Morgunblaðið - 08.11.1992, Síða 27

26
MORGUNBLAÐIÐ SUNNUDAGUR 8. NÓVEMBER 1992
É* I
MORGUNBLAÐlÐ SUNNUDAGUR 8. NÓVEMBER 1992
27

Útgefandi
Framkvæmdastjóri
Ritstjórar
Fulltrúar ritstjóra
Fréttastjórar
Ritstjórnarfulltrúi
Árvakur h.f., Reykjavík
Haraldur Sveinsson.
Matthías Johannessen,
Styrmir.Qunnarsson.
Þorbjörn Guðmundsson,
Björn Jóhannsson,
Árni Jörgensen.
Freysteinn Jóhannsson,
Magnús Finnsson,
Sigtryggur Sigtryggsson,
Ágúst Ingi Jónsson.
Björn Vignir Sigurpálsson.
Ritstjórn og skrifstofur: Aðalstræti 6, sími 691100. Auglýsingar: Aðal-
stræti 6, sími 691111. Afgreiðsla: Kringlan 1, sími 691122. Áskriftar-
gjald 1200 kr. á mánuði innanlands. í lausasölu 110 kr. eintakið.
Jafnrétti til atvinnu-
leysisbóta
Af 1.760 skráðum atvinnu-
lausum í Reykjavík um
síðustu mánaðamót voru um
100 sem ekki áttu rétt til at-
vinnuleysisbóta. Líklegt er að
atvinnulausir án bótaréttar séu
mun fleiri, enda bótarétturinn
helzti hvati skráningar. Þannig
benda rannsóknir Lilju Móses-
dóttur hagfræðings til þess að
raunverulegt atvinnuleysi hér á
landi sé umtalsvert meira en
skráð atvinnuleysi.
Fólk sem kýs að standa utan
stéttarfélaga nýtur ekki bóta-
réttar í atvinnuleysi. Sama máli
gegnir um fólk sem af ýmsum
ástæðum starfar sem undir-
verktakar, þótt um sé ræða hlið-
stæð störf og víðast eru unnin
í launavinnu. Þetta á einnig við
um skólafólk, heimavinnandi
fólk í leit að atvinnu og nýliða
á vinnumarkaði, sem ekki geta
reitt fram tilskilinn vinnu-
stundafjölda. Loks ber að nefna
þá sem sæta langvarandi at-
vinnuleysi, en bætur falla niður
í þijá mánuði þegar atvinnulaus
karl eða kona hefur þegið bætur
í 12 mánuði, þótt um áframhald-
andi atvinnuleysi sé að ræða.
Atvinnuleysistryggingasjóð-
ur er m.a. fjármagnaður með
hluta af tryggingagjaldi, sem
ríkið innheimtir af öllum launum
sem greidd eru í landinu, burt-
séð frá því hvort viðkomandi eru
í stéttarfélagi. Að auki greiðir
ríkissjóður árlega til sjóðsins af
almennum skattgreiðslum.
Sjóðurinn sækir því tekjur til
allra launþega jafnt, þótt hann
mismuni þeim í bótarétti.
Sérfræðinganefnd á vegum
Evrópuráðsins hefur ítrekað
gert athugasemdir við þau
ákvæði laga hér á landi sem
tengja rétt manna til atvinnu-
leysisbóta við aðild að stéttarfé-
lagi. Telur nefndin að ákvæðin
brjóti í bága við anda og bók-
staf 5. greinar félagsmálasátt-
mála Evrópu, en ísland hefur
undirgengist skuldbindingar
gagnvart þeirri grein sáttmál-
ans, þótt svo sé ekki um allar
greinar hans.
Það er grundvallaratriði í
hugum flestra að allir eigi að
vera jafnir gagnvart lögum
landsins, það er þeim réttindum
og skyldum sem lögin færa þeim
í fang. Á þetta grundvallaratriði
skortir þegar atvinnuleysisbæt-
ur eiga í hlut. í þeim efnum er
fólki mismunað. Það er með öllu
óviðunandi. Það á ekki að gera
illt verra með misrétti af þessu
tagi í vaxandi atvinnuleysi.
Geir H. Haarde, formaður
þingflokks sjálfstæðismanna,
flutti frumvarp á þingi fýrir
tveimur árum, sem fól í sér jafn-
stöðu fólks til atvinnuleysisbóta.
Það náði því miður ekki fram
að ganga. Löggjafinn ætti að
sjá sóma sinnd að færa þessi
mál til betri vegar. Það eru
engin haldbær rök til fyrir
áframhaldandi misrétti fólks til
atvinnuleysisbóta.
6FEGURÐIN ER EIN-
• ari Benediktssyni of-
arlega í huga þótt hún hafi
ekki jafnmiklu hlutverki að
gegna í skáldskap hans og
Jónasar sem talaði um hana
einsog hún væri fléttuð inní
fegurðin var Einari samt áleit-
grípur mig, himinheið, segir
Asbyrgi og lýkur kvæðinu á
HELGI
spjall
trúatjátningu hans. En
ið yrkisefni: Náttúran
hann í Sumarmorgni í
þessu erindi:
Volduga fegurð, ó, feðra jörð,
fölleit, með smábam á armi,
elski þig sveinar hjá hverri hjörð,
helgist þér menn við hvem einasta fjörð.
Frjáls skaltu vefja vor bein að barmi,
brosa með sól yfir hvarmi.
Og í Stjömunni talar Einar Benediktsson jafnvel
um „almáttka fegurð" og minnir á sinn hátt á afstöðu
Jónasar — og þá ekkisíður Keats. Enginn skyldi ætla
að víðmenntað stórskáld einsog Einar Benediktsson
sæki ekki föng sín í heimsbókmenntir rómantísku
skáldanna, við sjáum jafnvel áhrif frá Heine í orðum
einsog stjörnuauga í Sunnu og Undir stjömu, þótt slíkt
orð falli fullkomlega að skáldskap Einars og sómi sér
vel í því umhverfi sem hann hefur búið því.
Fegurðin veitir að sínu leyti svör við áleitnum spurn-
ingum um eðli og áform guðdómsins. Stjarnan er
„geisli af kærleik frá guðdómsins hjarta". Hún ber
fegurðinni vitni, hún er „ást mín ein“. Ástæðan er
augljós: stjaman ber sköpunarverkinu vitni; í ljósbliki
hennar opinberar forsjónin dýrð sína. Skáldið lýtur
þessari opinberun, hún er hjarta hans svalandi lind.
Og hann þyrstir í þessa órannsakanlegu fegurð. Stjarn-
an er endurskin af heimssálinni sem skáldið talar um
í Kvöldi í Róm eða alheimssálinni sem kemur fyrir í
Stórasandi. Hún er ekki lengur sandkorn í stjörnuver-
öldinni:
Og takmarkslausa hnattadýrðin háa,
hún horfír yfír ógrynni þess smáa.
Ó, eyðimörk, með dýrkun dauðra vara,
þar drottins geisli af steinum endurblikar!
Eitt sandkom á ei öðru pundi að svara;
þess eilífð er einn strengur ljóss, sem kvikar
en, hve margt líf, með ábyrgð ótalfalda,
er örbirgt, þegar himnunum skal gjalda?
Sandkomið stendur ekki undir neinni ávöxtun.
En —
Eins og mannleg ást tvo svipi jafnar
öllu í samheild guðdómshjartað safnar.
Eins og tindrar auga af manndómsvilja,
alheimsviljinn skín í geislans líki.
Eins og heili manns má skynja og skilja,
skrá og geyma í minníng jarðar heimsins,
man um eilífð heili hnattageimsins
hljóm hvers sálarstrengs í lífsins ríki.
(Kvöld í Róm)
En stjaman eina sem. endurlýsir vilja guðdómsins
og minnir á kærleik og fegurð vísar leiðina útyfir kross-
götur mannlegs skilnings:
— Mín jarðneska hugsun, þitt himneska bál
hittust eitt kvöld eins og tinna við stál,
og síðan man ég þig, svipurinn fríði,
sé þig í draumi, við gleðinnar skál,
finnst allt, sem er fagurt þér einni til prýði.
Og Stjömunni lýkur með þessum orðum:
Almáttka fegurð, hrein og há,
ég hneigi þér, ann þér með brennandi þrá.
Stjömudjásnið mitt dýrðarbjarta,
demant á guðdómsins tignarbrá!
Ljós yfir dauðadjúpið svarta!
Það er eftir þessu ljósi, þessari leiðarstjömu guð-
dómsins sem Einar Benediktsson vill sigla til þeirrar
strandar sem hugann grunar. Og þangað vill hann
sigla undir merki Bjöms Gunnlaugssonar.
Jónas Hallgrímsson og Einar Benediktsson kallast
á yfir „hnattanna sund“. í Hljóðaklettum segir Einar,
Himinn, gefðu mér bergmálsins svar. Hvar annars var
það að fá en í „hugans hafi“ sem hann talar um í Kvöldi
í Róm? Mundum við ekki einna helzt heyra niðinn af
brimróti eilífðarinnar á þessu hafí þarsem blikandi him-
inljós guðdómsins kallast á og sköpunarverkið opinber-
ast í allri sinni dýrð og afstæðiskenning Einsteins
sættir raunvísindahyggju nútímans við gamalgróna
trú, ef leiksýningin er rétt skilin. Einar Benediktsson
virðist aðminnstakosti líta svo á.
Sýn Einars Benediktssonar til guðdómsins er þó
skýrust í Deginum mikla. Þar skerpast hugmyndir
hans í einum brennidepli. Lífsneistinn er blásinn inní
efnið og á sér takmörk þess án þess líf mannsins sé
svipt frelsi sínu innan lögmála sköpunarinnar. En sá
sem öllu stjómar er utan við þessi lögmál. Hann einn
á sér engin takmörk. Skáldið talar jafnvel í ljóði sínu
um vemna sem lítur eftir sköpunarverkinu þótt ekki
stjómi hún hveiju smáatriði í lífí manns og maura en
hann gerir ráð fyrir því að maðurinn hverfi í dauðanum
inní „vitund drottins" einsog hann kemst að orði. Og —
Nú skilur hann loksins guðs heilögu meining,
frumlan í kerfinu, bjarmans blik,
brotið af lífí, sem varð að eining.
Jónas Hallgrímsson lagði afturámóti áherzlu á per-
sónulegt líf mannsins eftir dauðann einsog sjá má i
kvæðum hans. Sú hugsun er honum eiginleg. „Meira
að starfa guðs um geim“ einsog hann segir í erfiljóð-
inu um vin sinn Tómas Sæmundsson. En Jónas hefði
átt auðvelt með að taka undir orð Einars Benediktsson-
ar þegar hann segir í Fákum, Hesturinn, skaparans
meistaramynd...
En — hvaðsem því líður, þá eigum við sömu eðlis-
grónu þrá og svanurinn sem knýr stolta strengina til
hins ítrasta andspænis dauðanum, því
... heimþrá vor til guðs er lífsins kjarni,
einsog segir í næstsíðasta erindi kvæðisins Svanur.
M.
(mcira næsla sunnudag)
Nú um þessa helgi fylgir
sérblað með Lesbók
Morgunblaðsins til
þess að kynna lesend-
um blaðsins nýtt
hljóðfæri, sem unnið
hefur verið að upp-
setningu á um skeið,
orgelið í Hallgrímskirkju. Það er ekki að
ástæðulausu, að Morgunblaðið hefur talið
tilefni til að gefa út sérstakt blað um þetta
hljóðfæri. Orgelinu í Hallgrímskirkju, sem
vígt verður í næsta mánuði, má fremur
líkja við mannvirki en hljóðfæri. Það er
ævintýrahús, eins og blaðamaður Morgun-
blaðsins kemst að orði í samtali við þýzka
orgelsmiðinn Hans-Gerd Klais.
Þegar orgelið í Hallgrímskirkju verður
tekið í notkun í næsta mánuði verður þjóð-
in vitni að einum mesta menningarvið-
burði í landinu um langt árabil. Þessum
tímamótum má líkja við það, þegar nýtt
meiriháttar listasafn er opnað eða nýtt
leikhús. Orgelið mikla í Hallgrímskirkju,
sem nánast ómögulegt er að lýsa í orðum
en fólk verður að upplifa sjálft mun valda
slíkum þáttaskilum í tónlistarlífí og kirkju-
lífi þjóðarinnar.
„Orgelið er komið hingað því að þið
hafíð kjark,“ segir þýzki orgelsmiðurinn í
viðtali við Morgunblaðið í fyrrnefndu sér-
blaði um orgelið. Það þarf kjark, stórhug
og hugsjón til þess að taka ákvörðun um
smíði á orgeli af því tagi, sem nú er risið
í Hallgrímskirkju. Þann kjark, þann stór-
hug og þá hugsjón hafa forráðamenn
Hallgrímskirkju haft. Það eru menningar-
leg stórvirki af þessu tagi, sem eiga þátt
í því, að þessi eyþjóð norður í hafí stendur
jafnfætis öðrum þjóðum.
Að baki þessu framtaki er eins og venju-
lega mikii saga, þar sem margir eiga hlut
að máli. Því lýsir Hörður Áskelsson, organ-
isti Hallgrímskirkju, með þessum orðum í
samtali við Morgunblaðið:...fólk hafði í
mörg ár safnað fyrir stóra orgelinu í Hall-
grímskirkju. Kvenfélagskonur höfðu lagt
nótt við dag við að safna fé, pijónuðu og
bökuðu, seldu ágóðann af vinnu sinni og
gáfu reglulega fé úr eigin vasa til söfnun-
arinnar. Benda má á, að fyrsta orgelið,
sem kirkjan eignaðist var gjöf frá þeim.
Eitt nafn held ég að mætti nefna sem
fulltrúa þessa fólks og það er Guðný Gils-
dóttir. Hún er nú látin fyrir nokkru, en
bjó hérna á Freyjugötunni og var sonur
hennar Guðmundur Gilsson, organisti, sem
lézt í fyrra. Þessi merkilega kona hafði
óskaplegan áhuga á þessu málefni og
stofnaði sjálf orgelsjóð, sem hún fékk fólk
til að gefa í og gaf sjálf. Þau mæðgin
ávöxtuðu fé þetta og afhenti Guðmundur
það fyrir nokkrum árum, sem fyrstu
greiðslu inn á orgelið. Að núvirði mun sjóð-
ur þessi hafa verið nokkrar milljónir. Þeg-
ar búið var að hanna stóra orgelið var
ákveðið, að tvær stærstu pípur orgelsins
yrðu ánafnaðar Guðnýju Gilsdóttur ...
Framtak Guðnýjar er aðeins eitt dæmi af
mörgum, því fjöldi manns hefur sýnt kirkj-
unni ótrúlega tryggð. Ég hef það á tilfinn-
ingunni, að ein meginástæðan fyrir þess-
ari óeigingjörnu vinnu hafi verið ást og
virðing fyrir Hallgrími Péturssyni og
Passíusálmunum. Algengt er, að fólk svari
því til, þegar það er spurt, hvers vegna
það leggi svo mikið af mörkum.“
í samtali blaðamanns Morgunblaðsins
við þýzka orgelsmiðinn segir m.a.: „Ein-
hver hafði orð á því, að pípumar minntu
á spúandi eldfjöll?
Já, það eru spænsku trompetarnir. Þessi
kirkja, sem stendur á einum bezta staðnum
í Reykjavík er byggð fyrir ísland. Það er
hreinn íslenzkur stíll á henni og orgelið
endurspeglar þennan stíl. íslenzk náttúra
er full af andstæðum og kannski má líkja
pípunum við klakaströngla, sem myndast
við fossa að vetri til, en um leið gætu þær
minnt á lýsandi víta.“
Orgelsmiður Hallgrímskirkju er ekki
einn um það að hafa tengt orgel við ís-
lenzka náttúru. Mannvirkið í Hallgríms-
kirkju leiðir hugann að Hallgrími Péturs-
syni, eins og Hörður Áskelsson vék að,
Nýir tímar í
Bandaríkj-
unum
og einnig Páli ísólfssyni, sem var organ-
isti á heimsmælikvarða og hefði getað
hazlað sér völl á alþjóðlegum vettvangi
en sneri heim. í samtalsbók þeirra Matth-
íasar Johannessen, Hundaþúfan og hafíð,
segir Páll ísólfsson: „En ef strákarnir fóru
að glíma eða tuskast, dró ég mig í hlé og
ráfaði um og fantaseraði, skoðaði fjöllin,
sérstaklega Eyjafjallajökul og Heklu og
kannaði, hvort líkur væru fyrir því, að hún
mundi fara að gjósa. Það var ægileg til-
hugsun. Samt vorum við góðir vinir og
gátum talazt við eins og jafningjar. Fyrir
kom, að ég sá í draumórum mínum heljar-
stórt orgel standa á gígbörmunum og
ímyndaði mér, að ég yrði fenginn til að
leika á það fyrir alla þjóðina, já allar þjóð-
ir.“
í næsta mánuði verður „heljarstórt org-
el“ vígt í Hallgrímskirkju. Og á það verður
leikið fyrir alla þjóðina. Þá munu íslending-
ar minnast Hallgríms Péturssonar og
hugsa til Páls ísólfssonar og allra þeirra,
sem eiga hlut að því stórvirki í menningar-
sögu þjóðarinnar, sem nú er unnið að í
Hallgrímskirkju.
í FORYSTUGREIN
Morgunblaðsins
hinn 3. maí sl., sem
fjallaði um óeirðir,
sem þá höfðu orðið
í Los Angeles, sagði
m.a.: „í Bandaríkjunum er að finna margt
það bezta í okkar heimshluta en líka og
því miður í vaxandi mæli alltof mikið af
því versta. í hálfa öld hefur þetta öflug-
asta lýðræðisríki heims haft forystu um
baráttu gegn öflum einræðis og kúgunar.
Þeirri baráttu er lokið með fullum sigri.
Nú er að því komið, að Bandaríkjamenn
þurfa að beina athygli sinni að þeirri kúg-
un, sem fram fer heima fyrir. Það er ekki
ofmælt, að bandarískt þjóðfélag sé að
rotna innan frá. Þar er þörf á róttækum
og miklum þjóðfélagsumbótum. í kjölfar
þeirra atburða, sem nú hafa orðið, má
búast við, að forsetakosningarnar í haust
snúizt um það, hvort og þá hvernig staðið
verði að þeim umbótum."
í Reykjavíkurbréfi Morgunblaðsins
sama dag sagði m.a.: „Menn þurfa ekki
að dvelja lengi vestan hafs til þess að átta
sig á því, að Bandaríkjamenn ráða ekki
við þau stórfelldu þjóðfélagslegu vanda-
mál, sem þeir standa frammi fyrir og m.a.
hafa birzt í þeim óeirðum, sem blossað
hafa upp í landinu síðustu daga vegna
sýknudóms yfír lögreglumönnum í Los
Angeles. Athyglin hefur beinzt mjög að
vaxandi efnamun og tekjumun ... Um
páskana flutti Clinton, sem er líklegasti
frambjóðandi demókrata í forsetakosning-
unum næsta haust, ræðu á fundi með
nemendum í einum helzta viðskiptaháskóla
í Bandaríkjunum, Whartonháskóla, sem
vakti mikla athygli og sýndi mikla yfírsýn
frambjoðandans. Þar veifaði hann m.a. bók
eftir tvo blaðamenn við eitt virtasta dag-
blað í Bandaríkjunum Philadelphia Inquir-
er. Bókin heitir: America: What went
wrong? eða Bandaríkin: hvað fór úrskeið-
is? Bókin er byggð á greinaflokki eftir
þessa tvo blaðamenn, sem Clinton sagði,
að væri einn hinn merkasti, sem birzt
hefði í bandarískum blöðum í áratugi. í
bókinni er vaxandi efnamun lýst og þeim
ástæðum, sem blaðamennimir telja, að
liggi til grundvallar þeirri þróun.“
Nú hefur Clinton, sem hér var vitnað
til fyrir hálfu ári, verið kjörinn forseti
Bandaríkjanna og kosningabaráttan, sem
leiddi til falls Bush og kjörs Clintons sner-
ist svo til einvörðungu um bandarísk innan-
landsmál, sem engum þurfti að koma á
óvart. Bush féll vegna þess, að hann og
samstarfsmenn hans virtust hvorki skynja
né skilja þá neikvæðu þróun, sem orðið
hefur heima fyrir í Bandaríkjunum á
nokkru árabili og fallið hafði í skuggann
fyrir átökum á alþjóðavettvangi. Að því
leyti til eru kosningaúrslitin vestan hafs
skólabókardæmi um það, hvernig fer fyrir
valdhöfum, sem missa tengslin við um-
hverfí sitt og það er sennilega auðveldara
en menn átta sig á við fyrstu sýn.
RE YKJ AVÍK URBREF
Laugardagur 7. nóvember
Það er augljóst, að Bill Clinton leggur
áherzlu á, að kjör hans marki þáttaskil
og upphaf nýrra tíma í bandarísku þjóðlífí
alveg með sama hætti pg John F. Kennedy
gerði fyrir 32 árum. í þeim ræðum, sem
Clinton hefur flutt frá því að kosningaúr-
slitin lágu fyrir má merkja enduróm af
ræðum Kennedys bæði í efni og stíl. En
eitt er að skapa vonir og væntingar og
annað að framkvæma verkið.
Clinton á framundan erfíða daga. Sam-
dráttur í efnahagsmálum þróaðra ríkja
heims dýpkar stöðugt. Það á bæði við um
Japan og Þýzkaland en fyrir nokkrum vik-
um viðurkenndu Þjóðveijar í fyrsta sinn,
að samdráttarskeið væri hafið í efnahags-
lífi þeirra, sem á eftir að hafy áhrif um
alla Evrópu. Miklar vonir eru bundnar við
aðgerðir Clintons í efnahagsmálum í byij-
un næsta árs og þá kemur í ljós hæfni
og geta hans og nánustu samstarfsmanna
hans, sem margir hveijir koma frá beztu
háskólum Bandaríkjanna og hafa verið
kennarar og fræðimenn þar um árabil.
Þessi kosningaúrslit eru líklega mikil-
vægari fyrir okkur íslendinga en úrslit
forsetakosninga í Bandaríkjunum hafa
áður verið. Þar kemur tvennt til. í fyrsta
lagi er hugsanlegt, að ríkisstjórn Clintons
dragi meira úr framlögum til varnarmála,
en rikisstjórn repúblikana hefði gert og
það kann að hafa áhrif á umsvif varnarliðs-
ins á Keflavíkurflugvelli, þótt ekkert verði
um það fullyrt á þessari stundu. Það er
þó ekki aðalatriði málsins vegna þess, að
það hefur legið ljóst fyrir frá lokum kalda
stríðsins, að mjög mundi draga úr fram-
kvæmdum þar og töiuverð fækkun verða
í mannafla Bandaríkjamanna í varnarstöð-
inni. En í öðru lagi og það er aðalatriði
málsins, fer ekki á milli mála, að það mun
hafa mikil áhrif hér, hvernig til tekst í
efnahagsmálum í Bandaríkjunum á næstu
misserum.
Til þess að efnahagsleg uppsveifla verði
á ísland verður eitt af þrennu að; koma
til, Þorskveiðar þurfa að aukast, sem ekki
verður næstu þijú árin. Álver þarf að rísa,
sem verður heldur ekki næstu þijú árin.
Og loks getur efnahagsleg uppsveifla á
Vesturlöndum leitt til aukins hagvaxtar
hér. Og þar er komið að mikilvægi kosn-
ingaúrslitanna í Bandaríkjunum fyrir okk-
ur íslendinga.
Eini möguleikinn á því, að hagvöxtur
aukizt að ráði á nýjan leik á næstu árum
er sá, að nýjum Bandaríkjaforseta takist
að rífa efnahagslíf Bandaríkjanna upp úr
þeirri lægð, sem það hefur verið í. Takist
það mun uppsveifla í Bandaríkjunum hafa
áhrif um öll Vesturlönd og þar á meðal
hér á íslandi. Það er ekki óhugsandi að
þetta geti gerzt. Herbert Hoover, forseti
úr flokki repúblikana, féll í kosningum á
móti Franklin Delano Roosevelt fyrir 60
árum vegna þess, að hann skynjaði ekki
og skildi ekki nauðsyn þess, að taka banda-
rísk efnahagsmálum nýjum tökum í upp-
hafi kreppunnar miklu. Roosevelt sneri við
blaðinu og náði verulegum árangi’i. Bush
var ekki tilbúinn til að grípa til róttækra
aðgerða í bandarísku efnahagslífi. Clinton
hefur boðað slíkar breytingar. Nú reynir
á, hvort þær skila árangri, en geri þær
það, má búast við að samdráttarskeiðinu
hér ljúki fyrr en ella. Þess vegna hlýtur
athygli okkar að beinast mjög að efnahags-
aðgerðum nýs forseta og nýrrar ríkis-
stjómar vestan hafs í byijun næsta árs.
NÚ ÞEGAR
niðurstaða er feng-
in á Alþingi um
það, hvort efna ætti
til þjóðaratkvæða-
greiðslu um samn-
inginn um Evrópska efnahagssvæðið, er
full ástæða til að þingið einbeiti sér að
því að ljúka afgreiðslu málsins, þannig að
ekkert verði því til fyrirstöðu af okkar
Ljúkum af-
greiðslu
EES
hálfu, að EES verði að veruleika í byijun
næsta árs. Jafnframt verður mjög eftir
því tekið, hver verður efnisleg afstaða ein-
stakra þingmanna og flokka til málsins,
sem slíks, en fram að þessu hafa margir
þingmenn skotið sér undan því að taka
efnislega afstöðu með tilvísun til þess, að
þeir vildu þjóðaratkvæði um málið.
Eins og Morgunblaðið hefur áður vikið
að, þarf engum að koma á óvart, þótt ein-
staka þingmenn Sjálfstæðisflokksins hafí
lýst andstöðu við EES. Slík afstaða er
kunn meðal þingmanna í stjómmálaflokk-
um í Evrópu, sem byggja á áþekkum
gmnni og Sjálfstæðisflokkurinn. En ganga
má út frá því, sem vísu, að langflestir þing-
menn Sjálfstæðisflokks styðji samninginn.
Afstaða Ingibjargar Sólrúnar Gísladóttur,
þingmanns Kvennalista, hefur vakið þjóð-
arathygli og er til marks um, að meðal
stjómarandstöðuþingmanna eru skoðanir
einnig skiptar og ekki eingöngu um and-
stöðu að ræða við samninginn.
Miðað við fyrri yfírlýsingar Ólafs Ragn-
ars Grímssonar, formanns Alþýðubanda-
lags, um vilja og metnað til þess að leiða
flokkinn inn í nýja tíma, hefði mátt ætla,
að Alþýðubandalagið tæki aðra afstöðu til ■
EES en raun varð á. Bæði flokkurinn og
formaðurinn féllu á prófínu. En næstu vik-
ur mun athyglin ekki sízt beinast að Fram-
sóknarflokknum. Það verður að teljast með
ólíkindum, að allir þingmenn Framsóknar-
flokksins snúist gegn samningnum um
Evrópska efnahagssvæðið. Á undanföm-
um mánuðum hefur mátt skilja málflutn-
ing Steingríms Hermannssonar á þann
veg, að hann vildi reyna að beina Fram-
sóknarflokknum a.m.k. frá beinni andstöðu
við EES en síðustu vikur hefur formaður
Framsóknarflokksins eins og margir aðrir
skýlt sér á bak við spurninguna um þjóðar-
atkvæði. Nú er að því komið, að Framsókn-
armenn taki afstöðu. Ætla þeir enn að
dæma sig úr leik?
Morgunblaðið/Þorkell
„Þegar orgelið í
Hallgrímskirkju
verður tekið í
notkun í næsta
mánuði verður
þjóðin vitni að
einum mesta
menningarvið-
burði í landinu um
langt árabil. Þess-
um tímamótum
má líkja við það,
þegar nýtt meiri-
háttar listasafn er
opnað eða nýtt
leikhús. Orgelið
mikla í Hallgríms-
kirkju, sem nán-
ast ómögulegt er
að lýsa í orðum
en fólk verður að
upplifa sjálft mun
valda slíkum
þáttaskilum í tón-
listarlífi og
kirkjulífi þjóðar-
mnar.
ii
I