar-
arnir í helgidóminum hrindi um eig-
in borðum eða þeir sem þar eru að
kaupa og selja verði reknir þaðan
út.
ÁTTIEKKI
AÐSTANDA
UMALDUR
OGÆYI
—segir Tómas Árnason, fyrrverandi fjármálaráðherra
sem varð fyrstur til að fá samþykkt í lögum að höml- .
ur væru lagðar á markaða tekjustofna.
TÓMAS ÁRNASON, Seðla-
bankastjóri, var íjármálaráð-
herra í ríkisstjórn Ólafs Jó-
hannessonar, árið 1978 og varð
hann fyrstur fjármálaráðherra
til þess að leggja til í frumvarpi
til lánsfjárlaga, að lagðar yrðu
hömlur á markaða tekjustofiia.
Hvers vegna var gripið til þessa
bragðs, sem dregið hefur for-
dæmisdilk á eftir sér, í stað
þess að breyta þeim lögum, sem
mörkuðu tekjustofha, eins og
verið hafði?
að er nú langt um liðið, en
það sem öðru fremur lá að
baki var sá einhugur stjórnarinnar
að ná endum saman í ríkisbú-
skapnum. Hugsanlega gekk ég
nokkuð langt í skattlagningu, en
að sama skapi reyndum við að
draga úr ríkisútgjöldum, meðal
annars með þessum hætti. Það
sem olli því að þessi leið farin
frekar en að breyta þeim lögum,
sem kváðu á um þessa mörkuðu
tekjustofna, var að hluta til sú
tímapressa, sem stjórnin var í, því
hún tók við völdum í september
og skammur tími til stefnu hvað
fjárlög áhrærði.
í mínum huga — og ég held
annarra i stjórninni — stóð aldrei
til að þessi vinnutilhögun stæði
um aldur og ævi, þrátt fyrir að
sú hafi orðið raunin síðan. Vitan-
lega væri ákjósanlegast að af-
nema þessa sérmerktu tekju-
stofna í lögunum, en það er nú
svo að það er helsta verkefni fjár-
málaráðherra hvers tíma að reka
ríkissjóð hallalaust. Jafnvel þó svo
þessi aðferð sé hugsanlega gagn-
rýnisverð tel ég hana skárri en
að reka ríkissjóð með halla, enda
tek ég ekki undir þau sjónarmið
að í lagi sé að reka ríkissjóð með
halla þegar illa árar, hvað þá á
öðrum tímurn."
Skrifstofutækni
T ölvufr æðslunnar
Þú stendur betur
að vígi að loknu
hagnýtu námi
Með námi í skrifstofutækni nærð þú góðum tökum á
tölvum og notkun þeirra. Þú kynnist bókfærslu, stjórnun
og fleiri viðskiptagreinum, rifjar upp ýmislegt í íslensku
og færð góða innsýn í viðskiptaensku.
Námið tekur 3-4 mánuði og að því loknu útskrifast
þú sem skrifstofutæknir. Þú getur valið um morgun-,
eftirmiðdags- eða kvöldtíma. Við bjóðum upp á afar hagstæð
greiðslukjör. Innritun er þegar hafin.
Hringdu strax í síma 687590
og við sendum þér bækling um hæl.
TÖLVUFRÆÐSLAN
Borgartúni 28, sími 687590
FELLA NIÐUR
ALLAMARK-
AÐA TEKJU-
STOFNA
—segir Sighvatur Björgvinsson, formaður Fjárveitingamefndar
SIGHVATUR BJÖRGVINS-
SON, þingmaður Alþýðuflokks-
ins í Vestíjarðakjördæmi, er
formaður fjárveitinganefndar
alþingis. Morgunblaðið bar
þessa starfshætti — að þing-
menn seilist í markaða tekju-
stofiia við fjárlagagerð — undir
Sighvat og spurði hvort eitt-
hvað væri til ráða.
etta er búið að vera svona í
að minnsta kosti tólf ár og á
þeim tíma hefur hver ríkisstjórnin
á fætur annarri gripið til þess
ráðs að ráðstafa mörkuðum tekj-
um, ár eftir ár, en engri þeirra
hefur hugkvæmst að ráðast á þau
lög, sem fyrir eru og fella úr gildi
þessi ákvæði um fyrirfram mark-
aða tekjustofna, sem flest eða öll
eru út í bláinn.
Að mínu viti er það einfaldlega
vond fjármálapólitík að eyrna-
merkja tekjustofna fyrirfram, sem
þýðir að engu er hægt að hnika
til hvernig svo sem aðstæður
kunna að breytast. Skelfilegasta
dæmið um þetta eru föst útgjöld
til landbúnaðarmála, sem aldrei
virðist mega snerta á hvað sem á
gengur.
Mín skoðun er sú að fella eigi
niður alla markaða tekjustofna.
Að engin sjálfvirkni eigi nokkurs
staðar að vera í ríkisbúskapnum,
því hún býður bara hættunni
heim.
Það sem býr að baki öllum
þessum vandræðum er að sjálf-
sögðu það að allur fastur kostnað-
ur hefur aukist gífurlega. í heil-
brigðiskerfinu vex hann um 600
milljónir króna milli ára, svo dæmi
sé tekið. En hver er ástæða þess?
Hún er sú að það eru ákveðnir
aðilar í þjóðfélaginu, sem hafa
frelsi til þess að skrifa út reikn-
inga á ríkissjóð athugasemda-
laust.“
En hvað með það þegar sér-
stakur skattur er lagður á skatt-
borgarana vegna einhvers sér-
staks málefnis eins og Þjóðarbók-
hlöðunnar?
„Já. Við skulum hafa hugfast
að allar sérmerktar tekjur eru
sagðar eiga renna til „góðra mál-
efna“, en ég spyr: eru einhveijir
stórir útgjaldaliðir ríkissjóðs, sem
alþingismenn láta renna til vondra
málefna. Fyrir utan 1.700 þús-
unda króna fjárveitingu stjórnar-
innar til Stefáns Valgeirssonar
man ég ekki eftir neinni í svipinn.
Alþingi er haldið þeirri áráttu
að samþykkja alltaf fleiri og fleiri
lög um sjálfvirkni í tekjuöflun,
gerir sér síðan grein fyrir því að
þetta voru draumórar einir og
samþykkir önnur lög til þess að
taka fyrir þetta aftur. Síðastliðið
vor voru til dæmis samþykkt ný
og viðamikil þjóðminjalög, þar
sem meðai annars var kveðið á
um sérstaka tekjustofna og menn
voru ákaflega stoltir yfir þessari
ábyrgðarkennd sinni gagnvart
menningu og sögu landsins. Það
var síðan eitt fyrsta verkefni
þingsins í haust að stoppa þetta
af. Þetta er mjög gott dæmi um
þann kristilega anda, sem Alþingi
starfar eftir: vinstri höndin hefur
ekki nokkra hugmynd um hvað
sú hægri gjörir."
Hvað veldur þessari tvíhyggju
þingmanna?
„Þingmenn langar afskaplega
mikið til þess að sinna „góðum
málefnum" og fá þakkir frá þjóð-
inni fyrir vikið, en þetta gera þeir
án þess að blessuð þjóðin hafi
efni á því. Hér spilar vitaskuld inn
í sú sorglega staðreynd að íslend-
ingar eru ákaflega bamalegir í
efnahagsmálum. í hvert skipti
sem erfiðleikar steðja að þjóðinni
— aflabrestur, náttúruhamfarir
eða önnur óáran — þá ímynda
Islendingar sér að þeir geti bara
samið sig út úr vandræðunum.
Og eins og þróunin er sýnist mér
þessi hringavitleysa versna með
hveiju árinu.
Það er nú kveðið svo á um að
nákvæmt kostnaðarmat eigi að
fylgja hverju frumvarpi, en ég
man nú ekki eftir því að þeirri
ágætu reglu hafi verið fylgt. Það
er hægt að nefna sem dæmi að
ríkisstjórnin samþykkti að hefja
mikið skógræktarátak á Austur-
landi, sem á að felast í því að
rækta nytjaskóg í Fljótsdal. Þetta
fannst öllum afar skynsamleg-
tog„gott málefni“. Nú kemur á
daginn að þetta kostnaðurinn er
talinn verða um 2,4 milljarðar!
Gerðu menn sér grein fyrir því
þegar þeir lögðu blessun sína yfir
fyrirtækið? En svona er þetta og
batnar ekki.“