Morgunblaðið - 08.11.1992, Qupperneq 20

20
MORGUNBLAÐIÐ SUNNUDAGUR 8. NÓVEMBER 1992
ii4'
VERMENN ISLANDS:
ViótaLvið Hlyn Ingimarsson í Damaskus
Þarna á svölum sundurskotins
húss SÞ í Beirút var franskur
fyrirliði hópsins skotinn. Á stærri-
myndinni sitja félagarnir hnípnir
fyrir utan. Mike frá írlandi lengst
til hægri og í miðið er Þórarinn
Eyjólfsson. Hlynur Ingimarsson
tók myndirnar.
Hlynur
Ingimars-
son.
eftir Elínu Púlmadóttur
Hlynur Ingimarsson er einn þeirra íslendinga sem síðastliðinn áratug
hefur gert heiminn að sinni verstöð. Tækifærið til starfa erlendis sá
Hlynur hjá Sameinuðu þjóðunum. Það bar hann vegna heimsmálanna
til Austurlanda nær, þar sem alltaf er verið að striða og „ævintýra-
mennskan" tók á sig nýja mynd. Nú starfar Hlynur Ingimarsson í
Damaskus í Sýrlandi. Lengst af voru kona hans og dóttir með honum,
en nú er fjölskyldan á íslandi, enda eru þau að búa sig undir að úti-
vistinni fari að ljúka. Hlynur hyggst ekki þreyja mikið fleiri vertíðir
á framandi slóðum. Draumur þeirra er að búa á íslandi og eiga skútu
til að sigla á Miðjarðarhafinu, enda bæði hjónin verðlaunaðir siglar-
ar. Og enn eiga þau litla íbúð á Kýpur. Það er forvitnilegt að heyra
hvað drifið hefur á daga íslendings, sem í áratug hefur sótt á erlend
mið í vinnu. Því var forvitnast hjá Hlyni um hvað á dagana hefur drifíð
í útivistinni.
1ÍUAR
í HMGIÐU
HERNAÐMTMA
Hlynur er vélfræðingur að
mennt og valdi rafmagns-
deildina í náminu. Síðustu
11 árin áður en hann fór utan 1982
vann hann hjá Berki hf. í Hafnar-
firði. „Ég hafði fengið skeyti frá ís-
lendingi hjá friðargæslu SÞ í Suður-
Líbanon um að þar vantaði menn.
Ég hafði lengi gengið með það í
maganum að fara utan og þama
opnaðist tækifæri. Ég fékk því leyfi
frá starfí í. 2 ár, sem lengdist upp í
10 árin sem ég er búinn að vera
erlendis," segir Hlynur. Fyrstu árin
var hann hjá UNIFIL með aðsetur í
ísrael. Þegar ákveðið var að taka
reksturinn á gæslustöðvunum í Gól-
anhæðum úr höndum kanadíska
hersins og færa undir almenna þjón-
ustu 1985, var Hlynur sendur til
Damaskus í Sýrlandi til þess að koma
upp viðhaldsþjónustu fyrir þessar
150 rafstöðvar á svæðinu milli Sýr-
lands og ísrael. Verkefnið var að
kaupa inn vélar og setja þær upp.
1989 var hann svo sendur í 20 mán-
uði til írans. Var 1991 í Teheran og
tók þátt í að pakka friðargæslustöð-
inni þar saman og flytja allt nýtilegt
til Kúveit í lok Eyðimerkurstormsins,
innrásar fjölþjóðahersins í írak. Var
svo þar við að koma í gang fyrstu
rafstöðvunum á landamærunum. Þá
staðsettur skammt frá Basra í tvo
mánuði meðan verið var að koma
hinum níu gæslustöðvum Sameinuðu
þjóðanna á svæðinu milli Kúveits og
Iraks í gang. Eftir það var hann svo
aftur sendur til Damaskus, þar sem
hann er nú.
Hlyni hefur líklega ekki dottið í
hug þegar hann ákvað að blaka svo-
lftið vængjunum og starfa stuttan
tíma erlendis að hann ætti eftir að
lenda í stríðum á öllum þessum stöð-
um. „Nei, það voni óskapleg við-
brigði að koma frá íslandi í hringiðu
hemaðarátaka. Við komum til Isra-
els viku fyrir innrás ísraela í Líbanon
1982 og vorum að koma okkur fyrir
í Nahariya, rétt sunnan Við landa-
mærin. Höfðum ekki hugmynd um
neitt. ísraelar létu Sameinuðu þjóð-
imar ekki vita fyrr en nokkrum
klukkustundum áður en þeir fóru inn
í Líbanon að kvöldi 3. júní 1982 að
friðargæslusveitin yrði að fastsetja
þann mannskap sem hún þyrfti á að
halda í höfuðstöðvum sínum, um 10
km frá landamærunum. Og að ekki
yrði hægt að skipta þar um fólk.
Sögðu að nú væri nóg komið, þeir
gætu ekki tekið meiru, á einhvem
hátt yrði að bregðast við. Sameinuðu
þjóðirnar óskuðu eftir sjálfboðalið-
um. Ég var nýr og gat ekkert annað
gert en að gefa mig fram. Þarna var
fullmannað, því við urðum að sjá um
að gæslustöðvamar væm starfhæf-
ar. Ekki var skotið á okkur heldur
nánast yfír okkur. Við fylgdumst
bara með. Þungaárásarherinn fór um
túnfótinn hjá okkur. Mitt starf var
að sjá til þess að rafmagn til rekst-
urs stöðvarinnar væri alltaf fyrir
hendi. Við höfðum eigin rafstöð, sem
er þar enn.“
Hlynur var kominn út með konu
sína og dóttur, Kristínu Magnúsdótt-
ur snyrtisérfræðing og Kristínu Ósk,
sem þá var 14 ára gömul. „Þetta var
mikið áfall," viðurkennir hann. „Við
komum þama í lok maí, til þess eins
að reyna eitthvað nýtt. Eftir viku
ókum við hjónin til Jerúsalem til að
sækja einkennisbúning á mig. í baka-
leiðinni norðureftir mætti okkur
straumur af fólki að flýja suður á
bóginn. Dóttir okkar var heima í
Nahariya, í góðu yfirlæti hjá Þórami
Eyjólfssyni og fjölskyldu hans. Gegn-
um miðjan bæinn er skurður með
aðalgötunni á báðar hliðar. Okkur
hafði verið sagt að byssurnar frá
Líbanon drægju ekki suður fyrir
þennan skurð. Við urðum þess þó
vör að allir ísraelar voru í loftvamar-
byrgjum. Palestínumenn höfðu verið
að skjóta úr flóttamannabúðunum í
Líbanon suður yfír til að hrella ísra-
ela. En þeir voru ekki enn lagðir af
stað norður yfir landamærin. Þetta
var það sem velti steininum. Við trúð-
um því að húsið okkar, sem var sunn-
an við skurðinn, væri utan seilingar
og stelpan kom heim á reiðhjóli. Við
ætluðum svo bara að skila af okkur
pakka og lögðum af stað fótgang-
andi í þessum friðsamlega bæ. En
ekki höfðum við gengið nema nokkra
metra þegar heyrðist hvinur í spreng-
ikúlum. Virtist óhugnanlega nærri.
Ekki þó meira en svo að við fórum
bara að sofa. Vissum ekkert meira.
Við vorum svo óvön öllu slíku og
þetta leit allt öðru vísi út þama í
rökkrinu um kvöldið. Það næsta sem
gerðist var að ísrelsherinn fór yfir
landamærin og ég var einn af sjálf-
boðaliðunum í aðalstöðvum friðar-
gæsluliðsins í Naqoura í Líbanon.
Var þar í vikutíma án þess að kom-
ast heim. En við höfðum samband
og gátum látið vita af okkur. Naqo-
ura er á ströndinni við Miðjarðarhaf-
ið. Skriðdrekarnir streymdu framhjá
stöðinni og flugvélarnar yfír okkur.
Við biðum bara og fylgdumst með
aðgerðum fallbyssubátanna og flug-
vélanna á leið til loftárása í Líbanon.
Og í kjölfarið með flóttafólkinu á
leið suður um. Það stóð í kös á flutn-
ingabílum, eins og væm það gripa-
flutningar."
Misstu mann í Beirút
„Stríðið þróaðist svo þannig að
ísraelar komust alla leið til Beirút,“
heldur Hlynur áfram frásögninni af
því hvernig hann, íslendingurinn, var
þarna lentur í miðju stríði. „Þegar
um hægðist var ákveðið að lið yrði
sent frá Sameinuðu þjóðunum til
Beirút til að taka aftur í notkun stöð-
ina þar. Við Þórarinn Eyjólfsson vor-
um í 14 manna hópi, sem sendur var
til að skoða aðstæður og ástand húss
Sameinuðu þjóðanna, sem reyndist
allt sundurskotið. Þarna komumst
við í sjálfu sér næst þeirri ógnar-
spennu sem var á svæðinu, enda var
þetta svo skömmu eftir fjöldamorðin
í flóttamannabúðum Palestínumanna
í Sabra og Shatila. Fyrst ókum við
í fylgd Israelsmanna norður eftir
strandveginum, en fyrir norðan Sy-
don héldum við upp í fjöllin og þaðan
eftir græna svæðinu þar sem fjöl-
þjóðaherinn hafði tekið að sér gæslu.
Israelar voru þá að búa sig til brott-
farar. Þegar við komum til Beirút
ókum við gegnum varðstöðvar allra
heijanna niðri við ströndina. Á leið-
inni þaðan og inn í bæ mættum við
vopnuðum, ungum líbönskum her-
mönnum, sem vöruðu okkur við að
halda áfram inn í borgina, þar væru
bölvaðir ísraelar. En við þóttumst
vita betur og komumst að húsi Sam-
einuðu þjóðanna. Þar hófum við út-
tekt á húsinu og áætlun um viðgerð-
ir. Vorum við þetta í nokkra klukku-
tíma. Á meðan var yflrmaður hóps-
ins, franskur herforingi, skotinn til
bana af leyniskyttu úti á svölunum.
Ég var nýgenginn inn frá því að
taka myndir af þessum svölum. Við
drógum Frakkann með okkur út í
bílinn. Hörfuðum svo og hættum við
verkefnið í bili. Það var ekki fyrr en
um hálfu ári seinna að reynt var að
komast aftur til Beirút og þá fengið
annað hús, þar sem við settum upp
fjarskiptastöð. Þá var skotið á okkur
aftur af einhverri slysni. Herlögregla
var höfð í götunni, en skotið kom
upp og inn í gegn um glugga á 3.
hæð. Kúlan lenti í loftinu á næsta
herbergi við það sem við vorum í við
að setja upp tækin. En þetta var sem
sagt slysaskot og því héldum við
áfram.“
Hvemig verður mönnum við að
lenda í slíku? Hlynur segir að eitt-
hvað sé um að hermenn friðargæsl-
unnar verði hræddir og álagið verði
þeim ofviða. Þetta séu ungir hermenn
sem bila og kemur fyrir að þeir skjóta
sig eða skaða aðra. Þetta er álag á
geðheilsuna. Hvað Líbanina snertir
beri lítt á því að lífið gangi ekki sinn
vana gang, engu líkara en að þeir
hafí vanist þessu. „Þetta er svo opið
og viðkunnanlegt fólk, sem gengur
að vinnu sinni, opnar búðirnar um
leið og linnir og sinnir daglegum
störfum. Hvað okkur snerti, fórum
við að fá okkur að borða þegar skot-
ið var á okkur í seinna skiptið. Það
er ekki mikið talað um slík atvik.
Bara sagt heima að við séum að
skyidustörfum.“
í fangelsi í Teheran
Hlynur var þarna hjá UNIFIL í 4
ár. Eftir að hafa verið í Sýrlandi var
hann sendur í september 1989 til
Teheran. Þá var komið á vopnahlé í
átta ára löngu stríði mitli Irans og
íraks. „Fyrir vestrænt fólk er mjög
þrúgandi að vera í Teheran. Þá
kynntist ég fangelsi í fyrsta skipti,"
segir hann kankvís. „Ég var gestur
í nýársfagnaði 25. mars 1990 og
öllum veislugestunum, 25 manns, var
stungið inn. Ástæðan var sú að tón-
listin hafði heyrst í 10 metra fjar-
lægð frá útidyrum hússins. í Iran
má ekkert. Ég sat þarna í fangelsi
í 16 tíma. Öllum var smám saman
sleppt gegn tryggingu. Það eina
voðalega við þetta var að maður vissi
ekkert hvað úr þessu kynni að verða.
Ég hafði lánað mína íbúð undir ný-
ársfagnaðinn. Þeir þurftu að réttlæta
handtökurnar á einhvem hátt og
tóku þar ýmsa muni, sem ég fékk
ekki fyrr en sex mánuðum síðar.
Auðvitað fundu þeir ekkert sem þeir
gátu hengt hatt sinn á,“ segir Hlyn-
ur og bætir við: „í svona landi stunda
menn bara vinnu sína. Halda sig inn-
anhúss og hafa eins lítið samband
við fólk og unnt er.
Konan var á Kýpur og beið eftir
að ég gæti öðru hveiju komið þang-
að í frí, sem ekki reyndist mögu-
legt,“ segir Hlynur þegar spurt er
hvort fjölskyldan hafi verið í íran.
„í árslok 1990 gafst hún upp og
| •
I
>
I
>
I
i
)
)
1
♦
)
■