Morgunblaðið - 02.12.1990, Blaðsíða 10

MÖRGUNBLAÐIÐ MANIVILÍFSSTRAUMAR SÚNNUDAGÚr' 2. DESEMBER 1990
io c

'LÖGF'RÆÐl/Nýturfóstur réttarvemdarf
Fóstureyðingar
Andstæö viöhorf — ... að líta fóstureyðingu nánast sömu augum
og manndráp, þ.e. að hún sé siðferðilega óréttlætanleg nema í algjörum
undantekningartilfellum...
.. ,að fóstureyðing sé aðgerð á líkama konunnar sem eigi að vera undir
hennar eigin fijálsu ákvörðun komin.
NÝLEGA var lagt fram á Alþingi
frumvarp til breytingar á lögum
nr. 25/1975 um ráðgjöf og
fræðslu varðandi kynlíf og barn-
eignir og um fóstureyðingar og
ófrjósemisaðgerðir. Fiutnings-
maður frumvarpsins er Hulda
Jensdóttir varaþingmaður Borg-
araflokksins. Veigamestu breyt-
ingarnar sem lagðar eru til varða
heimildir til fóstureyðinga.
Ifrumvarpinu er gert ráð fyrir því
að heimildir til fóstureyðinga
verði verulega þrengdar frá því sem
nú er og að þær verði aðeins heimil-
aðar af læknisfræðilegum ástæð-
um. í samræmi við
það er lagt til að
fóstureyðingar á
grundvelli félags-
legra ástæðna
verði ekki lengur
leyfðar. Breyting-
artillögurnar eru
m.a. reistar á
þeirri meginfor-
sendu að líf sem kviknað hefur í
móðurkviði sé friðheilagt, eins og
það er orðað í frumvarpinu. í gréin-
argerðinni er einnig lögð áhersla á
að eftir gildistöku laganna frá árinu
1975 hafi fóstureyðingum fjölgað
mjög hér á landi. Þetta eigi einkum
rót sína að rekja til þess að frjáls-
lega hafí verið farið með heimild
til fóstureyðinga af félagslegum
ástæðum. Bent er á að hlutfall fé-
lagslegra ástæðna hafi aukist úr
63,1% á árinu 1976 í 87,7% árið
1985. í tilefni af þessu frumvarpi
er við hæfi að riija upp hvernig
málum þessum er nú hagað hér á
landi.
Margs konar réttarreglur eru
tengdar' við fóstur. í lagalegum
skilningi hefst fósturstig við_getnað
og því lýkur við fæðingu. í ritinu
Persónuréttur eftir Þórð Eyjólfsson
frá 1967 segir, að lögvernd fósturs
sé tilkomin vegna þess að „fóstrið
er maður á tilteknu þróunarstigi,
sem hefur möguleika til þess að
fæðast lifandi". Þetta er ekki aðeins
umdeild fullyrðing frá læknisfræði-
legu og heimspekilegu sjónarmiði,
heldur er einnig vafamál hvort þetta
er samrýmanlegt íslenskum lögum.
Er þá einkum til þess að líta að
íslensk löggjöf veitir lífi fósturs
ekki jafn ríka vernd og lifandi fædd-
um börnum. Engu að síður eru til
ýmsar réttarreglur sem bæði í senn
er ætlað að vernda líf fósturs og
tengja við það viss réttaráhrif. Mik-
ilvægustu ákvæðin í þessu sam-
bandi er að finna í 216. gr. hegning-
arlaga og 1. 25/1975 sem nefnd eru
hér að framan.
Samkvæmt 1. mgr. 216. gr.
hegningarlaganna er það refsivert
ef kona deyðir fóstur sitt. Þá er það
refsivert samkvæmt 2. mgr. sömu
greinar að deyða fóstur með sam-
þykki konu eða ljá henni lið við
fósturdráp.
Um fóstureyðingar er fjallað í II.
kafla laganna frá 1975. í 8. gr.
þeirra segir að fóstureyðing sé
læknisaðgerð, sem kona gengst
undir í því skyni að binda endi á
þungun, áður en fóstrið hefur náð
lífvænlegum þroska. í samræmi við
þetta er gert ráð fyrir að fóstureyð-
ing verði eingöngu framkvæmd af
læknum og á stofnunum sem ráð-
herra hefur viðurkennt í þessu
skyni. í 10. gr. segir að fóstureyð-
ingu skuli framkvæma eins fljótt
og auðið er, helst fyrir lok 12. viku
meðgöngunnar. Síðan kemur fram
að fóstureyðingu skuli aldrei fram-
kvæma eftir 16. viku meðgöngu-
tímans, nema fyrir hendi séu
ótvíræðar læknisfræðilegar ástæð-
eftir Davíð Þór
Biörgvinsson
Heillandi ævi-
saga rokk-
kóngsins Elvis
Presley er
komin i allar
bókabúðir,
bráðskemmtileg
og Sogur gföS
handa þúsund-
um aðdáenda.
Metsölubók
sem allir vilja
svo gjaman
eiga. Verð að-
eins kr. 2280
Sendum Elvis i póstkrðfu, hvert sem er.
FJölvi, Njörvasund 15 A, Sími 688-433
BAÐHENGI
BAÐMOTTUR
BAÐHERBERGISÁHÖLD
Veggfóðrarinn býður eitt mesta úrval landsins af
baðmottum og baðhengjum.
Nýkomin stór sending af hinum
vönduðu þýsku Dússelplast
vörum. Einnig baðherbergis-
áhöld í 5 litum - handklæóa-
slár og fleira.
Líttu við og skoðaðu úrvalið.
VEGGFÓDRARINN
ÍVERSLUN MEÐ GÓLF- OG VEGGEFNI
FÁKAFEN 9 • SKEIFUNNI • 108 REYKJAVÍK
1 SÍMAR:(91) - 687171 / 687272
SKÓLAMÁL//fcu?d langar mig abgera?
Síarfsval
EITT AF ÞVISEM stuðlar að hamingju hvers og eins er að hann
sé sáttur við starf sitt. Til þess að svo megi verða þarf að grunda
vel það sem menn ætla að taka sér fyrir hendur svo þeir „lendi“
síður í vinnu sem þeim fellur ekki og eru alla daga óánægðir með,
Þetta er svo sem ekki einfalt
mál síst af öllu nú á tímum
og ekki einhlítt að vel fari. í flest-
um tilvikum fer saman námsval og
val á starfssviði. Námsbrautir
þurfa nemendur
að velja sér ungir
og því þarf skól-
inn jafnframt að
kynna þeim at-
vinnulífið í
landinu.
Starfskynning
eftir Gylfo hefur lengi
palsson tíðkast í 10. bekk
grunnskóla. Nemendur fá að dvelj-
ast í fyrirtæki eða á vinnustað 1-3
daga. Sums staðar er um að ræða
heila starfsviku. Með góðum undir-
búningi er mörgum að þessu mikill
stuðningur þegar framtíðin er
skipulögð. Mikilvægt er að kenna
unglingum að þekkja sjálfa sig.
Spyija: Hvað langar mig að gera?
Til hvers er ég fær? Hvað hæfir
mér miðað við kröfur starfsins og
eigin hæfileika?
Að fleiru þarf að hyggja svo sem
atvinnuhorfum og afkomu. Eins og
við vitum byggja ung börn sína
loftkastala og framtíðaráform
þeirra eru harla óraunhæf og yfir-
borðsleg, mótuð af leikjum eða
borðalögðum búningum. Telpur
vilja verða flugfreyjur, drengir
slökkviliðsmenn eða flugmenn.
Læknar og hjúkrunarfólk eiga sína
aðdáendur í þessum hópi. A ungl-
ingsárum beinist hugurinn meira
að því sem ofarlega er á baugi í
þjóðfélaginu hveiju sinni. Nægir
að nefna fjölmiðlastörf, tölvu-
vinnslu, ferðamál og fiskeldi. Þessi
starfssvið vekja áhuga og komast
í tísku þótt ekki hafi allir erindi
sem erfiði. Starfskynning skólanna
kemur mörgum niður á jörðina.
Val nemenda einkennist gjarnan
af þrennu.
I fyrsta lagi er um þá að ræða
sem enn eru óráðnir og ekki að
sligast af ábyrgðarkennd. Þeir velja
sér oft heimsóknir í kvikmyndahús
þar sem þeir geta setið í makindum
og horft á hveija myndina af ann-
arri eða koma sér í sælgætis- og
gosdrykkjaverksmiðjur óðfúsir að
bragða á framleiðslunni. Við þessu
er ekkert að gera, þessir unglingar
eru einfaldlega ekki tilbúnir en
þeirra tími kemur vonandi síðar. Á
þeSsum stöðum kynnast þeir þó
fólki sem tekur starf sitt alvarlega.
Hjá þessum hópi eru spennumál
eins og löggæsla og tollvarsla einn-
ig vinsælt rannsóknarefni.
í öðru lagi eru nemendur sem
hafa e.t.v. lengi verið að að hugsa
um ákveðin störf en þekkja ekki
nægilega vel til þeirra. Þegar kom-
ið er á staðínn uppgötva þeir að
vinnan er allt annars eðlis en þeir
héldu og verða afhuga starfinu á
augabragði. Það er í sjálfu sér nið-
urstaða góðra gjalda verð því að
þetta fólk snýr sér þá að einhveiju
öðru í leit sinni. í þriðja lagi eru
svo þeir sem fá staðfestingu á því
sem þeir hafa verið að velta fyrir
sér og velja sér námsbraut í sam-
ræmi við það. Þeir mega teljast
heppnir. Eða hafa unnið rökrétt
og markvisst. Dæmi er til að tengsl
hafi skapast milli nemanda í náms-
kynningu og fyrirtækis sem leitt
hafa til þess að neminn hefur feng-
ið þar sumarvinnu. Þegar svo
skólastjórinn hans þurfti, tuttugu
árum síðar, að tala við forstjóra
fyrirtækisins var honum vísað inn
á kontór þar sem þessi sam nem-
andi sat í forstjórastólnum.
Þá má geta þess að ekki er ótítt
að börn fari í starfskynningu til
foreldra sinna, einkanlega í iðn-
greinum og feti síðan i fótspor
þeirra líkt og alsiða var fyrr á
tímum.
Heildarskipulag i þessum starfs-
kynningarmálum er ekki um aö
ræða þótt liðnir séu meira en þrír
áratugir síðan Ólafur Gunnarsson,
sálfræðingur frá Vík í Lóni gaf út
bókina Starfsval. Gerður G.
Óskarsdóttir fyrrum skólastjóri í
Neskaupstað, nú ráðunautur
menntamálaráðherra, hefur einnig
unnið þarft starf í þessum efnum
og ekki ólíklegt að þeir njóti þess
enn fyrir austan. Brýnt er að koma
á sívirkri samvinnu menntakerfis-
ins annars vegar og samtaka at-
vinnuveganna, ríkis- og bæjar-
stofnana hins vegar til að koma
góðri skipan á þessi mál. Þessir
aðilar njóta allir góðs af ef vel tekst
til.
Starfskynning — hefur lengi tíðkast í 10. bekk grunnskóla. Með
góðum undirbúningi er mörgum að þessu mikill stuðningur þegar framt-
íðin er skipulögð.
s