Morgunblaðið - 11.07.1993, Qupperneq 36

Morgunblaðið - 11.07.1993, Qupperneq 36
36 MORGUNBLAÐIÐ SUNNUDAGUR 11. JÚLÍ 1993 AF INNLENDUM VETTVANGI FRIÐRIK INDRIÐASON fisk til vinnslu í vetur og vor og þetta hefur komið mjög hag- stætt út fyrir okkur.“ Rúm 1.600 tonn hjá FS Fiskmarkaðirnir um land allt hafa nær allir báta í einhveiju formi af tonn á móti tonni-við- skiptum hjá sér. Umfangsmestur af þeim er Fiskmarkaður Suður- nesja en frá áramótum hefur hann fengið rúmlega 1.600 tonn til sölu með þessum hætti eða að jafnaði 50-100 tonn á viku af 25-40 bátum. Ólafur Þór Jó- hannsson, framkvæmdastjóri FS, segir að ef markaðurinn hefði ekki farið út í þessi við- skipti um síðustu áramót hefðu þeir þurft að horfa upp á eigin jarðarför og stórum hluta af bátaflotanum á Suðurnesjum þyrfti að leggja. „Salan hjá okk- ur minnkaði stórlega milli ár- anna 1991 og 1992 vegna þess að bátarnir lönduðu afla sínum annarsstaðar, mikið í tonn á móti tonni-viðskiptum, og því gripum við til þessa ráðs,“ segir Olafur, en FS kaupir kvóta á kvótamörkuðum og fær báta til að veiða hann fyrir sig. Ólafur Þór segir að hann viti ekki til annars en að allir aðilar séu ánægðir með útkomuna úr þessum viðskiptum hingað til enda hafi þau skapað aukna at- vinnu hjá sjómönnum á svæðinu. Hann eigi því bágt með að sjá af hveiju Sjómannasambandið telur viðskiptin vera á gráu svæði. Úttekt Sjómannasambandsins Hólmgeir Jónsson fram- kvæmdastjóri Sjómannasam- bands íslands segir að samband- ið sé nú að gera heildarúttekt á viðskiptum með kvóta og verði sú úttekt tílbúin í haust þegar alþingi fer að ræða breytingar á lögum um stjórn fiskveiða. í máli hans kemur fram að sam- bandið er nú að undirbúa mál- sókn fyrir dómstólum í sjö mál- um um kvótakaup útgerðar- manna sem leitt hafa til kjara- skerðingar fyrir sjómenn. Þar af séu þijú mál þegar komin í hend- ur lögfræðinga en fjögur á leið þangað. Öll þessi mál snúast um bein kaup á kvóta en ekki tonn á móti tonni-viðskipti. „Þótt væntanleg málaferli snúist ekki um tonn á móti tonni- viðskiptin teljum við þau vera á gráu svæði og ætlum að kanna þau einnig enda skipta fjármunir um hendur í þeim eins og hinum kvótaviðskiptunum,“ segir Hólmgeir. „Allar okkar upplýs- ingar verða síðan gerðar opin- berar í haust. Hvað málin sjö varðar eru þau öll þess eðlis að kæruefni þeirra er að uppgjör er ekki í samræmi við verðmæti selds afla. Uppgjörið er lækkað um kaup á kvóta sem ekki er leyfilegt.“ Hólmgeir segir að einnig sé Ijóst að í tonn á inóti tonni-við- skiptum sé verið að lækka fis- kverðið en erfiðara sé að ná utan um slík dæmi þar sem fiskverð er fijálst. „Við einbeitum okkur að beinum kaupum á kvóta enda mörg slæm dæmi þar um kjara- skerðingu og jafnvel dæmi þess að útgerð hafi látið sjómenn taka þátt í kvótakaupum sem síðan áttu sér ekki stað,“ segir Hólm- geir. „En þetta kemur allt í ljós í haust.“ Yfír 7.000 tonna leigukvóti færður á minni fískiskip Sjómannasambandið undirbýr málsókn í sjö kvótakaupamálum KVÓTAVIÐSKIPTI þar sem stórar útgerðir láta minni fiski- skip veiða fyrir sig kvóta eða kaup útgerðarmanna á kvóta sín í millum hafa töluvert verið til umræðu í vetur og vor. Gróflega má flokka þessi viðskipti í tvennt, annars vegar svokölluð tonn á móti tonni og hins vegar bein kaup. Lætur nærri að með þessum hætti hafi yfir 7.000 tonna leigukvóti af þorski færst yfir á minni fiskiskip á þessu kvótaári. Þar af voru yfir 5.000 tonn af þorski flutt á Reykjanesið úr öðr- um kjördæmum. Sjómannasamband Islands hefur mótmælt frjálsu framsali á kvóta enda telur það að í mörgum tilfellum þar sem um bein kaup er að ræða sé brotið í bága við kjara- samninga sjómanna. Er nú í undirbúningi málsókn í sjö slík- um málum hjá sambandinu. Engin málsókn er vegna tonns á móti tonni-viðskipta en Sjómannasambandið telur þau við- skipti á gráu svæði og vinnur að könnun á þeim. Þeir útgerð- armenn sem Iátið hafa minni báta veiða fyrir sig í tonn á móti tonni-viðskiptum segja að slíkt endurspegli breytingu á sóknarmynstri í flotanum þar sem erfiðara er orðið að sækja þorsk á stærri skipunum en betur gangi á þeim minni. Hag- kvæmara sé að láta minni bátana sækja aflann og það sé af hinu góða. Ennfremur hafi þessi viðskipti leitt til þess að siglingar með ferskan fisk út hafi minnkað verulega. kvótamarkaði fyrir 35 krónur kílóið. Síðan fær markaðurinn bát í tonn á móti tonni-viðskipti þannig að báturinn leggur upp tvö tonn hjá markaðinum, þ.e. eitt frá sér og eitt fyrir markað- inn. Algengt verð á markaðinum er 80 kr. fyrir kg þannig að sam- tals fást 160.000 krónur fyrir aflann. Af þessari upphæð er kvótaverðið dregið þannig að til skipta koma 125.000 krónur eða 62,50 kr. fyrir kg. Jafna dreifingu á hráefni Einar Svansson, fram- kvæmdastjóri Fiskiðjunnar Skagfirðings hf. á Sauðárkróki, segir að fyrirtækið hafi stundað tonn á móti tonni-viðskipti um langan tíma því með þeim geti það minnkað áhættuna af veið- „Að mínu mati hefur þetta dæmi gengið vel upp fyrir báða aðila enda beggja hagur. Lægra verð fyrir aflann er vegið upp með meira aflamagni enda henta þessi viðskipti best miklum afla- skipum,“ segir Einar. „Hag- kvæmnin fyrir Fiskiðjuna felst meðal annars í því að togarar fyrirtækisins geta á meðan sótt í aðrar tegundir eins og rækju eða karfa.“ Gunnar Ragnars, fram- kvæmdastjóri Útgerðarfélags Akureyringa, tekur undir þau sjónarmið að þessi viðskipti skapi jafnari dreifingu á hráefni fyrir fiskvinnsluna. ÚA er nokkuð stórtækt í þessum viðskiptum því það hefur togarann Frosta frá Grenivík í þeim og hefur hann skilað 1.000 tonnum til vinnsl- Hvergi er að finna nákvæmar tölur um viðskipti með leigukvóta yfir landið í heild en gróflega má sjá umfang þeirra með því að skoða botnfiskkvótat- ilfærslur milli kjördæma lands- ins. Á kvótaárinu sem nú stendur yfir nema þessar tilfærslur nær 10.000 tonnum í þorskígildum og hafa aukist um nær 3.000 tonn frá kvótaárinu þar á undan. Megnið af tonn á móti tonni- viðskiptum eru í þorski. Sam- kvæmt yfirliti sem Fiskistofa hefur unnið um botnfiskkvótatil- færslurnar kemur í ljós að flutn- ingur á þorskkvóta milli kjör- dæma er lang umfangsmestur , frá Vestíjörðum og Norðurlandi og til Reykjaness. Þannig hafa 5.200 tonn af þorski verið flutt til Reykjaness og 2.000 tonn til Vesturlands en á móti hafa rúm- lega 2.100 tonn af þorski verið flutt frá Vestfjörðum, rúmlega 1.000 tonn frá Norðurlandi vestra og rúmleg;a 1.800 tonn frá Norðurlandi eystra. Frá Reykjavík hafa verið flutt um 1.600 tonn af þorski en færslur til og frá öðrum kjördæmum eru undir 1.000 tonnum. Þetta er á sömu nótum og til- færslumar voru kvótaárið 1991-92 en þá fluttust tæp 7.000 tonn af þorskígildum frá Norður- landi í aðra fjórðunga, þar af 4.800 tonn á Suðurnesin. Mun meira var flutt frá Norðurlandi vestra en eystra eða rúm 5.700 tonn á móti rúmum 1.900 tonn- um. í frétt Morgunblaðsins frá því í lok febrúar sl. um málið segir Kristján Skarphéðinsson, deildarstjóri í sjávarútvegsráðu- neytinu, m.a. að inn í þessum tðlum sé mikið af flutningi af togurum fyrir norðan á báta fyr- ir sunnan og þetta sýni hag- kvæmni kvótakerfisins í verki því togaraveiðin fyrir norðan brást en sæmilegur afli var hjá bátum fyrir sunnan. Afli bátanna fyrir sunnan var síðan fluttur til vinnslu í fiskvinnsluhúsin fyrir norðan. Þessi flutningur á milli Norðurlands og Suðurnesja var að langmestu leyti tonn á móti tonni-viðskipti. um og jafnað hráefnisstreymið í gegnum vinnsluna. Auk þess Iosni fyrirtækið við að geyma kvóta á milli kvótaára með þess- um hætti. „Þetta er ein leiðin til að sam- eina aflaheimildir og líta má á þessi viðskipti sem hagræðingu innan kvótakerfisins,“ segir Ein- ar. „Með þessu skapast aukin vinna fyrir sjómenn og hag- kvæmnin fyrir þjóðarbúið skilar sér í því að stórlega hefur dreg- ið úr útflutningi á óunnum fiski, til dæmis á Bretlandsmarkað." Aðspurður um fjölda þeirra báta sem Fiskiðjan hefur að jafn- aði í viðskiptum sem þessum segir Einar að það fari eftir árs- tíðum en að öllu jöfnu liggi fjöld- inn á bilinu 10-15 bátar og að verulegur hluti þess hráefnis sem komi til vinnslu á Sauðárkrók fáist í gegnum þessi viðskipti. unnar frá því í vetur, það er 500 tonnum af sínum kvóta og 500 tonnum af kvóta ÚA. „Við erum einnig með báta í tonn á móti tonni-viðskiptum en ekki marga, mest 2-3 á viku,“ segir Gunnar. „Það fer eftir því hvaða staða er á hráefni í vinnslunni.“ Hraðfrystistöðin á Þórshöfn sem gerir út togarann Stakfell hefur nýtt botnfiskkvótann af togaranum til að hafa báta í tonn á móti tonni-viðskiptum á meðan togarinn hefur stundað rækju- veiðar. Jóhann Jónsson, fram- kvæmdastjóri Hraðfrystistöðvar- innar, segir að þeir geti stutt vinnsluna með því að spila dæm- ið svona. „Það hafa 5-6 bátar lagt upp hjá okkur og að hluta til höfum við nýtt kvóta togarans í tonn á móti tonni-viðskipti við þá,“ segir Jóhann. „í staðinn höfum við fengið ágætan neta- Tonn á móti tonni Til að útskýra hvað átt er við með tonn á móti tonni-viðskipt- um má taka tvö dæmi, fisk- vinnslu sem lætur bát afla fyrir sig og fiskmarkað sem lætur bát afla fyrir sig. í fyrra tilvikinu á vinnslan 1 tonn af kvóta og fær bát í viðskipti sem einnig á 1 tonn af kvóta þannig að samtals landar báturinn hjá vinnslunni tveimur tonnum. Venjulega er þá verðið fyrir kg fastákveðið og algengt verð í þessum við- skiptum er nú 53 krónur kg. Þannig fær báturinn 106 þúsund krónur í sinn hlut úr þessum við- skiptum. Hagkvæmnin fyrir bát- inn er aukinn afli og fyrir vinnsl- una hráefni sem ella hefði ekki fengist. Ef um fiskmarkað er að ræða er dæmið aðeins flóknara. Fisk- markaðurinn kaupir kvóta á

x

Morgunblaðið

Direct Links

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Morgunblaðið
https://timarit.is/publication/58

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.