Morgunblaðið - 26.01.1992, Blaðsíða 30

30 C
MORGUNBLAÐIÐ SAMSAFNIÐ SUNNUDAGUR 26. JANÚAR 1992
ÆSKUMYNDIN...
ER AF VALGEIRISKAGFJÖRÐ LEIKARA
ÚR MYNDASAFNINU
ÓLAFUR K. MAGNÚSSON
AFREKSMENN
HEIÐRAÐIR
Alandsþingi Slysavarnafélags
íslands dagana 7. til 10. apríl
1948 voru björgunarverðlaun SFVÍ
afhent í fyrsta skipti. Þau hlutu
Kristbjörn Guðlaugsson, Arnar-
stapa, vegna tveggja bjargana við
Snæfellsnes, og
Hafliði Halldórsson,
Látrum, Þórður
Jónsson, Látrum,
Bjarni Sigurbjöms-
son, Hænuvík, og
Daníel Ó. Eggerts-
son, Látrum, vegna
björgunar við Látra-
bjarg í desember 1947. Myndasafn-
ið að þessu sinni tengist þessum
atburðum og varð Hannes Þ. Haf-
stein, fostjóri SVFI, ljúfmannlega
við þeirri beiðni okkar að greina
nánar frá málavöxtum: „Hinn 12.
desember 1947 strandaði Fleetwo-
od-togarinn Dhoon FD 295 undan
Geldingsskorardal og björgunar-
sveitin Látrabjargi, slysavarna-
deildin
„Bræðrabandið",
brást skjótt við
og tókst að
bjarga tólf
manns, en þrír
fórust. Á sjó-
mannadaginn
1948 var
„Bræðraband-
inu“ afhentur
forkunnarfagur
silfurbikar sem
„Afreksverðlaun
Sjómannadags-
ins 1948“, en
bikarinn var gef-
inn af Félagi ís-
lenskra botn-
vörpuskipaeig-
enda í Reykjavík.
Þá fengu þeir
Áletraða silfurskálin og heiðurs-
merkin frá bresku ríkisstjórninni.
heiðursmerki og áletraða silfurskál
frá bresku ríkisstjórninni sem
viðurkenningu fyrir björgunaraf-
rekið. Það voru þeir Andrés Karls-
son, Kollsvík, Bjarni Sigurbjörns-
son, Hænuvík, Hafliði Halldórsson,
Látrum og Þórður Jóns-
son, Látmm, sem sigu
bjargið og Daníel Ó.
Eggertsson, Látrum,
sem stjórnaði aðgerðum
á brúninni. Sagan segir
að þegar Hafliði steig
fram af brúninni til að
síga hafi hann litið til
Daníels og sagt: „Þú þekkir merk-
in Daníel,“ en þeir höfðu alist upp
saman og gjörþekktu orð og at-
hafnir hvors annars í baráttunni
við brim og bjarg. En svigvaðurinn
var einasta leiðin til samskipta, að
koma boðum úr fjöru til þeirra sem
voru á Flaugarnefi, þar sem Daníel
stjórnaði aðgerðum. Kristbjörn
tengdist hins vegar björgunum við
Snæfellsnes
þegar hollenska
olíuflutninga-
skipið Mildred
PFZP strandaði
undan Járn-
barðanum vest-
an Dritvíkur í
október 1947,
en þar var öll-
um fimmtán
skipbrotsmönn-
um bjargað og
þegar Grimsby-
togarinn Epine
GY7 strandaði
á austanverð-
um Dritvík-
urflögum, en
þar var fimm
bjargað en
fjórtán fórust.“
Feiminn
og dreyminn
HANN VAR afskaplega feiminn sem barn og lifði
í sinum eigin draumaheimi. Hann átti þó marga
og góða félaga sem voru honum tryggir öll æskuár-
in. Þegar vorið fór að kalla, eins og hann orðar
það, braust villingaeðlið út. Félagarnir voru farnir
að fikta við reykingar og aðeins byrjaðir að smakka
það. Tíðarandinn var sá að vera á móti öllu og
öllum enda héngn vinirnir í skottinu á hippatímabil-
inu. Svo fór að nokkrar mæður í Vogahverfinu
tóku höndum saman um að snúa vörn í sókn og
betrumbæta drengina sína með því að senda þá í
heimavistarskóla á Núpi í Dýrafirði. Og piltar
gengust inn á það samkomulag mæðra sinna gegn
því að allir færu eða enginn því ekki mátti stía
hjörðinni í sundur. Að hausti voru tíu drengir úr
Vogahverfinu sendir á heimavist veturlangt til
þess að ljúka landsprófi, en foreldrar þeirra álitu
það einu færu leiðina til að þeir lykju landsprófi.
Aheimavistinni á Núpi lentu piltar
minna og meira á sama gang-
inum, en það hafði engin vandræði
í för með sér. „Það fór ekkert að
reyna almennilega á kunningsskap-
inn fyrr en við þurftum allt í einu
að fara að búa svona náið og sjá um
okkur sjálfír. Þetta var okkur öllum
góður skóli. Þarna voru strahgir
kennarar og við fengum allir að
kynnast aga. Við_ komum allir mjög
heilir til baka. Ég mæli eindregið
með því að unglingar, sem eiga erf-
itt með að fóta sig í slarkanum í
Reykjavík, verði sendir út á land,“
segir Valgeir.
Valgeir Skagfjörð er fæddur í
Reykjavík 8. maí 1956 og er uppal-
inn í Vogahverfinu. Móðir hans er
Guðlaug Skagijörð og faðir er
Placido Martin tónlistarmaður, bú-
settur í Englandi. Valgeir á sjö hálf-
systkini, fimm á íslandi og tvö í
Ehglandi. Um hríð dvaldi Valgeir í
Svíþjóð við tónlistarnám, kom svo
heim og fór að kenna við tónlistar-
skóla úti á landi, villtist svo inn í
áhugamannaleikhóp og þar með var
hann á réttri hillu. Hann fór í Leik-
listarskóla Islands og útskrifaðist
vorið 1987.
Valgeir Skagfjörð þótti feiminn sem barn
og svolítill villingur á unglingsárunum.
Ungur að árum þótti Valgeir sýna
mikla tónlistarhæfíleika og sex ára
gamall var hann sendur í Barna-
músíkskólann þó honum sjálfum
hafí ekki vérið mikið um það gefið.
Hann gat spilað pilturinn en hann
vildi bara spila eftir eyranu, ekki
eftir nótum.
„Hann var ofboðslega rólegur og
meðfærilegur sem krakki, blíður og
síbrosandi," segir María Skagfjörð,
móðursystir Valgeirs, „en þegar
hann átti skammir skilið setti hann
alltaf upp ákveðinn aumingjasvip
sem gerði það að verkum að maður
bráðnaði alltaf með það sama. Þegar
hann fór að hafa vit var hann alltaf
mjög dreyminn, oftar en ekki í öðrum
heimi og þá dálítill hrakfallabálkur.
Hann skrifaði sögur í laumi sem
hann þorði ekki að sýna nokkrum
manni og var öllum stundum fyrir
framan píanóið. Og svo varð hann
auðvitað afskaplega vinsæll meðal
kvenna, stelpurnar voru bijálaðar á
eftir honum, en hann var ekki bara
sætur, heldur bráðskemmtilegur og
mikill brandarakarl," segir María.
SVEITIN MÍN_
KOLBEINSSTAÐAHREPPUR í HNAPPADAL
„SUMIR VILJA kalla Hnappadalinn rokdal, en ég er nú ekki
sammála því þó að ég viðurkenni að þar hvessi stundum hressi-
lega,“ segir Elísabet Sigurðardóttir, nemi í Fósturskóla íslands,
en hún er fædd og uppalinn að Hraunholtum í Kolbeinsstaða-
hreppi í Hnappadal.
Bæjarstæðið er á holti, sem
er umlukið hrauni, líklega
úr Gullborg. í Gullborgarhraun-
inu eru hellar, þeirra stærstur
ejc Gullborgarhelíir og þar hafa
fundfet merki um mannavist. Af
kennileitum í Kolbeinsstaða-
hreppi er EMborgin líklega
þekktust, en hún er í Eldborgar-
hrauni. í því hrauni er heit laug,
Landbrotalaug, sem hægt er að
fara í.
Kolbeinsstaðafjall er hæst
fjalla í Hnappadal en einnig má
nefna kennileiti úr þjóðsögunni
um kerlinguna sem er steinrunn-
in í Kerlingarskarði; Brúnubolla,
Strokk, Bulluna, Sátuna, Skyr-
tunnur og Hest. Bærinn Hraun-
holt ber sama nafn og Hraun-
holtaáin, sem rennur úr Hlíðar-
vatni í Oddastaðavatn. Um miðj-
au sjounda áratuginn var rekið
fljótandi hótel á Hlíðarvatni, hót-
el Víkingur. Sá hótelrekstur fékk
skjótan endi þar sem vatnsborðið
lækkaði svo mikið að hótelið flaut
ekki. Ur Oddastaðavatni rennur
Haffjarðará, sem markar hreppa-
skil að norðvestan en Hítará að
suðaustan.“
ÞANNIG...
FLOKKAR JÓNA BJÖRG JÓNSDÓTTIR SORP
HLUTI
DAGLEGA
LÍFSINS
Morgnnblaðið/Árni Sæberg
Fjöiskyldan tekur þátt í að flokka það sorp sem til fellur á heimil-
inu: Bryndís 13 ára, Guðrún Ragna 9 ára og Þorsteinn 7 ára, ásamt
móður sinni Jónu Björgu. Dagblöðin eru bögguð, matarleifum safn-
að sér, svo og rafhlöðum.
„Það verður fljótt hluti af dag-
lega lífinu að flokka það sorp
sem til fellur á heimilinu. Ég
hendi nánast engu sem hægt er
að endurnýta og finnst óþægi-
legt að sjá fólk henda t.d gosdós-
um,“ segir Jóna Björg Jónsdótt-
ir, húsmóðir. í tæpt ár hefur hún
og fjölskylda hennar flokkað
heimilssorpið, en það var upp-
haflega fyrir tilstilli verkefnisins
„Grænar fjölskyldur", sem fjöl-
skyldan tók þátt í. Verkefninu,
sem var á vegum „Norræns
umhverfisárs“ lauk í júlí en fjöl-
skyldan heldur áfram að taka
tillit til umhverfisins og íhugar
vandlega hvað fer ofan í
ruslatunnuna.
Ameðan verkefninu stó»ð, fín-
flokkaði fjölskyldan allt sorp
og vigtaði það áður en því var hent.
Fínflokkunin fólst í að rusiinu var
skipt niður í lífrænan úrgang (mat-
arleifar ofl.), hættulegan úrgang
(eiturefni, lyf ofl.), gler, pappír,
málma, plast og annað. „í fyrstu
var fínflokkunin dálítið snúin,
krafðist í það minnsta umhugs-
unar. En hún komst fljótt upp í
vana og varð hluti, af daglega Iff-
inu. Reyndar eigum við íslendingar
ennþá nokkuð í land hvað varðar
að losa sig við hluta af sorpinu.
Af gleri er t.d. einungis tekið á
móti gos- og vínflöskum í endur-
vinnslu,“ segir Jóna.
„Eftir að tilrauninni lauk, höfum
við látið nægja að grófflokka allt
sorp. Við söfnum öllu gleri og reyn-
um að nota eins mikið af því aftur
og mögulegt er. Dagblöðin og ann-
an pappír utan glanspappír böggum
við og förum með hann í Sorpu. í
garðinum erum við með safnhaug
og við hendum aldrei dósum, heldur
geymum þær og gefum skátunum
og sundfélaginu, en bæði félögin
safna þeim. Þá skiptir mjög miklu
máli að henda ekki rafhlöðum held-
ur koma þeim í verslanir eða til
Sorpu, og það síðarnefnda á ekki
síður við eiturefni og lyf.“