Morgunblaðið - 20.09.1991, Blaðsíða 20

Morgunblaðið - 20.09.1991, Blaðsíða 20
20 MORGUNBLAÐIÐ FÖSTUDAGUR 20. SEPTEMBER 1991 Svíþjóð: Allt bendir til að stjórn- armyndun Bildts takist Stokkhólmi. Frá Erik Lidén, fréttaritara Morgunblaðsins Stjórnarmyndunarviðræðurnar í Svíþjóð halda áfram. I gær átti Carl Bildt, formaður Hægriflokksins, sem hefur fengið umboð til myndunar ríkisstjórnar, meðal annars klukkustundarlangan fund með Olof Johansson, formanni Miðflokksins. Johansson ítrekaði þá þær áhyggjur sem Miðflokkurinn hefur af kjarnorku, brúnni yfir Eyrarsund, umhverfismálum í Svíþjóð og mengun Eystrasalts. Flokknum Nýju lýðræði hefur fram til þessa verið haldið fyrir utan viðræður borgaraflokkanna fjögurra. Innri togstreita á sér stað í flokknum og hafa leiðtogar hans, þeir Ian Wachtmeister og Bert Karlsson, haft mismunandi skoðan- ir á því, hvort flokkurinn eigi að gera einhveijar kröfur til þeirrar fjórflokkastjórnar sem nú er verið að mynda. „Við getum ekki sett neinar kröf- ur, þar sem við höfum ekki verið beðnir um aðild að ríkisstjóminni," segir Wachtmeister. Hann greindi einnig frá því að flokkurinn ætlaði eftir fund flokksstjómar og þing- flokks í dag að gefa út yfirlýsingu um hvaða stefnu hann teldi æski- legt að nýja stjómin íylgdi. Segja fulltrúar Nýs lýðræðis að flokkurinn ætli að reyna að hafa áhrif í nefndum þingsins á stjómar- stefnuna og ýta þar á mikilvæg mál svo þau verði afgreidd fyrr. Bendir allt til að Bildt muni tak- ast að mynda stjórn með aðild íjög- urra flokka og þegjandi samþykki hins fímmta, Nýs lýðræðis. Þegjandi og hljóðalaust vinnur Bildt einnig að því að endurskipu- Grænland: Islensk mjólk mjög vinsæl Kaupmannahöfn. Frá Nils Jergen Bruun, fréttaritara Morgunblaðsins. ÞRJÁR verslanir í Nuuk á Græn- landi hagnast vel á þvi að selja íslenska mjólk, að sögn græn- lenska blaðsins Sermitsiak. íslenska mjólkin, sem kemur með flugi frá Keflavík á laugardögum, er seld á lægra verði en mjólk sem kemur flugleiðis frá Danmörku. Talsmaður Gronlandsfly segir því hins vegar vera takmörk sett hve mikið sé hægt að flytja inn af ís- lenskri mjólk, en nú komi eitt og hálft til tvö tonn með hveiju flugi. leggja starfsemi sænska utanríkis- ráðuneytisins. Ráðuneytið á að verða færara um að láta til sín taka í Evrópumálum til að undirbúa að- ild, Svíþjóðar að Evrópubandalag- inu. Þá á að fylgjast í auknum mæli með Sovétríkjunum til að Sví- þjóð geti undirbúið aðstoð til handa þeim ríkjum sem eru að losa sig frá stórveldinu. Einnig verður sett á laggimar sérstök deild til að fylgj- ast með Eystrasaltsríkjunum. Sænska þingið hefur störf að nýju 1. október og hefur Bildt lofað að ný ríkisstjóm muni líta dagsins ljós eigi síðar en 4. október. Reuter James Baker, utanríkisráðherra Bandaríkjanna, og Hussein Jórdaníu- konungur á blaðamannafundi eftir viðræður þeirra í Amman i gær. James Baker ræðir við Hussein Jórdaníukonung um deilu ísraela og araba: Skora á Palestínumenn að taka þátt í friðarráðstefnu Amman, Túnisborg, Algeirsborg, Jerúsalem, Kaíró. Reuter. JAMES Baker, utanríkisráðherra Bandaríkjanna, og Hussein Jórd- aníukonungur skoruðu i gær á Palestínumenn að taka þátt i hugsan- legri ráðstefnu um frið í Miðausturlöndum. Jamil Hilal, framkvæmda- stjóri upplýsingaskrifstofu Frelsissamtaka Palestínu (PLO) í Túnis- borg, sagði hins vegar að Baker hefði ekki gengið nægilega til móts við kröfur Palestínumanna til að tryggja þátttöku þeirra í ráðstefnunni. seta, er vill ræða frekar skilyrði sem Bandaríkjamenn hafa sett fyr- ir þátttöku í ráðstefnunni. Fregnir frá Washington herma að utanrík- isráðherrann kunni einnig að fara til ísraels áður en hann heldur heimleiðis. Gert hefur verið ráð fyrir því að friðarráðstefnan fari fram í næsta mánuði en arabísk dagblöð skýrðu frá því í gær að sovésk stjómvöld hefðu óskað eftir því að hún yrði ekki haldin fyrr en í nóvember vegna ótryggs ástands heima fyrir. „Ég tel að þetta sé besta tæki- færið sem við höfum fengið í lang- an tíma til að tryggja frið,“ sagði Baker eftir að hafa rætt við Huss- ein Jórdaníukonung í Amman í gær. Hann bætti við að langur tími kynni að líða þar til slíkt tækifæri gæfíst aftur og að engir hefðu jafn mikinn hagaf því að friðarráðstefn- an færi fram og Palestínumenn. Hussein tók sterkar til orða og sagði að Palestínumenn hefðu að- eins um tvennt að velja; friðarráð- stefnu eða „hörmungar", bæði fyr- ir þá sjálfa og öll Miðausturlönd. Hussein hefur lagt til að Palestínu- menn og Jórdanir sendi sameigin- lega sendinefnd á ráðstefnuna. Baker óskaði eftir því að forystu- menn Palestínumanna á hemumdu svæðunum ræddú við sig í Amman en Jamil Hilal sagði að slíkt væri „tilgangslaust". I ráði er að Þjóðarráð Palestínu, útlagaþing Palestínumanna, komi saman í Algeirsborg á mánudag. Jamil Hilal, sem er talinn til hóf- samra forystumanna PLO, sagði í gær að svo kynni að fara að ákveð- ið yrði á fundinum að Palestínu- menn tækju ekki þátt í friðarráð- stefnunni. Hann sagði að í bréfí, sem Baker afhenti leiðtogum Pal- estínumanna er hann ræddi við þá á mánudag, væri ekki gengið nægi- lega til móts við kröfur Palestínu- manna um að réttindi þeirra yrðu tryggð. Yitzþak Shamir, forsætisráð- herra Israels, sakaði í gær Banda- ríkjastjóm um hlutdrægni í málefn- um Miðausturlanda og sagði að andstaða hennar við tafarlausar lánatryggingar til handa ísraelum yrðu til þess að torvelda friðar- samninga. Þetta er sjöunda friðarferð Bak- ers til Miðausturlanda og áður en hann kom til Amman ræddi hann við stjómvöld í Sýrlandi. Ráðgert er að hann fari þangað aftur til viðræðna við Hafez al-Assad for- Munch-safnið í Noregi: Japanskt stórfyrirtæki leysir fjárhagsvandann Osló. Frá Jan Gunnar Furuly, fréttaritara Morgunblaðsins MUNCH-safnið í Osló fékk á miðvikudag óvænt 57 inilljónir norskra króna (um 500 miiyónir ÍSK) að gjöf frá japanska olíufyrirtækinu Idemitsu Kosan. Gerir þessi peningagjöf stofnuninni kleift að ráðast í byggingu nýs húss undir hið einstaka safn mynda sem listamaður- inn Edvard Munch ánafnaði Óslóborg að á sinum tíma. Sjálfstæðishugmyndir í austri berast til Spánar Madríd. Frá Ragnari Bragasyni, fréttaritara Morgunblaðsins. HINN 27. þessa mánaðar hyggjast þjóðernissinnar katalónska lýðveldisflokksins leggja fram kröfu um sambandsslit Katalóníu við Spán. Sagði Angel Colom, aðalritari flokksins, að krafan yrði lögð fram á katalónska þinginu og næði yfir allt landsvæðið frá Rosellón í norðri til Guardamar, að Baleares-eyjunum meðtöld- um. Hann minnti á að spænska ríkisstjórnin hefði viðurkennt sjálfstæði Litháens, Eistlands og Lettlands og Katalóniumenn Jordi Pujol, forseti Katalóníu, sagði að Katalónía væri land einn- ar þjóðar, rétt eins og Litháen og Slóvenía. „Allt em þetta þjóðir með sitt eigið tungumál, eigin siði, sögu og þjóðarsál." Katal- ónski þingmaðurinn Miquel Roca gekk skrefí lengra og lýsti því yfír að öll miðstýringarstefna væri dauð og að Evrópa myndi í framtíðinni tilheyra hinum ýmsu þjóðum frekar en fjölþjóðaríkjum. I kjölfar þessar orða létu þrír katalónskir biskupar í sér heyra og minntu á að engin þjóð hefði rétt til að ráða yfír annarri. „Ka- talóníumenn sjálfir og engir aðrir verða að ákveða framtíð sína.“ Spænska þingið hefur ákveðið að breyta nöfnum tveggja borga í Katalóníu. í stað spænsku nafn- anna Gerona og Lérida munu þær heita Girona og Lléida. Þjóðemissinnar í Baskahémð- unum í norðurhluta Spánar hafa ekki látið sitt eftir liggja. Iriaki Anasagsti, talsmaður PNV (flokks þjóðemissinnaðra Baska), sagði að Baskar kæmu til með að vinna með Katalóníumönnum á spænska þinginu að því að ná fram breytingum á stjómar- skfánni svo héruðin tvö gætu öðlast aukna sjálfstjóm. Hann tók það hins vegar fram að þeir væm engir ofstækismenn: „Við viljum hvorki eigin her né vegabréf." Það vilja samt sumir Baskar. Hryðjuverkasamtökin ETA og stjómmálaarmur þeirra, Herri Batasuna, kreíjast fullveldis Baskahéraðanna. Hófsamari með- limir hreyfíngarinnar Alkartasuna fara fram á hið sama, en vilja fara lýðræðislegar leiðir að tak- markinu. Carlos Garaicoetxea, formaður flokksins, sagði: „Ef ETA leggur niður vopn, þá mun- um við taka það að okkur að berj- ast fyrir sjálfstæði Baska hvar og hvenær sem er, af eins mikilli hörku og þörf er á.“ Bæði Baskar og Katalóníu- menn hafa verið sakaðir um að notfæra sér framvindu mála í Sovétríkjunum og Júgóslavíu. Ríkisstjómin neitar að ræða málið og er algjörlega andvíg nokkrum breytingum á stjómarskránni. Það má með sanni segja að jap- önsku milljónimar séu himnasend- ing fyrir stjóm safnsins sem um árabil hefur unnið að því að fjár- magna endumýjun safnbyggingar- innar sem verið hefur í niður- níðslu. Hefur safnið um langt skeið haldið uppi gagnrýni á Oslóborg fyrir of lág fjárframlög og sagt að verkin á safninu liggi undir skemmdum. „Ég hef aldrei upplifað nokkuð eins undursamlegt. Eftir að við höfðum kynnt mál okkar fyrir jap- anska fyrirtækinu liðu einungis tvær vikur áður en gengið hafði verið frá öllum formsatriðum,“ sagði yfírmaður safnsins, Alf Boe, við dagblaðið Aftenposten, greini- lega í uppnámi. Tsuyoshi Hashimoto, yfirmaður Idemitsu International í Evrópu, segir Munch ekki bara hafa miklá þýðingu fyrir Noreg heldur einnig Japan og raunar heimsbyggðina alla. „Fyrirtækið hefur ekki ein- ungis áhuga á olíuviðskiptum held- ur einnig því að varðveita list og menningu," sagði Hashimoto þeg- ar hann afhenti ávísunina. Þess má geta að Idemitsu Kosan setti þegar árið 1966 á laggimar sitt eigið listasafn í Japan. Það var sendiherra Noregs í Japan, Teije Johannessen, sem fyrst kom á tengslum milli Munch- safnsins og japanska stórfyrirtæk- isins. í apríl sl. hélt hann boð þar sem hann kynnti safnstjórann Bee fyrir nokkrum fulltrúum Idemitsu Kosan. Sem þökk fyrir gjafmildi sína hefur Idemitsu Kosan fengið loforð um að fá 35 af þekktustu grafík- verkum Munchs að láni á fimmtán ára tímabili. Sagðist Tsuyoshi Has- himoto hlakka til að geta sýnt þennan mikilvæga hluta af menn- ingararfi Noregs og heimsins við- skiptavinum og listáhugamönnum í Japan. Grænlandsflug í samvinnu með S AS Kaupmannahöfn, frá Nils Jörgen Bruun, fréttaritara Morgunblaðsins. LARS Emil Johansen, formaður grænlensku landsstjórnarinnar hefur tilkynnt Paul Schliiter, forsætisráðherra Danmerkur, að Grænlandsflug hafi áhuga á að fljúga á leiðinni milli Kaupmanna- hafnar og Syðri-Straumsfjarðar í samvinnu við flugfélagið SAS. SAS hefur sérleyfi á þessari flugleið til ársins 2005 en það er bundið þeim skilyrðum að það vinni í samstarfí við grænlensk félög. Danska ríkið og grænlenska heimastjórnin eru hluthafar í Grænlandsflugi og þeim er því umhugað að skapa því verkefni. Grænlandsflug kannar nú fjár- hagslegan ávinning þess að fljúga á þessari leið og hvort félagið ráði við að kaupa fleiri flugvélar.

x

Morgunblaðið

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Morgunblaðið
https://timarit.is/publication/58

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.