Morgunblaðið - 01.02.1994, Side 12

Morgunblaðið - 01.02.1994, Side 12
12 MORGUNBLAÐIÐ ÞRIÐJUDAGUR 1. FEBRUAR 1994 Geoffrey Hendricks Myndlist Eiríkur Þorláksson Á Kjarvalsstöðum byijar nýtt sýningarár af krafti með þremur ólíkum sýningum, sem allar ættu að vekja athygli; tímamótasýningu Magnúsar Kjartanssonar, hljóð- skúlptúr Finnboga Péturssonar og loks yfirlitssýningu bandaríska listamannsins Geoffrey Hendricks, sem hefur hlotið nafnið „Dagur að nóttu“, en sú sýning er sameig- inlegt framtak fimm listasafna á Norðurlöndunum og í Póllandi. Áður en þessi umfangsmikla yfirlitssýning er skoðuð er rétt að reyna að átta sig nokkuð á lista- manninum sjálfum. Geoffrey Hendricks er fæddur 1931 í New Hampshire-fylki, en afi hans var innflytjandi frá Noregi. Hann hóf listnám á sjötta áratugnum og útskrifaðist með meistaragráðu í listasögu frá Columbia-háskólan- um í New York, þar sem lokarit- gerðin fjallaði um loftmyndir í kaþólskum kirkjum barokk- tímans. Hann tók að kenna við Rutgers-ríkisháskólann í New Jersey 1956 og er enn prófessor við Mason Gross-listaskóla háskól- ans, en býr engu að síður í New- York-borg. Hann hefur unnið víða um heim að list sinni, en þó einkum í Þýskalandi, þar sem hann hefur hlotið ýmsar viðurkenningar auk þess sem hann er á samningi við Galerie Baecker í Köln. Verk Hendricks hafa í kynningu sýningarinnar verið tengd við Fluxus-hreyfinguna, sem blómstr- aði um miðjan sjöunda áratuginn. Fyrir þremur árum var haldin á Kjarvalsstöðum (samhliða sýningu Yoko Ono) lítil en fróðleg sýning á ýmsum verkum Fluxus-hópsins og þar kom fram að frumkvöðull hreyfingarinnar, George Maciun- as, tengdi heitið einkum við þijár merkingar orðsins; hreinsun, flæði og samruna. Þannig skyldi hreyf- ingin gegna markvissu hlutverki í því umróti sem markaði listheim- inn á þessum tíma. Sýningin í vestursal Kjarvals- staða ber þess glöggt vitni, að þó að Geoffrey Hendricks hafi ekki verið í hópi upphafsmanna Fluxus hefur listsýn hans alla tíð fallið vel að markmiðum hreyfingarinn- ar. Himnamyndirnar, sem hann tók að mála 1965, geta borið með sér alla þá þrjá þætti sem Maeiun- as tengdi Fluxus-heitið við, en þetta myndefni Hendricks hefur allt til þessa dags ratað á ótrúleg- ustu hluti, því að auk striga má finna á sýningunni himnamyndir á skyrtur, skótau, skóflur og sæng- urfafnað, svo fátt eitt sé nefnt; þannig renna hversdagsleg efni og enn hversdagslegra viðfangsefni saman og mynda eina listræna heild, sem kemur skemmtilega á óvart. Það verður ekki skilið við himna- myndimar án þess að nefna hvern- ig listamaðurinn notar þær á stundum sem dagbókarform — hann safnar í sarpinn tilbrigðum ljóss, lita og veðurskilyrða líkt og aðrir listamenn skrá hjá sér hug- myndir. Þannig getur himinninn í meðferð Hendricks orðið vettvang- ur eins konar hugleiðslu (eins og bent er á í sýningarskrá) sem hægt er að koma að aftur og aft- ur, en er aldrei samur og fyrr, fremur en maðurinn sjálfur. Engar tvær himnamyndir eru eins og til- brígðin endurspegla ef til vill lund- erni og líðan mannsins sjálfs, sem er stöðugum breytingum undirorp- ið. Hendricks hefur í verkum sínum og lífi sýnt mikinn áhuga á helgis- iðum, eðli þeirra og inntaki, og á hvern hátt þeir grípa inn í mann- legt líf við ýmis tækifæri. Hann hefur oft gegnt hlutverki eins kon- ar siðameistara Fluxus-manna og sem slíkur skipulagði hann Fluxus- skilnað þegar hann og kona hans slitu samvistum 1971 og stjórnaði Fluxus-giftingu George Maciunas og Billie Hutching í febrúar 1978, nokkru áður en Maciunas lést úr krabbameini; giftingai-vottorð o.fl. frá þeirri athöfn er á sýningunni sem vitnisburður um þessa helgun Fluxus-hreyfíngarinnar. Slíkar at- hafnir má vissulega líta á sem eins konar gjörninga hvetju sinni og þar með þátt í þeirri list sem Hendricks fæst við. Stigar af ýmsum gerðum eru áberandi þáttur sýningarinnar og tákngildi þeirra eru mikilvæg fyrir alla listsköpun Hendricks. I sinni einföldustu mynd má líta á stigann sem farveg í lífínu; menn ganga upp hann eða niður — og eru að því loknu staddir á nýjum stað, í öðru umhverfi en áður. Þannig verður stiginn tákn umbreytinga í h'finu og í vissum þrepum kann að blasa við ný lífssýn — nýr him- inn, eftir því sem tíminn flæðir fram. Lífíð einkennist hins vegar oft af áföllum sem valda snöggum umskiptum. Listamaðurinn hlut- gerir áföll eins og slys, skilnaði og dauða með sterkum hætti þegar Geoffrey Hendricks: „Him- inn/fætur“; Buczak-minningar- kassar. 1988. hann einfaldlega sagar hlutina sundur að endilöngu; borð, stólar, stigar — hið eðlilega samhengi er rofið. Lífið heldur áfram þrátt fyr- ir slíkar hremmingar og því þarf að tjasla leifunum saman eftir því sem hægt er; sárabindi um öfugan stigann, bandspottar um snúna stóla — allt eru þetta merki um seiglu mannsins við að halda áfram að horfa fram á við þrátt fyrir kollsteypurnar. Listsköpun Geoffrey Hendrieks er í vissum skilningi list persónu- legrar fornleifafræði, þar sem hlut- ir sem hann tengir eigin lífi hafa mikla merkingu í mörgum verk- anna; þetta atriði er enda nefnt í undirtitli sýningarinnar. Slík per- sónuleg saga kemur t.d. fram í flokki 15 minningarkassa um fé- laga listamannsins, Brian Buczak, sem dó 1987; í kössunum tínir Hendricks minningamar saman og varðveitir fyrir seinni tíma, en býður gestum jafnframt að kynn- ast með sér. Uppsetning þessarar stóru sýn- ingar hefur tekist mjög vel, jafn- vel svo að hinn erfiði vestursalur Kjarvalsstaða hefur sjaldan notið sín betur. Fjölbreyttir stigar í mis- munandi hæð og óregluleg rýmis- mótun skilrúma eiga sinn þátt í að tengja verkin ágætlega saman, þannig að það er létt yfír heild- inni. Það er þyngra yfir verkunum á ganginum, enda erfiðara að nýta það rými vel. Sýningunni fylgir vönduð sýn- ingarskrá sem unnin hefur verið fyrir tilstilli safnanna fímm, sem koma að sýningunni. I henni er að finna fróðlegar greinar um lista- manninn og viðtal við hann, auk upplýsinga um feril hans og fjölda ágætra mynda. Þetta er eins og 'vera ber um sýningu af þessari stærð. Hins vegar ber verra við og er í raun forkastanlegt við jafn ágæta sýningu í opinberu safni, að hún ber þess engin merki að vera hald- in á íslandi. Merkingar verka eru ýmist á ensku, dönsku eða þýsku og í sýningarskrá er engin saman- tekt efnisins í íslenskri þýðingu. Það er nánast móðgun, að þrátt fyrir ítrekaðar kvartanir um þetta atriði komi opinbert listasafn, ijár- magnað af almannafé, ekki' á móts við eigendur sína með merkingum sýninga og fræðsluefni um þær á þeirra móðurmáli. Líkast til þarf að hamra á þessu atriði með þraut- seigju Kató gamla í rómversku öldungadeildinni þar til varanlegur árangur næst. Þessi kvörtun dregur þó ekki úr gildi sýningarinnar og beinist að umgjörð hennar en ekki inni- haldi; það er ferskt, ríkulegt og vel þess virði að heimsækja oftar en einu sinni. Yfirlitssýningin á verkum Ge- offrey Hendricks, „Dagur að nóttu“, sem nú fyllir vesturhluta Kjarvalsstaða, stendur til sunnu- dagsins 13. febrúar, og er rétt að hvetja listunnendur til að láta hana ekki fram hjá sér fara. VIÐSKIPTALAUSN SEM HENTAR ÞER .IL (oföfjmn ÞUMATTBOKA RÉITA NIÐURSTÖÐU MEÐ AMBRA OG OPUS ALLT Nýherji og íslensk forritaþróun bjóða nú viðskiptalausn sem hentar vel fyrir litlar rekstrareiningar sem eru að hefja rekstur. Einnig er sú lausn sem boðin er hentug fyrir þá sem hyggjast endurnýja tölvu og hugbúnað. Lausnin er fólgin í Ambra sprinta , 486 / 33 SX tölvu með 4 MB minni og 240 MB disk og Star LC24-20, 24 nála prentara. Ambra tölvunni fylgir ÓpusAllt fjárhags-, viðskiptamanna-, birgða- og sölukerfi frá íslenskri forritaþróun hf. ÓpusAllt er útbreiddasti viðskiptahugbúnaður á íslandi og er kenndur í langflestum framhaldsskólum landsins. Þessi lausn hentar öllum þeim sem vilja henda reiður á bókhaldi sínu, skrifa út reikninga, A, B, og C gíróseðla, raðgreiðslusamninga, reikna dráttarvexti, halda utan um lagerinn og margt margt fleira. a6e'' aw^U' Tilboðsverð ^4*%^ ^ ■ Islensk forritaþróunhf. ENGJATEK3I 3 - 10S - REYKJAVlK - SÍMI; 67 15 Venjulegt verð: kr. 286.125 Þú sparar kr. 46.425 F„ Tilboðsverð gildir til 1. apríl 1994 NÝHERJI SKAFTAHLk) 24 - SlMI 69 77 00 Altaf skrefl á undan Farandriddarar bókmenntanna Bókmenntir Jóhann Hjálmarsson David Lodge: Lítill heimur. Há- skólarómansa. Sverrir Hólmars- son þýddi. Mál og menning 1993. Þegar kunnur bókmenntafræð- ingur skrifar afþreyingarsögu hlýtur það út af fyrir sig að vekja nokkra athygli. Þegar sagan gerist þar að auki í þeim heimi sem höfundurinn þekkir best, veröld bókmenntafræð- inga, gagnrýnenda og rithöfurida, dregur það ekki úr eftirvæntingu lesandans. í þeim litla heimi sem David Lodge lýsir eru það endalausar ráðstefnur sem persónurnar nærast á. Kennslan og fræðin eru ekki aðalatriði heldur tækifærin sem starfið býður upp á. Frægir höfundar eru farmiðar til að fljúga með breiðþotum um allan heim og gista á veglegum hótelum. Að þessu leyti eru bókmennta- fræðingar vissulega engin undan- tekning. Heimurinn er sólginn í ráð- stefnur og fundi sem flestum leiðist. Að baki fundahaldanna getur þó beðið eftirsóknarverð skemmtun sem fylgir kynnum af nýjú fólki og meðal helstu kosta er að aðrir en ráðstefnugesturinn borga, oftast opinberar stofnanir. Ráðstefnurnar eru orðnar vani sem menn telja sér, en þó einkum öðrum, trú um að skipti máli. David Lodge fjallar af lítilli virð- ingu um öll þessi efni í skáldsögu sinni. Háð og kaldhæðni eru vopn hans og duga honum vel. Samtal hjóna, eiginmaðurinn er háskóla- og ráðstefnumaður og ein helsta sögu- hetja bókarinnar, varpar ljósi á þetta: „...Nú á dögum eru fræðimenn eins og farandriddarar forðum, á flakki um heiminn í leit að ævintýr- um og frægð." „Og skilja konurnar eftir heima, læstar inni?“ „Ja, margir riddaranna eru kven- kyns núorðið. Það er farið að hleypa konum að hringborðinu." Vera má að ýmsir lesendur Davids Lodge eigi erfitt með að fylgja hon- um eftir á fluginu þegar bókmennta- kenningar eru til umræðu og flókin átök og metingur milli fræðimanna. Hvernig er til dæmis hægt að flytja fyrirlestur um áhrif T.S. Eliots á Shakespeare? Orð eins og strúktúr- alismi geta virkað fráhrindandi. Allt er það þó bætt upp með frásögnum af hinum mannlegu hliðum, einkum veikleikum. Ástir og ástríður skjóta fljótlega upp kollinum í gráma breska há- skóiaumhverfisins þar sem fyrsta ráðstefnan fer fram. Leit ungs manns að draumadísinni skyggir á fræðimennskuna og verður að um- fangsmikilli sögu í sögunni. Þessi saga er hin besta afþreying og af- hjúpar margt, helst það hve heimur- inn er lítill og oftast fáránlegur. Önnur hliðstæð saga er líka harm- skopræn, hermir frá tilraun miðaldra manns til að verða ungur í annað sinn. Auðvitað mistekst sú tilraun. Allt endar þó ekki illa í Litlum heimi. David Lodge er lagið að afklæða kollega sína af báðum kynjum og byggir eflaust á reynslu. Sum ádeila bókarinnar leiðir hugann að stað- reyndum bókmenntalífsins, stöðum áhrifamanna í bókmenntaheiminum, dyntum sem geta í vissum tilvikum mótað gagnrýnina. Ekki síst verða háskólarnir fyrir banvænum skeyt- um. Þrátt fyrir þetta er Lítill heimur fyrst og fremst skemmtun og sér í lagi fyrir bókmenntamenn. Margar og oft lauslegar persónur, tilviljanir og óvænt atvik eru meðal þess sem einkennir rómönsur. Þáttur Sverris Hólmarssonar er ekki minnstur hvað það varðar að hafa ánægju af lestrinum. Þýðing hans er einkar læsileg; vandasöm hlýtur hún að hafa verið.

x

Morgunblaðið

Direkte link

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Morgunblaðið
https://timarit.is/publication/58

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.