Morgunblaðið - 29.09.1991, Síða 25

24
MORGUNBLAÐIÐ SUNNUDAGUR 29. SEPTEMBER 1991

Útgefandi
Framkvæmdastjóri
Ritstjórar
Fulltrúar ritstjóra
Fréttastjórar
Ritstjórnarfulltrúi
Árvakur h.f., Reykjavík
Haraldur Sveinsson.
Matthías Johannessen,
Styrmir Gunnarsson.
Þorbjörn Guðmundsson,
Björn Jóhannsson,
Árni Jörgensen.
Freysteinn Jóhannsson,
Magnús Finnsson,
Sigtryggur Sigtryggsson,
Ágúst Ingi Jónsson.
Björn Vignir Sigurpálsson.
Ritstjórn og skrifstofur: Aðalstræti 6, sími 691100. Auglýsingar: Aðal-
stræti 6, sími 691111. Afgreiðsla: Kringlan 1, sími 691122. Áskriftar-
gjald 1100 kr. á mánuði innanlands. í lausasölu 100 kr. eintakið.
Ræða Bush
Ræða Bush, Bandaríkjafor-
seta, í fyrrakvöld markar
þáttaskil í vígbúnaðarkapp-
hlaupinu, sem geisað hefur í
rúma fjóra áratugi. „Nú er ein-
stætt tækifæri til að breyta
stefnu Bandaríkjanna og Sov-
étríkjanna í kjamorkuvörnum,"
sagði Bush og vísaði þar til hruns
kommúnismans í Sovétríkjun-
um. í framhaldi af því lýsti Bush
því yfir, að Bandaríkjamenn
myndu fyrir sitt leyti draga stór-
lega úr kjarnorkuvopnabúnaði
og skoraði á Sovétríkin að gera
slíkt hið sama.
í fyrsta lagi lýst Bush því
yfir, að öllum skammdrægum
kjarnorkuvopnum Banda-
ríkjanna sem skjóta má af landi
verði_ eytt eða þau tekin úr notk-
un. I öðru lagi sagði forsetinn
að allar stýriflaugar Bandaríkja-
manna í kafbátum og herskipum
yrðu fjarlægðar. í þriðja lagi
sagði Bush að Bandaríkjamenn
myndu hætta við að koma lang-
drægum kjarnorkuflaugum fyrir
á járnbrautarvögnum. í fjórða
lagi hvatti Bush til samningavið-
ræðna við Sovétríkin um upp-
rætingu langdrægra eldflauga,
sem borið geta fleiri en einn
kjarnaodd. í fimmta lagi sagði
Bandaríkjaforseti að langdrægar
sprengjuflugvélar sem bera
kjarnorkuvopn yrðu ekki lengur
í viðbragðsstöðu eins og verið
hefur í tæpan aldarfjórðung.
Þá lagði Bush til að viðræður
hæfust á milli Bandaríkjamanna
og Sovétmanna um samstarf á
sviði stjórnunar kjarnorkuvarna
og um eftirlit með öryggi kjarna-
odda ásamt könnun á aðferðum
við geymslu, flutninga og eyð-
ingu kjarnavopna. Bandaríkja-
forseti sagði í ræðu sinni, að
framkvæmd START-samnings-
ins yrði hraðað, þegar hann tæki
gildi og að Bandaríkjamenn
myndu þegar gera óvirkar allar
langdrægar flaugar á landi, sem
samningurinn fjallar um, en það
átti að gerast á sjö árum. Enn-
fremur hefur forsetinn gefið fyr-
irmæli um að hætta endumýjun
skammdrægra árásarflauga um
borð í langdrægum sprengju-
flugvélum.
Ekki fer á milli mála, að hér
er um meiriháttar viðburð að
ræða, einn hinn mesta á síðustu
áratugum. Um leið og kjarn-
orkuvopnin hafa að margra mati
orðið til þess að draga úr styrj-
aldarhættu á undanförnum ára-
tugum kalda stríðsins hefur
þjóðum heims jafnan staðið ógn
af miklum birgðum þessara ger-
eyðingarvopna, sem safnað hef-
ur verið saman á jörðinni. Þess
vegna verður ákvörðun Banda-
ríkjamanna um einhliða aðgerðir
í þessum efnum fagnað um
heimsbyggð alla.
Forsenda þessarar ákvörðun-
ar er að sjálfsögðu sú, að veldi
kommúnismans er fallið, hinar
kúguðu þjóðir Austur-Evrópu
hafa fengið frelsi, undirróðurs-
starfsemin víða um heim er að
stöðvast og þjóðir lýðveldanna í
Sovétríkjunum eru að öðlast
frelsi og sjálfstæði. Ganga má
út frá því sem vísu, að undan-
fari þessarar ákvörðunar sé sam-
töl á milli forráðamanna Banda-
ríkjanna og Sovétríkjanna sem
tryggja, að Sovétríkin fylgi í
kjölfarið. Það verður mikill léttir
fyrir Sovétmenn, að þurfa ekki
að standa undir þungum fjár-
hagslegum byrðum af völdum
vígbúnaðar og þeir fjármunir,
sem farið hafa til þessara þarfa
á Vesturlöndum á undanförnum
áratugum koma að góðum not-
um í annað.
Aðalatriðið er þó, að þessi
ákvörðun Bandaríkjaforseta
sýnir, að við búum í gjörbreytt-
um heimi. Hún sýnir, að Banda-
ríkjaforseti a.m.k. er ekki lengur
haldinn þeim efasemdum, sem
síðustu árin hafa einkennt við-
horf margra Vesturlandabúá til
framvindu mála í Sovétríkjun-
um. Samt sem áður skulum við
ganga hægt um gleðinnar dyr.
Þegar Neville Chamberlain lýsti
friði á okkar tímum fagnaði
brezka þjóðin í nokkra mánuði
og hófst svo handa um að und-
irbúa stríðsátök við Þjóðveija.
Saga mannkynsins sýnir, að eitt
tekur við af öðru. Þótt ógnunin
úr austri sé að hverfa getur ný
ógnun steðjað að okkur úr
óvæntri átt. En hvað sem því
líður er ástæða til að fagna og
þá ekki sízt því, að þjóðir aust-
urs og vestur geta nú tekið til
við að kynnast með nýjum hætti.
HELGI
spjall
Textavarp
Allt er her med otrulegum st%l
og einsog gerist best i verold tinni
og heimsins mikla holtatokuv%l
er heldur vinalegt vid fyrstu kynni
tvi islensk tjod er yndislega s%l
i altjodlegri tortimingu sinni.
I fullkomnu textavarpi velja ma
um vidkunnanlega stafi an þs og ðs
og tad er bara einsog allir sja
jafnast%dulaust ad skrifa teim til geds
sem heimta gamlan serhljod einsog á
og ollum teim sem krefjast tessa ðs
tvi enginn lifir nu med hyrri ha
sem hafnar tvi sem flestum er til geds.
Vor gamla tjod er gengin tetta a leid
i godri tru med broddstaf ser vid hond
en medan tessi fagra framtid beid
sem forlog hennar her vid nyrstu strond
hun treydi sina tolanlegu neyd
og traukadi med hugann vid tau lond
sem hudstryktu vorn hnott svo undan sveid
og heimta nu ver kyssum a tann vond.
M.
(meira næsta sunnudag.)
MORGUNBLAÐIÐ SUNNUDAGUR 29. SEPTEMBER 1991
21
U EFTIR HELGINA
munu flestir bankar
og sparisjóðir til-
kynna nokkra lækkun
á nafnvöxtum. Þessi
vaxtalækkun kemur í
kjölfar töluverðra
sviptinga á milli
Landsbanka og íslandsbanka annars vegar
og ríkissjóðs hins vegar um vexti banka-
víxla og ríkisvíxla. Landsbankinn reið á
vaðið fyrr í þessum mánuði með lækkun
forvaxta á bankavíxlum og nokkrum dög-
um seinna fylgdi íslandsbanki á eftir. Yfir-
lýsing eins talsmanna verðbréfasölu ríkis-
ins þess efnis, að ekki stæði til að lækka
vexti ríkisvíxla vakti mikla reiði meðal
forráðamanna þessara banka. Sólarhring
síðar tilkynnti Friðrik Sophusson, fjár-
málaráðherra, nokkra vaxtalækkun á
ríkisvjxlum en þó mun minni en nam lækk-
un vaxta bankavíxla. Viðbrögð Lands-
banka og íslandsbanka urðu snögg. Þeir
hækkuðu vexti af bankavíxlum á nýjan
leik.
Hér verður ekki fjallað sérstaklega um
þetta mál enda var það gert í forystugrein
Morgunblaðsins í gær, föstudag. Hins veg-
ar eru þau átök, sem orðið hafa milli for-
ystumanna núverandi ríkisstjórnar og
bankanna forvitnileg og vísbending um,
að þessar stofnanir hafa ekki það skjól
af Sjálfstæðisflokknum, sem þær áður
höfðu. Hafí forráðamenn viðskiptabanka
og sparisjóða gert ráð fyrir því, að hin
nýja ríkisstjórn Sjálfstæðisflokks og Al-
þýðuflokks yrði þægilegri í samskiptum
en vinstri stjóm Steingríms Hermannsson-
ar hefur það bersýnilega verið á misskiln-
ingi byggt. Fyrstu merki þess mátti sjá
sl. vor á snörpum viðbrögðum Friðriks
Sophussonar, fjármálaráðherra, vegna
þeirrar ákvörðunar lánastofnana að auka
vaxtamun. I samtali við Morgunblaðið 1.
júní sl. sagði fjármálaráðherra, að ákvörð-
un bankanna um að auka vaxtamun ætti
rætur að rekja til þess, að „sumir bank-
anna höfðu verið reknir með stórfelldu
tapi vegna rangra ákvarðana fyrr á þessu
ári“. Þegar ný vaxtahækkun varð hinn 1.
ágúst sl. lýsti Davíð Oddsson, forsætisráð-
herra, þeirri skoðun sinni, að hún hefði
verið of mikil.
í byijun septembermánaðar skýrði
Morgunblaðið frá athyglisverðum bréfa-
skiptum milli forsætisráðherra og Seðla-
banka, en hinn 6. september sl. sendi
Davíð Oddsson Seðlabankanum bréf þar
sem sagði m.a.: „Kjarni málsins er sá, eins
og reyndar kemur fram í greinargerðinni,
að íslenzkir bankar búa ekki við virka
samkeppni. í skjóli þess geta þeir hækkað
vexti á einum tíma til að bæta upp tap á
öðrum. Á virkum markaði gæti þetta ekki
gerzt, heldur yrðu bankamir að byggja
ákvarðanir sínar á hverjum tíma á efna-
hagslegum forsendum við markaðsaðstæð-
ur. í þessu felst, að vextir hér á landi
geta verið aðrir í lengri eða skemmri tíma
en virkur markaður leiddi til. Ekki er blöð-
um um það að fletta, að þetta getur haft
óheppilegar afleiðingar fyrir þróun efna-
hagsmála."
Síðan segir Davíð Oddsson í þessu sama
bréfi: „Sem dæmi um þetta má nefna að
stefni í samdrátt getur verið brýnt að
stuðla að lækkun raunvaxta í því skyni
að örva atvinnulíf. Seðlabankar víða um
heim keppast einmitt við þetta um þessar
mundir, meðal annars í Bandaríkjunum,
Bretlandi og Kanada. Auðvitað ekki með
„handafli" eða beinum fyrirmælum, heldur
með fortölum og ráðstöfunum á sviði pen-
ingamála, sem samrýmast markaðsbú-
skap. Sé hins vegar fyrst og fremst byggt
á reiknireglum, sem miða að því að „leið-
rétta“ fortíðina geta vextir haldist háir
löngu eftir að þeir hefðu annars lækkað
og þannig stuðlað að því að efnahagsbati
dragist á langinn.“
Og loks segir forsætisráðherra í þessu
athyglisverða bréfi: „Af þessum ástæðum
er varhugavert af Seðlabankanum að taka
einhliða undir skýringar viðskiptabanka á
nauðsyn vaxtahækkana á grundvelli af-
komu á fyrri hluta árs. Þvert á móti ber
honum að stuðla að vaxtaþróun, sem hann
REYKJAVÍKURBRÉF
Laugardagur 28. september
telur æskilega fyrir efnahagslífið í víðara
samhengi og freista þess að veita bönkun-
um það aðhald, sem þá skortir vegna ófull-
kominna markaðsaðstæðna. Þetta ber
Seðlabankanum að gera með því að beita
þeim tækjum, sem hann hefur yfir að ráða
og með fortölum. í því efni er ekki verið
að mæla með beinum fyrinnælum eða til-
skipunum, heldur að viðfangsefnið verði
nálgast með svipuðum hætti og í öðrum
löndum og innan þeirra marka, sem að-
stæður hér leyfa.“
Eins og sjá má af þessu bréfi fer því
fjarri, að forsætisráðherra Sjálfstæðis-
flokksins telji, að markaðurinn ráði ferð-
inni í vaxtaákvörðunum hér eins og þó var
yfirlýst að verða ætti með vaxtafrelsinu,
sem Sjálfstæðisflokkurinn beitti sér fyrir,
að upp var tekið haustið 1984.
Vandi
banka og at-
vinnulífs
ÁTÖKIN Á MILLI
Landsbanka, ís-
landsbanka og
ríkissjóðs síðustu
daga um forvexti
af bankavíxlum og
ríkisvíxlum og gagnrýni íjármálaráðherra
og forsætisráðherra á bankana endur-
speglar að hluta til þá baráttu, sem stend-
ur um peningana, sem til eru í landinu
og alltof lítið er af miðað við þarfír ríkis-
ins og atvinnulífsins. Jafnframt gera ráð-
herramir sér auðvitað ljóst, að veruleg
vaxtalækkun er forsenda þess, að nýir
kjarasamningar náist á vinnumarkaðnum.
Viðskiptabankar og sparisjóðir hafa
bent á, að meginástæðan fyrir lélegri af-
komu lánastofnana fyrri hluta ársins og
raunar miklum taprekstri bæði hjá Lands-
banka og íslandsbanka, sé sú, að með
stjórnvaldsákvörðunum sé bönkunum
heimilt að taka við verðtryggðum innlánum
til mjög skamms tíma en megi ekki verð-
tryggja útlán nema þau séu til þriggja ára
eða lengri tíma. Þeir taki því við pening-
um, sem þeir megi verðtryggja en láni þá
út óverðtryggða. Ef 'ákvörðun nafnvaxta
sé ónákvæm vegna ónákvæmra spádóma
um verðbólgustig geti skapazt á skömmum
tíma gífurlegur halli í rekstri bankanna.
Nú má auðvitað segja sem svo, að þótt
bönkum og sparisjóðum sé heimilt að taka
við verðtryggðum innlánum til skamms
tíma séu þeir ekki skyldaðir til þess og
þeir hefðu þá átt að velja þann kost að
verðtryggja ekki innlán nema í þeim mæli,
sem þeir geti verðtryggt útlán. Svar bank-
anna við því er einfaldlega það, að þeir
geti ekki leyft sér af samkeppnisástæðum
að velja þessa leið. Alltaf verði einhver
einn, sem bjóði verðtryggðu innlánin til
skamms tíma, sem hirði þá allt spariféðó
Svar markaðshyggjumanna mundi vera
það, að þá ábyrgð verði bankar og spari-
sjóðir að axla sjálfir og geti ekki velt afleið-
ingunum af röngum ákvörðunum í þeim
efnum yfír á aðra. Bankarnir geti ekki
fremur kejmt öðrum um þetta en saltfisk-
verkendur kvartað undan hallarekstri, þeg-
ar þeir kaupi hráefnið á svo háu verði að
halli á vinnslunni sé fyrirsjáanlegur!
En auðvitað er málið ekki svona ein-
falt. Það tvöfalda kerfi verðtryggðra og
óverðtryggðra innlána og útlána, sem hér
er við lýði er óheppilegt, en alveg ljóst,
að engar forsendur eru fyrir því í fyrirsjá-
anlegri framtíð að afnema verðtryggingu.
Þess vegna hlýtur að vera eðlilegt að setja
bönkum og sparisjóðum starfsramma, sem
kemur í veg fyrir, að mismunur af þessu
tagi skapist í rekstri bankanna. Þegar fyrri
ríkisstjórn beitti sér fyrir því, að óheimilt
væri að verðtryggja útlán til skemmri tíma
en þriggja ára var litið á það, sem fyrsta
skref í átt til þess að afnema verðtrygg-
ingu, sem var baráttumál Steingríms Her-
mannssonar, fyrrverandi forsætisráðherra.
Ef samstaða er nú um það, að slík ákvörð-
un sé ekki á næsta leiti er engin ástæða
til annars en að afnema þetta bann. Menn
þurfa þá ekki að standa í stöðugu rifrildi
um það hveijir nafnvextir eigi að vera auk
þess, sem stöðugar nafnvaxtabreytingar á
tveggja og þriggja mánaða fresti skapa
óþarfa óróa í efnahagslífinu.
Eftir stendur hitt, að samskipti banka
og sparisjóða annars vegar og atvinnulífs
og ríkisstjórnar hins vegar um vaxtastigið
eiga eftir að harðna. Nú fyrir helgina
skýrði Morgunblaðið frá því, að raunvext-
ir af viðskiptavíxlum væru orðnir óheyri-
lega háir. Deilur um raunvexti af við-
skiptavíxlum hafa áður komið upp. Bank-
arnir svara því til að ekki megi miða við
einn ákveðinn punkt, þegar verðbólgustig-
ið falli snögglega, heldur verði að taka
mið af lengra tímabili. Það eru rök út af
fyrir sig, sem breyta þó ekki þeirri stað-
reynd, að þessa stundina er raunvaxtastig-
ið á þessu lánaformi svo hátt, að enginn
atvinnurekstur stendur undir því. í sam-
tali við Morgunblaðið í' dag, laugardag,
segir Birgir Rafn Jónsson, formaður Fé-
lags ísl. stórkaupmanna, að vandinn liggi
í of lítilli samkeppni á lánsíjármarkaðnum
og Gunnar Svavarsson, formaður Félags.
ísl. iðnrekenda, segir að þessir vextir séu
óeðlilega háir og hljóti að lækka.
Sjávarútvegurinn stendur nú frammi
fyrir einhverri mestu tekjuskerðingu, sem
um getur í síðari tíma sögu þessarar at-
vinnugreinar. Það má glöggt heyra á for-
ráðamönnum margra fyrirtækja í sjávarút-
vegi, að þau lifi ekki af það raunvaxta-
stig, sem nú er í gildi, standi það til lang-
frama, hvað þá aflaskerðinguna sjálfa.
Einar Oddur Kristjánsson, formaður
Vinnuveitendasambands íslands orðaði
þetta svo á fundi Samtaka fískvinnslu-
stöðva á Akureyri í gær, föstudag, að
háir raunvextir væru að éta framleiðslufyr-
irtækin út á gaddinn.
En jafnframt er rekstur sumra við-
skiptabankanna a.m.k. að þyngjast veru-
lega. Þar koma til mikil útlánatöp á undan-
förnum árum vegna gjaldþrota í atvinnu-
lífinu, sem bankarnir hafa orðið að taka
á sig í stórum stíl og er raunar það sama
og gerzt hefur í nálægum löndum, ekki
sízt í Noregi og Bandarikjunum. Og auðvit-
að er ljóst, að gífurlegur samdráttur í út-
gerð og fiskvinnslu í kjölfar aflaskerðing-
arinnar hefur alvarleg áhrif á rekstrar-
stöðu bankanna. Það er gömul saga og
ný, að þær lánastofnanir, sem eiga mikil
viðskipti við sjávarútveg búa að sumu leyti
við sömu sveiflur og sjávarútvegurinn
sjálfur.
Þessir þrír aðilar, ríkið, lánastofnanir
og sjávarútvegur, standa frammi fyrir
ákaflega svipuðum vandamálum og áþekk-
um verkefnum á næstu misserum. Ríkið
verður að efna til stórfellds niðurskurðar
á útgjöldum til þess að draga úr halla-
rekstri og lánsfjárþörf opinberra aðila.
Bankar og sparisjóðir verða að hlusta á
þá gagnrýni, sem að þeim er beint af for-
ráðamönnum núverandi ríkisstjórnar og
eiga ekki annarra kosta völ en að herða
enn aðgerðir til hagræðingar og niður-
skurðar á eigin umsvifum. Kröfur um
aukna hagkvæmni í rekstri þeirra eiga
eftir að margfaldast á næstu mánuðum
og misserum eftir því, sem harðnar á daln-
um og atvinnulífið verður viðkvæmara
fyrir hverri einustu smábreytingu, sem
verður á vöxtum. Og sjávarútvegurinn
sjálfur getur ekki látið við það sitja að
lýsa þeim vandamálum, sem leiða af afla-
skerðingunni heldur verða menn að bregð-
ast við nú þegar með því að fækka skipum
og vinnslustöðvum í rekstri.
Svo lengi, sem ríkissjóður er jafn stór-
tækur lántakandi og hann hefur verið á
fjármagnsmarkaðnum árum saman verða
forsvarsmenn hans hverju sinni að sætta
sig við þá staðreynd, að hver einasta
ákvörðun, sem þeir taka um vaxtabreyt-
ingar getur haft víðtækar afleiðingar, eins
og dæmin sanna.
Hvernig á
að tryggja
samkeppni?
HER I REYKJA-
víkurbréfi hefur áð-
ur verið vikið að
því, að mikil sam-
þjöppun hafi orðið
á fjármálamark-
aðnum. Með fækkun viðskiptabanka úr sjö
í þijá var auðvitað stigið stórt skref í átt
til aukinnar hagræðingar í rekstri bank-
anna. En jafnframt hafa flest verðbréfa-
fyrirtæki landsins færst í eigu bankanna.
Á tímabili var mikil samkeppni milli bank-
anna og verðbréfafyrirtækjanna um spari-
fé fólks en nú er varla hægt að tala um
slíka samkeppni milli banka og verðbréfa-
fyrirtækja. Eins og fram kom í bréfi
Davíðs Oddssonar til Seðlabankans er það
hans mat, að hér sé tæpast virk sam-
keppni á milli banka. Spurning er, hvort
hægt er að tryggja þessa samkeppni með
einhveijum hætti. Hér skal nefnt lítið
dæmi.
í ágústmánuði sl. bauð eignaleigufyrir-
tækið Lind hf. út skuldabréf að nafnvirði
um eða yfir 250 milljónir króna. í boði var
ávöxtun, sem nam 9,5% umfram verð-
Morgunblaðið/RAX
tiyggingu. Ef um stærri kaup var að ræða
var boðin 9,75% raunávöxtun. Lind hf. er
að mestu í eigu Landsbanka íslands.
Landsbréf hf., sem er verðbréfafyrirtæki
Landsbankans, sá um skuldabréfaútboðið.
Bréfín voru með ábyrgð Landsbankans.
Þegar bréf þessi voru boðin út voru
bankabréf boðin út og seld með 8,9%
ávöxtun til stærri fjárfesta. Sumir verð-
bréfamiðlarar töldu á þessum tíma, að
þessi bréf Lindar hf. hefði mátt selja með
lægri ávöxtun eða 9,2% til 9,4%. Ef þau
hefðu verið seld með 9,2% ávöxtun hefði
vaxtakostnaðar hins endanlega lántak-
anda orðið 6,6 milljónum króna minni á
lánstímanum en ella.
Rökin fyrir því, að selja bréfín með svo
hárri ávöxtun voru þau, að auk þess, sem
raunávöxtun bankabréfa á þessum tíma
hefði getað orðið rúmlega 9% til stærri
kaupenda hefðu ríkistryggð bréf Atvinnu-
tryggingasjóðs verið seld með 9,5% ávöxt-
un, skuldabréf stórra sveitarfélaga með
um 10% raunávöxtun og bréf annarra
eignaleigufyrirtækja jafnvel yfir 10% raun-
ávöxtun. Jafnframt hafi ýmis önnur sjón-
armið ráðið því, hversu há ávöxtun var í
boði. Loks verði að gera greinarmun á
skuldabréfi með einfaldri ábyrgð banka
og skuldabréfi, sem gefið er út af bankan-
um sjálfum.
Hér skal ekkert mat lagt á það, hver
hefur rétt fyrir sér í þessu efni en sú spurn-
ing vaknar hins vegar, hvort lántakandinn
hefði fengið betri kjör, ef Lind hf. hefði
leitað tilboða í útboðið hjá öllum verðbréfa-
fyrirtækjunum, sem hér starfa. í þessu
tilviki er Landsbankinn eigandi Lindar að
mestu leyti svo og eigandi Landsbréfa hf.
Hvað hefði gerzt, ef samkeppni hefði ver-
ið um þetta útboð milli verðbréfafyrirtækj-
anna? Er hugsanlegt, að lántakandinn,
viðskiptamaður Lindar hf., hefði fengið
mun -betri kjör, sem svarar jafnvel þeim
milljónum, sem að framan voru nefndar?
Hvorki Seðlabankinn né viðskiptabank-
ar og sparisjóðir geta skellt skollaeyrum
við þeim ábendingum, sem fram koma í
bréfi forsætisráðherra til Seðlabankans um
markaðsaðstæður á fjármagnsmarkaðn-
um. Það er tímabært að leita leiða til þess
að auka samkeppni á þeim markaði og
ná með því fram aukinni hagræðingu og
betri kjörum, sem koma atvinnulífínu og
landsmönnum öllum til góða.
„Þessir þrír aðil-
ar, ríkið, lána-
stofnanir og sjáv-
arútvegur, standa
frammi fyrir
ákaflega svipuð-
um vandamálum
og áþekkum verk-
efnum á næstu
misserum. Ríkið
verður að efna til
stórfellds niður-
skurðar á útgjöld-
um til þess að
draga úr halla-
rekstri og láns-
fjarþorf opin-
berra aðila. Bank-
ar og sparisjóðir
verða að hlusta á
þá gagnrýni, sem
að þeim er beint
af forráðamönn-
um núverandi
ríkisstjórnar og
eiga ekki annarra
kosta völ en að
herða enn aðgerð-
ir til hagræðingar
og niðurskurðar á
eigin umsvifum.
Kröfur um aukna
hagkvæmni í
rekstri þeirra
eiga eftir að
margfaldast á
næstu mánuðum
og misserum eftir
því, sem harðnar
á dalnum og at-
vinnulífið verður
viðkvæmara fyrir
hverri einustu
smábreytingu,
sem verður á
vöxtum. Og sjáv-
arútvegurinn
sjálfur getur ekki
látið við það sitja
að lýsaþeim
vandamálum, sem
leiða af aflaskerð-
ingunni heldur
verða menn að
bregðast við nú
þegar með því að
fækka skipum og
vinnslustöðvum í
rekstri.“