Morgunblaðið - 16.01.1994, Qupperneq 4

4 FRETTIR/YFIRUT
MORGUNBLAÐIÐ SUNNUDAGUR 16. JANÚAR 1994
ERLENT
INNLENT
Björgunar-
afrek þyrlu-
sveitar
ÁHAFNIR tveggja þyrlna björg-
unarsveitar vamarliðsins björg-
uðu sex skipveijum af þaki björg-
unarskípsins Goðans sem var
strandað og hálfsokkið í Vöðlavík
sl. mánudag. Einn úr sjö manna
áhöfn skipsins drukknaði eftir að
brotsjór hreif hann með sér en
mennirnir sex höfðust við í um
sex tíma á stýrishúsi skipsins
áður en þeim var bjargað. Að-
stæður voru mjög erfiðar og hafa
þyrlusveitimar verið heiðraðar
fyrir að vinna frækilegt björgun-
arafrek í Vöðlavík.
Bráðabirgðalög á verkfall
RÍKISSTJÓRNIN ákvað á föstu-
dagskvöld að binda enda á verk-
fall sjómanna með útgáfu bráða-
birgðalaga. Lögin öðluðust þegar
gildi en með þeim em allir síðast-
gildandi kjarasamningar aðila
framlengdir til 15. júní og skipuð
verður þriggja manna nefnd, sem
á að leggja fram tillögur fyrir
1. febrúar um hvemig koma
megi í veg fyrir að viðskipti með
aflaheimildir hafi óeðlileg áhrif á
skiptakjör sjómanna. Þrátt fyrir
ítrekaðar tilraunir, með milli-
göngu ráðherra, tókst deiluaðil-
um ekki að fínna flöt á samning-
um í vikunni. Hátt í 1.000 sjó-
menn komu saman á baráttu-
fundi í Reykjavík á fimmtudag
þar sem höfuðkrafan var að kom-
ið yrði í veg fyrir kvótabrask.
Tjón í ofsaveðri
MJÖG slæmt veður var á Norður-
landi á mánudag og urðu miklar
skemmdir sökum foks á Siglu-
fírði. Fuku þök af nokkmm hús-
um og lögreglu bámst yfir 30
tilkynningar um skemmdir. Á
þriðjudag var víða foktjón á Vest-
fjörðum í ofsaveðri. Fé drapst í
krapaflóði á bæ við Dýrafjörð og
rafmagnstmflanir urðu víða.
Seðlabanki greiði bætur
HÉRAÐSDÓMUR Reykjavíkur
hefur úrskurðað að bankaeftirlit
Seðlabankans hafi ekki sinnt lög-
bundnum eftirlitsskyldum sínum
með starfsemi Ávöxtunar sf. og
var Seðlabankanum gert að
greiða einum úr hópi þeirra 1.100
manna sem lýstu kröfum í eigur
verðbréfasjóða Ávöxtunar tæp-
lega 100 þús. kr. skaðabætur.
Kosningabandalag
FULLTRÚAR minnihlutaflokk-
anna í borgarstjóm Reykjavíkur
hafa gengið frá samstarfssamn-
ingi um sameiginlegt framboð til
komandi borgarstjómarkosninga.
Gert er ráð fýrir að Ingibjörg
Sólrún Gísladóttir borgarfulltrúi
verði borgarstjóraefni listans en
hún hefur þó ekki gefíð endan-
legt samþykki sitt. Leitað var
eftir umboði frá kjördæmisstjórn-
um flokkanna á fundum á laugar-
dag en í framhaldi af því er stefnt
að gerð málefnasamnings milli
flokkanna.
ERLENT
Evrópuferð
Bills Clint-
ons forseta
BILL Clinton Bandaríkjaforseti
hélt í vikubyijun í níu daga
Evrópuferð, sem hófst á leið-
togafundi NATO í Brussel. Það-
an hélt Clinton til Tékklands,
þar sem hann ræddi við leiðtoga
fjögurra Mið-Evrópuríkja. Á
fundi með þeim á miðvikudag
kvaðst Clinton telja að Atlants-
hafsbandalagið myndi koma
ríkjunum til hjálpar, yrði á þau
ráðist. Frá Tékklandi flaug
Clinton til Moskvu, með við-
komu í Úkraníu. Clinton og
Borís Jeltsín, forseti Rússlands,
undirrituðu á föstudag sögulegt
samkomulag um að hætt verða
að beina kjamaflaugum hvors
ríkisins að hinu. Verður flaugun-
um ýmist beint á haf út eða þær
geymdar án nokkurs ákveðins
skotmarks. í frétt The New
York Times frá því í desember
sagði að hugsanlegajrði kjarna-
flaugunum beint að Ishafínu eða
Norður-Atlantshafí. Þá undirrit-
uðu Clinton og Jeltsín sam-
komulag við Leoníd Kravtsjúk,
forseta Úkraínu, saming um
eyðingu kjarnorkuvopna í land-
inu. Það skyggði nokkuð á ferð
Clintons að bandarískir fjölmiðl-
ar voru uppfullir af fréttum um
Whitewater-hneykslið svokall-
aða, sem snýst um aðild Clintons
að misheppnuðum fasteignavið-
skiptum.
NATO hótar
sprengjuárásum á Serba
LEIÐTOGAFUNDUR ríkja
NATO var haldinn á mánudag
og þriðjudag. Fyrri daginn var
samþykkt að bjóða ríkjum Mið-
og Áustur-Evrópu til samstarfs
á sviði varnarmála, undir for-
merkjum svonefnds „Samstarfs
um frið“. Þá samþykktu leiðtog-
amir að ítreka hótun um loftá-
rásir á Serba ef þeir leyfðu ekki
kanadískum friðargæsluliðum
að yfirgefa borgina Srebrenica.
Holst látinn
JOHAN Jörgen Holst, utanrík-
isráðherra Noregs, lést á
fimmtudagsmorgun, 56 ára að
aldri. Holst
var einhver
virtasti
stjómmála-
maður Norð-
urlanda á al-
þjóðavett-
vangi og var
fýrir skömmu
tilnefndur til
friðarverð-
launa Nóbels fyrir að hafa miðl-
að málum á milli ísraela og
Palestínumanna.
Þing Rússlands kemur
saman
RÚSSNESKA þingið var sett á
þriðjudag og var fyrsti fundur
þess róstusamur. Á föstudag var
Ivan Rybkín, þingrnaður
bændaflokksins kjörinn forseti
dúmunnar með stuðningi þjóð-
ernissinna og kommúnista. Hins
vegar var stuðningsmaður Jelts-
íns, Vladimír Shúmejko, að-
stoðarforsætisráðherra, kjörinn
forseti efri deilar þingsins, Sam-
bandsráðsins, á fimmtudag.
Reuter
Kvaðst í Kreml
BILL Clinton, Bandaríkjaforseti, dóttir hans, Chelsea og eiginkona, Hillary, kvöddu Borís Jeltsín og eiginkonu
hans, Naínu, í gærmorgun við athöfn í Kreml. Vel fór á með leiðtogunum á meðan heimsókn Clintons til Rúss-
lands stóð og sagðist Jeltsín hana hafa heppnast framar vonum. Clinton kvaðst myndu biðja fyrir umbótum í
Rússlandi. Frá Moskvu hélt Clinton til Minsk í Hvíta Rússlandi og sýnir á þann hátt þakklæti Bandaríkjamanna
í garð Hvít-Rússa fyrir að láta fljótt af hendi SS-flaugar, sem voru í landinu. Síðla á laugardag hélt Clinton
til Genfar til viðræðna við Hafez al-Assad, Sýrlandsforseta, sem fram fara í dag.
F orsetakosningar fara fram á Krímskaga í fyrsta sinn í dag
Ástandinu í landinu
líkt við púðurtunnu
Kiev. Reuter.
FORSETAKOSNINGAR fara fram á Krímskaganum í dag, sunnu-
dag, í fyrsta sinn. Ástandinu á Krím hefur verið líkt við púðurt-
unnu, en skaginn er sjálfstætt lýðveldi innan vébanda Úkraínu þó
að nær 70% íbúanna séu Rússar. Krímskagi ber skelfilegu efnahags-
ástandi Úkraínu vitni og horfa fjölmargir rússnesku íbúanna öfundar-
augum til Rússslands, þar sem ástandið er betra. Þá óska margir
þeirra sjálfstæðis, en hvorugur kosturinn hugnast Úkraínumönnum.
Á Krím kristallast að margra
mati, togstreitan milli Rússa og
Úkraínumanna. Þar er Svartahafs-
floti fyrrum Sovétríkjanna staðsett-
ur og er enn deilt um framtíð hans.
í júlí síðastliðnum lýsti rússneska
þingið Sevapostol, aðsetur flotans,
rússneskt yfirráðasvæði sem olli
mikilli reiði meðal Úkraínumanna.
Þá hefur slæmt efnahagsástand og
vaxandi þjóðernishyggja sitt að
segja.
Áf sex forsetaframbjóðendum
Árásin á Kerrigan
Lífvörður-
innjátar
Portland.
LÍFVÖRÐUR aðalkeppinauts
Kerrigan, Tonyu Harding, hefur
játað að hafa fengið mann til að
ráðast á Kerrigan fyrir rúmri
viku. Harding hefur neitað allri
vitneskju um árásina en lögregl-
an rannsakar nú þátt hennar í
málinu. Maðurinn sem sakaður
er um að hafa ráðist á banda-
rísku skautadrottinguna Nancy
Kerringan, gaf sig fram við lög-
reglu á föstudag.
Komist lögregla að þeirri niður-
stöðu að Harding hafi vitað að árás
á Kerrigan hafí staðið til, verður
henni meinuð þátttaka á ólympíu-
leikunum í Lillehammer í febrúar.
Lífvörður hennar hefur fullyrt að
svo sé og segir fyrrverandi eigin-
mann hennar hafa beðið sig um að
finna mann til verksins. Harding
sigraði á úrtökumóti fyrir leikana,
sem Kerrigan gat ekki tekið þátt í
vegna meiðsla en sú síðarnefnda
fær að taka þátt í leikunum þrátt
fyrir það, jafni hún sig af meiðslun-
um.
styðja fimm sameiningu við Rúss-
land eða sjálfstæði og hafa fjöl-
margir þingmenn í Úkraínu krafíst
þess að atkvæðagreiðslan verði
gerð ógild. Þá hafa nokkrir þeirra
sagt að lýsa ætti yfír neyðarástandi
í landinu. Ráðgjafi Leoníds
Kravtjsúks, forseta Úkraínu, segir
hins vegar að slíkar aðgerðir geti
reynst enn hættulegri vegna
ástandsins í landinu þrátt fyrir það
hættuástand sem óhjákvæmilega
skapaðist, kæmust öfgaöfl til valda.
Kosningabaráttan einkennst
af ofbeldi
Kosningabaráttan hefur ein-
kennst af ofbeldi, þrír stjórnmála-
menn hafa verið myrtir, ráðist hef-
ur verið á flesta frambjóðendur auk
annara bolabragða.
Samkvæmt skoðanakönnunum
leiðir Mykola Bagrov kosningabar-
áttunna en hann er fyrrum komm-
únisti og leiðtogi héraðsþingsins.
Bagrov hefur náð fram ýmsum rétt-
indum Krím til handa með því að
kynda undir ótta Úkraínumanna
um að héraðið óski sjálfstæðis.
Krím hefur eigið þing og forseta
og fékk fyrir skömmu stjóm yfir
eigin fjármálum. Bagrov vill að
Krím verði nokkurs konar brú á
milli Rússa og Úkraínumanna og
hafí sjálfsstjóm í efnahags- og
menningarmálum.
Á krímverskan mælikvarða telst
Bagrov vera miðjumaður en and-
stæðingar hans krefjast ýmist sjálf-
stæðis eða sameiningar við Rússa.
Tveir andstæðinga hans hafa sam-
einingu við Rússland á stefnu-
skránni, kommúnistaleiðtoginn
Leoníd Grach, sem nýtur aðallega
stuðnings ellilífeyrisþega, en þeir
eru alls þriðjungur þjóðarinnar, og
lögfræðingurinn Júrí Meshkov. Hin-
ir styðja sjálfstæði og hafa minna
fylgi. Úkraínskir þingmenn hafa
hins vegar beðið fólk lengst allra
orða að kjósa Bagrov, annað muni
leiða til borgarastyrjaldar.
KRIMSKAGI
Forsetakosningar verða á Krímskaga,
sunnudaginn 16. janúar. Héraðið er
„sjálfstjórnarlýðveldi" innan Ukraínu.
Stærð: 27.000 ferkílómetrar
Fólksfjöldi: 2,5 milljónir
Rússar: 1,7 milljónír
Tatarar: 280.000
Úkrainumenn: 625.000
Her: Höfuðstöðvar Svartahafsflotans eru í Sevastopol, og hefur hann verið deilumál Rússa og Úkraínu- manna í fjölda ára. Úkraínumenn féllust i september á að ihuga að selja Russum sinn hluta flotans en þjóðernissinnar hala mótmæll ákvörðuninni harðlega.
Sasa
15. öld Tatarar frá Krím gera skagann að yfir- ráðasvæði höfðingja síns og verður hann miðstóð þrælaversiunar.
1687 Tilraun Rússa til að ná skaganum brotin á bak aftur.
1774 Russar ná yfirráðum yfir Krim.
1783 Krímskagi formlega innlimaður í Rússland.
1853- 1856 Rússar biða lægri hlul fyrir Englendingum, Frökkum og Tyrkjum í Krímstríðinu.
1941 Þýskir herir ná Krím á sitt vald.
1943- 1944 Sovétherinn nær Krim að nýju. Jósef Stalín fyrirskiþar þrottflutning 200.000 Tatara frá Krím vegna gruns um að beir hafi unnið með Þjóðverjum.
1954 Úkralna fær Krim að gjöf i tiiefni 300 ára pólitlskrar sameiningar Ukrarnu oa Rússlands.
Janúar 1991 Krimverjar samþykkja i þjóðaratkvæða- greiðslu að gera skagann að sjálf- stjórnarlýðveldi í Sovétríkjunum. Úkraína hunsar niðurstöðuna.
Júní 1991 Fjöldi Tatara hefur snúið aftur til síns heima frá árinu 1987 og lýsir þing Krim-Tatara yfir sjálfstæöi.
5. mai 1992 Þing Krímar samþykkir lög um sjálfstæði. reu-[er