Morgunblaðið - 02.03.1993, Page 12

/
12
MORGUNBLAÐIÐ ÞRIÐJUDAGUR 2. MARZ 1993
Náttúrutilvísanir
________Myndlist_______________
Bragi Ásgeirsson
í vestri sal Kjarvalsstaða og gangi
er á ferð samnorræn sýning, sem
norrænu bændasamtökin standa að,
og verkunum var ætlað að vera í
tengslum við móður jörð.
Kjarvalsstaðir eru síðasti áfangi
sýningarinnar, en hún hefur gist öll
Norðurlöndin nema Færeyjar og
Álandseyjar.
Þrátt fyrir að jafn gróin og íhalds-
söm samtök standi á bak við sýning-
una og ætla má að norrænu bænda-
samtökin séu, er hún öðru fremur
listfræðileg framkvæmd með skír-
skotun til samtímalistar. Þannig séð
er hún í litlu frábrugðin þeim sýning-
um, sem menn eru vanir að fá frá
Norrænu menningarmiðstöðinni í
Svíaríki. Mega menn taka það sem
gagnrýni eða hrós, allt eftir því
hvemig á málin er litið.
Enginn er hér að auglýsa eftir
íhaldssemi eða útnesjamennsku í
myndlist, og það er í sjáífu sér áhuga-
vert að fylgjast með því sem fram-
sæknir myndlistarmenn á * Norður-
löndum eru að fást við í beinum
tengslum við náttúruna.
En í þessu tilviki eru þeir of fáir
og innbyrðis með of keimlíkar mynd-
ir þannig að skoðandinn fær litla
innsýn í hvað raunverulega er gert
á þessu sviði í löndunum, frekar ör-
litla stikkprufu. Það er líkast sem
þeim er sáu um valið komi slíkt harla
lítið við, og svo vantar líka Færey-
inga, sem eru í mjög beinum og
sterkum tengslum við náttúruna í
myndverkum sínu, jafnvel í þeim til-
fellum að þau eru alveg óhlutlæg
eins og t.d. er tilfellið með Ingálf av
Reyni. Þar fyrir utan eru þetta einn-
Kain Tapper, Finnlandi „Blökk
form“ 1991.
ig vel kunn nöfn hjá þeim sem eru
eitthvað inni í norrænni myndlist, en
það vantar ýmsa þá sem vakið hafa
mikla athygli á undanfömum árum,
t.d. frá Danmörku.
Samnorrænar sýningar eiga að
mínu mati síður að hafa svip af ein-
hverri markaðssetningu ákveðinna
listamanna og útbreiðslu þröngrar
tegundar af listheimspeki. Frekar er
skylda að miðla að því sem með réttu
hefur vakið athygli. En það er eins
og frekar sé verið að auglýsa hveija
norrænar listamiðstöðvar hafa tekið
upp á arma sér, og em í náðinni hjá
þeim sem þar era í forsvari, burtséð
frá því hvaða athygli viðkomandi
hafa annars vakið.
Það er mikill misskilningur að for-
svarsmenn opinberra listamiðstöðva
eigi að fara í fót listhúsaeigenda
heimsborganna, sem era að troða
sínum mönnum á markaðinn. Sú
stefna hefur beðið algjört skipbrot
sbr. aðsókn á sýningar sem norrænir
sérfræðingar hafa staðið að.
Við blasa galtómir salir er inn á
þær er komið, á sama tíma og marg-
ar aðrar stærri sýningar draga að
sér múg og margmenni og era þó
sumar mun framúrstefnulegri. En
um leið og fólk fínnur á sér, að ver-
ið er að hugsa fyrir það frekar en
að miðla verðmætri list, snýr það
umsvifalaust baki við framkvæmd-
unum.
Ef ekki tekst að vekja áhuga fólks,
þá era menn í vondum málum, og
vísa skal til þess, að þeir sýninga-
stjórar era nafnkenndastir í listheim-
inum, sem tekist hefur að laða flest
fólk að söfnunum og stórsýningum.
En þá era menn líka ráðnir fyrir
augljósa hæfni við samsetningu sýn-
inga, en ekki fyrir einhveijar prófgr-
áður sem þeir eru með handa á mill-
um, eða heiti starfsvettvangs þeirra.
Þetta vora þær hugleiðingar sem
sóttu mjög á eftir þijár yfirferðir á
sýninguna að Kjarvalsstöðum, sem
ber yfirskriftina „Hvað náttúran gef-
ur“. í fyrstu heimsókn á sunnudegi
vora örfáar hræður, en í seinni tvö
skiptin vora salimir galtómir.
Samt hafa húsakynnin gengið f
gagnum andlitslyftingu undanfarið
og er margt til mikilla bóta t.d. kaffi-
stofan, þó ekki sé hún jafn stássleg
og mikil um sig og hin fyrri í upp-
hafi. Prýðilegt leshom er komið í
austurganginn með úrvali listtima-
rita auk þess að dagblöðin liggja þar
frammi, jafnvel norræn dagblöð og
það er stórfínt.
En enn vantar dálítið á til að húsa-
kynnin séu nægilega hlýleg og auki
staðnum aðdráttarafl, t.d. er aðkom-
an frámunalega hrá og kuldaleg.
Almennt upplýsingastreymi hefur
þannig aukist til muna, en þá er einn-
ig komið að því að þessum þætti er
mjög ábótavant varðandi umrædda
sýningu. Venjan er um farandsýning-
ar sem þessa, að blaðaúrklippur frá
stöðunum sem þær hafa gist liggi
frammi gestum til glöggvunar og
fróðleiks.
Svo var einmitt í sambandi við
eina Borealis sýningu á staðnum fyr-
ir nokkram áram, og var vel þegið,
enda sá ég marga vera að blaða í
þeim. En þá kom reyndar í ljós að
sýningin hafði víðast hlotið afleita
dóma og dræmar undirtektir, og
kannski er það ástæðan til þess að
jafn sjálfsagðri þjónustu var hætt.
En á maður virkilega að trúa því?
og ef svo er, þá eru menn illa settir.
Að fenginni reynslu tekur maður
flestu með fyrirvara, sem opinber-
lega er haldið að manni um slíkar
ÍS-MIJS
Ténlist
Jón Ásgeirsson
Is-Mús nefnist tónlistarframtak
Ríkisútvarpsins og nú í ár vora
tvennir tónleikar og fyrirlestrar
haldnir dagana 27. og 28. febrúar.
Ís-Mús hátíðin hófst með tónleikum
í Hallgrímskirkju með orgelleik
Harðar Áskelssonar og kórsöng
Hamrahlíðarkórsins undir stjóm
Þorgerðar Ingólfsdóttur og flutt
var af Sinfóníuhljómsveit Islands
tónverkið Ruminahui eftir Alvaro
Manzano frá Ekvador undir stjóm
höfundar. Auk tónleikahalds voru
fluttir fyrirlestrar um íslenska tón-
listarsögu af dr. Önnu Magnúsdótt-
ur og Hilmar Þórðarson tónskáld
Qallaði um tónlist í Bandaríkjunum
á 20. öld.
Hátíðinni lauk með tónleikum í
Listasafni íslands sl. sunnudag. Á
Bókhalds-
nám
Markmið námsins er að þátttakendnr
verði fullfærir um að starfa sjálfstætt
við bókhald og annast það allt árið.
ú€*k eá&i fottu*
á áénótöúu <yuuc*t*td*uA4eiM.
Á námskeiðinu
verðin* eftirfarandi kennt:
★ Almenn bókhaldsverkefni
★ Launabókhald
★ Lög og reglugerðir
★ Virðisaukaskattur
★ Raunhæf verkefni, fylgi-
skjöl og afstemmingar
★ Tölvubókhald:
Fjárhagsbókhald
Viðskiptabókhald
Launabókhald
Námskeiðið er 72 klst.
Innifalin er 15.000,- kr. ávísun til
kaupa á bókhaldshugbúnaði.
Innritun er þegar hafin.
Bjóðum upp á bæði dag- og kvöld-
námskeið.
John Olsen, Danmörk „Assemblage“ 1991
framkvæmdir og undirtektir þeirra.
Sjálf sýningin „Hvað náttúran
gefur“, reynist svo mun betri en í
fljótu bragði má ætla, því að hún
tekur skoðandann ekki með stormi,
eins og stundum er orðað, þvert á
móti naut ég hennar best við þriðju
yfirferð óg þótti mér sem ég hefði
ekki séð hana í réttu Ijósi fyrr. En
það breytir í engu þeirri skoðun
minni, að sýning er ber slíka yfír-
skrift þurfi að vera mun skilvirkari
og forvitnilegri fyrir hinn almenna
skoðanda, því að væntanlega er hún
einnig fyrir almenning.
Fráleitt er að hugsa slíka sýningu
einungis fyrir innvígða og sem rós í
hnappagat útvalinna á leið þeirra til
meiri frama.
Sýningunni er ekki sérlega vel
fyrir komið, enda rýmið hvergi nógu
sveiganlegt og því hafa sum verk-
anna ekki nauðsynlega nánd strax
við fyrstu skoðun. Þau virka einmitt
eitthvað svo fjarlæg og óaðgengileg
sum hver.
Þannig naut ég fyrst til fulls
mynda hins ágæta finnska lista-
manns Kains Tappers (f. 1930) í
þriðju heimsókn. Áð vísu skynjaði
ég sterk áhrif frá Spánveijanum
Antoni Tapies, en um leið eitthvað
af Finnlandi eins og ég þekki það.
Og er ég var að rýna í hinn stóra
frístandandi tréskúlptúr, náði ég loks
sterku sambandi við málverk landa
hans Jukkas Makelas (1949) og varð
sáttari við málverk Norðmannsins
Kjells Nupens (1955), sem virðist
seintekinn. Þá er einnig mun meira
spunnið í verk Lars Strunkes, (1931)
sem er fæddur í Lettlandi, en í fljótu
bragði virðist, og á lýsing og stað-
setning nokkra sök á því.
Dijúga athygli vekur Assemblage
(myndverk úr samsafni ýmiss konar
hluta), verk Danans Johns Olsens
(1938) í stórum plastkassa innst í
ganginum. Hér hefur listamaðurinn
safnað saman alls konar smáhlutum
úr náttúranni og raðað upp á frekar
fijálslegan og fyrir sumt óskipulegan
efnisskránni vora tónverk eftir Al-
ban Berg, Þorkel Sigurbjörnsson,
Atla Heimi Sveinsson og Mariu
De Alvear frá Spáni en hún, dr.
Wolfgang Becker frá Þýskalandi,
Guy Hout frá Frakklandi og fyrr-
nefndur Alvaro Manzano vora gest-
ir hátíðarinnar. Flytjendur á sunnu-
dagstónleikunum vora Anna Guðný
Guðmundsdóttir, Sigurður I.
Snorrason, Martial Nardeau, Maria
De Alvear og strengjasveit íslensku
hljómsveitarinnar undir stjóm Guð-
mundar Emilssonar.
Fyrsta verkið var fjórir þættir
fyrir klarinett og píanó eftir Alban
Berg, sem vora sérlega fallega
fluttir af Sigurði og Önnu Guðnýju.
Þá flutti Martial Nardeau einleiks-
flautuverkið Kalais eftir Þorkel
Sigurbjömsson. Nardeau er hreinn
galdramaður á flautuna sína og var
leikur hans stórkostlegur. Píanó-
tónverkið Mengi eftir Atla Heimi
Sveinsson markar ákveðin skil í
íslenskri tónlistarsögu og var þetta
ágæta verk snilldarvel flutt af
Önnu Guðnýju Guðmundsdóttur.
Lokaverk tónleikanna var fyrir
strengjasveit og altsöngkonu eftir
hátt. Hin fléttuðu skúlptúrverk An-
netta Holdesen (1934) eru hluti nú-
lista, sem maður sér víða, og þótt
áhugaverð séu drógu þau ekki að sér
athygli mína nema að litlu leyti. Hin-
ar bemsku myndir Hans Wigerts
(1932) skera sig úr á sýningunni og
ijúfa hana að nokkra og því hefði
hann þurft sérstakt afmarkað rými.
Milli mynda hans og hinna ríkir
óþægileg togstreita og myndir hans
vinna ekki á því.
Tilvísanir Bards Breiviks (1948)
era mjög hugmyndafræðilegs eðlis
og minna á þá hlið núlista að gera
föndur að gildri list, en hér hefði
upsetningin mátt vera hnitmiðaðri
og búa yfír meiri nánd.
íslendingamir falla vel inn í þenn-
an hóp og beri maður litljósmynd af
skúlptúrverki Jóhanns Eyfells (1923)
í sýningarskrá, saman við sama verk
á hinum gráum hellum að baki Kjarv-
alsstaða, og að auki í gráu febrúar-
veðri, sér maður ástæðuna fyrir því
hve það nýtur sín illa.
Hin fímm stóra málverk Gunnars
Amar (1946) eru svo keimlík í lit
og útfræslu að þau draga máttinn
hvert úr öðra og tel ég að hann hefði
komið sterkar frá sínum hlut með
þrem hrifmestu. Litaspilið er áhuga-
vert en formræn útfærsla mjög á
reiki.
Formálar þeirra sem völdu verkin
era mjög fræðilegir, en höfundirnir
fara full mikið inn á svið fortíðarinn-
ar og þess sem ekki sér stað að neinu
leyti á sýningunni og fólk á Norður-
löndum þekkir yfirleitt ekki hætishót
til. Þeir hefðu gjaman mátt halda
sig meira við sjálf verkin sem til
sýnis era. Þá gefa aðfaraorð og form-
áli tilefni til að meira hefði verið lagt
í sýninguna og við lestur þeirra verð-
ur útkoman enn snubbóttari.
Sýningarskráin er annars ágæt en
þó dálítið ruglingsleg, mætti vera
skilmerkilegri og að auki vantar til-
fínnanlega myndir af þeim sem völdu
fulltrúa landanna, en þeir era auðvit-
að mikilsverður hluti sýningarinnar!
Mariu De Alvear og nefnist það
Luces. Höfundurinn söng verkið en
stjómandi var Guðmundur Emils-
son. Hlutur strengjasveitarinnar
var ekki merkilegur vefnaður, aðal-
lega til að styðja við textaflutning-
inn, sem var nær eingöngu útfærð-
ur í talsöng. Á nokkram stöðum
náði flytjandinn að magna „talseið-
inn“ en oft var hann á mörkum
fáránleikans, en það þarf líklega
sálfræðing til að útskýra merking-
una og markmiðið með niðurlagi
textans, sem var „I have the bigg-
est penis in the world“, sem söng-
konan hrópaði yfír salinn, en karl-
mennimir í hljómsveitinni stóðu
upp og svöraðu „Me too“. Það má
vera að höfundinn hafi vantað eitt-
hvað til að enda moðsuðuna á, eða
ætlað sér að hneyksla, sem mis-
heppnaðist, og þeir, sem fínnst
þetta uppátæki ekkert sniðugt, séu
aðeins leiðir yfír því að geta ekki
tekið undir með körlunum í hljóm-
sveitinni. Hvað sem þessu gamni
líður, var verkið í heild ekki áhuga-
vert, þó flutningur söngkonunnar
væri stundum skemmtilega óham-
inn og oft sérkennilega útfærður.