Morgunblaðið - 14.09.1991, Blaðsíða 20

20
MORGUNBLAÐIÐ 'LAUGARDAGUR 14. SEPTEMBEÉ 1991
Iraskir herfangar
neita að fara heim
Manama í Bahrain, New York. Reuter.
UM 13.000 íraskir hermenn, er
teknir voru höndum í Persaflóa-
Eystrasalts-
ríkin gætu orð-
ið aðilar að EB
á næstu árum
Bonn. Reuter.
HANS-Dietrich Genscher, ut-
anríkisráðherra Þýskalands,
sagði í gær að Eystrasaltsríkin,
Eistland, Lettland og Litháen,
gætu orðið fullgildir aðilar að
Evrópubandaiaginu eftir nokkur
ár. Hann sagði einnig að rikin
þyrftu að fá aukaaðild að banda-
laginu innan nokkurra mánaða.
Ráðherrann sagði einnig að enn
væri ágreiningur innan Evrópuband-
alagsins um tillögu sína um að það
féllist á aukaaðild ríkjanna þriggja
sem fyrst. „Ganga þarf frá samningi
um aukaaðild innan nokkurra mán-
aða og hægt verður að ljúka viðræð-
um um fullgilda aðild á nokkrum
árum,“ sagði hann.
Genscher sagði að iðnríkin 24 í
Efnahags- og framfarastofnuninni
(OECD) ættu að veita Eystrasalts-
ríkjunum fjárhagsaðstoð.
stríðinu, neita að snúa heim, að
sögn talsmanna Rauða krossins.
Mennirnir dveljast nú í búðum í
Saudi-Arabíu en þarlend sljórn-
völd hafa heitið öllum stríðsföng-
um landvistarleyfi ef þeir fari
fram á það. Þeir hafa þó ekki
fengið leyfi til að yfírgefa búð-
irnar. v
Um 70.000 herfangar hafa nú
verið fluttir til íraks á ný, að sögn
Rauða krossins. Talið er að auk
hermannanna séu nær 30.000
íraskir flóttamenn í Saudi-Arabíu.
Bandaríska blaðið New York
Newsday segir að ef til vill hafi
þúsundir íraskra hermanna kafnað
í skotgröfum sínum í fremstu
víglínujjegar bandamenn hófu sókn
gegn Irökum í febrúar sl. Beitt
hafi verið skriðdrekum búnum plóg-
jámum til að tæta upp skotgrafir
á víglínunni og hafi mennirnir verið
grafnir lifandi í sandinn. íraskir
hermenn, er fylgdust með félögum
sínum í framlínunni, munu hafa
gefist upp umsvifalaust er þeir sáu
hvaða örlög biðu þeirra. „Ég veit
að þessar lýsingar hljóma hræði-
Iega,“ sagði bandarískur liðsforingi
sem var á vígstöðvunum, „en það
hefði verið enn hræðilegra ef við
hefðum þurft að senda lið ofan í
skotgrafimar og vinna bug á þeim
með byssustingjum."
Tengiliður Treholts
rekinn úr starfí hjá KGB
Moskvu. Reuter.
MIKHAIL Gorbatsjov Sovétleiðtogi rak á fímmtudag tvo háttsetta
yfirmenn í sovésku öryggislögreglunni, KGB. Samkvæmt sovésku frétt-
astofunni TASS var annar mannanna Gennadíj Títov, varaformaður
öryggisráðs ríkisins og yfirmaður þeirrar deildar KGB sem sér um
að beijast gegn starfsemi erlendra leyniþjónusta í Sovétríkjunum.
Hann var á sínum tíma tengiliður norska njósnarans Arne Treholts.
Títov hafði verið skipaður í nefnd
sem Gorbatsjov setti á laggimar til
að rannsaka hlut KGB í valdaráninu
í síðasta mánuði. Við sæti hans í
nefndinni tók Anatólíj Oleinikov,
að sögn TASS-fréttastofunnar.
, Gorbatsjov gaf einnig út tilskipun
þar sem hann leysti Valeríj
Lebedev, sem líka var yfirmaður í
KGB og formaður upplýsingadeild-
ar stofnunarinnar, frá störfum.
Lebedev var eitt sinn yfirmaður
hinnar illræmdu nefndar, sem Hafði
það verk með höndum að kveða
niður andóf í landinu. Hann var
eitt sinn ráðgjafi Vladímírs
Kijútsjovs, fyrrum yfirmanns KGB
og einn valdaræningjanna.
Enn greiðist úr
gíslamálinu
í gær var Ali Abu Hilal, háttsett-
um leiðtoga í Lýðræðisfylkingunni
til frelsunar Palestínu (DFLP),
leyft að snúa aftur til hernumdu
svæðanna á vesturbakka árinnar
Jórdan gegn því að líkamsleifum
ísraelska liðþjálfans Samir Assad
var skilað, en DFLP tók hann
höndum árið 1983. Skriður er nú
kominn á gíslamálið í Líbanon og
virðist sem bæði ísraelar og íslam-
skir heittrúarmenn í Líbanon vilji
nú öllu til kosta til að það leysist
að fullu. Perez de Cuellar, fram-
kvæmdastjóri Sameinuðu þjóð-
anna, er nú bjartsýnn á að fleiri
gíslar og fangar verði látnir laus-
ir fljótlega. Halil, sem á innfelldu
myndinni sést fagna heimkom-
unni ásamt konu sinni og móður,
er sama sinnis. Stærri myndin
sýnir þegar tekið var á móti líkam-
sleifum Assads. Abu Hilal kom
með sömu flugvél.
Viðræður íslendinga o g Norð-
manna við EB hefjast í næstu viku
Evropska efnahagssvæðið:
Brussel. Frá Kristófer M. Kristinssyni, fréttaritara Morgunblaðsins.
FYRSTI tvíhliða fundur íslendinga eftir sumarleyfi með samninga-
mönnum Evrópubandalagsins um sjávarútvegsmál verður í Brussel
á fimmtudag í næstu viku. Á miðvikudag er ákveðinn tvíhliða fund-
ur á milli fulltrúa EB og Norðmanna um sama efni.
Samkvæmt heimildum í Brussel
munu framkvæmdastjóramir
Frans Andriessen, sem fer með
samningana við Fríverslunarband-
alag Evrópu (EFTA) og Manuel
Marin, framkvæmdastjóri fiski-
mála, ræða stöðuna í sjávarútveg-
sviðræðunum í Brussel á þriðjudag.
Hannes Hafstein, sendiherra í
Brussel og aðalsamningamaður
Islands í viðræðunum um evrópska
efnahagssvæðið (EES), átti á
fimmtudag viðræður við Horst
Krenzler, aðalsamningamann EB,
þar sem m.a. varð samkomulag
um fundinn á fimmtudaginn kem-
ur. íslendingar hyggjast krefja EB
svara um áherslur bandalagsins í
samningunum um greiðari að-
gang sjávarafurða á EB-mark-
aði. Lögð verður áhersla á kröfu
EFTA um fríverslun með sjávar-
afurðir innan EES eða a.m.k.
fullt tollfrelsi 'y viðskiptum með
þær afurðir. Islendingar hafa
farið fram á að fulltrúi frá Finn-
um, sem eru í forsæti ráðherrar-
áðs EFTA, sitji fundinn til að
leggja áherslu á að málið snýst
ekki um íslenskar sérkröfur
heldur sameiginlega kröfu allra
aðildarríkja EFTA í samningun-
um. Esko Aho, forsætisráðherra
Finnlands, kemur einmitt til
Brussel á mánudag til viðræðna
við Jacques Delors, forseta
framkvæmdasljórnar EB, Frans
Andriessen, sem fer með utan-
ríkismál í framkvæmdastjórn-
inni, og fleiri aðila.
Samkvæmt heimildum í
Brussel verður af EFTA hálfu
lagt kapp á að EB samþykki
tollfijáls viðskipti með sjávaraf-
urðir innan EES að fullu en á
móti verði EFTA-ríkin tilbúin
til að semja um aðlögunartíma
eða undanþágur frá tollfrelsi á
tilteknum afurðum í undantek-
ingar tilfellum. Ekki verði fallist
á þau vinnubrögð að samið verði
um tollaívilnanir á hverri vöru-
tegund fyrir sig. Forsenda tak-
markaðs tollfrelsis verði að vera
viðurkenning EB á þeirri grunn-
reglu að takmarkanir heyri
undantekningum til, grundvall-
arreglan verði tollfijáls viðskipti.
Bildt og Westerberg von-
góðir á endasprettinum
Kosnmgabaráttan í Svíþjóð:
Stokkhólmi. Frá Steingrími Sigurgeirssyni, blaðamanni Morgunblaðsins.
EF CARL Bildt, formaður Hægriflokksins í Svíþjóð, verður næsti
forsætisráðherra landsins verður hann fyrsti íhaldsmaðurinn til
að gegna því embætti síðan árið 1930. Bildt sem tók við for-
mennsku í flokknum af Ulf Adelsohn 1986 virðist staðráðinn í
að sjá til þess að svo verði. Þessa viku hefur hann þeyst um
Sviþjóð í lítilli flugvél og haldið óteljandi fundi út um allt land.
Hægriflokkurinn hefur slæma reynslu af því að missa fylgi á
síðustu dögum kosningabaráttunnar og því var í þetta skipti tek-
in ákvörðun um að „endurtaka" kosningabaráttuna síðustu dag-
ana fyrir kosningar þó í smækkuðu formi væri.
Bengt Westerberg í kosningabaráttunni.
Rétt eins og Ingvar Carlsson
forsætisráðherra, hefur Bildt það
orð á sér að vera ekki mjög
„spennandi“ stjómmálamaður.
Hinn hávaxni leiðtogi hægri-
manna sést sjaldan eða aldrei
nema í dökkum jakkafötum og í
stað þess að reyna að höfða til
fólks með því að vera „einn af
þeim“ eða segja brandara talar
hann um pólitík og þylur upp stað-
reyndir. Enginn efast um þekk-
ingu hans á flestum málaflokkum
og er hann til að mynda talinn
vera sá sænski stjórnmálamaður
sem hvað besta þekkingu hefur á
alþjóðamálum.
Það er ekkert leyndarmál að
Ingvar Carlsson er meinilla við
Bildt en það sama er ekki hægt
að segja um Bengt Westerberg,
formann Þjóðarflokksins. Með
Bildt og Westerberg hefur tekist
mjög gott samstarf og í kosninga-
baráttunni hafa þeir lagt fram
sameiginlega stefnuskrá í efna-
hagsmálum sem ber heitið „Nýtt
upphaf fyrir Svíþjóð“. Þar eru
lögð drög að stefnu sem byggir á
skattalækkunum, minni ríkisum-
svifum og auknu valfrelsi innan
velferðarkerfisins. Bildt hefur líka
lagt mikla áherslu á mikilvægi
Evrópubandalagsins fyrir Svíþjóð
en aðild að því telur hann vera
mikilvægt skref í þá átt að draga
úr sósíalisma í Svíþjóð.
Boðskapur Bildt vekur athygli
og hafa þúsundir Svía mætt á
hver fundinn á fætur öðrum í
þessari viku til að hlýða á hann
tala um mistök og brotin loforð
jafnaðarmanna og hvernig hægt
sé að koma Svíþjóð á lappir á ný.
í könnun sem SIFO-stofnunin
gerði í kjölfar sjónvarpsþáttar þar
sem allir flokksleiðtogar voru
teknir á beinið einn í einu var
spurt hvort menn teldu að viðkom-
andi flokksleiðtogi hefði frekar
virst vera sigurvegari eða sá sem
muni tapa. Bildt var sá sem lang-
flestir, eða rúm 70%, nefndu sem
sigurvegara. Ef sú verður einnig
raunin eru skemmtilegir mánuðir
framundan hjá Bildt. Ekki nóg
með að hann sé þá líklegastur sem
næsti forsætisráðherra Svíþjóðar,
heldur á eiginkona hans, Mia, sem
raunar er dóttir Gösta Bohman,
fyrrum formanns Hægriflokksins,
von á öðru barni þeirra hjóna inn-
an nokkurra vikna.
Bengt Westerberg er á margan
hátt mjög ólíkur Bildt. Þegar hann
kemur til að ræða við blaðamenn
er hann klæddur hvítri peysu,
hvítum strigaskóm og grænum
buxum. Hann er í góðu skapi og
segist hafa ástæðu til: „Við erum
mjög ánægðir með hvernig kosn-
ingabaráttan hefur gengið." Tvö
mál segir hann skipta Þjóðar-
flokkinn öllu máli komist hann í
ríkisstjórn. Annars vegar að koma
efnahagsmálum í jafnvægi á
grundvelli hinnar sameiginlegu
stefnuskrár og hins vegar að
bæta aðstæður aldraðra og fatl-
aðra Svía. Hann talar af mikilli
innlifun um hversu illa sé nú búið
að þessum hópum og að það hljóti
að vera forgangsverkefni allra
fijálslyndra stjórnmálamanna að
beijast fyrir úrbótum.
Skattbyrðin, sem nú er rúm
57%, segir hann vilja lækka niður
í um 50% en með slíkri skattbyrði
sé að hans mati áfram hægt að
halda úti núverandi velferðar-
kerfi. Spurður um hvar skera eigi
niður á móti, nefnir hann fyrst
og fremst ýmiss konar millifærsl-
ur til heimila og að sjúkratrygg-
ingar verði ekki greiddar fyrr en
á þriðja degi.
Þeir skattar sem mikilvægast
sé að lækka séu skattar á smáfyr-
irtæki og einnig verði að lækka
virðisaukaskattinn, en hann er nú
25%. Westerberg segir að virðis-
aukann verði að fara nær því stigi
sem er að finna innan EB og nefn-
ir töluna 18-20%.
Hann talar líka af meiri hrein-
skilni en flestir aðrir sænskir
stjórnmálamenn um framtíð
sænska hlutleysisins. Hina hefð-
bundnu hlutleysisstefnu segir
hann ekki eiga framtíð fyrir sér
og telur ekkert því til fyrirstöðu
að Svíþjóð gerist aðili að einhvers
konar hernaðarbandalagi í fram-
tíðinni. „Það gerist kannski ekk-
ert næstu tíu til fimmtán árin, en
til lengri tíma litið er okkur ekki
stætt á því að eiga aðild að EB
og ætla að halda í hlutleysið,"
segir Westerberg.