Morgunblaðið - 14.09.1991, Qupperneq 22

22
MORGUNBLAÐIÐ LAUGARDAGUR 14. SEPTEMBER 1991

Útgefandi
Framkvæmdastjóri
Ritstjórar
Fulltrúar ritstjóra
Fréttastjórar
Ritstjórnarfulltrúi
Árvakur h.f., Reykjavík
Flaraldur Sveinsson.
Matthías Johannessen,
Styrmir Gunnarsson.
Þorbjörn Guðmundsson,
Björn Jóhannsson,
Árni Jörgensen.
Freysteinn Jóhannsson,
Magnús Finnsson,
Sigtryggur Sigtryggsson,
Ágúst Ingi Jónsson.
Björn Vignir Sigurpálsson.
Ritstjórn og skrifstofur: Aðalstræti 6, sími 691100. Auglýsingar: Aðal-
stræti 6, sími 691111. Afgreiðsla: Kringlan 1, sími 691122. Áskriftar-
gjald 1100 kr. á mánuði innanlands. í lausasölu 100 kr. eintakið.
Heildarhagsmunir
ráði ferð
Ymsar blikur eru á lofti í
efnahagslífi þjóðarinnar.
Þar ber hæst mikinn aflasam-
drátt, sem ákveðinn hefur verið,
og kom til framkvæmda með
nýju kvótaári. Samdrátturinn
veldur fólki og fyrirtækjum í
veiðum og vinnslu miklum bús-
ifjum og raunar þjóðarbúskapn-
um í heild. Utflutningstekjur og
þjóðartekjur munu dragast
saman af þessum sökum. Minna
verður til skiptanna milli at-
vinnuvega, launafólks og hins
opinbera en áður.
Það bætir ekki úr skák að
ríkisbúskapurinn hefur verið
rekinn með hrikalegum halla og
lánsfjárhungri, sem er meginor-
sök hárra vaxta. Háir vextir
gera atvinnuvegunum illkleift
að ná endum saman í rekstri;
að ekki 'sé talað um að mæta
launakröfum eða auknum út-
gjöldum af öðrum toga. Karl
Steinar Guðnason, starfandi
formaður Verkamannasam-
bands íslands, metur stöðuna
svo, að því er fram kemur í
Þjóðviljanum í gær:
„Ef við náum ríkisútgjöldun-
um ekki niður munu vextir
áfram verða háir, ef ekki
hækka. Slíkt ástand tætir þá
upp heimilin og sprengir upp
fyrirtæki. Við þær aðstæður
munum við ekki ná kjarasamn-
ingum. Þetta kann að koma
mörgum spánskt fyrir sjónir, en
er samt efnahagslegur veru-
leiki.“
Það er ljóst að hallinn á ríkis-
búskapnum og spennan á hús-
bréfamarkaðinum hafa neikvæð
áhrif á vaxtaþróunina. En fleira
eykur á vanda atvinnuveganna,
ekki sízt offjárfesting, meðal
annars í landbúnaði og sjávarút-
vegi, sem fjallað var um í for-
ystugrein Morgunblaðsins í
gær. Fjárfesting, sem ekki skil-
ar arði, heldur hleður utan á sig
kostnaði, bætir ekki heldur rýr-
ir almenn lífskjör.
Það eru sem betur fer einnig
bjartar hliðar á málum líðandi
stundar. Líkur standa til að tek-
ið verði með meiri festu á ríkis-
fjármálum en næstliðin ár.
Horfur eru betri á að nýtt álver
rísi á Keilisnesi; að orku fall-
vatna verði breytt í störf, verð-
mæti og lífskjör. Þjóðarsáttin,
sem gerð var í febrúarmánuði
1990, hefur skilað umtalsverð-
um árangri. Verðbólgan hefur
látið undan síga. Það tókst að
stöðva kaupmáttarhrapið, sem
fylgdi óðaverðbólgunni, og
sporna gegn víðtæku atvinnu-
leysi, sem við blasti að öðru
óbreyttu við upphaf liðins árs.
Þessi árangur styrkti atvinnu-
lífið, sem á í vök að veijast, og
þar með atvinnuöryggið. Ás-
mundur Stefánsson, forseti
ASÍ, segir í viðtali við DV í
fyrradag:
„í komandi kjarasamningum
skiptir miklu máli að treysta
þann árangur, sem náðist með
þjóðarsáttarsamningunum í
fyrra, bæði hvað snertir stöðug-
leika í verðlagi og atvinnulífinu
og þar með forsendur öflugri
uppbyggingar atvinnulífs og
bættra lífskjara. Þessi grund-
vallarmarkmið hljóta að verða
ofarlega í huga flestra."
Þessi orð forseta ASÍ eru í
tíma töluð. Það er tvennt sem
skiptir meginmáli við ríkjandi
aðstæður, ef við ætlum á annað
borð að vinna okkur út úr að-
steðjandi erfiðleikum: 1) að ná
jöfnuði í ríkisbúskapnum á sem
skemmstum tíma, 2) að treysta
árangur þjóðarsáttar í sessi með
nýjum, hófsömum kjarasamn-
ingum, sem taka mið af efna-
hagslegum veruleika í þjóðarbú-
skapnum. Á annan hátt verður
naumast til frambúðar komið í
veg fyrir vöxt verðbólgu - eða
spyrnt með raunhæfum hætti
gegn gjaldþrotum fyrirtækja,
atvjnnuleysi og kjaraskerðingu.
Á liðandi stundu verður ekki
séð, hvaða áhrif aflasamdráttur
- og óvissa um markaðsstöðu
sjávarvöru [tollfríðindi] á Evr-
ópumörkuðum á næstu árum -
hafa á kjarastöðu fólks í land-
inu. Það liggur heldur ekki ljóst
fyrir, hvern veg haldið verður á
málum af hálfu aðila vinnu-
markaðarins né ríkisvaldsins við
gerð víðtækra kjarasamninga,
sem fram undan eru. Það eru á
hinn bóginn ótvíræðir hagsmun-
ir þjóðarheildarinnar, að
íslenzkum atvinnuvegum verði
búin hliðstæð rekstrarskilyrði
og samkeppnisaðilum í umheim-
inum; rekstraröryggi atvinnu-
veganna og atvinnuöryggi
landsmanna eru tvær hliðar á
sama fyrirbærinu. Þegar grannt
er gáð verða varanlegar kjara-
bætur aðeins sóttar í aukna
verðmætasköpun og hagstæð
viðskiptakjör við umheiminn,
þ.e. í stærri skiptahlut á þjóðar-
skútunni.
Þjóðarsáttin var mikilvægt
skref til réttrar áttar. Leiðin að
farsælli efnahagsstjórn liggur
meðal annars um samningagerð
á vinnumarkaðinum, sem virðir
efnahagslegar staðreyndir. Það
má ekki undir neinum kringum-
stæðum hverfa á nýjan leik að
verðbólgusamningum. Heildar-
hagsmunir verða að ráða ferð.
T
HUGMYNDIR UM BREYTTAN REKSTUR ST. JOSEFSSPITA:
Sjúkrahúsin mæti sair
með J)vi að auka hagn
- segir Þorkell Helgason, aðstoðarmaður heilbrigðisráðheri
Heilbrigðisráðuneytið hefur
kynnt forráðamönnum St. Jós-
efsspítala í Hafnarfirði hug-
myndir um að rekstri spítalans
í núverandi mynd verði hætt
um áramótin og að þar verði
Lokanir lítilla
skurðdeilda:
Kom flatt
upp á nefnd
um framtíð
deildanna
„NEFNDIN hafði ekki lokið
störfum og hugmyndir um að
leggja þessar skurðdeildir niður
kom því flatt upp á okkur. Mér
skilst að það hafi gleymst að láta
nefndina vita hvað til stóð,“ sagði
Matthías Halldórsson, aðstoðar-
landlæknir. Hann var skipaður í
þriggja manna nefnd, sem ætlað
var að skila áliti um hvort ástæða
væri til að leggja umræddar
skurðdeildir niður.
Aðrir nefndarmenn eru Ingibjörg
Magnúsdóttir, skrifstofustjóri heil-
brigðisráðuneytisins og Einar
Hjaltason, yfirlæknir sjúkrahússins
á Selfossi. Hlutverk nefndarinnar
var „að endurskoða starfsemi nokk-
urra sjúkrahúsa með tilliti til þess
að þar verði lögð niður skurðlæknis-
þjónusta og fæðingarhjálp, en í
staðinn verði sjúkrahúsin að hrein-
um hjúkrunarstofnunum," eins og
segir í skipunarbréfi nefndarinnar.
„Nefndin var skipuð fyrir mánuði,
en ég veit ekki hvort framhald verð-
ur á starfi hennar,“ sgði Matthías.
„Við vorum rétt að byrja að safna
upplýsingum, svo það kom flatt upp
á okkur að heyra af þessum áform-
um. Mér skilst að það hafi verið
mistök hjá ráðuneytinu að láta ekki
vita. Mér finnst ekkert athugavert
þó menn velti fyrir sér hvort hag-
kvæmt væri að leggja þesar deildir
niður, en ég hefði viljað að nefndin
fengi að ljúka störfum fyrst.“
rekið hjúkrunarheimili fyrir
aldraða. Samkvæmt fjárlaga-
frumvarpi verður fjárveiting til
spítalans skorin niður um 120
milljónir. Þá hefur ráðuneytið
kynnt hugmyndir um að skurð-
deildir sjúkrahúsanna á Blöndu-
ósi, Patreksfirði og Stykkis-
hólmi verði lagðar niður.
Þorkell Helgason, aðstoðarmað-
ur heilbrigðisráðherra, sagði í
samtali við Morgunblaðið að niður-
skurður á fjárlagatillögum beind-
ist meðal annars að sjúkrahúsum,
en vildi annars ekki tjá sig um
einstakar tölur í því sambandi.
„Þess er vænst að sjúkrahúsin
geti mætt þessum samdrætti með
aukinni hagræðingu," sagði hann.
„Sumar skurðdeildir eru lítið not-
aðar og með bættum samgöngum
ætti að vera mögulegt að loka
sumum þeirra. Þetta er sama þró-
un og í nágrannalöndum okkar.
Hér á landi eru mörg sjúkrarými
og legudagar fleiri en í öðrum
löndum, en að sama skapi of lítið
um öldrunarrými. Þess vegna
reynum við nú að beina hag-
ræðingunni í þann farveg, að þessi
hlutföll verði hagstæðari. Um leið
er unnið að því að kanna hvernig
best megi haga samstarfi, eða
jafnvel sameiningu, sjúkrahús-
anna í Reykjavík. Það er til dæm-
is athugandi hvort ekki er ástæðu-
laust að reka sams konar deildir
á fleiri en einu sjúkrahúsi. St. Jó-
sefsspítali gæti átt hlut að því
starfi og við munum að sjálfsögðu
hlusta á tillögur stjórnar sjúkra-
hússins þar að lútandi.“
Þorkell sagði að auðvitað væri
um harkalegar aðgerðir að ræða.
„Það þarf að stoppa í stórt fjár-
Engin fagleg rök
fyrir breytíngnnni
- segir Árni Sverrisson, fram-
kvæmdastjóri St. Jósefsspítala
ÁRNI Sverrisson, framkvæmdastjóri St. Jósefsspítala í Hafnarfirði,
sagði í samtali við Morgunblaðið, að heilbrigðisráðuneytið hefði
ekki getað sýnt fram á nein fagleg rök fyrir breytingu á rekstri
spítalans. „Það kom bara tilskipun um að framlög til spítalans yrðu
skorin niður um 120 milljónir. Þá standa 112 milljónir eftir og okk-
ur er ætlað að vinna úr því,“ sagði hann.
Árni sagði að um 1700 aðgerðir
hefðu verið framkvæmdar á ári
hveiju á spítalanum. „Við erum
að sjálfsögðu til í að ræða hug-
myndir um samstarf eða samein-
ingu við önnur sjúkrahús, en þegar
hlutirnir eru settir fram eins og
heilbrigðisráðuneytið gerði, þá er
okkur ómögulegt annað en að
bregðast við af hörku,“ sgði hann.
„Á fundi í ráðuneytinu sem ég og
Níels Árni Lund, stjórnarformaður
spítalans, vorum boðaðir til á mið-
vikudag, voru ræddar ýmsar hug-
myndir. Eftir stendur, að okkur
er ætlað að leysa þetta sjálfum,
en ekki boðið að vinna að lausn
ásamt ráðuneytismönnum. Ef
staðið er fast við þá ákvörðun að
skera framlög niður um 120 millj-
ónir, þá er ljóst að starfsemin get-
ur ekki haldið áfram í núverandi
mynd.“
Árni sagði að næsta skref í
málinu yrði fundur bæjarstjórnar
Hafnarfjarðar með þingmönnum
ráðuneytisins á mánudag. „Við
höfum í raun ekki ákveðið aðrar
aðgerðir nú en að reyna að koma
umræðunni um spítalann á fagleg-
an grundvöll. Takist það stöndum
við vel að vígi,“ sagði Árni Sverris-
son, framkvæmdastjóri St. Jó-
sefsspítala í Hafnarfirði.