Morgunblaðið - 18.02.1990, Blaðsíða 37

MORGUNBLAÐIÐ
MINNINGAR
KlftfMH*-! ío.v
SUNNUDAGUR 18. FEBRÚAR 1990
37
Ingveldur Olafs-
dóttir - Minning
Fædd 80. maí 1894
Dáin 5. febrúar 1990
Árið 1916 réðst til foreldra minna
kaupakona úr Reykjavík, Ingveldur
Ólafsdóttir. Faðir minn, Gestur Ein-
arsson, var þá í miklum umsvifum
bæði í uppbyggingu jarðarinnar og
stórbúskap og svo í margháttuðum
viðskiptum, blaðaútgáfu og þátt-
töku í stjórnmálum. Heimilið var
því mannmargt og mikill gesta-
gangur og þetta vor fæddist foreldr-
um mínum 5. strákurinn, svo að
það veitti ekki af að auka vinnu-
krafti við heimilistörfin.
Það var alltaf talsverður við-
burður, þegar ný kaupakona kom
til starfa, og að þessu sinni var
sérstakri athygli beitt þegar hún
birtist, því hér gæti varla verið
nokkur venjuleg kaupakona á ferð-
inni, þar sem þetta var kaupmanns-
dóttir úr Reykjavík og sennilega of
fín til þess að hafa nokkru sinni
difið hendi í kalt vatn.
En það kom strax í ljós, að fram-
koma hennar var óvenjulega hik-
laus, djörf og feimnislaus og ef ein-
hvem langaði til að kljást við hana,
þá væri hún óhrædd að taka á
móti. En hún var auk þess bráð-
myndarleg og bar með sér kjark til
að fara í hvaða verk sem þurfti að
vinna. Þetta hentaði móður minni
vel og því hafði hún Ingu sér til
hjálpar að mestu þetta sumar og
var starfið einkum fólgið í því að
hjálpa til við móttöku gesta og til
viðbótar að pnnast litla drenginn í
vöggunni. Þar sem það var enginn
annar en ég, sem fékk þessa góðu
umönnun, þá ber mér að þakka
hennar góðu gæslu, þó að ég að
sjálfsögðu muni það nú ekki. En
hún Inga hefur oft frá því ég var
barn og fram á efri ár látið mig
finna hennar góðu og óeigingjörnu
hjálparhendur. --
Móðir mín og Ingveldur fundu
það strax þetta fyrsta sumar, að
þær kunnu vel að meta hvor aðra
og ég heyrði þær aldrei kalla hvor
aðra annað en Möggu og Ingu. Það
teygðist nú svo á dvöl Ingu á Hæli,
að hún var þar á þriðja ár og henn-
ar stuðningur við móður mína í
spönsku veikinni, þegar heimilis-
faðirinn var kallaður svo skyndilega
burtu, var ómetanlegur fyrir móður
mína og fyrir okkur börnin. Inga
sagði mér það líka oft, að þessi
skelfilega reynsla, sem hún varð
að taka þátt í þetta haust hefði
einnig kennt henni margt og gert
hana að sterkari manneskju til að
standa af sér storma lífsins. En hún
sagði mér einnig að hið glaða og
skemmtilega heimilislíf á Hæli þessi
ár hefði skilið eftir hjá henni svo
góðar minningar, að á þeim hefði
hún oft getað yljað sér, þegar lífið
sýndi henni kulda og dimmu.
Að Ingu stóðu_ sterkir stofnar.
Faðir hennar var Ólafur Ásbjamar-
son, f. 1863, kaupmaður, fyrst í
Keflavík en síðan í Reykjavík. Fað-
ir hans var bóndi og útvegsmaður
í Innri-Njarðvík, f. 1932, en móðir
Ólafs var Ingveldur Jafetsdóttir, en
hún var náskyld Jóni forseta Sig-
urðssyni. Ég man vel eftir Ólafi og
var hann hið mesta glæsimenni og
bar sig sérstaklega vel.
Móðir Ingu var Vigdís Ketils-
dóttir, f. 1868 í Kotvogi í Höfnum.
Faðir hennar, Ketill Ketilsson, f.
1823, var kunnur útvegsbóndi og
móðir hennar var Vilborg Eiríks-
dóttir frá Litla-Landi í Ölfusi.
Þau Ólafur og Vigdís hófu bú-
skapinn í Keflavík, þar sem hann
rak verslun til 1905, en síðan í
Reykjavík á Grettisgötu 26. Ég
kynntist frú Vigdísi vel, enda lifði
hún til ársins 1966. Hún var prýði-
lega vel gefin kona og bráðmyndar-
leg húsmóðir og skapföst. Þau Ólaf-
ur og Vigdís eignuðust 6 böm. Þau
voru: Gunnar, f. 1891, var lengst
af bflstjóri næturlækna í Reykjavík;
Ingveldur, sú sem hér er minnst,
f. 1894; Halldóra, f. 1895, húsmóð-
ir og kaupkona; Unnur, f. 1897,
listamaður; Ásbjörn, f. 1903, stór-
kaupmaður, og Vilborg, f. 1906,
húsmóðir. Þessi systkini voru öll
óvenjulega athafnasöm og hinir
mestu skörungar að hveiju sem þau
gengu. Enginn vafi er á því, að á
þeirra æskuheimili ríktu óheft skoð-
anaskipti og kjarkur og sterkur vilji
einkenndi allan þeirra lífsferil.
Á fyrstu tugum aldarinnar þótti
ekki nauðsynlegt að láta stúlkur á
skólabekk, en þeim mun mikilvæg-
ara að láta þær kynnast rekstri
góðra heimila og kunna að búa til
góðan mat og nýta hann vel og svo
að kunna einhver skil á fatagerð,
og fleira slíkt mætti nefna. Allt
þetta lærði Inga í heimahúsum og
matargerð lærði hún einnig hjá
Theodóru Sveinsdóttur, miklum
snillingi í þeirri list, og þarna náði
hún meiri fullkomnun en algengt
var á þeim árum. En Inga fékk að
fara til Danmerkur, þegar hún var
18 ára og var, þar nærri tvö ár, og
þar af eitt ár á lýðháskólanum á
Askov, og jafn næm og hún var,
þá náði hún í Danmerkurveru sinni
ágætum tökum á danskri tungu og
var það henni á margan hátt mikils-
vert síðar á lífsleiðinni.
Árið 1920 var mikið örlagaár
fyrir Ingu, en þá kynntist hún Stef-
áni Ólafssyni frá Kálfholti, síðar
forstjóra Ullarverksmiðjunnar
Framtíðarinnar í Reykjavík.
Stefán var einstaklega glæsileg-
ur maður og drengur góður og
felldu þau Inga hugi saman og giftu
sig árið 1922. Þau stofnuðu heimili
í Reykjavík og bjuggu þau á Lauga-
vegi 40, árið 1930, þegar ég kom
fyrst á heimili þeirra Stefáns og
Ingu í fylgd móður minnar. Mér
varð þá ljóst að þau Inga og Stefán
höfðu komið sér upp glæsilegu
heimili og ennfremur skyldist mér
að Inga væri þegar orðinn frábær
húsmóðir, veitul en hyggin, gestris-
in en svo nýtin, að engu var líkara
en hér væri blessað yfir matinn eins
og við Galileuvatnið forðum.
Hamingja þeirra Ingu og Stefáns
var innsigiuð með fæðingu dóttur
þeirra, Auðar, sem fæddist í júní
1923. Hún var einkabarn þeirra og
sannkallaður sólargeisli í lífi þeirra
beggja. Næstu 20 ár urðu ham-
ingjurík ár í lífi ijölskyldunnar.
Stefán átti alltaf góðan bíl og
var góður bílstjóri og hafði unun
af að ferðast um landið og heim-
sækja góða vini og kunningja, sem
þau hjón áttu marga.
Þannig fóru þau á hveiju sumri
til Akureyrar og dvöldu þar alltaf
nokkra daga hjá systur Stefáns,
Halldöru, sem gift var Sigurði Guð-
mundssyni skólameistara á Akur-
eyri. Á heimili skólameistarahjón-
anna undu þau sér vel og veit ég
að þau vináttubönd, sem bundin
voru á þessum árum milli Ingu og
skólameistarafjölskyldunnar, hafa
aldrei brostið. Það var einnig oft
ekið austur að Hæli og dvalið þar
yfir helgi og man ég hvflíkt fagnað-
arefni þessar heimsóknir Ingu,
Stefáns og Auðar voru okkur öllum
á Hæli.
En þau Inga og Stefán kunnu
líka að taka á móti gestum og minn-
ist ég hins glæsilega heimilis þeirra,
sem stóð opið okkur vinum þeirra,
og þar mættum við aldrei öðru en
fögnuði yfir heimsóknum okkar, og
hjónin og litla dóttirinn voru öll
samtaka að gera gestunum heim-
sóknina sem þægilegasta og
skemmtilegasta.
En allt er í heiminum hverfult.
Gæfan er eins og brothætt gler og
mörg eru dæmin, sem við þekkjum,
um það að bestu manneskjur missa
gæfuna úr höndum sér og ágæt
hjónabönd bresta og kaldur skilnað-
ur verður stundum niðurstaðan.
Þannig lauk hamingjudögum þeirra
Stefáns og Ingu, sem var svo stolt,
að hún gat varla látið nánustu vini
sína sjá eða verða vara við hryggð
hennar og eftirsjá, eftir að hennar
helgustu vé voru allt í einu rústir
einar og hennar ekki lengur þörf
sem húsmóður á hinu rómaða heim-
ili þeirra.
Én nú var það dóttirin sem bjarg-
aði miklu og varð til þess að Inga
fann að það var þörf fyrir hana
áfram. Auður giftist Helga Hjartar-
syni iðnrekanda árið 1946 og tók
Inga mjög virkan þátt í að aðstoða
þau við að byggja upp þeirra góða
heimili. Þau eignuðust tvö börn, þau
Ingu, flugfreyju, f. 1947, gifta
Sverri Þórhallssyni, yfirverkfræð-
ingi Orkustofnunar, og eiga þau tvö
börn, og Stefán Ólaf, yfirvinnslu-
stjóra Reiknistofu bankanna, f.
1951, kvæntur Elínu Vilhelmsdótt-
ur, framhaldsskólakennara, og eiga
þau tvö börn, en Stefán eignaðist
eina dóttur áður.
Inga var lengst af í heimili hjá
Auði dóttur sinni og var unun að
verða vitni að þeirri hlýju, sem þær
mæðgur veittu hvor annari alla tíð
og tíl hinstu stundar Ingu, og má
segja að þar varð aldrei vart neinn-
ar eigingirni, en fórnarlund og
umhyggja var þeirra boðorð í öllum
samskiptum.
Hér hefur nú verið drepið á svo
umfangsmikið lífsstarf að margir
myndu ætla að allt væri upptalið.
En það er nú langt í frá, því að
hún tók að sér gæslu- og kynning-
arstarf á Þjóðminjasafninu, þegar
hún var nærri sextug og gerði það
með þeim ágætum, að hún fékk að
halda því starfi að hluta fram á
níræðisaldur. Það var margt sem
hjálpaðist að, að gera hana svo
mikilhæfan eftirlitsmann og kynni
fyrir gesti Þjóðminjasafnsins, m.a.
hvað hún hafði gott vald á Norður-
landamálunum, einkum dönsku, og
svo var hún sjálf mjög listræn og
hafði náð mikilli hæfni í hannyrðum
og klæddist alltaf í vinnunni peysu-
fötum, sem klæddi hana frábærlega
vel.
Þegar ég kom heim eftir langa
námsdvöl og störf í Danmörku í
stríðslok árið 1945 með danska
konu mína og litla dóttur á fyrsta
árinu, þá urðu margir til þess að
rétta okkur hjálparhönd. •
Þó er þar á engan hallað þegar
Inga Ólafs er þar nefnd fyrst. Konu
minni leyst þó ekki á gagnrýnislegt
augnaráð hennar og fannst eins og
hún væri að mæla hana og meta
með það í huga hvort hún væri nú
mér fyllilega samboðin, drengnum,
sem hún hafði nú verið að líta til
með frá því hann horfði bláeygur
upp frá koddanum í vöggu sinni og
fram til langra ólifaðra ævidaga.
Konu minni þótti nóg um að vera
skoðuð af slíkri gagnrýni og hélt
að það yrði erfítt að umgangast
þessa manneskju, en ég fékk hana
þó til að heimsækja hana með mér
og þá skipti hún strax um skoðun,
því að Inga vildi allt fyrir hana gjöra
og. aðstoðaði hana á margan hátt
og tókst þá strax einlæg vinátta
með þeim, sem hefur haldist fram
til þessa dags.
Áuður átti einnig sinn hlut í að
hjálpa konu minni að festa rætur
hér á Islandi og held ég að megi
segja, að þær hafi síðan þá verið
eins og góðar systur og hefur aldr-
ei fallið skuggi á þeirra vináttu.
Inga Ólafs var mikil dugnaðar-
kona, hraust og sterkbyggð og lét
sér aldrei verk úr hendi falla. Eftir
að hún lét að mestu af störfum á
Þjóðminjasafninu fór hún að vinna
við afgreiðslustörf í búð, sem systir
hennar starfrækti á Grettisgötu 26.
Hún var komin vel á tíræðisaldur,
þegar hún hætti að vinna þarna og
má segja að hún hafi haldið góðri
heilsu til 94 ára aldurs. Þetta
síðasta ár var henni þó erfitt, en
hún hafði þó fótavist þangað til
síðasta mánuðinn, sem hún lifði.
Hún fékk hægt andlát, eftir langan
og starfssaman ævidag.
Við hjónin og börn okkar stönd-
um í mikilli þakkarskuld við hana
Ingu fyrir hennar tryggu vináttu
og sérstaklega vil ég þakka henni
þá vináttu, sem hún sýndi konu
minni eftir að hún kom hér öllum
ókunnugtil landsins, fyrir 45 árum.
Við vottum Auði dóttur hennar
og börnum hennar og barnabörnum
innilega samúð <við brottför Ingu
héðan frá okkur og um leið finnst
mér að þau og allir vinir hennar
megi vera stoltir af hennar dug-
mikla, langa og merka ævistarfi.
Hjalti Gestsson
mynda hana, að henni fannst. Á
báðum þessum vinnustöðum hitti
hún fólk, sem hún hafði ánægju af
að tala við, því hún var bæði ræðin
og fróðleiksfús um samtíð sína og
minnug á langa fortíð.
Á 95 ára afmælisdegi hennar,
síðastliðið vor, komu frændur og
vinir að samfagna henni. Þar voru
þau aldursforsetar, systkinabörnin,
amma og Oddur Ólafsson læknir
Nú eru þau horfin okkur með nokk-
urra daga millibili.
Hin seinni ár bjó amma hjá dótt-
ur sinni, Auði. Er nú ólíkt tómlegra
að koma þangað, því þar er engin
amma — langamma til að spjalla
við og þiggja mola af.
Hún er ómæld öll sú ást og hlýja
sem hún gaf okkur Stefáni, bróður
mínum, alla tíð og var hún vakandi
yfir velferð okkar og fjölskyldna
okkar.
Blessuð sé minning hennar.
Inga Helgadóttir
Elskuleg amma mín, Ingveldur,
er látin tæplega 96 ára að aldri.
Mig langar að minnast hennar iítil-
lega.
Ég átti því láni að fagna að hún
bjó á heimili foreldra minna
bernskuárin mín. Óteljandi eru þau
skipti er lítill telpuhnokki með
ískalda fætur skreið upp í heitt
rúmið hennar og lærði ég þar
ógrynni af bænum, vísum og þulum.
Eða er ég sat á stórum púðá^hjá
stólnum hennar og hún kenndi mér
að pijóna. Er sveittir lófar og stam-
ir pijónar gerðu mér lífið leitt, þá
staúk hlý hönd vanga og stappaði.
stáli í litlu pijónakonuna. Sama
sagan endurtók sig svo þegar fyrsta
langömmubarnið steig sín fyrstu
skref í pijónaskap. Og þá er að
minnast er hún fór með okkur
systkinin til stuttrar en þó oftast
langrar dvalar, hjá okkar góðu vin-
um á Hæli í Gnúpveijahreppi. Það
voru dýrðardagar.
Amma var mjög listfeng, allt lék
í höndum hennar. Sem barn í
Landakotsskóla var hún verðlaunuð
fyrir handavinnu. Pijónuðu sjölin
hennar voru eftirsótt til gjafa og
hafa verið send víða um heim. Einn-
ig prýða dúkar hennar mörg veislu-
borð. Hún var sívinnandi, sat aldrei
auðum höndum. Hún skar út í tré
og knipplaði á sínum yngri árum
og svo var hún amma listakokkur.
Mikill gestagangur var á heimili
hennar og Stefáns Ólafssonar, afa
míns, og átti margur námsmaður
og utanbæj armaður þar vísan stað.
Fram á 94. aldursárið fór hún
daglega til vinnu hjá umboði SÍBS
á Grettisgötu 26, þar sem rætur
fjölskyldu hennar liggja. í mörg ár
vann hún jafnframt á Þjóðminja-
safni íslands við gæslu í sýningar-
sölum. Dags daglega klæddist hún
peysufötum og vakti því oft at-
hygli erlendra gesta, sem voru
óþarflega aðgangsharðir við að
m m A á*
Blomastofa
FriÓfmns
Suðurlandsbraut 10
108 Reykjavík. Sími 31099
Opið öll kvöld
tilkl. 22,-einnig um helgar.
Skreytingar við öll tilefni.
Gjafavörur.
Þ.ÞORBRÍMSSON&CD
flRFT
HARÐPLAST Á BORÐ
ÁRMÚLA29, SÍMI 38640
SKIPA PLÖTUR - INNRÉTTINGAR
SKIPAPLÖTUR í LESTAR
BORÐ-SERVANT PLÖTUR
IWCHÓLFMEÐHURÐ
BAÐHERBERGISÞIUUR
LAMETT Á GÓLF - B0RÐPLÖTUR
N0RSK VIÐURKENND HÁ GÆÐA VARA
Þ.ÞORBRÍMSSON &C0
Ármúla 29 - Múlatorgi - s. 38640
Faðir okkar, tengdafaðir og afi,
KJARTAN ÞÓRIR EGGERTSSON,
verður jarðsunginn frá Dómkirkjunni ménudaginn 19. febrúar kl.
15.00.
Aðalheiður S. Kjartansdóttir,
Eggert H. Kjartansson og fjölskyldur.
t
Útför eiginkonu minnar, móður okkar,
tengdamóður og ömmu,
PÁLfNU GUÐRÚNAR
GUÐJÓNSDÓTTUR,
Njörvasundi 10,
verður gerð fré Fossvogskirkju mánu-
daginn 19. febrúar kl. 13.30.
Sigurður Emil Agústsson,
Helga Sigurðardóttlr, Sigurður Harðarson,
Guðjón Sigurðsson, Sigríður Pálsdóttir,
Hermann Sigurðsson, Steinunn Sigurðardóttir,
Gréta Sigurðardóttir, Sveinbjörn Sœvar Ragnarsson,
Kristin Sigurðardóttir
og barnabörn.