Morgunblaðið - 13.02.1990, Blaðsíða 1

48 SIÐUR B
36, tbl. 78. árg.
ÞRIÐJUDAGUR 13. FEBRÚAR 1990
Prentsmiðja Morgunblaðsins
Nelson Mandela á blaðamannafundi í Höfðaborg í gær:
Bjartsými á að viðræð-
ur um frið hefjist senn
Við upphaf blaðamannafundar
Nelsons Mandela á lóð bústaðar
Desmonds Tutu, biskups, í
Höfðaborg i gærmorgun. A
myndinni eru (f.v.) Walter Sisulu,
einn af leiðtogum Afríska
þjóðarráðsins, Mandela,
Albertina Sisulu og Winnie
Mandela.
Höfðaborg. Reuter.
BLÖKKUMANNALEIÐTOGINN Nelson Mandela sagðist bjartsýnn
á það í gær að senn hæfúst samningaviðræður milli Afríska þjóðar-
ráðsins (ANC) og stjórnar hvíta minnihlutans um friðsamlega lausn
deilumála í Suður-Afríku og nýja framtíð landsins. Mandela fékk
frelsi á sunnudag eftir að hafa setið í 27 ár í fangelsi fyrir landráð.
Leiðtogar ríkja um heim allan fögnuðu lausn hans en sögðu að efna-
hagslegum refsiaðgerðum gegn Suður-Afríku yrði ekki aflétt fyrr
en aðskilnaðarstefnu stjórnarinnar hefði verið varpað að öllu leyti
fyrir róða. Talið er að lausn Mandela eigi eftir að draga úr pólitískri
einangrun Suður-Afríku og leiða til þess að ýms Afríkuríki taki upp
stjórnmáiasamband við landið. Mandela er væntanlegur heim í
blökkumannahverfið Soweto við Jóhannesarborg í dag.
Frelsi Mandela var fagnað víða
í Suður-Afríku en hægrisinnaðir
harðlínumenn voru ekki alls kostar
ánægðir. Sögðu þeir yfirlýsingar
Mandela á fyrsta degi utan fangels-
ismúra, þar sem hann réttlætti
vopnaða baráttu ANC, ekki til
marks um mikinn friðarvilja hans.
Fregnir herma að Mandela hafi
heitið F.W. De Klerk, forseta, að
hann muni beita sér fyrir friðsam-
legri lausn deilu hvítra manna og
þeldökkra. Mandela hélt ræðu í
miðborg Höfðaborgar stuttu eftir
að honum var sleppt og sagði AÐ
vopnUÐ baráttA ANC, sem hann
stjórnaði á sínum tíma, hefði verið
nauðsynleg. Einnig að þær forsend-
ur, sem lágu að baki því að gripið
var til vopna, væru enn fyrir hendi.
A blaðamannafundinum í gær
lagði Mandela hins vegar meiri
áherslu á að samningar um friðsam-
lega framtíð Suður-Afríku hæfust
og sagðist mundu beita sér í þágu
friðar. „Ég er bjartsýnn á að sá
dagur muni senn renna upp að ANC
og stjórnin setjist að samninga-
borði,“ sagði hann. Bar Mandela lof
á De Klerk og þakkaði honum auk-
in réttindi blökkumanna sem stjórn-
in hefði boðað í stefnuræðu forset-
ans 2. febrúar sl. „Ég er sannfærð-
ur um að De Klerk er heiðarlegur
maður,“ sagði Mandela við blaða-
menn í gær. Bandaríkjamaðurinn
Jesse Jackson, sem þekktur er fyrir
baráttu sína fyrir bættum mann-
réttindum, er nú í heimsókn í Suð-
ur-Afríku. Hrósaði hann De Klerk
fyrir að láta Mandela lausan og
færa blökkumönnum aukin réttindi.
Jafnaði hann De Klerk við Abraham
Lincoln, Bandaríkjaforseta, sem af-
nam þrælahald þar í landi 1863.
Bush segir milligöngu
óþarfa
Georg Bush„ Bandaríkjaforseti,
sagði í gærkvöldi að viðskiptaþving-
unum gegn Suður-Afríku yrði ekki
aflétt fyrr en stjórnin í Pretoríu
hefði aflétt neyðarlögum, sleppt öll-
um pólitískum föngum, hafið samn-
ingaviðræður við Ieiðtoga blökku-
manna, veitt blökkumönnum fullt
atvinnufrelsi og afnumið reglur er
takmörkuðu búsetu þeirra. Hann
sagði að De Klerk og Mandela hefðu
þegið boð um að koma til fundar
við sig í Hvíta húsinu. Verður það
í fyrsta sinn sem suður-afrískur
forseti sækir Bandaríkjaforseta
heim. Bush hefur boðist til að miðla
málum í Suður-Afríku en sagðist
ráða það af samtölum við De Klerk
og Mandela að ekki væri þörf fyrir
utanaðkomandi sáttasemjara í
væntanlegum friðarsamningum þar
í landi.
Ferðaáætlun Mandela var haldið
leyndri af ótta við að honum yrði
sýnt banatilræði, en hann mun hafa
haldið frá Höfðaborg í gær með
einkaþotu til Jóhannesarborgar.
Var talið að hann kæmi á heimili
sitt í Soweto í dag.
Sjá einnig fréttir og viðtöl á
bls. 19 og 20 og forystugrein
á bls. 20.
Sænska sljómin vill kom-
ast hjá nýjum kosningnm
Líklegt að fallið verði frá banni við verkföllum í fyrirhuguðum efnahagsráðstöfunum
Stokkhólmi. FVá Claes von Hofsten, fréttaritara Morgunblaðsins.
MARGT bendir til, að ríkisstjórn sænskra jafnaðarmanna hyggist
draga til baka tillögu sína um tímabundið bann við verkfollum til að
komast hjá ósigri á þingi og nýjum kosningum. Um helgina varð
ljóst, að tillögur stjórnarinnar um strangt aðhald í efnahagsmálum,
sem fela að auki í sér launa- og verðstöðvun, njóta ekki meirihluta-
stuðnings á þingi og þegar tilraunir jafnaðarmanna til að fá þing-
menn græningja i lið með sér báru engan árangur töldu margir, að
nýjar kosningar væru óumflýjanlegar.
á aðgerðir bankamanna, sem hafa
valdið því, að sænsku bankarnir
hafa nú verið lokaðir á þriðju viku.
I gær kom til nokkurra skæruverk-
falla meðal lestar- og strætisvagna-
stjóra og ýmsar aðrar starfsstéttir
hafa hótað að mótmæla tillögunni
um verkfallsbann með sama hætti.
Sovétríkin:
Atvinnumála-
nefnd sænska
þingsins lagði til í
gær, að hætt yrði
við að banna verk-
föll og þar sem
fulltrúar jafnaðar-
manna í nefndinni
studdu það er talið
víst, að sú verði Carlsson
niðurstaðan. Að
öðrum hefði ríkisstjórnin neyðst til
að segja af sér og Aftonbladet,
málgagn sænskra jafnaðarmanna,
sagði raunar á sunnudag, að aðeins
kraftaverk gæti komið í veg fyrir
kosningar. I Svíþjóð er kjörtímabilið
þrjú ár og næstu kosningar eiga að
réttu lagi að vera í september 1991.
Af 349 þingmönnum á sænska
þinginu hafa jafnaðarmenn 158 og
kommúnistar, sem jafnan hafa stutt
jafnaðarmenn, hafa 21. Þeir ætluðu
hins vegar greiða atkvæði gegn
stjóminni í þessu máli og 20 þing-
Mannfall í óeirð-
um í Tadjíkístan
menn græningja ákváðu að gera það
einnig í gær.
Efnahagsráðstafanirnar, sem
sænsku blöðin segja vera þær
ströngustu eftir stríð, voru kynntar
á þingi síðastliðinn fimmtudag en
koma til atkvæðagreiðslu á morgun,
miðvikudag. Ingvar Carlsson for-
sætisráðherra og Kjell-Olof Feldt
fjármálaráðherra segja, að ráðstaf-
anirnar séu óhjákvæmilegar ef tak-
ast eigi að draga úr þenslunni í
sænsku efnahagslífi en verðbólgan
er nú 6,7% og talin verða 8% á þessu
ári. Launahækkanir á síðasta ári
voru 9,5% að jafnaði eða helmingi
meiri en í viðskiptalöndum Svía í
Evrópu. Segir Feldt, að nái aðhalds-
aðgerðirnar ekki fram að ganga sé
hinn kosturinn að hækka vexti upp
í 20-25% en þeir eru nú 10,5%.
í rökstuðningi sínum fyrir verk-
fallsbanninu, sem yrði hið fyrsta í
91 ár, benda jafnaðarmenn á afleið-
ingar kennaraverkfallsins í fyrra og
Moskvu. Reuter.
NEYÐARLÖG voru sett í borg-
inni Dúshanbe í Sovétlýðveldinu
Tadjíkístan í Mið-Asíu í gær
vegna mikilla uppþota. Sovéska
fréttastofan TASS sagði í gær-
kvöldi að fjöldi manna hefði beð-
ið bana í óeirðum og tugir slasast.
Á sunnudag komu um 2.000
manns saman við byggingar mið-
stjórnar kommúnistaflokksins í
Tadjíkístan í Dúshanbe og hrópuðu
slagorð gegn Armenum, sem flýðu
til borgarinnar í janúar sl. undan
ofsóknum Azera í Azerbajdshan.
Var því haldið fram að þeir hefðu
fengið sérstaka fyrirgreiðslu við
komuna frá Bakú og m.a. verið út-
hlutað betra húsnæði en óbreyttir
borgarar ættu kost á.
I gær voru mótmælin mun fjöl-
mennari og breyttust fljótt í óeirðir.
Kveikti fólkið í byggingum mið-
stjórnarinnar og réðst mannfjöldinn
gegn lögreglu með grjótkasti,
kveikti í strætisvögnum og rændi
verslanir. Hermdu blaðamenn í Dús-
hanbe að a.m.k. fimm menn hefðu
beðið bana í átökum við lögreglu.