Morgunblaðið - 26.01.1992, Qupperneq 8

Morgunblaðið - 26.01.1992, Qupperneq 8
8 c MORGUNBLAÐIÐ SUNNUDAGUR 26. JANÚAR 1992 TORG LÍFSINS Kraftur er í Rómverjum nútímans - Kannski hafa þeir hann frá forfeðrunum sem minna stöðugt á sig með rústum hins forna Rómaveldis Rústir hins forna Rómaveldis, Forum Romanum, mitt í hjarta borg- arinnar. Héðan var gamla veldinu stjórnað. effir Kristínu Marju Baldursdóttur IRÓM búa menn mitt í rústum hins forna Rómaveldis. Súlur og bogar standa í stó- iskri ró, en um leið ríkir einhver enda- laus ringulreið og hraði í borg- inni. Heit trúin, lífsgleðin og grimmdin endurspeglast í kirkj- unum, katakombunum og rústun- um, og við þetta bætist ólgandi mannlíf kringum skrautbrunna á torgum. Að koma til Rómar er sennilega svipað og að deyja. Enginn getur sagt frá þeirri ferð svo að nokkurt vit sé í. Mynd- höggvarinn Bertel Thorvaldsen bjó lengi í Róm og á að hafa sagt: „Eg þekki Róm lítið, ég er aðeins búinn að vera hér í fjörtíu ár.“ Mannkynssagan er að hluta til helguð Rómverjum og hver stór- myndin af annarri hefur verið gerð um lífsmáta þeirra og veldi til forna, þannig að ég var nú orðin ansi glúr- in í keisarasögunum. Mundi eftir Neró sem spilaði á hörpu meðan borgin brann og öllum hinum. Auk þess búin að sjá í sjónvarpinu páf- ann messa á torginu hjá Péturs- kirkju og fannst þvíl litlu við þenn- an fróðleik að bæta. Var því nokkuð undrandi þegar margir ferðafélagar mínir úr Heimsklúbbi Ingólfs Guð- brandssonar sögðu að þeir hefðu fyrst og fremst farið í þessa lista- ferð til Ítalíu til að sjá Róm. En daginn eftir komu okkar til Rómar, þegar við stóðum mitt í rústum Forum Romanum, varð mér ljóst hvers vegna menn tæma budd- nóg af bardögum og blóðslettum þurftu þeir að baða sig. Þá fóru þeir í Karakalla baðhúsið, reyndar höll, 400 metrar á annan veginn og 300 á hinn. Þar gengu þeir sett- lega um með sínar mittisbleyjur og slökuðu á og höfðu það huggulegt. Værðarsvipur kom á karlmennina þegar Ingólfur útlistaði athafnir forfeðra þeirra á þessum stað. „Hér voru fagrir garðar, bókasafn, fund- arsalir og hér iðkuðu þeir sund, fim- leika og aðrar lystisemdir. Baðinu var þannig háttað að fyrst fóru þeir í kalt bað, síðan heitt, þá í ilm- bað og loks í kalt bað. Þetta var iburðamesta baðhúsið í Róm og rúmaði um 1600 manns.“ Ég var nú svo gáttuð á þessu letilífi að ég spurði hvort þeir hefðu virkilega komið hingað eingöngu til að baða sig? Karlmennirnir sem næstir voru horfðu á mig eins og væri ég Lína langsokkur, litu til himins, stundu og snerust á hæl. Var þá kurteisis- lega útskýrt fyrir mér að konur hefðu einnig komið þangað, en þá eingöngu til að hafa ofan fyrir körl- unum. Böðin voru notuð í 300 ár, eða allt þar til barbararnir úr norðri komu og eyðilögðu aðal vatnsleiðsl- una. Orugglega verið árásargjarnar valkyrjur í þeim flokki. una sína til að komast til þessarar borgar. „Rosalegar fornminjar eru hérna,“ stundi einn úr hópnum og sagði þar með allt jrem hinir vildu sagt hafa. Þarna mitt í öllum þessum frægu rústum lifa borgarbúar alla daga eins og ekkert hafi í skorist. Hér verða þeir veskú að horfa á rústir út um gluggann hjá sér hvort sem þeim líkar vel eða illa. Hér verða engar byggingar fjarlægðar þótt þær séu' að hruni komnar. Hins vegar gæti versti óvinur okkar, mengunin, eytt þeim hægt og bít- andi. TÍMAVÉLIN Sagan segir að bræðurnir Rómúl- us og Remus hafi stofnað Róma- borg árið 753 f. Kr. Fundust þeir bræður nýfæddir í körfu úti í Tíber- fljóti, björguðust á grynningum og voru teknir til fósturs af úlfynju. Eins og flestar stórborgir stendur Róm við á. Hún er í upphafi byggð á sjö hæðum á austurbakka Tíber. Etrúskar ríktu fyrst í Róm eða þar til 510 f.Kr. að lýðveldi var stofnað, en það hélst þar til Cesar tók völdin í sínar hendur árið '44 f.Kr. Tók þá við tímabil keisara í nokkur hundruð ár, eða þar til það liðaðist sundur fyrir innrásir þjóð- flokka að norðan árið 476 e.Kr. Niðurlæging Rómar var mest á 11. öld og þá var borgin einnig minnst, en með veldi páfa og endurreisnar- tímanum efldist Róm á nýjan leik. Borgin varð hins vegar fyrir miklu áfalli 1527 er hersveitir Karis keis- ara fimmta hertóku hana og rændu. Árið 1871 varð Róm höfuðborg sameinaðrar Italíu. Rómveijarnir gömlu voru ekki að spara steininn þegar þeir byggðu glæsihallir sínar og mannvirki. Þeg- ar við stóðum í rústum Forum Rom- anum fór ég að velta því fyrir mér hvort breski rithöfundurinn H.G. Wells hafi ef til vill fengið hug- myndina að „Tímavélinni" á þessum stað. Lýsingin af grasi grónum rústum í sögunni kom heim og sam- an við staðinn. En vonandi lætur vél tímans þessar rústir í friði. SKEMMTISTAÐIR Gömlu mannvirkin segja margt um lifnaðarhætti Rómveija til forna, einkum það hvað þeir gerðu sér til dundurs. Þeir hafa greinilega óttast leiðindin mjög því einkum voru þeir uppfinningasamir þegar skemmtanir voru annars vegar. Við byijuðum á að skoða leik- vanginn gamla sem stendur við Palatínhæðina, en þar gátu þijú hundruð þúsund manns horft á veð- reiðar á hestakerrum. Fyrir ofan leikvanginn eru svo rústimar af keisarahöllinni sem Ágústus keisari lét reisa. En því miður voru nú ekki eingöngu fagrir hestar sem hlupu um svæðið. Þarna hlupu einnig um kristnir menn, viti sínu fjær af skelfingu því hér var þeim safnað saman og þeir drepnir. I einu tilviki voru 13 þúsund kristnir menn drepnir í einu. I Kólosseum var aðallega barist, en kristnum mönnum einnig hent fyrir villidýrin þegar henta þótti. Þessi ægilega bygging sem oft er notuð sem tákn fyrir Róm í ferða- pésum, var byggt um 70 e.Kr. til að milda lýðinn. „Klækir og undirferli voru dag- legt brauð og valdhafar voru hræddir um líf sitt,“ sagði Ingólfur. „Þeir byggðu því Kólosseum til að hafa ofan af fyrir lýðnum og milda hann. Hér vom skemmtiatriði eins og til dæmis sjóorustur, en þá var vatni hleypt inn á sviðið, og hér börðust „gladolar" við villdýrin eða að kristnum mönnum var hent fyr- ir þau.“ Kólosseum var upphaflega á fimm hæðum, allt marmaraklætt, og umhverfis bygginguna var vatn. Fimmtíu þúsund manns gátu setið í sætum og aðgangur var ókeypis. Menn sátu í hringnum eftir stöðu sinni og stétt, hinir lægstu voru efstir. Þingmenn sátu í fremsta hringnum, auðmenn í þeim næsta, „patrisearnir", en úr þeirri stétt komu ráðamenn, sátu í þriðja hringnum og konurnar voru efst. Konurnar hafa auðvitað ekki haft nokkurn áhuga á þessu blóð- baði þarna í hringnum og því reynt að koma sér fyrir þama uppi. Það lá við að finna mætti nær tvö þús- und ára blóðlykt þar sem maður stóð og horfði yfir þennan óhugan- lega stað. Gólfið er horfið og sést undir sviðið. Þar er allt stúkað af í klefa og kompur. Þar voru villidýrin geymd, hægt var að geyma um fimm þúsund dýr í einu, sem voru svelt til að gera þau grimmari. Með lyftu voru þau síðan flutt upp á sviðið. En þarna undir sviðinu áttu líka mannssálir að hafa setið eins og áður er sagt, og beðið ægilegs dauða síns. Þessi sérkennilegi skemmtistaður var í notkun fram til ársins 523 e.Kr. BAÐHÚS Þegar Rómveijar höfðu fengið KATAKOMBUR Meðan Rómveijarnir lágu í ilm- baði skriðu kristnir menn um eins og moldvörpur neðanjarðar og grófu grafir handa sínum nánustu. Frá því maður las um katakomburn- ar í kristnum fræðum í barnaskóla hefur orðið eitt vakið spennu og draugalegar hugsanir.

x

Morgunblaðið

Direct Links

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Morgunblaðið
https://timarit.is/publication/58

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.