Morgunblaðið - 09.03.1993, Blaðsíða 22

22
MORGUNBLAÐIÐ ÞRIÐJUDAGUR 9. MARZ 1993
Færeyjaferð Biskups Islands
Gagnrýndur fyrir
danska predikun
HERRA Ólafur Skúlason biskup hefur verið gagnrýndur í fær-
eyskum blöðum fyrir að predika á dönsku en ekki á færeysku
eða íslensku við messu í Dómkirkjunni í Þórshöfn í Færeyjum
21. febrúar síðastliðinn. Biskup flutti bænir og blessun á ís-
lensku, tilkynningar á færeysku en predikaði á dönsku og segist
hann hafa gert það að ósk Hans Jacob Joensen biskups yfir
Færeyjum.
I grein sem Ami Dahl kennari við
Kennaraskólann í Færeyjum og bók-
menntamaður skrifaði í nokkur fær-
eysk blöð um helgina, segir hann að
með predikun sinni hafí biskupinn
yfir íslandi fært Færeyinga aftur til
þess tíma að vera amt í Danmörku.
„Þetta er óhæft og andstætt hinni
félagslegu norrænu arflegð, sem ís-
lendingar og Færeyingar einir
Norðurlandaþjóða hafa varðveitt og
gera enn,“ segir í greinunum.
Þá segir: „Biskup Islands hefur
vafalaust skrifað predikun sína á sínu
eigin móðurmáli, vildi hann ekki eða
gat ekki predikað á íslensku hefði
eins verið hægt að þýða predikun
hans á færeysku eða skandinavísku.
Nú fer svo biskupinn yfir Færeyjum
til íslands til að halda guðþjónustu.
Hann getur ekki gert okkur þá
skömm, að tala dönsku í íslensku
höfuðborginni. Geri hann það, er það
tákn um að við Færeyingar erum
ekki aðeins efnahagslega, heldur
einnig menningar og málsögulega,
danskt amt.“
Mikil vonbrigði
Ólafur Skúlason biskup sagði að
þetta væru sér mikil vonbrigði.
„Heimsóknin til Færeyja var einstak-
Kasparov
vann Anand
Kasparov heirftsmeistari vann
Indveijann Anand í níundu umferð
stórmótsins í Linares í gær. Önnur
markverð úrslit voru þau að Karpov
lagði Ljubojevic. Kasparov og
Karpov eru nú efstir með 6 'h vinn-
ing hvor. Anand sem var efstur er
dottinn niður í þriðja sætið með 6
vinninga. Salov er ijórði með 5 v.
lega vel heppnuð og ánægjuleg,"
sagði hann. „Ég heyrði eina konu
kvarta undan því að öll messan var
ekki á íslensku. Það er fyrst núna
að ég les í blaðinu ósk um að ég
hefði messað á færeysku. Það er
gjörsamlega ómögulegt og ekki hægt
á svona stuttum tíma. Það var nógu
erfitt að koma tilkynningum til skila
á því sem átti að vera færeyska,
hvað þá heilli predikun." Biskup
sagði að aldrei hefði verið minnst á
annað en að hann talaði á skandinav-
ísku, þar sem Færeyingar skilja ekki
lengur íslensku en að hann hefði vilj-
að hafa bæn og blessun íslensku.
„Færeyski biskupinn og ég erum
sammála um að láta þetta ekki varpa
skugga á samvinnu kirknanna,"
sagði hann.
Óréttmæt gagnrýni
Hans Jacob Joensen biskup yfir
Færeyjum, sagði að gagnrýni Ama
Dahl væri óréttmæt. „Ég held að
mjög fáum Færeyingum fmnst Ólaf-
ur Skúlason biskup hafa móðgað
Færeyinga með því að predika á
skandinavísku,“ sagði hann. „Ég hef
rætt við marga og sumum finnst að
hann hefði átt að predika á íslensku
og það má hver og einn hafa sína
skoðun á því en enginn hefur minnst
á að Færeyingar hafi verið móðgað-
ir.“
Hann sagðist tvisvar áður hafa séð
um guðþjónustur fyrir íslenska
presta og talaði annar þeirra skand-
inavísku en hinn sænsku og engum
fannst það tiltökumál. „Þessi krafa
er ansi langsótt eða verður Græn-
landsbiskup ef til vill að tala græn-
lensku þegar hann kemur til Fær-
eyja svo að við móðgumst ekki?“
spurði hann. „Ég tók þátt í færeysku
hátíðinni í Norræna húsinu í gær og
þar fluttu þrír Færeyingar erindi og
töluðu skandinavísku til þess að sem
flestir skildu hvað fram færi.“
MorgunDiaoio/övemr
Neyðarmóttaka opnuð
FRÁ opnun neyðarmóttöku vegna nauðgunar á slysadeild Borgarspítalans, Matthías Halldórsson aðstoð-
arlandlæknir, Sharon Capeling-Alakija forsljóri UNIFEM, Guðrún Agnarsdóttir umsjónarlæknir neyðarmót-
tökunnar, frú Vigdís Finnbogadóttir forseti íslands og Hallvarður Einvarðsson rikissaksóknari.
Tilraunaverkefni á slysadeild Borgarspítalans
Neyðarmóttaka opnuð fyr-
ir fómarlömb nauðgunar
NEYÐARMÓTTAKA fyrir fórnarlömb nauðgunar hefur verið
opnuð á slysadeild Borgarspítalans. Þangað geta allir leitað
sem orðið hafa fyrir nauðgun eða tilraun til nauðgunar. I
ávarpi Guðrúnar Agnarsdóttur umsjónarlæknis móttökunnar,
kom fram að um þriggja ára tilraunaverkefni er að ræða og
verður starfið þá endurmetið. Samanlagður fjöldi kærðra
nauðgana og annarra brota gegn kynfrelsi kvenna á árunum
1985 til 1990 var frá 20 til 37 á ári.
Guðrún sagði að neyðarmóttök-
unni hafi verið valinn staður á slysa-
deild vegna þess að þar er vakt allan
sólarhringinn, alla daga ársins og
þar vinnur fólk með mikla reynslu
í því að sinna áverkum af ýmsu tagi.
Þetta er ekki sérstök deild heldur
nýr þáttur í starfsemi slysadeildar,
sem hefur verið sérstaklega undirbú-
inn.
Ráðgjöf og læknisskoðun
Meðal annars voru haldin tveggja
daga námskeið, sem voru skipulögð
af konum í Stígamótum fyrir starfs-
fólk slysadeildar og rannsóknarlög-
reglumenn.
í móttökunni stendur til boða end-
urgjaldslaus ráðgjöf og stuðningur,
læknisskoðun og -meðferð auk rétt-
arlæknisfræðilegrar skoðunar. Enn-
fremur aðhlynning og dvöl á neyð-
armóttökunni í allt að sólarhring ef
þörf krefur og aðstoð ef ákveðið er
að kæra brotið. Þá er boðið upp á
læknisskoðun 2 vikum, 12 vikum og
6 mánuðum eftir að brotið var fram-
ið til að sinna hugsanlegum afleið-
ingum nauðgunarinnar. Mun starfs-
fólk slysadeildar greiða fyrir þeim
sem til neyðarmóttökunnar leita og
vísa þeim áfram til annarra stuðn-
ingsaðila.
Stuðningur í neyð
„Þau sem hafa orðið fýrir nauðg-
un eða tilraun til nauðgunar þurfa
ekki að bíða en ganga fyrir öllum
öðrum sem koma á slysadeild, nema
þegar um líf og dauða er að tefla,“
sagði Guðrún. „í starfi neyðarmóttö-
kunnar er sú stefna lögð til grund-
vallar allri meðferð og aðhlynningu
að þau sem þangað leita mæti skiln-
ingi, hluttekningu og hlýju. Það við-
horf verður haft að leiðarljósi að til-
gangur neyðarmóttöku sé að styðja
manneskju í neyð og að orð hennar
séu ekki dregin í efa. Það er ekki
hlutverk starfsfólks neyðarmóttöku
að dæma í málinu en fyrst og fremst
að veita stuðning og meðferð eftir
þörfum og safna sakargögnum.“
Með tilkomu neyðarmóttökunnar
hefur aðkomu slysadeildar verið
breytt þannig að þeir sem þangað
leita bera upp erindið við hjúkrunar-
fræðing á bak við plastskerm og án
þess að heyrist um alla biðstofu.
Sharon Capeling-Alakija framkvæmdasljóri UNIFEM
Aðstoð við konur skilar
sér aftur til miklu fleiri
„ÞEGAR við aðstoðum konur við að
byggja upp ræktun og önnur störf,
þá erum við um leið að bæta fram-
tíð miklu fleiri. Konur láta börnin
sín strax njóta góðs af, geta til dæm-
is sent þau í skóla og þannig hefur
aðstoð okkar í raun margföld áhrif,“
sagði Sharon Capeling-Alakija,
framkvæmdastjóri UNIFEM, sem er
þróunarsjóður Sameinuðu þjóðanna
til styrktar konum í þróunarlöndum.
UNIFEM er sérdeild innan Þróunarstofn-
unar Sameinuðu þjóðanna og var sjóðurinn
stofnaður í upphafí kvennaáratugarins.
„Sjóðnum var upphaflega komið á fót að
tilstuðlan kvennaráðstefnunnar í Mexíkó
árið 1975,“ sagði Sharon. „Árið 1984 var
reksturinn kominn í það horf, sem hann
er nú í. Við erum með skrifstofur í 11 lönd-
um og vonandi bætast tvær við á þessu
ári. UNIFEM hefur unnið að 800 verkefnum
í eitt hundrað löndum og nú eru 400 verk-
efni í gangi.“
Tvíþætt verkefni
Sharon sagði að verkefni sjóðsins væru
í raun tviþætt. „Við styðjum beint við bak-
ið á konum, sem eru að reyna að byggja
upp sjálfbæra atvinnu og reynum einnig
að finna nýjar leiðir fyrir þær. Dæmi um
slíkt verkefni er að fínna í Indlandi. Þar
höfum við aðstoðað 500 konur við að koma
á fót silkirækt. Þær rækta trén, sem silki-
ormamir lifa á og geta að sjálfsögðu selt
framleiðslu sína. Um leið höfum við aðstoð-
að þær við að rækta grænmeti, sem þær
þurfa ekki að selja, heldur geta fætt fjöl-
skyldu sína á. Þannig batnar hagur fíöl-
skyldunnar og það hefur einnig sýnt sig,
að komlr láta íjölskylduna njóta góðs af
þeim peningum sem þær eignast, til dæmis
með því að kosta börnin í skóla. Karlmönn-
um í þessum löndum er hættara við að
eyða peningunum í ýmislegt annað, til
dæmis sjónvarp, farartæki eða eitthvað
slíkt. Aðstoð við konur hefur því keðjuverk-
andi áhrif.“
Sharon sagði að Alþjóðabankinn hefði
nú hrint af stað miklu verkefni, sem væri
ætlað að auka silkirækt á Indlandi. „Við
lögðum mikla áherslu á að UNIFEM kæmi
inn í það verkefni, til að tryggja að hugsað
væri fyrir hag kvenna. Þannig gátum við
sannfært bankann um að það yrði mun
meiri árangur af verkefninu ef konurnar
fengju að taka þátt í því, vegna þeirra
keðjuverkandi áhrifa sem ég nefndi áður.
Þetta verkefnl getur náð til milljóna kvenna
á Indlandi og við höfum þegar þjálfað
starfsmenn Alþjóðabankans vegna þessa
verkefnis. Við ætlum að fylgja þessu eftir
til enda og gæta þess að konur fái sömu
tækifæri og karlar."
Hugsað til enda
Sharon nefndi dæmi um verkefni af þess-
um toga, þar sem stór hjálparstofnun ákvað
að sjöfalda maísframleiðslu í Mexíkó. „Þar
var ekki gætt að því hvaða hlut konurnar
áttu í vinnslunni. Karlarnir ruddu landsvæð-
ið og konurnar plöntuðu og sáu um upp-
skeruna. Það var því í þeirra verkahring
að þreskja kornið og mala. Þeim vannst
hins vegar alls ekki tími til að þreskja og
mala sjö sinnum meira korn en áður. Þarna
var ekki hugsað fyrir því að verða þeim
úti um vélar, svo þær gætu haft undan og
sjöfalda maísuppskeran rotnaði því að
mestu. í þessa gryfju viljum við ekki falla
og því gætum við að því að fólki sé gert
kleift að nýta sér til fullnustu þá möguleika
sem aðstoð okkar við það gefur,“ sagði
Morgunblaðið/Sverrir
Framkvæmdastjórinn
Sharon Capeling-Alakija, framkvæmda-
stjóri UNIFEM.
Skaron Capeling-Alakija, framkvæmda-
stjóri UNIFEM.
Hér á landi er íslandsdeild UNIFEM
starfrækt. Sigríður Lillý Baldursdóttir, for-
maður Islandsdeildarinnar, sagði að hún
tæki nú þátt í verkefnum í Perú og Ekvad-
or, þar sem konur væru aðstoðaðar við
ræktunarverkefni, allt frá sáningu til mark-
aðssetningar.