Morgunblaðið - 16.01.1994, Qupperneq 20

20
MORGUNBLAÐIÐ SUNNUDAGUR 16. JANUAR 1994
HELSTU BJÖRGUNARAFREK SÍDUSTU ÁRA RIFUÐ UPP
eftir Guðmund Guðjónsson
BJÖRGUNARAFREK þyrlusveitar varnarliðsins á Keflavík-
urflugvelli austur í Vöðlavík á dögunum var hetjudáð og
mun seint líða mönnum úr minni. Það rifjar upp að björgun-
arafrek, heljudáðir, mega heita hlutar af daglegu lífi hér
á landi þar sem óblíð náttúran lætur til sín taka og gerir
mennina, tól þeirra og tæki lítilvæg. Það er ekki oft að
svo giftusamlega tekst til við jafn erfiðar aðstæður, „skelfi-
Iegar“ aðstæður eins og einn nærstaddur orðaði það. En
ef litið er um öxl kemur þó í ljós að þótt hafið taki marga,
þá tekst fræknum björgunarmönnum að ná mun fleirum
úr klóm Ægis. Hér verður stiklað á því stærsta sem drifið
hefur á daganna í björgunarafrekum tengdum sjóslysum
á síðustu 15 árum.
Nokkuð var um skipsströnd fram-
an af árinu 1980, en öll án
mannskaða og fremur tíðindalítil
fram á vordaga. í Árbók SVFÍ
stendur: Þann 9. maí strandaði
vélbáturinn Nökkvi VE 65, 53
tonna eikarbátur frá Vestmanna-
eyjum, á Svínafellsfjöru um 3 til
4 sjómílur vestan Ingólfshöfða.
Versta veður var á þessum slóðum,
ANA 9 vindstig, hríðarkóf og
sandfok, svo vart sást út úr augum
og mikið brim við ströndina. Þegar
báturinn kenndi grunns, reið ólag
yfir hann er hreinsaði allt af þilfar-
inu. Voru þá báðir gúmbjörgunar-
bátarnir sjósettir og tilbúnir til
notkunar ef Nökkvi legðist á hlið-
ina. Tvö önnur grunnbrot riðu yfir
bátinn er færðu hann inn yfir
grynningarnar og upp í sand.
Björgunarsveitir SVFI í Öræfum
og á Höfn voru þegar kvaddar út
er fréttist um strandið og sendar
á vettvang. Klukkan rúmlega
13.00 var björgunarsveitin úr Ór-
æfum komin á strandstað og var
báturinn þá um 30 metra frá landi.
Skutu skipveijar línu í land og
voru þeir síðan dregnir í land í
björgunarstól. Gekk það greiðlega
og var lokið um klukkan 14. Áhöfn
Nökkva var fjórir menn og hafði
enginn þeirra slasast.
Heimaey og Sigurbára
Talsvert var um skipströnd árið
1981 og Landhelgisgæslan og
þyrlusveit varnarliðsins sóttu
nokkra sjúka sjómenn á haf út.
16. febrúar hraktist vélskipið
Heimaey VE 1, 250 tonna stálskip
frá Vestmannaeyjum, í ofsaveðri
að Þykkvabæjarfjöru og strand-
aði. Skipið hafði verið að netaveið-
um, en trossa flækst í skrúfunni
með þeim afleiðingum að það rak
stjórnlaust undan óveðrinu. Marg-
ar tilraunir voru gerðar til að koma
taug í skipið, en þær mistókust
vegna óveðursins. Tíu manna
áhöfn var um borð og þarna varð
harmleikur er tveir skipverjar sóp-
uðust frá borði og hurfu í hafið
er brotsjór reið yfir rétt áður en
skipið kenndi grunns. Björgunar-
sveitir SVFÍ, Dagrenning á Hvols-
velli og FBS á Hellu fóru á strand-
stað og björguðu eftirlifandi átta
áhafnarmeðlimum til lands. Síðar
náðist skipið á flot.
Um klukkan 11 að morgni 6.
febrúar strandaði Sigurbára VE
249, 127 tonna stálskip frá Vest-
mannaeyjum, rétt vestan ósa Jök-
ulsár á Sólheimasandi. Björgunar-
sveit SVFÍ, Víkveiji, Vík í Mýr-
dal, bjargaði allri áhöfninni, alls
sjö mönnum, í hinu versta veðri.
Norðaustan hvassviðri með hríð
og sandbyl. Skipið náðist síðar á
flot.
Kampen ferst
Þann 1. nóvember 1983 fórst
þýska skipið Kampen er það átti
eftir um 16 stunda siglingu til
Vestmannaeyja. í fyrstu taldi skip-
stjóri Kampens að stórfelld hætta
væri ekki yfirvofandi og skipið
myndi halda áætlun. En klukku-
stund síðar var komið annað hljóð
í strokkinn, neyðarkall hefði borist
frá skipinu og áhöfnin væri að
yfirgefa það. Fjöldi fiskiskipa í
námunda við slysstaðinn fór á
vettvang, auk þess sem þess var
óskað að varnarliðið sendi tvær
þyrlur og C-130 Hercules leitar-
vél. Aðstæður voru erfiðar, illviðri
og myrkur. Nokkrir skipbrots-
menn voru hífðir úr sjónum upp í
fiskiskip og var veður svo slæmt
að beiðni um að fá þá hífða upp
í leitarþyrlurnar var hafnað. Frá
því að fyrsti skipbrotsmaðurinn
fannst í sjónum og þar til sá síð-
asti var hífður upp í skip liðu rúm-
ar tvær klukkustundir. Alls voru
þeir 13 talsins, en aðeins 6 þeirra
lifðu slysið af.
31. október þetta sama ár hafði
TF-Rán bjargað þremur skipbrots-
mönnum af Haferninum frá
Stykkishólmi í Bjarnareyjum á
Breiðafirði í vonskuveðri. Þrír
menn fórust með Haferninum.
Ótal björgunarsveitarmenn auk
þyrlu frá varnarliðinu tóku þátt í
leitinni.
Sæbjörgin strandar
17. desember 1984 strandaði
Sæbjörgin VE 56 í Hornvík austan
Stokksness. Vélarbilun hafði orðið
og hraktist skipið um stund, eða
uns Erling KE 45 hafði komið
taug milli skipana. En taugin slitn-
aði í haugasjó og 9 vindstigum og
ekki reyndist gerlegt að koma taug
á milli á ný. Fór því svo að Sæ-
björgin hraktist í strand. Allt var
þetta að eiga sér stað fram eftir
nóttu. Björgunarsveitir voru
komnar á strandstað mjög tíman-
lega og varð úr að bíða birtingar.
Enn var þó myrkur er sjór var
farinn að streyma inn í skipið og
því ákveðið að helja björgunar-
störf. Var það gert með hefðbund-
um hætti og 14 manna áhöfn var
bjargað í land án teljandi erfið-
leika.
Ekkert lífsmark í fyrstu
Við stöldrum ekki við á ný fyrr
en 14. mars árið 1987, er 9 manns
björguðust af Barðanum GK 475,
131 tonna skipi sem strandaði við
Dritvík á Snæfellsnesi. í Árbók
SVFÍ stendur: Tilkynning um
strandið barst til Tilkynninga-
skyldu ísl. skipa klukkan 6.40 og
voru allar björgunarsveitir SVFÍ á
því svæði kallaðar út. Voru þær
komnar á strandstað hálftíma síð-
ar og voru allar aðstæður til björg-
unar hinar erfiðustu. Þyrla Land-
helgisgæslunnar, TF-SIF, var köll-
uð út og var komin á strandstað
klukkan 8.13. Sáu þyrlumenn ekk-
ert lífsmark í fyrstu, en gátu síðan
bjargað allri áhöfninni og fluttu
til lands þar sem hlúð var að þeim
af björgunarsveitarmönnum.“
Síðar á árinu, 3. október, fórst
Birgir RE 323, 11 tonna trébátur,
í innsiglingunni til Sandgerðis.
Brjálað veður var og reið hvert
brotið af öðru yfir bátinn og skip-
verjanna tvo sem mönnuðu hann.
í MOrgunblaðinu sagði m.a. á sín-
um tíma: Skipstjóri og áhöfn
Reynis GK 177 unnu þrekvirki
aðfaranótt föstudagsins þegar þeir
björguðu tveim skipverjum af
Birgi RE 323, þegar Birgi hvolfdi
í foráttubrimi og ofsaroki í innsigl-
ingunni í Sandgerði, en þar er
skerjagarður á bæði borð. Skip-
stjórinn á Reyni, Sævar Ólafsson,
varð að sigla skipi sínu inn á
grynningar í skeijagarðinum til
þess að ná mönnunum tveimur af
Birgi. Á útleið frá skerjunum eftir
að Reynismenn höfðu náð skip-
brotsmönnunum tveimur um borð,
tók Reynir tvívegis niðri. Reynir
GK er 104 tonn, en Birgir tæp
10 tonn. Vegna veðurofsans hafði
skipstjórinn á Reyni tekið það upp
hjá sjálfum sér að fylgja Birgi
eftir í liðlega klukkustund, áður
en bátarnir komu að innsigling-
unni, og það var þessi aðgæsla
skipstjórans, sem hefur ráðið úr-
slitum um að mönnunum tveimur
var bjargað.,.“ Haft var og eftir
Sævari Ólafssyni skipstjóra á
Reyni, að hann hefði metið stöð-
una svo, að þó hann hefði strand-
að sínu skipi hefði verið unnt að
bjarga áhöfninni. Hann hefði því
lagt allt í sölurnar til að ná skip-
veijunum tveimur á Birgi.
Sjöstjarnan ferst
20. mars 1990 sökk vélbáturinn
Sjöstjarnan VE 92 frá Vestmanna-
eyjum er hann var staddur norður
af Elliðaey. Einn maður úr sex
manna áhöfn drukknaði, en hinir
fimm komust í gúmbát. Eftir rúm-
lega þriggja stunda volk fann
Lóðsinn frá Eyjum skipbrotsmenn-
ina og bjargaði þeim.
20. febrúar 1991 strandaði
Steindór GK 101 frá Garði við
Krísuvíkurberg. Leiðindaveður
var, éljagangur og hvöss norðvest-
anátt. Björgunarsveitin Þorbjörn
var kölluð á vettvang auk þess
þyrlur Landhelgisgæslunnar og
varnarliðsins. Þegar björgunar-
sveitirnar komu á vettvang voru
skipveijarnir allir komnir í flot-
galla og búnir að setja út gúm-
báta. Gæsluþyrlan náði skipbrots-
mönnunum öllum og þurfti til þess
þijár ferðir. Færði hún þá jafn
harðan upp á bjargið þar sem
varnarliðsþyrlan beið þeirra og