Morgunblaðið - 25.07.1992, Blaðsíða 23

MORGUNBLAÐIÐ LAUGARDAGUR 25. JÚLÍ 1992
23
viðgerða á símalínum farast honum
m.a. orð á þessa leið: „Við vorum
ekki að keppa við klukkuna, til-
gangur þessara ferða var ekki sá
að setja met eða sanna karl-
mennsku sína. Tilgangurinn var
einfaldlega sá að vinna ákveðið
verk sem þurfti að vinna og maður
gerði það á eins hentugan hátt og
öruggan máta og kostur var á.“
Þetta gátu á vissan hátt verið
einkunnarorð um störf Héðins.
hann sósaði ekki kröftum sínum að
þarflausu. Hann beitti hyggjuviti
og lagni og vann á eins öruggan
hátt og hann gat. Verkin gátu aldr-
ei verið metin í „medalíum“. Héðinn
Ólafsson var ekki glingrasjúkur
maður.
Margt leitaði á huga Héðins og
varð honum umhugsunarefni þegar
hann var ungur. 18 ára gamall réðst
hann í að virkja Fjallalækinn til
raforkuframleiðslu. Hannaði verkið
sjálfur og tókst með aðstoð góðra
manna að fá þarna orku til ljósa-
nota á Fjöllum og við það rafmagn
var notast þar til rafmagn fékkst
frá Laxárveitu löngu síðar. Þetta
framtak Héðins varð til þess að
vekja áhuga hans betur á þessu
sviði og vann hann vetrarpart hjá
raftækjafyrirtæki í Reykjavík og
einnig á Akureyri. Hann setti síðar
upp nokkrar vindrafstöðvar svo og
dísilstöðvar þegar þær komu til
sögunnar og liðsinnti sveitungum
sínum í þessu efni þegar til hans
var leitað. Löngu seinna fékk hann
staðbundin réttindi sem rafvirki í
Norður-Þingeyjarsýslu. Átti þetta
starf vel við Héðin því að bóndaeðl-
ið var aldrei mjög ríkt í honum.
Árið 1954 axlaði Héðinn eitt sinn
óvenju þunga byrði og kenndi þá til
í fæti en fékkst ekki um.
Árið 1962 má segja að 30 ára
stríð hæfist í lífi Héðins og stæði
með litlum hléum þar til fyrir fáum
dögum. Haustið 1962 var Héðinn í
göngum á íjöllum uppi og var að
verða kominn niður eftir allmikið
stapp við féð. Var hann sveittur
orðinn og allþreyttur þegar hann
skyndilega hné niður og vissi ekki
af sér um stund, raknaði þó við sér
og komst heim. En eitthvað var
öðru vísi en átti að vera. Augun
unnu ekki saman. Við rannsókn
kom í ljós að um útvíkkun var að
ræða í æð í höfði. Var Héðinn flutt-
ur til Kaupmannahafnar þar sem
höfuðkúpan var opnuð. Hann kom
heim eftir aðgerðina og nokkra
dvöl ytra og náði sér allsæmilega.
Á næstu árum jókst verkum í fætin-
um sem hann fann til í 1954. Við
rannsókn og myndatöku sást að
sprunga hafði eitt sinn komið í
hryggjarlið og var rekið til slyssins
1939 og síðar kom í ljós að annar
mjaðmaliður var ónýtur, æðar
kringum liðinn höfðu skemmst og
útlit fgyrir að Héðinn mundi missa
fótinn væri ekkert að gert. Árið
1975 gekkst hann undir mikla að-
gerð og fékk mjaðmarlið úr stáli.
Hélst þetta illa við, var Héðinn sár-
þjáður tímunum saman. Loks fékkst
þetta skoðað eftir tvö ár. Varð þá
bert að ígerð var í liðnum og hafði
verið allan tímann. Beinin reyndust
ónýt, gerviliðurinn var fjarlægður
og annar ekki settur í staðinn. Gekk
Héðinn mjaðmarliðarlaus öðru meg-
in upp frá því. „Gamla löppin hékk
á kjötinu“ eins og hann komst að
orði.
Það gefur auga leið að frá byrjun
7. áratugar var Héðni þyngra um
gang og hann studdist við staf eft-
ir það. Jafnframt átti hann erfiðara
með að gegna rafvirkjastarfi sínu,
sinnti því þó þegar til hans var leit-
að en þarfnaðist aðstoðar í ríkara
mæli þar sem hann átti örðugra
með að beygja sig. Hlupu þá synir
hans oft undir bagga.
Árið 1983 í apríl var Héðinn flutt-
ur á sjúkrahús í London og gekkst
þar undir hjartaaðgerð. Tókst sú
aðgerð vel og hann náði sér bæri-
lega og var hress í anda að vanda.
Síðastliðinn vetur hefir orðið
Héðni þungur í skauti og þjáninga-
fullur. Blóðrennsli var orðið tregt
niður í fætur og Héðinn kvalinn
tímunum saman. Enn mátti þessi
sterki, þreklegi maður bíta á jaxl-
inn, hertur eftir marga eldrayun en
kvartaði ekki fremur en fyrri dag-
inn. Að lokum var svo komið að
ekki var um annað að ræða en taka
af báða fætur og það gerðist með
fárra daga millibili. Líðan virtist
betri í svip og hugur Héðins leitaði
norður í Fjöll og viljinn var fýrir
hendi að komast þangað sem fyrst.
En mannlegum mætti og þreki eru
takmörk sett. Héðinn lést á Land-
spítalanum 16. júlí sl. Þijátíu ára
stríði slotaði, harðvítugri vörn var
lokið.
Þrátt fyrir margvísleg áföll og
erfiðar stundir frá byijun 7. áratug-
ar lét Héðinn aldrei hugfallast. Var
jafnan léttur og kátur í viðræðum.
Hann var mikið á ferð í bíl sinum.
Naut þess að fá gesti í heimsókn
og þeir voru ófáir sem lögðu leið
sína í Fjöll því margir þekktu Héð-
in á Fjöllum. Hann var hafsjór af
fróðleik, lét vel að segja sögur,
ekki síst af sérstæðum mönnum
sem ekki fóru troðnar slóðir. „Ég
er kannski fyrst og fremst sérvitr-
ingur, og skammast mín ekkert
fyrir það. Það er nefnilega skortur
á almennilegum sérvitringum í
þessu landi,“ sagði hann í viðtali.
Þá hafði hann gaman af kveðskap
og kunni sjálfur urmul af vísum.
Var sjálfur vel liðtækur í þeim efn-
um þótt hann flíakði lítt.
Héðjnn var ætíð mikið náttúru-
barn. í félagi við bróður sinn, Jón,
lét hann girða spildu í Fjallalandi
þar sem var kjarrgróður lágvaxinn.
Hann fylgdist síðan vel með því sem
þar gerðist og eitt sinn þegar ég
fór með honum að skoða sagði hann
við mig: „Sérðu muninn á vextinum
innan og utan girðingar hvernig
nýgræðingurinn þýtur upp innan
girðingarinnar þegar hann hefír
frið til að vaxa og dafna og er ekki
stöðugt bitinn af skepnum eins og
utan girðingarinnar“.
Fýrir tveim árum réðst Héðinn
með bróður sínum Jóni í að koma
upp æðarvarpi við Lónin og gróður-
settu þeir þar allmargar víðiplöntur
jafnframt. Ekki sést enn hvernig
til muni takast þar sem svo skammt
er liðið frá því hafist var handa.
Eftir að Héðinn gekkst undir
höfuðaðgerðina 1962 og honum
varð ljóst að hann yrði ekki til stór-
ræðanna á næstunni gaf hann sig
að hugðarefnum sínum ýmsum sem
hann hafði haft lítinn tíma til að
sinna. Hann var forvitinn um lífríki
sjávar eins og fyrr getur og hafði
í þeim efnum alllengi haft augastað
á Lónunum. Reyndi hann fyrir sér
á nokkrum stöðum til að vekja
áhuga mann á þessum stað. Það
leiddi til þess að Áðalsteinn Sigurðs-
son, fiskifræðingur, gaf þessu gaum
og hóf rannsóknir. Tókust góð
kynni milli hans og Héðins. Fleiri
komu þama við sögu og eftir fáein
ár voru tiltækar skýrslur um þenn-
an stað hjá Fiskifélagi íslands. Þeg-
ar Norðmenn fengu áhuga á að
heíja laxeldi á íslandi í samvinnu
við íslendinga þurftu þeir að velja
til þess stað. Skoðuðu þeir þá m.a.
skýrslur Fiskifélagsins um Lónin í
Kelduhverfi og völdu þann stað eft-
ir nánari könnun.
Árið 1978 hófst laxeldi í Lónum
í Kelduhverfí á vegum fyrirtækisins
ísnó. Þurfti að semja við landeig-
endur um aðstöðu og leigugjald.
Var Héðinn einn þeirra. Skiptar
skoðanir voru meðal landeigenda
hversu dýrt þeir skyldu selja sig.
Meðan á þessu stóð sagði Héðinn
við mig oftar en einu sinni: „Mitt
sjónarmið er að það sé skynsam-
legra að koma þessu á fót til hags-
bóta fyrir íbúa sveitarinnar og
tryggja þeim atvinnu en tefla þessu
máli í tvísýnu með því að kreija
eigendur um það háar fjárhæðir að
fyrirtækið riði til falls eftir skamm-
an tíma.“
Fiskeldið komst á laggirnar og
hefír gengið vel á þessum stað og
mörgum veitt atvinnu í Keldu-
hverfi. Fyrirtækið sem að því stóð
varð því miður gjaldþrota fyrir fáum
mánuðum.
Þegar mikil óvissa ríkti um fram-
hald þeirrar starfsemi sem þarna
hafði farið fram lá Héðinn sjúkur
og þjáður á sjúkrahúsi á Akureyri.
Um helgi, er stund var milli stríða,
brá hann sér í flugvél suður til
Reykjavíkur og gekk á fund þess
ráðherra sem fór með þessi mál til
að tala máli sveitunga sinna. Sneri
síðan norður aftur um sömu helgi.
Hvort sú för hefir valdið straum-
hvörfum í þessu máli skal ósagt
látið en hún sýnir enn eitt dæmið
um hug og dug Héðins Ólafssonar.
Skömmu síðar var nýtt hlutafélag
stofnað um starfsemina og fískeldi
í Lónunum. Þar að standa m.a. af-
komendur Héðins og venslafólk.
Hann fylgdist á sjúkrabeði með því
sem var að gerast og sendi skeyti
með hvatningu og brýningu á stofn-
fundinn.
Það gefur auga leið að Héðinn
hefði aldrei getað látið framkvæma
það sem hann réðst í eftir að fótur
tók að baga hann og þróttur að
dvína ef hann hefði ekki átt þann
bakhjarl sem aldrei brást, sjóð sem
hann ávallt gat sótt til í sér til halds
og trausts.
20. september 1947 gekk Héðinn
að eiga Sjöfn Jóhannesdóttur frá
Húsavík. Varð báðum mikið gæfu-
spor. .Hún hefir staðið við hlið
manns síns í blíðu og stríðu og
veitt honum þann stuðning sem
hann þarfnaðist svo mjög, ekki síst
eftir áföllin sem dundu yfír. Með
æðruleysi og stillingu hefír hún
staðið langa vakt, oft á tíðum milli
vonar og ótta, þegar skammt var
stundum milli skers og báru og
vandséð hvað verða kynni.
Börn þeirra eru: Ólafur Jón, raf-
virki á Akureyri, kvæntur Dalrós
Huldu Kjartansdóttur, sjúkraliða,
Sigríður Guðrún, hjúkrunarfræð-
ingur og ljósmóðir, gift Evert
Evertssyni, bakarameistara, Kópa-
vogi, Sigurbjörg Friðný, starfar á
Vinnumiðlunarskrifstofu Akur-
eyrar, gift Magnúsi Sigurðssyni,
rafvirkja, Jóhannes Páll, húsa-
smíðameistari á Akureyri, kvæntur
Svandísi Ebbu Stefánsdóttur, Guð-
mundur Sigurgeir, búfræðingur,
starfar við laxeldi í Lónum, Keldu-
hverfí, kvæntur Ragnhildi Jónsdótt-
ur, fóstru, Kolbrún, iðjuþjálfi á end-
urhæfíngar- og taugadeild Grensás-
deildar, Reykjavík. Bamabömin eru
orðin 13 og komið 1 langafabam.
Fjölskyldan hefír verið samhent
í besta lagi. Sú ást, umhyggja,
tryggð og ræktarsemi sem börnin
ásamt mökum hafa sýnt foreldrum
sínum á umliðnum árum hefír ekki
dulist þeim sem næstir standa og
gerst þekkja til. Því er svo bjart
yfír þeim skilnaði sem nú er orðinn
þrátt fyrir söknuð og trega.
Héðinn Ólafsson naut stuttrar
skólagöngu um dagana. En hann
var vel sjáandi, lærður í lífsins
skóla, auðugur orðinn af þekkingu,
sem margvíslega reynsla hafði fært
honum. Hann var læs í besta lagi
á bók náttúrunnar, glöggskyggn á
hvað þar var að gerast og dró sínar
ályktanir af. Margur les kynstrin
öll og eignast sinn lærdómstitil, „en
fossahljóð er aldrei í landafræði
þinni".
Samúðarkveðjur flyt ég og þakk-
ir frá mér og bræðmm mínum,
Ásgeiri, Gunnari Páli og fyölskyld-
um okkar.
Sigurjón Jóhannesson.
Með fáeinum orðum langar okkur
að minnast afa okkar, Héðins, sem
lést þann 16. júlí síðastliðinn.
Það var hreint ótrúlegt hvað
hann afi hafði gengið í gegnum
áður en yfír lauk. En þrátt fyrir
að þurfa að ganga í gegnum marg-
ar aðgerðir var eins og ekkert biti
á hann. Alltaf var hann hress og
kátur enda naut hann alltaf dyggs
stuðnings frá ömmu. Afi átti vini
og kunningja alls staðar og var
hann mikið á ferðinni þrátt fyrir
líkamlegar hömlur.
Afí var með afbrigðum góður
sögumaður og voru þær margar
stundimar sem við sátum hjá afa
og hlustuðum agndofa á hveija sög-
una á fætur annarri og var þó ekki
notast við neinar bækur. Sögur
þessar áttu að hafa gerst nákvæm-
lega eins og sagt var frá. En stund-
um grunaði okur þó að hann hefði
sniðið frásögum sínum rúman
stakk.
Þó að söknuðurinn sé mikill trú-
um við því að við eigum eftir að
hitta afa aftur í öðru lífi. Þangað
til mun hann ávallt fylgja okkur í
hug og hjarta.
Að lokum viljum við þakka fyrir
allar þær góðu stundir sem við átt-
um með afa á Fjöllum.
Barnabörn.
+
SIGURLAUG GUÐMUNDSDÓTTIR
frá Sólbakka,
Höfnum,
lést fimmtudaginn 23. júlí á dvalarheimilinu Garðvangi, Garði.
Aðstandendur.
+
Hjartkœr eiginmaður minn og faðir okkar,
KNÚTUR JÓNSSON,
Hávegi 62,
Siglufirði,
lést í Landspítalanum 24. júlí.
Anna Snorradóttir
og börn.
+
Maðurinn minn, faðir og tengdafaðir,
DR. GÍSLI FRIÐRIK PETERSEN
læknir,
verður jarðsunginn frá Dómkirkjunni mánudaginn 27. júlí kl. 13.30.
Sigrfður Guðlaug Brynjólfsdóttir,
Þórir Gisiason, Helga Sigurjónsdóttir.
+
Eiginmaður minn, faðir okkar, tengdafaðir, afi og langafi,
FRIÐGEIR ÞÓRARINSSON
húsasmíðameistari,
Skólabraut 5,
Seltjarnarnesi,
verður jarðsunginn frá Fossvogskirkju þriðjudaginn 28. júlí
kl. 13.30.
Rósbjörg Jónatansdóttir,
Olgeir Friðgeirsson, íris S. Sigurberg,
Nanna K. Friðgeirsdóttir,
Guðrún Friðgeirsdóttir,
Birna Friðgeirsdóttir,
Einar Friðgeirsson,
Hjörtur Gunnarsson,
Bjarki Magnússon,
Margrét Eiríksdóttir,
barnabörn og barnabarnabörn.
+
Þökkum innilega samúð og hlýhug við
andlát og útför eiginmanns mfns,
föður, tengdaföður, afa og langafa,
KARLS EIRfKSSONAR
frá Öxl.
Guð blessi ykkur öll.
Anna Ólafsdóttir,
börn, tengdabörn, barnabörn
og barnabarnabörn.
+
Innilegar þakklr sendum við öllum þeim, sem sýndu okkur samúð
og hlýhug við andlát og útför eiginmanns míns, föður okkar,
tengdaföður og afa,
SVANBJÖRNS FRfMANNSSONAR
fyrrverandi Seðlabankastjóra.
Sérstakar þakkkir færum við starfsfólki 4. hæðar á hjúkrunarheim-
ilinu Skjóli.
Hólmfrfður Andrésdóttir,
Andrés Svanbjörnsson, Björk Sigrún Timmermann,
Sigríður Halldóra Svanbjörnsdóttir, Ásgeir Thoroddsen,
Agnar Fn'mann Svanbjörnsson, Ásta Sigrfður Hrólfsdóttir
og barnabörn.
Birting afmælis- og
minningargreina
Morgunblaðið tekur afmælis- og minningargreinar til
birtingar endurgjaldslaust. Tekið er við greinum á rit-
stjórn blaðsins á 2. hæð í Aðalstræti 6, Reykjavík og á
skrifstofu blaðsins í Hafnarstræti 85, Akureyri.
Athygli skal á því vakin, að greinar verða að berast með
góðum fyrirvara. Þannig verður grein, sem birtast á í miðviku-
dagsblaði að berast síðdegis á mánudegi og hliðstætt er með
greinar aðra daga.
í minningargreinum skal hinn látni ekki ávarpaður. Ekki
eru tekin til birtingar frumort ljóð um hinn látna. Leyfilegt er
að birta tilvitnanir í ljóð eftir þekkt skáld, og skal þá höfund-
ar getið. Sama gildir ef sálmur er birtur. Meginregla er sú,
að minningargreinar birtist undir fullu nafni höfundar.