Morgunblaðið - 03.11.1991, Blaðsíða 3

Kaup á miða í símahappdrættinu styðja framkvæmdir félagsins í þágu fatlaðra barna
twr ír^m/rívöv: s sriiöAcmMviu?, ctKiA.mvuoflorv J -
MORGUNBLAÐIÐ SUNNUDAGUR 3. NOVEMBER 1991 C 3
í einkalífinu kemur oft gleðin fró landslagi eða litum.
frá slíku af ótta við að gera sig lít-
inn. Ég varð mjög hrifin.”
Völker Schlöndorf, kvikmynda-
leikstjórinn frægi, var eiginmaður
von Trotta í tuttugu ár. I viðtali í
þýsku tímariti síðastliðið vor segir
hann að Margarethe von Trotta sé
eina konan sem hann hafi elskað
um ævina. Ég spyr hana nú ekki
hvað henni finnist um það, heldur
hvernig það hafi verið fyrir frægan
leikstjóra að vera gift frægum leik-
stjóra? Hvort það hafi ekki verið
hörð samkeppni milli þeirra?
„Nei, nei,” segir hún með mestu
hægð. „Ég kynntist honum þegar
ég var leikkona. Svo skrifaði ég
nokkur handrit með Honum, var
aðstoðarleikstjóri hans og að lokum
varð ég leikstjóri sjálf.
Ég ætlaði alltaf að verða leik-
stjóri. Frá því ég var átján ára göm-
ul var það fastur ásetningur minn.
Ástæðan fyrir því að ég fór að leika
var sú, að það þekktist hreinlega
ekki þá að konur væru að leikstýra.
Auðvitað urðu oft árekstrar milli
okkar Völkers og hann var ekki
hrifinn þegar ég gerðist leikstjóri.
Varð óöruggur gagnvart mér, en á
hinn bóginn hjálpaði hann mér líka,
sá ekki eingöngu andstæðinginn í
mér. Þetta var í lagi framan af, en
þegar ég varð þekkt á alþjóðlegum
vettvangi fyrir mynd mína „Die blei-
erne Zeit” og hlaut mörg verðlaun
fyrir, þá fór ástandið að versna
heima fyrir. Það var ekki aðeins að
hann hafði fengið samkeppni frá
konunni sinni, heldur fékk hann
ekki lengur þær hugmyndir sem ég
hafði oft gefíð honum, því nú hélt
ég þeim fyrir sjálfa mig. Ég segi
fyrir mig, ég hefði ekki þolað það
heldur. Ég hætti líka að vera til
staðar sem eiginkona, hafði aldrei
tíma.”
Leikkonur
„Ég varð að gera kvikmyndir,”
segir hún. „Það var eitthvað þarna
innra með mér sem varð að fá út-
rás. Það var ekki aðeins eiginmað-
urinn sem veitti mér harða sam-
keppni, þeir voru þama allir hinir
leikstjórarnir og þeir vildu ógjarnan
hafa mig við hlið sér. Þess vegna
varð ég að þessari róttæku konu,
varð að berjast með kjafti og klóm.
Og kollegar mínir sögðu: Drottinn
minn, sú er metnaðargjörn!
Þeim hefði ekki dottiA í hug að
segja þetta hefði lfstamaðúrinn verið
karlmaður.”
Ég spyr hvort hún sé ekki þekkt-
ust allra kvenkvikmyndaleikstjóra,
og sé bros í augum hennar þótt hún
fussi og aftaki það með öllu. Telur
upp ungverska, franska og þýska
leikstjóra sem hún segir að séu góð-
ar.
— Hefur þessi langa reynsla þín
sem leikkona, handritahöfundur og
aðstoðarleikstjóri gert þig góða, eða
verða menn einfaldlega að hafa þetta
í sér?
Hún heldur langa ræðu um reynsl-
una en ég endurtek spurninguna.
Þá svarar hún stutt: „Menn verða
að hafa þetta í sér fyrst og fremst.
Þeir verða líka að hafa þessa sterku
þrá, annars gefast þeir upp.”
— Barbara Sukowa og Hanna
Schygulla leika oft í myndum þínum.
Áttu þér einhveijar uppáhaldsleik-
konur?
„Nei, ég get ekki sagt það. Hins
vegar reyni ég að vinna með sömu
leikkonunum aftur, því samstarfið
gengur betur ef maður þekkir þær
vel. En auðvitað verða þær að vera
góðar því myndir mínar eru oftast
af sálrænum toga og ég krefst
óhemju mikils af þeim. Ég reyni þvi
oft að fá bestu leikkonur Þýskalands
í hlutverkin.
Aðalleikkonumar endurspegla á
vissan hátt gamla egóið mitt. Þann-
ig var það einnig með Fassbinder
og karlleikara hans, þeir samsvöruðu
egói hans. Maður reynir ósjálfrátt
að fá leikara sem endurspegla mann
sjálfan, það sem maður er og það
sem maður trúir á. Og þegar leikar-
inn kemur líka með sinn hlut fer
þetta að verða spennandi persóna.
En mér fínnst gott þegar leikkonur
mínar eru mér ekki sammála, þá
skapast oft góðar umræður.
— Er gott að vinna með þér?
„Ég held það. Já. Ég vil ekki ljúga
að þér og segja nei. Eg veit að leik-
konum mínum og starfsfólki þykir
vænt um mig því þau fínna hversu
mikilvæg mér finnst þau öll vera.
Barbara Sukowa sagði fyrir stuttu
að sín vegna mætti ég gera mynd
um Hans og Grétu, hún myndi leika
í henni.”
Tvíhyggja
Nýja myndin hennar Margarethe
von Trotta fjallar um konur sem
sættast og það að fyrirgefa öðrum.
„Myndin á að segja okkur það að
við getum ekki dæmt fólk ef við
höfum sjálf aldrei þurft að standa
í sporum þess.
Ég reyni nú að vera umburðar-
lyndari. Líf mitt einkenndist af óró-
leika og truflun sem hafði í sér
eyðingarmátt. Mér finnst heimurinn
vera nógu truflaður þótt ég sé ekki
að koma því á framfæri líka. Reyni
heldur að ijalla um skilninginn.”
— Þetta er róttæk breyting á
Margarethe von Trotta?
„Jú, jú, rétt er það, og kannski
á þetta eftir að breytast allt saman
aftur. En líf mitt er núna á þessum
nótum.
— Breyttust viðhorf þín á
að nota tvær til þijár persónur í
myndum mínum til að túlka tilfínn-
ingar einnar persónu.”
Rætur
Suma daga er allt í fullum gangi
og Margarethe von Trotta umsetin
fólki. Aðrir dagar líða án þess að
hún aðhafíst nokkurn skapaðan hlut.
„Ég reyni að safna kröftum í ein-
verunni. Ánnaðhvort heima eða ein-
hvers staðar í burtu. Það er mest
um vert að gera eitthvað sem hefur
ekkert með kvikmyndir að gera.”
— Hvenær er von Trotta ánægð-
ust?
„Þegar eitthvað gerist' sem ég
átti ekki von á. Óvæntur leikur eða
sérkennileg birta þegar tökur standa
yfír. I einkalífínu kemur gleðin oft
frá landslagi og litum. En þetta er
ekki stöðugt ástand, aðeins augna-
blik.”
Ég spyr hana hvernig hugmynd-
irnar að myndum hennar verði til
og hún segist oft sitja með hvítan
pappír fyrir framan sig án þess að
vita hvað hún ætli að gera.
„Það er eins og að opna dyr án
þess að vita hvað er handan þeirra.
Stundum bregður fyrir mynd sem
verður kveikja að hugmynd. Auðvit-
að kemur hugmyndin ekki af himn-
um ofan, maður hefur jú þekkingu,
reynslu og ákveðna heimsmynd.
Þegar ég hef fundið helstu persón-
urnar fara hlutirnir að þróast hratt.
Oft hef ég samið endinn án þess að
hafa byijunina. Ég trúi á hið ómeð-
vitaða, þeim þætti á maður að gefa
gaum, þar verður sköpunargáfan
til.”
Hún segist stundum hafa fengið
hugmynd í draumi og notfært sér
hana, einnig minningu úr bemsku.
Henni fannst fallegt atriðið í mynd
Friðriks Þórs þegar konan rifjaði upp
bernsku sína. „Það snart mig djúpt.
Einnig það að hún varð að fara til
baka, varð að tengja bernsku sína
við aldurinn til að geta dáið.”
— Þá verður þú líka að fara til
Berlínar í lokin, segi ég.
„Ég veit það ekki. Ég veit ekki
hvort rætur mínar eru í Berlín, eða
hvovt þær eru tengdar nokkrum
ákveðnum stað.”
— Ef þær eru ekki tengdar stað,
hveiju þá?
Hún brosir vandræðalega: „Það
vildi ég gjarnan vita, ég veit það
ekki enn.”
Von Trotta hefur ekkert skipulagt
framtíðina, hvar hún ætli að búa,
hvað hún ætli að gera. „Ég vil að
hlutirnir gerist af sjálfu sér. Að sjálf-
sögðu skipulegg ég tökur á myndum
mínum, en það skelfír mig þegar
fólk hefur ákveðið eitthvað með mig
langt fram í tímann.”
— Þú ert ekki mjög þýsk í hugs-
unarhætti.
„Ég þoli ekki þýskt skipulag, ná-
kvæmni, hreinlæti, hef ofnaemi fyrir
þessari sótthreinsun allri. Ástæðan
fyrir því að mér gengur vel á Ítalíu
er sú, að þar ríkir eilíft öngþveiti.”
Freknurnar stórar og smáar
dansa á handarbaki leikstjórans og
ég sé að hún er farin að hugsa sér
til hreyfíngs. Ég þakka því fyrir
kynnin og kveð. Menn vita aldrei
hvar þeir gætu endað með Margar-
ethe von Trotta.
iffft þinn happanúmer?
Símanúmer þitt er númer
happdrættismiðans
Nú byggjum vib
nýja sundlaug
fyrír börnin okkar.
Friðriksson og Margarethe von Trotta.
■ Leikstjórarnir Friðrik Þór Friðrikssc
skömmum tíma?
„Nei, nei, þetta er langur ferill.
Maður vaknar ekki einn daginn sem
gjörbreytt manneskja.”
— Er það rétt að menn verði að
fara langt niður til að geta risið upp
aftur með breytta lífssýn?
„Þeir verða í það minnsta að
þekkja þjáninguna og viðurkenna
hana. Ef hún er ekki viðurkennd
hverfur hún aldrei, hluti hennar
verður ætíð eftir. Það sem menn
upplifa í ástinni hefur líka sitt að
segja, en það er þó ekki aðalatriðið
er til lengdar lætur.
Manneskjan hefur margar hliðar,
er oft margar persónur í senn. Ég
upplifi oft tvíhyggju í sjálfri mér,
þessar frumandstæður Ijós og myrk-
ur, gott og illt. Því verð ég stundum
STYRKTARFELAC
LAMAÐRAOG FATLAÐRA
Háaleitisbraut 11-13 Reykjavík