Morgunblaðið - 22.09.1992, Blaðsíða 40

40
MORGUNBLAÐIÐ ÞRIÐJUDAGUR 22. SEPTEMBER 1992
Minning
Dr. Óttar P. Hall-
dórsson prófessor
starf, sem stóð fram til hinztu
stundar. Við störfuðum báðir að lík-
um hugðarefnum og áttum skap
saman. Mér er til dæmis minnis-
stætt er við fórum tveir saman í
leiðangur til Búkarest í Rúmeníu
til að kynna okkur tjón, sem hafði
orðið á húsum og öðrum mannvirkj-
um eftir mikinn jarðskjálfta þar
1977. Við lentum þar í ýmsum
ævintýrum og nánast mannraunum,
sem urðu til þess, að vináttubönd
okkar urðu óijúfanleg.
Óttar var hugljúfi okkar allra og
vinsæll meðal nemenda í Verk-
fræðideild háskólans. Prúðmannleg
framkoma og virðing fyrir öðrum
einkenndi þennan góða dreng.
Hann var einstaklega ljúfur og
raungóður, og var gott að leita til
hans og fá góð ráð og aðstoð hvort
sem um faglegt efni var að ræða
eða persónuleg vandamál. Óttar var
góður kennari og fijór vísindamað-
ur, en eftir hann liggur mikil vinna
og brautryðjendastarf á sviði hönn-
unar byggingarmannvirlqa. Hann
tók til dæmis virkan þátt í þeirri
vinnu sem miðaði að því að innleiða
nútímaaðferðir við hönnun burðar-
virkja húsbygginga hérlendis og
átti frumkvæði að gerð ýmissa
byggingarstaðla, sem brýn nauðsyn
var orðin að taka upp í byggingar-
iðnaði á íslandi. Óttar var þannig
frumkvöðull þess, að farið var að
hanna byggingar á íslandi fyrir
vind- og snjóálag og jarðskjálftaá-
lag á kerfísbundinn hátt.
Við minntumst ekki síður
skemmtilegs félaga, sem gat verið
hrókur alls fagnaðar. Það lifnaði
ávallt yfir kaffistofunni í Verk-
fræði- og raunvísindahúsinu, þegar
Óttar kom þar inn. Fáir voru eins
miklir höfðingjar heim að sækja
eins og þau hjónin óttar og Nína,
sem nutu þess að taka á móti gest-
um. Þau voru ófá skiptin, sem hann
settist við flygilinn í stofunni heima,
sem við hin gátum því miður lítið
notað, og fylltist þá húsið af dásam-
legri tónlist, öllum viðstöddum til
óblandinnar ánægju, en Óttar var
einn af þeim fáu útvöldu, sem hafa
tónlistina meðfædda í fíngrunum.
Óttar var menningarlega sinnaður
og alger andstæða við ímynd hins
þurra og þrönga fræðimanns, sem
aðeins veit um sína fræðigrein.
Hann fylgdist af lífí og sál með því
sem var að gerast í þjóðfélaginu
og sneri gjarnan samræðunum frá
hinum faglegu umræðum, sem oft
vilja einkenna verkfræðinga sem
aðra rauvísindamenn, yfir í bók-
menntir og listir og það, sem var
efst á baugi hveiju sinni.
Með Óttari er burtgenginn góður
vinur og félagi, sem við berum
mikla virðingu fyrir. Af karl-
mennsku sinnti hann skyldustörfum
sínum fram til síðustu stundar þrátt
fyrir þá miklu vanheilsu, sem hann
átti við að stríða. Aldrei kvartaði
hann eða kveinkaði sér undan vinnu
svo lengi sem hann var fær um að
sinna henni. Ég held í raun, að við
vinnufélagar hans höfum þess
vegna ekki almennilega gert okkur
grein fyrir þeim erfíðleikum, sem
Ottar þurfti að leggja á sig um
árabil til að geta sinnt störfum sín-
um við deildina. Við komum til með
að sakna sárlega góðs félaga, sem
var tekinn frá okkur allt of snemma.
Með þessum fátæklegu orðum lang-
ar mig að lokum til að senda Nínu
og bömunum innilegar samúðar-
kveðjur.
Júlíus Sólnes, prófessor.
Vinur og skólabróðir Óttar P.
Halldórsson er látinn eftir löng og
ströng veikindi.
Það er undarlegt, hvað dauðinn
kemur okkur jafnan í opna skjöldu
jafnvel þótt segja megi, að baráttan
væri orðin vonlítil síðustu mánuð-
ina. En við í vinahópnum vorum
orðin vön því, að Óttar rifí sig upp
úr þeim áföllum, sem fylgdu heilsu-
leysi hans, vön því að hann gengi
á viljaþrekinu eftir því sem líkams-
þrekið þvarr. Þess vegna sitjum vð
eftir hnípin nú, þegar dómnum
verður ekki hnekkt.
Næstum hálfa ævina þjáðist Ótt-
ar af langvarandi nýrnabilun og
síðustu fimmtán árin voru nýrun
óstarfhæf. Lengi áttuðum við okkur
ekki á, hversu alvarlega veikur
hann var, því að það var ekki vérið
að kvart yfír neinu. Þvert á móti
voru þau Óttar og Nina jafnan
manna glöðust, umhugað um að
gleðja aðra og láta öðmm líða vel.
Þau voru manna duglegust við að
halda hópnum saman og óteljandi
nutum við gestrisni þeirra og rausn-
ar.
Nú fáum við ekki frarnar tæki-
færi til þess að ræða við Óttar um
alla heima og geima, hlusta á hann
leika verk eftir tónsnillinga allt frá
Bach til Scijabins eða safnast
kringum hann á gleðistundum, þeg-
ar hann lék eftir eyranu undir nán-
ast hvað sem okkur datt í hug að
syngja.
Hvers vegna fékk ekki Óttar að
lifa lengur og njóta betri heilsu?
Þessi ljúfí drengur, sem við hefðum
viljað fá að hafa meðal okkar alla
daga, hann sem hafði svo margt
að lifa fyrir; fagurkeri með fjölmörg
áhugamál, ábyrgðarmikið starf og
síðast en ekki síst Ninu og bömin,
sem honum þótti svo vænt um.
Við kveðjum Óttar vin okkar með
innilegri sorg og söknuði. Við eigum
erfítt með að sætta okkur við að
missa hann, en erum þakklát fyrir
að hafa átt hann að öll þessi ár.
Vale amice.
Kristín Bjarnadóttir.
Þótt Óttar hafí horfíð eftir löng
og erfið veikindi og því kannski
ekki komið með öllu á óvart, að
endalok væru nærri, þá er tómlegt
og sárt að sjá á bak æskuvini á
miðjum aldri. Það var sárt að sjá
leiftrandi lífsfjör víkja fyrir lamandi
þreytu sjúkdómsins og sorglegt að
vita hann hverfa snemma frá
ástríkri fjölskyldu.
Seinast þegar ég heimsótti Óttar,
sagði hann mér frá atviki úr ferm-
ingarveislu sinni. Þá höfðu orðið
miklar breytingar á högum hans,
faðir hans dáinn fyrir aldur fram
og móðir hans að taka sig upp með
bamahópinn til að flytjast frá
ísafírði til Reykjavíkur. Séra Sigurð-
ur kom í veisluna og spurði Óttar
hvort hann væri þó ekki bjartsýnn
og sáttur við lífíð þrátt fyrir allt.
Jú, sagði Óttar, en það er eitt sem
mér þykir ákaflega leiðinlegt, og
það er hvað ég er lítill. Óttar var
ári yngri en við hin fermingarsystk-
in hans, af því að hann fékk að
fylgja Bergljótu systur sinni, og var
þá ekki hár í lofti. Séra Sigurður
var maður mikill á velli og huggaði
Óttar með því að hjá sér hefði þessu
verið öfugt farið. Hann hefði þjáðst
af því að vera ævinlega alltof stór.
En svo bætti hann við: Hafðu ekki
áhyggjur af þessu, Óttar minn, þetta
lagast. Og svo sannarlega lagaðist
það, og Óttar þurfti aldrei að kvíða
því að verða lítill. í huggun okkar
sem vorum vinir hans, á hann svo
stórt rúm, að það verður aldrei fyllt
á ný.
Óttar fæddist á ísafírði 19. júlí
1937, og voru foreldrar hans Liv
Ellingsen og Halldór Halldórsson
bankastjóri Útvegsbankans þar.
Óttar tók stúdentspróf frá Mennta-
skólanum í Reykjavík 1956 og hélt
þá til Munchen að nema efnaverk-
fræði. Hann hvarf frá því námi og
fór til Madison, Wisconsin, að læra
byggingaverkfræði og lauk þar
doktorsprófí í burðarþolsfræði 1966.
Hann hóf þá störf hjá Rannsókna-
stofnun byggingariðnaðarins, var
það yfirverkfræðingur og síðar að-
stoðarforstjóri, uns hann var skipað-
ur prófessor við Háskóla íslands
1975. Því starfí gegndi hann til
dauðadags. í júlí 1961 kvæntist
Óttar Nínu Gísladóttur og eiga þau
tvö uppkomin böm, Gísla Sigurbjörn
og Helgu Liv.
Þótt formleg menntun Óttars
sýnist öll á sviðið framkvæmda og
tækni, þá var hann enginn tækni-
dýrkandi, síður en svo. Hornstein
sannrar menntunar fékk hann líkt
og fleiri jafnaldrar hans í Tónlistar-
skólanum á ísafírði (þar sem faðir
hans var mikill frumkvöðull) hjá
þeim margfróða fræðara Ragnari
H. Ragnar, sem líka kenndi „organ-
slátt lífsins" og takmarkaði leiðsögn
einungis við ómælisvíddir alheims-
ins. Tónlistin átti löngum hug Ótt-
ars og hjarta, og tónlistin er ærið
fjarskyld tækninni; þar ræður ekki
rökhyggja, heldur sú dýpt skynjunar
sem kafar inn- úr merkingu orða og
hugsunar á vit hinnar upprunalegu
fegurðar, þar sem lífsvitundin sjálf
fæðist. Mér er ógleymanlegt hvemig
við þræddum saman tónleikasali í
Munchen. Þá áttum við engar plötur
og engin hljómflutningstæki, en við
nutum þess að stúdentar fengu
ókeypis á tónleika þegar ekki var
uppselt, og við náðum að hlýða á
marga bestu hljóðfæraleikara í Evr-
ópu á þeim tíma. Að því má lengi
búa.
Allir sem þekktu Óttar muna lífs-
forvitni hans og undirfurðulega
kímnigáfu. Eitt sinn á leið okkar til
Munchen fórum við um London til
að skoða þá miklu borg og vorum
að í nokkra daga frá morgni til
kvölds. Við komum í National Gall-
ery of Art og skoðuðum meðal ann-
ars sali sem skreyttir vom myndum
Tumers. Þar slangur af fólki, og
allt í einu steig Óttar tvö skref aft-
ur á bak og mælti stundarhátt við
mig: Do you really think this has
been done by one of the natives!
Þá gekk til okkar aldinn herramaður
með vandlætingarsvip og sagði:
Young friends, this is one of Turn-
er’s masterpieces. Hann hafði trú-
lega aldrei heyrt Breta kallaða na-
tives.
Þannig var Óttar tæknimenntað-
ur húmanisti, í bestu merkingu þess
orðs, fjöllesinn, frumlegur í hugsun,
leiftrandi af mildri gleði sem jafnan
smitaði út frá sér. Og þegar ég
minnist Óttars nú á sorgarstundu,
þá er mér gleði hans efst í huga
og þakklæti fyrir allar þær ánægju-
stundir sem hann veitti mér og öðr-
um vinum, nú um langt skeið þegar
við hittumst reglulega til að spila
saman brids skemmtilega illa, af
því að í raun vorum við alltaf að
láta hugann reika um refilstigu
orðaleikja og hugdettna í notalegri
hvíld frá amstri daganna.
Og nú stöndum við eftir og horf-
um á eftir vini okkar, harmi slegin,
og höfum fátt annað en fátækleg
orð sem i raun segja ekkert, því að
við missi góðs vinar tæmist hugur
okkar líkt og hann neiti að trúa því
sem hefur gerst. Við Bera vottum
Nínu og börnum þeirra, systkinum
Óttars og öðru venslafólki dýpstu
samúð okkar, og biðjum góðan Guð
að styrkja þau. Og ég kveð vin minn
með orðum Konráðs til Jónasar:
Gott er þér, vinur, Guðs í dýrð að vakna,
þig gladdi lönpm himininn að sjá.
Víst er oss þungt að sjá á bak og sakna
samvista þinna, en oss skal huggun Ijá:
vér eigum líka úr lífsins svefni að rakna.
Njörður P. Njarðvík.
Það grípur mann tómleikatilfinn-
ing og söknuður nú, þegar Óttar
Halldórson hefur verið kallaður á
brott. Um nokkurt skeið hafði verið
ljóst hvert stefndi, en áfallið er það
sama, missirinn jafn mikill.
Við krakkarnir úr Blikanesinu
þekktum Óttar frá okkar fyrstu tíð.
Hann og Nína voru meðal kærustu
vina foreldra okkar og nú, þegar
komið er að kveðjustund, rifjast
allar samverustundirnar upp. Okk-
ur hefur alltaf fundist Nína og Ótt-
ar vera hluti af fjölskyldunni, þótt
ekki sé um fjölskyldubönd að ræða.
Samskiptin við þau og bömin þeirra
hafa verið eins og nánir ættingjar
ættu í hlut, aldrei borið þar skugga
á.
Óttar var einstakur maður. Ró-
legur, hlýr og öfgalaus, með hárfín-
an húmor, sem aldrei var á kostnað
annarra. Það var unun að hlýða á
frásagnir hans, sem jafnan voru
gæddar lífi og fléttað inn í skopleg-
um hliðum. Öttar hafði næmt tón-
eyra og gladdi gjarnan vini með
píanóleik sínum, en það var nokkuð
sama hvaða óskalög var beðið um,
allt gat hann spilað.
Sagt er að manninn megi dæma
af því hvemig hann umgengst börn.
Óttar hafði einstakt lag á börnum,
umgekkst þau sem jafningja. Við
vitum að honum var mikils virði að
fá tækifæri til að vera viðstaddur,
er yngsta barnabarnið, nafni hans,
var skírt nú í sumar.
Þau voru nokkur skiptin er fjöl-
skyldurnar vörðu sumarleyftim
saman. Sérstaklega er okkur minn-
isstætt ferðalag um Vestfírði og
nokkurra daga dvöl í sumarhúsi í
Arnardal við ísafjarðardjúp. Þar
áttum við saman ógleymanlega
daga.
Við systkinin erum þakklát fyrir
samverastundimar. Kveðjustundin
kom alltof fljótt, en minningin um
yndislegan mann lifir og veitir yl.
Elsku Nína, Gísli og Helga Liv.
Megi Guð^ styrkja ykkur í sorginni.
Óli, Budda og Hansa.
í frændgarði vaxa vináttutré.
Hlúi maður að þeim dafna þau vel
og bera ríkulegan ávöxt.
Ég kynntist Ottari Pétri Halldórs-
syni fyrst, þegar við urðum bekkjar-
félagar í öðram bekk Gagnfræða-
skóla Vesturbæjar við Hringbraut
árið 1950. Upp frá því voru lífsferl-
ar okkar tengdir á hinn furðuleg-
asta hátt, þó að stundum skildi
nokkuð á milli.
Við voram jafnaldrar, hann rúm-
lega þremur mánuðum yngri, í hópi
ókunnugra. Hann nýkominn frá
ísafírði, ég beint úr barnaskóla.
Ekki varð það þó til þess, að við
byndumst sérstökum böndum á
þeim tíma, við bjuggum í sitt hvor-
um bæjarhlutanum. Þó kom fljót-
lega í ljós, að við voram frændur,
tengdir í þriðja og ijórða ættlið.
Frændsemin var samt ekki ræktuð
sérstaklega á þeim tíma. Tré hafði
verið plantað, það skaut rótum og
dafnaði vel, en hlaut enga sérstaka
aðhlúun. Við liðum saman í gegnum
árin sem bekkjarfélagar, — lands-
próf, stærðfræðideild Menntaskól-
ans í Reykjavík, og skyndilega, vor-
ið 1956 var komið að stúdentsprófi.
Stúdentspróf er áfangi, sem
markar enn mjög sterk tímamót hjá
þeim sem því ljúka. Stúdentspróf
okkar varð tilefni til þess, að Ferða-
félagið Gustur var stofnað. Félagar
voru §órir, Jón Kristinsson, Jakob
Þórir Möller, Óttar og ég. Við gerð-
umst þjóðræknir og lögðum upp í
tíu daga stúdentsferð um ísland á
bil föður míns. Þá fyrst kynntist ég
Óttari í reynd, og þá fyrst mynd-
uðust þau sterku bönd, sem tengdu
okkar alla tíð síðan. Við hlúðum
báðir að trénu og það bar ávöxt.
Á síðasta degi stúdentsferðarinn-
-y
1 ■ caRÁssxei mn
iLÁGRÝT I .LIPARIT
GABBRÓ.MARIMARI
G R A N f T
I.HELGAS0N HF STEINSMHMA
SKEMMUVEGI 48 KÓPAVOGI SÍMI: 91 76677
ar, þegar við ókum frá Akureyri til
Reykjavíkur, sagði óttar upp úr eins
manns hljóði: „Strákar, vitið þið, ég
er svo góð sál.“ Þetta vora orð að
sönnu og sýna, að ef til vill þekkti
hann sjálfan sig betur en nokkur
annar. Óttar var einstakt ljúfmenni,
sérkennilegur húmoristi, hæfileika-
ríkur tónlistarannandi og gestrisinn
úr hófí. Maður naut þess að vera í
nálægð hans.
Gustarmenn tvístruðust haustið
1956. Ég hélt til Bandaríkjanna til
að læra byggingarverkfræði. Óttar
hafði velt ýmsu fyrir sér varðandi
framhaldsnám og starfsferil, þar .á
meðal að leggja stund í hljómsveit-
arstjórnun, en efnishyggjan hafði
samt yfírtökin og hann hélt til
Munchen til að læra efnafræði.
Ekki reyndist húp þó nægilega
áhugaverð, þegar á hólminn var
komið, og eftir tvo vetur þar var
hann skyndilega kominn til Madi-
son, Wisconsin, til að leggja stund
á byggingarverkfræði. Við voram
því komnir aftur í næsta nágrenni
hvor við annan, eins og vegalengdir
gerast þar vestra.
Óttar kvæntist Nínu Kristínu
Gísladóttur árið 1961. Við höfðum
öll hist sem bekkjarfélagar 1950 og
verið bekkjarfélagar síðan, alla leið
til stúdentsprófs, þó að Nína tæki
máladeild menntaskólans. Við Nína
erum þremenningar, en þau óttar
voru tengd í þriðja og fjórða ættlið.
í þeim hjónum mættust nauðalíkir
persónuleikar og efldu þau hvort
annað og bættu. Var nú létt verk
að rækta frændgarð, enda blómstr-
aði hann vel.
Áhugasvið okkar Óttars í bygg-
ingarverkfræðinni reyndust þau
sömu, burðarþolsfræði og stein-
steypa. Við höfðum hvor í sínu lagi
kínverskan prófessor sem mesta
áhrifavald á námstímanum, hann
Wang og ég Chu. Að einu leyti lagði
hann sig þá nær fræðunum en ég,
hann átti til að lesa Filonenko-
Borodish sér til svefns, meðan ég
las reyfara. Nám hans gekk hratt
fyrir sig og áður en varði stóð hann
einn sólríkan sumardag árið 1966 á
íþróttaleikvangi skóla síns og var
sæmdur doktorsnafnbót í bygging-
arverkfræði.
Eftir skamma viðdvöl við verk-
fræðistörf í Detroit hélt Óttar heim-
leiðis vegna veikinda móður sinnar
og gerðist starfsmaður Rannsókn-
arstofnunar byggingariðnaðarins.
Þar lá vegur hans til metorða, hann
varð staðgengill fostjóra, yfírverk-
fræðingur og aðstoðarforstjóri.
Sjálfur var ég áfram við nám í
Bandaríkjunum og lauk þar doktors-
prófí mínu. í leyfum hélt ég ætíð
til íslands og naut þess þá sérstak-
lega að koma í heimsókn til þeirra
hjóna og barna þeirra, ekki síst ef
fleiri Gustarfélagar voru staddir á
landinu. Bömin era búin sérkennum
þeirra hjóna, eru einstaklega lífsglöð
og hugljúf.
Mig minnir það vera vorið 1967,
að Óttar skrifaði mér og sagðist
hafa farið í útilegu með fjölskyld-
unni. Það minnisstæðasta við ferð-
ina fannst honum þá, að það hafði
verið svo kalt eina nóttina, að „hann
hafði orðið að brjóta grýlukertin úr
nösum bamanna“ að morgni. Síðar
taldi hann þennan viðburð hafa orð-
ið upphafið að þeim veikindum, sem
nú hafa dregið hann til bana, langt
fyrir aldur fram. Um svipað leyti
komst Óttar eitt sinn svo að orði,
að hann óskaði sér ekki annars í
lífinu en að eiga góða konu, gott
píanó og fallegan garð. Hann átti
allt þrennt, en honum hafði láðst
að óska sér góðrar heilsu.
Óttar var skipaður prófessor í
byggingarverkfræði við verkfræði-
deild Háskóla íslands hinn 1. ágúst
1975. Fjórum mánuðum síðar kom
ég einnig til kennslu í byggingar-
verkfræði við Háskóla íslands, fyrst
sem dósent, síðar sem prófessor.
Hann var alla tíð einn vinsælasti
kennari í byggingarverkfræði, skýr
í framsetningu og réttlátur í próf-
dæmingu. Hann var lengst af full-
trúi byggingarverkfræðinnan í
stjórn Verkfræðistofnunar og naut
þess trausts að vera kjörinn stjórn-
arformaður og forstöðumaður henn-
ar um langt árabil.
Hausttíð vináttunnar dró nú að.
Ég kvæntist skömmu eftir að ég
fluttist heim til íslands og hvarf þá
í faðm eigin fíölskyldu, hafði minni