Morgunblaðið - 26.01.1992, Qupperneq 7

'C
MOiUjyNIjþftÐIÐ, 2,6., ^p4R ,J^2
Vetur konungur hefur linað tökin — frá flóðunum í Hvítá um miðjan
janúar sl.
dramatískar lýsingar sem njóta sín
best í munnlegri frásögn þar sem
augnaráð og líkamshreyfingar
gegna veigamiklu hlutverki.
Viðstaddir leggja gjarnan sitt af
mörkum, skjóta inn athugasemdum
og góðum ráðum, andvarpa samúð-
arfullir hafi fiskurinn sloppið en
samfagna sé honum landað.
Þá una margir við lestur góðra
veiðibóka og -tímarita bæði inn-
lendra og erlenda og ég veit um
mann mér nákominn sem er í þrem-
ur erlendum veiðibókaklúbbum, er
áskrifandi að fimm tímaritum og
kaupir allar íslenskar veiðibækur
sem út koma.
Þá er ótalinn sá þáttur vetrar-
starfsins sem felst í að huga að veiði-
tækjunum, smyrja hjól, hreinsa línur
og dytta að stöngum og síðast en
ekki síst kanna hvað vantar. Margir
telja veiðimenn veika fyrir nýjungum
og satt er það að ýmsir láta sig
ekki muna um að bæta í safn sitt
svo sem einu hjóli eða aukastöng
að ekki sé minnst á nokkrar flugur
eða annað agn. Kaupmenn og fram-
leiðendur eru líka mjög hjálplegir í
þessum efnum. En hver vill ekki
vera með það besta og nýjasta í gh'm-
unni við höfðingja hyljanna þegar
ekkert má bresta.
hægt er að
koma því við og
lími sem bland-
að er vatni.
(3.mynd)
Umbúðir eru
mikilvægar.
Þær vernda
vöruna, tiyggja
hreinlætið og
veita neytanda
upplýsingar og
leiðbeiningar.
En framleiðsla
umbúða, notk-
un og eyðing
þeirra veldur
oft umhverfis-
spjöllum. Ailt
frá eyðingu
skóga til meng-
unar grunn-
vatns. Sparið
álpappírinn. Til
að framleiða 1
tonn af álpapp-
ír þarf 4-6 tonn
af olíu. Veljið
annað í hans
stað. Plastum-
búðir eru með
tvennu móti.
Sérstakar
tegundir þess
eru í meira lagi
viðsjárverðar.
Þegar þeim við-
sjárverðu er
brennt mynd-
ast saltsýra
Sem rýkur út í
andrúmsloftið.
Hún veldur svo
hinu súra
regni. Plast
eyðist seint í
náttúrunni.
Samt er því
alltaf fleygt
eftir skamma
notkun. Notið
því sem minnst
plastpoka. Afl-
með slíku efni, gætið þess að loft- ið upplýsinga um tegundir. Munið
ræsting sé í góðu lagi meðan á að góði gamli taupokinn er bestur
notkun stendur. Mælt er með plast- og hann má nota æ ofan í æ.
málningu frekar en annarri þar sem
vonirnar rætast. Á þessum tíma eru
margir haldnir deyfð og drunga og
eiga jafnvel erfitt með svefn. Ekki
stangveiðimenn. Þeir eiga alltaf næg
umhugsunar- og umræðuefni og víki
svefninn frá þeim þegar lagst er á
koddann þarf ekki annað en ganga
í huganum hægt niður bakka árinn-
ar, sjá fyrir sér strengi, brot og lygn-
ur, kasta þar sem fiskur kynni að
leynast undir og varla er komið nið-
ur í þriðja hyl þegar maður er
samrunninn straumnum sem ber
mann inn í svefninn þar sem draum-
urinn heldur áfram í sama dúr.
Árstíðabundinn veiðiskapur styrk-
ir skapgerðina, kennir mönnum
þolinmæði og eflir sjálfsögun. Hins
vegar má með ýmsu móti lina þær
þjáningar sem þessu svelti er samf-
ara. í fyrsta lagi hafa veiðimenn
félagsskap hver af öðrum þar sem
líkur sækir líkan heim. Félagar bera
saman bækur sínar og segja sögur
sem best er að flíka ekki utan vé-
banda hópsins. Öðrum sem ekki bera
á efnið skynbragð kann að finnast
þær þreytandi.
Þessar sögur fjalla oftast annað-
hvort um það „þegar ég veiddi þann
stóra“ eða „þegar ég missti þann
stóra“, sem er algengara eins og
skiljanlegt er. Þetta geta verið
'LÖGYIUE&l/Hvad er kaupfoxf
Fom ákvæði í íslenzjmm rétti
„í lagasafninu frá 1983 eru elstu
gildandi lagaákvæði hér á landi
talin vera úr Kristinrétti Árna
biskups Þorlákssonar frá 1275.
Þá koma ýmis ákvæði Jónsbókar
frá 1281, réttarbót Eiríks kon-
ungs frá 1294 og Alþingisdómur
um rekamark frá 1300. Eftir
þetta er nokkur eyða í lagasafn-
inu og er næstu lagaboð að finna
frá 17. öld, einkum úr dönsku
og norsku lögum Kristjáns V. frá
1683 og 1687. Enn eru í lagasafn-
inu fjölmörg lagaboð frá 18. og
19. öld sem enn eru talin í gildi,
þótt mörg þeirra virðist mjög úr
takt við tímann.
eftír Davíð Þór
Björgvinsson
Þótt stundum sé vísað til fornra
lagaákvæða í málflutningi og
forsendum dóma er fremur fátítt
er að dómstólar láti úrslit máls
beinlínis velta á elstu lagaá-
kvæðunum sem
nefnd voru. Þetta
var þó gert í dómi,
sem kveðinn var
upp á bæjarþingi
Reykjavíkur þann
2. janúar sl., þar
sem vísað var til
ákvæðis í 14. kap.
Jónsbókar frá
1281. í ákvæði þessu er fjallað um
það sem nefnist á lagamáli „brigða-
rétt“, eða kaupfox eins og það var
nefnt í Jónsbók. Atvik málsins voru
þau að maður nokkur A keypti á
árinu 1989 notaðan krana hjá fyrir-
tæki einu í Hafnarfirði, sem hann
greiddi m.a. með öðrum krana er
hann átti. Þar sem maðurinn hugð-
ist nota kranann sem hann hafði
keypt til að skipta upp í nýjan krana
frá sama fyrirtæki geymdi hann
kranann hjá því. Snemma ára 1990
tilkynnti maðurinn að hann væri
hættur við frekari kaup og vildi
sækja kranann til fyrirtækisins.
Kom þá í ljós að fyrirtækið hafði
selt kranann öðrum manni B. A
krafist þess að B afhenti sér kran-
^wimora cr^tjTOflnikiln ^arcr
nul boöiu. cjf ogicr StJnghg
ásbwmtSimmr.ucr drhcr
fímtoými ötT^at rcra *(Wunr]im
/cmmr\\t^nuíllmr^cin^ttDa»
^ lumbnmanln fttn stte
nw ttntmrt iticb Tnr- nk
Mftafa ^cra qmfaittmum cn off
VBteCrant nVtratknrnyrlkmliglir
nt^ortunn^ar rtttnbnraxituRftnn
|)^ifi»nftn.2vra*nípiftc Mrtfrtít
i SP® jwrbrik
-.‘Vrufr"rtthrt
WbnnanrraH
ohnhnntnjlagu ta&'
^ckrtidhngm crlanDrlnsn balkijj
t^fagum finwrtaritrhý
reatrcpt tógum s íthtma-
itetrtifagnlidlk cr sónpd bnlfa^rt-,
fcfan faafa cafcfaa
■^Voibálmstnlótai twrtrr. Pprkn
ÖSÉHíS-í
ann þar sem um væri að ræða eign
hans, en því hafnaði sá síðar-
nefndi. Höfðaði A þá mál á hendur
B og krafðist þess að viðurkennt
yrði með dómi, hann gæti brigðað
kranann frá B. Byggði hann á því
að kraninn væri eign sín og fyrir-
tækið hefði ekki haft neina heimild
til þessarar ráðstöfunar. B taldi
hins vegar að sér væri óskylt að
afhenda kranann þar sem hann
hefði keypt hann í góðri trú um
heimild fyrirtækisins og greitt
kaupverðið að fullu. Taldi hann sig
hafa unnið rétt yfir krananum fyr-
ir traustfang. í dóminum, sem
Steingrímur Gautur Kristjánsson
borgardómari kvað upp, er talið að
grannregla íslensk rétta um álita-
efni sé eftirfarandi ákvæði í 14.
kap. Jónsbókar, en þar segir; ...
Þat má eigi haldast, ef maðr selr
manni þat er hann hefr öðrum fyrr
selt. En sá hefr hönd að er síðar
keypti, þá ... á sá kaup, at hafa
sem fyrr keypti, ef honum fullnast
vitni. ... þá er kaupfox, ef maðr
kaupir þat er hinn átti. Nú skal
hann hitta þann sem honum seldi
ok heimta sitt af honum. ... Síðan
segir í dóminum að ákvæði þetta
hafa aldrei gengi úr gildi, þótt það
hafi sætt takmörkunum og breyti-
legri túlkun á ýmsum tímum. Taldi
dómarinn að ekki væru efni til að
víkja frá þessum skýru
ákvæðum Jónsbókar,
eins og atvikum máls-
ins væri háttað. Eins
og fram hefur komið
er talið að ýmis forn
lagaákvæði séu enn
gildandi réttur hér á
landi, þar með taldir
47 kapítular í Jónsbók,
í heild eða að hluta.
Því hefur verið haldið
fram af ýmsum að
þörf væri á rækilegri
lagahreinsun, þar sem
slík ákvæði værú
ýmist felld úr gildi eða
þau sniðin betur að
nútímanum. Síðasta
hreinsun átti sér stað
með lögum nr.
118/1990 um brottfall
laga og lagaákvæða.
Með lögunum eru felld
burt úr gildi -mis
gömul ákvæði þar sem
þau töldust með öllu
úrelt og önnur yngri
sem höfðu þegar
gengt hlutverki sínu.
Elstu lagaákvæðin sem voru felld
burtu í þetta skipti voru Konungs-
bréf um ráðstafanir gegn prestum
þeim er láta prestsetrin falla og
níðast niður frá 1708 og Kammer-
réttartilskipun frá 1720. Það er
athyglisvert að elstu ákvæðin frá
13. öld, þar með talin ákvæði Jóns-
Skarisbik, AM. 350, ftl (NltnrUg Komuigsbrifl ■; upphaf Þingjararbálks )
Skarðsbók, AM. 350, fol - (Niðurlag
Konungsbréf og upphaf Þingfararbálks).
HITAMÆLAR
SQyifÐaiygnuiP
Vesturgötu 16,
sími 13280.
tlöfóar til
XTl fólks í öllum
starfsgreinum!
FÖRÐUMARSKÓLI

Stuðst verður við franskt
kennsluform frá einum
besta förðunarskóla i
Evrópu, Christian
Chaveau í París.
Boðið verður upp á 6
vikna til 3 mán. kúra i
dag -og kvöldskóla i
eftirfarandi greinum:
□ Almenn förðun
(dag og kvöldföröun, tískusýninga-
og Ijósmyndaföröun)
□ Leikhúsförðun
□ Kvikmyndaförðun
□ / lok hverrar annar verður tekið próf, þar sem gerðar verða
strangar kröfur til nemenda.
□ Meðan á námi stendur mun nemendum verða útveguð ýmiss
tilfallandi verkefni, svo sem við myndatökur eða tiskusýningar.
□ Nemendum verður leiðbeint um hvemig þeir geta komið sér áfram
að loknu námi, bæði hér heima og ertendis.
□ Innritun er nú þegar hafin fyrir næstu önn.
Nánari upplýsingar i
Förðunarmeistaranum,
Borgarkringlunni alla virka daga
frá kl. 10-19 í sima 677280. FOREVER