Morgunblaðið - 18.08.1990, Blaðsíða 27

MORGUNBLAÐIÐ LAUGARDAGUR 18. AGUST 1990
27
Er notkun tíða að breytast í íslensku?
Undan skilnings-
__________trjenu______________
Egill Egilsson
(Sérstaklega bið ég Árna Böð-
varsson málfarsráðunaut ríkisút-
varpsins að lesa þessa grein.)
Yfirritaður hefur áður ritað
greinar um íslenskt mál í þessum
greinaflokki og komið að því atriði
sem er sérstaklega tekið fyrir nú
... aðeins meðal annarra atriða,
og ekki lagt meiri áherslu á það
en önnur. Eins og fyrirsögnin bend-
ir til, er hér um alvarlega breytingu
að ræða, því að notkun á tíðum
sagna hlýtur að teljast til grund-
vallaratriða málsins. Hún er enn
alvarlegri fyrir að hún er líklega
að gerast að nokkru leyti fyrir
ensk áhrif, og margir sem telja sig
vera að vanda mál sitt ryðja henni
einmitt braut.
Breytingin sem um er að ræða
er þessi:
a) Framtíð, sem hefur nánast ekki
verið til í íslensku nema e.t.v. í
hátíðlegu máli eða við sérstakar
kingumstæður er farinn að vera
nánast staðlað mál í fjölmiðlamáli,
og fyrir áhrif þess því miður farin
að ryðja sér braut í daglegu máli
einnig. (Dæmi: Ef ég kem til þín
á morgun, segi ég: „Eg kem til þín
á morgun." í fjölmiðlum nútímans
væri oftast sagt: “Ég mun koma
til þín á morgun.)
b) Nútíð, þjóðleg og rétt, um verkn-
að sem stendur yfir, er horfin úr
fjölmiðlamáli (svo fremi sem eyru
mín greina). Um mann sem er að
athuga eitthvert mál et' sagt: „mað-
urinn athugar málið.“
Ekki veit ég hvor breytingin er
hvimleiðari. Þær eru jafnar í því,
að báðar verða þær tíl þess að
gefa málfarinu útlendan blæ. Lengi
vel hélt ég að fyrri breytingin staf-
aði af því að menn teldu sig vera
að tala réttara mál ... að um
væri að ræða einhvetja misskilda
málvöndunarstefnu sem í raun
leiddi til ljótara og óþjálla máls,
eitthvað hliðstætt því þegar orðið
hratt nánast útrýmdi orðinu hart
um harða reið eða harðan akstur.
í ágætum málfarsþáttum Marðar
Árnasonar, sem hefur mér vitan-
lega einn tekið upp þetta mál auk
mín, kom fram sú skoðun, að þessi
notkun framtíðar væri komin til
fyrir ensk áhrif. Það má telja
líklega skýringu, sem gerir málið
enn alvarlegra.
Seinni breytingin er jöfn hinni
um það að ljá íslenskunni hvimleið-
an blæ. í raun væri fróðlegt að
athuga málfar frétta frá sjötta ára-
tugnum til samanburðar. Líklega
hefur hvorug breytingin verið kom-
in fram um það leyti. Þá var sagt
um mann sem var að grafa skurð
að hann væri að grafa skurð, en
ekki: „Hann grefur skurð.“
Þessi grein hófst með að ávarpa
Árna Böðvarsson sérstaklega.
Hann er settur yfir inálstefnu ríkis-
fjölmiðlanna og irieð sínu glögga
eyra veit ég að hann hefur tekið
eftir því sem um ræðir. Ég fer
ekki fram á að hann sé santmála
mér í öllu. Slíkt væri krafa unt
sama ntálskyn. Má vera að ég hafi
einhvetjar sérstakar forsendur til
að vera á nióti þessarri notkun
málsins. Mér er sjálfum ekki fylli-
lega ljóst hvað raunveruleg framtíð
hefur verið útbreidd í íslensku
máli og sjálfsagt er það órannsakað
mál.
En þegar flestirfréttamenn allra
fjölmila og nánast allir stjórnmála-
ntenn eru farnir að viðhafa þetta
ranga útlenda rnálfar er mér nóg
boðið. Notkun málsins er eitt af
meginviðfangsefnum þessara
manna, og það þarf að gera þá
kröfu til þeirra að þeir taki ekki
upp útlensku að neinú leyti, meðvit-
að né ómeðvitað. Ég tel mig ekki
vera að hlutast til um starf þitt,
Árni Böðvarsson, ef ég spyt' þig:
Hefurðu tekið eftir þessari hvim-
leiðu málnotkun meðal þinna
manna? Ertu santmála mér um að
hún sé hvimleið? Er hægt að haf-
ast eitthvað að svo að a.m.k. ríkis-
fjölmiðlarnir breiði ekki þessa vit-
leysu út?
Með þökk fyrir tilvonandi svar.
Wélagslíf
Hvítasunnukirkjan
Fíladelfía
Bænastund í kvöld kl. 20.30.
Allir hjartanlega velkomnir.
Dagskrá vikunnar framundan:
Sunnudagur:
Almenn samkoma kl. 20. Ræðu-
maður Guðni Einarsson.
Miðvikudagur:
Biblíulestur kl. 20.30.
Föstudagur:
Æskulýðssamkoma kl. 20.30.
Laugardagur:
Bænastund kl. 20.30.
FERÐAFELAG
ÍSLANDS
ÖLDUGÖTU 3 S: 11798 19533
Dagsferðir Ferðafélags-
ins sunnudaginn
19. ágúst
Kl. 10.00 Skjaldbreiður (fjall
mánaðarins).
Gengið á fjaliið að norðan frá
„línuveginum''. Verð kr. 1.500,-.
Kl. 13.00 Svartagil - Skógarhól-
ar, berja- og fjölskylduferð.
Létt gönguferð fyrir alla fjöl-
skylduna. Hugað að berjum.
Verð kr. 1.000,-.
Brottför frá Umferðarmiðstöð-
inni, austanmegin. Farmiðar við
bil. Frítt fyrir börn að 15 ára aldri
í fylgd fullorðinna.
Ferðafélag íslands.
'iyftnntife*#
QÚTIVIST
GRÓFINNI1 • REYKJAVÍK • SÍMIAÍMSVARI14(06
Sunnudagur19.ágúst
Þórsmörk - Básar.
Dagsferð. Verð kr. 2.000,- Farið
frá BSÍ, bensínsölu, kl. 8.00.
Afmælisganga á Keili
kl. 13.00
Ferðin, sem féll niður í mars og
var í tilefni 15 ára afmælis Úti-
vistar, verður farin á sunndag,
en Útivist fór sína fyrstu göngu-
ferð á Keili. Fararstjóri verður
Þorleifur Guðmundsson og
mætir hann með bláu könnuna.
Afmæliskringla og kaffi. Brottför
frá BSÍ, bensínsölu. Stansað við
Sjóminjasafn islands, Hafnar-
firði. Verð kr. 1.000,-
Aðrar áður áætlaðar ferðir, kl.
10.30 og 13.00, falla niður.
Sjáumst!
Útivist.
*

UGL YSINGAR
FUNDIR - MANNFAGNAÐUR
Stofnfundur Lífsbjargar
Stofnfundur Lífsbjargar, félags fiskkaup-
manna á fiskmörkuðum, verður haldinn í
Gaflinum, Hafnarfiði mánudaginn 20. ágúst
kl. 20.30.
Undirbúningsnefndin.
KENNSLA
Frá Tónlistarskólanum
í Reykjavík
Inntökupróf í tónmenntakennaradeild fyrir
skólaárið 1990-91 verður mánudaginn 3.
september nk. kl. 13.00 í Skipholti 33.
Upplýsingar um nám og inntökuskilyrði eru
gefnar á skrifstofu skólans frá kl. 10.00-
16.00.
Skólastjóri.
Frá Menntaskólanum
við Hamrahlíð
Skólastarf á haustönn hefst mánudaginn 27.
ágúst. Þá eru nýir kennarar boðaðir til fund-
ar í skólanum kl. 9.00.
Miðvikudaginn 29. ágúst hefst kennarafund-
ur kl. 10.00.
Skólinn verður settur fimmtudaginn 30.
ágúst kl. 13.00. Nýnemar eru boðaðir í
skólann sama dag kl. 10.00. Stundatöflur
verða afhentarað lokinni skólasetningu gegn
3500 króna gjaldi.
Kennsla hefst í dagskóla og öldungadeild
skv. stundaskrá, mánudaginn 3. september.
Stöðupróf verða haldin í skólanum sem hér
segir:
í þýsku, mánudaginn 20. ágúst, kl. 18.00;
í ensku, þriðjudaginn 21. ágúst, kl. 18.00;
í dönsku, norsku, sænsku og stærðfræði,
miðvikudaginn 22. ágúst, kl. 18.00;
í spænsku og frönsku fimmtudaginn 23.
ágúst kl. 18.00.
Skráning í öll stöðupróf er í síma 685140
eða 685155 á skrifstofutíma.
Rektor.
Frá Menntaskólanum við Hamrahlíð
Öldungadeild M.H.
Frumkvöðull fullorðinsfræðslu
Öldungadeild M.H. var stofnuð 1972 og
síðan þá hafa þúsundir karla og kvenna
stundað þar nám og nokkur hundruð lokið
stúdentsprófi.
Þarft þú að rifja upp, bæta við eða hefja
nýtt nám?
í öldungadeild M.H. er í boði menntaskóla-
nám á 6 brautum. Kennarar skólans eru vel
þjálfað og menntað úrvalslið sem tryggir
gæði náms og kennslu.
Þú getur stundað nám í mörgum greinum
eða fáum eftir því sem þér hentar.
Þú getur lært:
Tungumál: Raungreinar: Félagsgreinar:
Ensku Stærðfræði Félagsfræði
Dönsku Eðlisfræði Mannfræði
Norsku Efnafræði Stjórnmálafræði
Sænsku Líffræði Hagfræði
Þýsku
Frönsku Jarðfræði
Spænsku
ítölsku
Rússnesku
Auk þess er í boði fjölbreytt nám í tölvunotk-
un, bæði grunnnám og fyrir lengra komna
(PC-tölvur).
Völ er á námi í íslensku, ritþjálfun og bók-
menntalestri, almennum bókmenntum,
heimspeki, trúfræði o.m.fl.
Er þetta eitthvað fyrir þig?
Ef svo er þá er innritun og val fyrir haustönn
1990 dagana 27. til 29. ágúst kl. 16-19.
Skólagjald er kr. 9.500 fyrir önnina.
Rektor.
LÖGTÖK
Lögtök
Að kröfu gjaldheimtustjóransf.h. Gjaldheimt-
unnar í Reykjavík og samkvæmt fógetaúr-
skurði, uppkveðnum 16. þ.m., verða lögtök
látin fara fram fyrir vangoldnum opinberum
gjöldum utan staðgreiðslu álögðum 1990,
skv. 98. gr. sbr. 109. og 110. gr. laga nr.
75/1981 sbr. einnig 8. kafla laga nr. 45/1987.
Gjöldin eru þessi: Tekjuskattur, verðþætur á
ógreiddan tekjuskatt, eignarskattur, lífeyris-
tryggingagjald atvr. skv. 20. gr., slysatrygg-
ingagjald atvr. skv. 36 gr., kirkjugarðsgjald,
vinnueftirlitsgjald, útsvar, verðbætur á
ógreitt útsvar, aðstöðugjald, atvinnuleysis-
tryggingagjald, iðnlánasjóðsgjald og iðnaðar-
málagj., sérst. skattur á skrifst. og verslunar-
húsn., slysatryggingagjald v/heimilsstarfa,
sérstakur eignarskattur og gjald í fram-
kvæmdasjóð aldraðra.
Ennfremur nær úrskurðurinn til hverskonar
gjaldhækkana og til skatta, sem innheimta
ber skv. Norðurlandasamningi sbr. lög nr.
111/1972.
Lögtök fyrir framangreindum sköttum ásamt
dráttarvöxtum og kostnaði verða látin fara
fram að 8 dögum liðnum frá birtingu þessar-
ar auglýsingar, verði þau eigi að fullu greidd
innan þess tíma.
Reykjavik 16. ágúst 1990.
Borgarfógetaembættið í
Reykjavík.
NAUÐUNGARUPPBOÐ
Nauðungaruppboð
Eftirtaldar bifreiðar verða seldar á nauðungaruppboöi er fram fer
að kröfu skiptaráðanda við lögreglustöðina, Blönduósi miðvikudaginn
29. ágúst nk. kl. 16.00.
Bifreiðarnar eru þessar:
H-2537 og H-3608
Uppboðsskilmálar eru til sýnis á skrifstofu embættisins, Hnjúka-
byggð 33, Blönduósi. Munir seljast i þvi ástandi sem þeir eru i við
uppboöið.
Greiðsla við hamarshögg.
Blönduósi 17. ágúst 1990.
Sýslumaðurinn i Húnavatnssýslu.
TIL SÖLU
Veitingahús
Til sölu veitingastaður og „puþb“ í Þorláks-
höfn með vínveitingaleyfi. Staðurinn er í mjög
góðum rekstri og á mikla framtíð fyrir sér.
Góðir möguleikar á auknum tekjum fyrir rétta
aðila.
Áhugasamir sendi nafn og símanúmer til
auglýsingadeildar Mbl. merkt: „Veitingahús
- 9971“.