Morgunblaðið - 21.11.1993, Qupperneq 12

Morgunblaðið - 21.11.1993, Qupperneq 12
MORGUNBLAÐIÐ SUNNUDAGUR 21. NÓVEMBER 1993 Segja má að aðskilnaðarstefn- an sé nú loksins liðin undir lok, þar sem Suður-Afríku- menn fá fyrstu stjómar- skrána sem kveður á um jafnrétti allra kynþáttanna. Gert er ráð fyrir að hún verði í gildi í fimm ár. Efnt verður til fyrstu þingkosninganna með þátttöku allra kynþátta 27. apríl á næsta ári. Þingið skiptist í tvær deildir; neðri deild sem verður skipuð 400 þjóðkjömum þingmönnum og efri deild með 90 ættbálkahöfðingja og leiðtoga allra helstu stjórn- málaflokkanna. Komið verður á fót fram- kvæmdaráði, með aðild allra helstu flokkanna, og þjóðstjórn mynduð. Skipaður verður forseti, að öllum líkindum Nelson Mand- ela, og F.W de Klerk verður lík- lega varaforseti. Ennfremur eiga þingdeildirnar tvær að reyna að ná samkomulagi um nýja stjórnarskrá, sem þarf samþykki 60% þingmannanna. Takist það ekki verður efnt til þjóðaratkvæðis og þar þurfa 60% kjósenda að samþykkja stjórnar- skrána. Gangi það ekki verður þingið leyst upp og kosið til nýs þings sem setur nýja stjórnarskrá. Algjört lýðræði, eins og við þekkjum það, verður ekki að veru- leika í Suður-Afríku fyrr en eftir fimm ár, árið 1999. Allir þeir flokkar sem fá meira en 5% at- kvæða fá fulltrúa í þjóðstjórninni. Upphafið að endinum fyrir Þjóðarflokkinn Að mati margra markar sam- komulagið upphafið að endinum fyrir Þjóðarflokkinn, sem hefur verið við völd í landinu í 45 ár. Margt hefur breyst frá því de Klerk forseti aflétti banni við starfsemi Afríska þjóðarráðsins í febrúar 1990. Forsetinn sýndi þá mikið hugrekki en líkt og Míkhaíl í Stokkhólmi hefur meðalþyngd evrópskra karla aukist um eitt kíló á hveijum fimm árum og fjórir af hveijum tíu eru of feitir. í annarri könnun kemur fram, að á hveijum tíma séu yfirleitt 5% karla og 15% kvenna í megrun. Stefan Rössner, prófessor við Karólínska- sjúkrahúsið, segir, að offita sé miklu alvar- legra mál fyrir karla en konur. „Of feitir karlmenn eiga á hættu að fá of háan blóð- þrýsting, sykursýki, æðaþrengsli og hjarta- sjúkdóma. Geri þeir ekkert í málinu munu þeir næstum óhjákvæmilega gjalda þess.“ Fylgifiskur megrunarkúrsins A sjötta áratugnum, áður en það komst í tísku að vera i megrun, fóru fram athyglis- verðar rannsóknir við háskólann í Minnesota í Bandaríkjunum. Nokkur hópur manna féllst á að draga úr neyslu sinni í hálft ár og tak- marka hana við magn, sem örugglega hefði í för með sér megrun. Þegar frá ieið urðu tilraunadýrin altekin af hugsuninni um mat, tæpir á taugum og sýndu ýmis merki um þunglyndi. Margir áttu erfítt með að einbeita sér og kynhvötin rauk út í veður og vind. Þegar tilrauninni lauk, kvörtuðu margir um hungurverki eftir máltíð, hámuðu í sig fullir samviskubits og seldu matnum jafnvel upp aftur. Þetta ferli, sem megrunin virðist koma af stað, hefur lengi verið alkunnugt og rann- sóknir við Wayne State-háskólann í Banda- ríkjunum benda tii, að ástæðumar séu líf- fræðilegar. í ljós kom, að við stranga megrun myndar heilinn náttúruleg efni, sem hafa svipuð áhrif og heróín og morfín og valda vellíðan, sem aftur veldur fíkn hjá viðkom- andi. Erfðafræðileg forskrift A ráðstefnu um þessi mál í Antwerpen í Belgíu sagði einn fyrirlesaranna, Marian Apfelbaum prófessor, að menn jafnt sem konur hefðu erfðafræðilega forskrift fyrir ákveðinni þyngd og oft væri ómögulegt að breyta því. Megrun hefði aðeins áhrif í skam- mán tíma. Það er hins vegar margt, sem bendir til, að þegar ástandið gerist sjúklegt, þjáist karlmenn meira en konur. Astæðan er meðal annars sú, að vandamál liarlanna eru oft rótgrónari og erfiðari við- fangs en kvennanna, ekki bara bundin við freistingarnar á matarborðinu, og verða því eklci læknuð með megrunarkúr. Þar við bæt- ist svo, að karlmenn eru mjög tregir til að leita sér hjálpar. Heimild:TAe European. Karlmennskuímynd í lausu lofti Andrúmsloftið var þrung- ið spennu og geðshrær- ingu þegar forystumenn 21 flokks komu saman í nágrenni Jóhannesar- borgar í Suður-Afríku á miðvikudag til að undir- rita drög að nýrri bráða- birgðastjórnarskrá sem á að binda enda á 350 ára alræði hvíta minnihlut- ans. Samkomulagið er af- rakstur rúmiega þriggja ára viðræðna milli Þjóðarflokks F.W. de Klerks forseta og Afríska þjóðarráðsins undir for- ystu Nelsons Mandela. Fréttaskýrendur líta á undirritun samkomulags- ins sem mikilvægasta við- burðinn í landinu frá upp- hafi nýlendutímans á 17. öld. Þetta sé endir nýs upphafs í Suður-Afríku, svo vísað sé tii ummæla Winstons Churchills eftir uPPSÍöf nasista í síðari heimsstyrj öidinni. Reuter Aðskilnaðarstefnan liðin undir lok F.W. de Klerk, forseti Suður-Afríku, og Nelson Mandela, leiðtogi Afríska þjóðarráðsins, takast í hend- ur eftir að hafa undirritað samkomulag um nýja stjórnarskrá sem kveður á um jafnrétti allra kynþátta. Á SÍÐUSTU árum og áratugum hafa konur verið að hasla sér völl á ýmsum sviðum, sem löngum hafa þótt séreign karlmanna, og karlmönnum hefur á hinn bóginn verið að fjölga í hinum hefð- bundnu kvennastörfum. Þeir eru farnir að starfa sem fóstrur, á fæðingardeildum og á snyrtistofum og nú eru þeir farnir að sækja meðferðarstofnanir fyrir fólk, sem misst hefur sljórn á matarvenjum sínum. Það er að segja, þjáist af lystar- stoli, sem svo er kallað, bulima nervosa eða anorexia. Það lýsir sér í sjúklegum áhyggjum af líkamsþyngdinni og einkenn- in eru ofát, uppsölur og föstur til skiptis. Áður var talið, að aðeins konur ættu við þetta vandamál að stríða en nú er að koma í ljós, að það er miklu algengara meðal karlmanna en haldið var. Það kom mjög á óvart þegar upplýst var, að breski söngvarinn Elton John hefði átt við lystarstol að stríða en þetta er þó ekkert nýtt. Sagt er, að rithöfundamir Franz Kafka, Marcel Proust og Lewis Carroll hafí átt við það sama að stríða og það kemur raunar fram í verkum þeirra. Dæmi um það eru kaflar í einni bóka Kafka og hún Lísa í Undraiandi, sem er ýmist að stækka eða skreppa saman. Á meðferðarstöð fyrir lystarstolssjúklinga í Frankfurt í Þýskalandi er nú einn af hveijum 10 sjúklingum karlmaður og í Bandaríkjunum er yfírleitt um að ræða einn karlmann á móti hveijum níu konum. Karlmennska í lausu lofti Miklar, félagslegar breytingar eiga vafa- laust sinn þátt í, að lystarstol verður æ al- gengara meðal karlmanna. Staða þeirra hefur breyst. Þeir eru ekki lengur sami húsbóndinn á heimilinu og áður var, eklci eina fyrirvinnan og þess vegna eru þeir oft sem í lausu lofti í örvæntingarfuilri leit að nýju hlutverki. Sumir gefast einfaldlega upp eins og mikil fjölgun sjálfsmorða meðal ungra karlmanna vitnar um. Ein af afleiðingum þessa skorts á skýrri sjálfsímynd meðal karlmanna er lystarstol. Helmut Remschmidt, bamasálfræðingur, sem hefur sérhæft sig í sjúklegum eða óeðlilegum næringarvenjum, segir, að þær séu oft tengd- ar tilfinningalegum truflunum og erfiðleikum í samskiptum við annað fólk. Hefjist þær oftast um eða upp úr miðjum unglingsárunum þegar margir eiga erfitt með að ná tökum á nýrri ímynd fullorðinsáranna. Fórnarlömb tísku og auglýsinga Þótt þessi ímyndarskortur sé kannski meg- inástæða fyrir lystarstoli meðal karlmanna, þá'eiga tískan og auglýsingaiðnaðurinn sinn þátt líka. Fyrir aðeins 15 árum var sjaldgæft að sjá nakinn eða hálfnakinn mann á skjánum en nú eru þeir alls staðar að auglýsa eitt- hvað, gallabuxur, hárkrem eða annað. Og þetta eru menn, sem segja sex. Grannvaxnir en þó vöðvastæltir og stundum goðum líkastir. Franz Kafka Elton John menn hafa jafn lítið sjálfsálit og eru jafn óánægðir með líkama sinn og konur. Offita alvarlegri fyrir karlmenn Karlmenn hafa raunar fulla ástæðu til að hafa áhyggjur af þyngdinni. Samkvæmt lang- timarannsóknum við Karólínska-sjúkrahúsið Marcel Proust Lewis Carroll Karlmenn hafa ekki síður áhyggjur af holdafari sínu en konur og þeir virð- ast jafn veikir fyrir tískunni og glansmyndum auglýs- ingaiðnaðarins Sölutölur benda til, að karlmenn séu jafn veikir fyrir áróðri af þessu tagi og konur. Á síðasta ári eyddu Evrópumenn 334 milljörðum ísl. kr. í alls konar snyrtivörur fyrir karlmenn og það voru aðailega karlmennimir sjálfir, sem keyptu þær, en fyrir tíu árum voru það yfirleitt konurnar, sem keyptu þær fyrir þá. Það kemur líka í ljós við rannsóknir, að karl- Irægir lyst- sirstoHs- o » fl B° 3>|UKlingar Endir upphaf sins í Suður-Af ríku

x

Morgunblaðið

Direct Links

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Morgunblaðið
https://timarit.is/publication/58

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.