Morgunblaðið - 27.02.1994, Blaðsíða 25

24
MORGUNBLAÐIÐ SUNNUDAGUR 27. FEBRUAR 1994
+
MORGUNBLAÐIÐ SUNNUDAGUR 27. FEBRUAR 1994
25

Útgefandi
Framkvæmdastjóri
Ritstjórar
Fulltrúar ritstjóra
Fréttastjórar
Ritstjórnarfulltrúi
Árvakur h.f., Reykjavík
Haraldur Sveinsson.
Matthías Johannessen,
Styrmir Gunnarsson.
Björn Jóhannsson,
Árni Jörgensen.
Freysteinn Jóhannsson,
Magnús Finnsson,
Sigtryggur Sigtryggsson,
Ágúst Ingi Jónsson.
Björn Vignir Sigurpálsson.
Kringlan 1, 103 Reykjavík. Símar: Skiptiborð 691100. Auglýsingar:
691111. Áskriftir 691122. Áskriftargjald 1400 kr. með vsk. á mánuði
innanlands. í lausasölu 125 kr. með vsk. eintakið.
Hagstæður við-
skiptajöfnuður
lamkvæmt nýjum upplýsingum
frá Þjóðhagsstofnun var við-
slcíptajöfnuður þjóðarinnar hag-
stæður á síðasta ári í fyrsta sinn
frá árinu 1986. Viðskiptajöfnuður-
inn var hagstæður um 300 milljón-
ir króna samanborið við hvorki
meira né minna en 12 milljarða
halla á árinu 1992. Á almennu
máli þýðir þetta, að erlendar skuld-
ir þjóðarbúsins fara lækkandi.
Ástæðan fyrir þessari hagstæðu
þróun er annars vegar sú, að vöru-
innflutningur var 14% minni á síð-
asta ári en árið áður og hins veg-
ar, að útflutningur sjávarafurða
jókst um 6%.
Þessi hagstæða þróun í viðskipt-
um við útlönd er aðeins eitt af
mörgum dæmum um þann árang-
ur, sem þrátt fyrir kreppu og aðra
erfiðleika er að nást í efnahags- og
atvinnumálum okkar íslendinga —
eða er þessi árangur kannski að
nást vegna kreppunnar? Verðbólg-
an er nánast í núlli, viðskiptajöfnuð-
ur hagstæður, vextir hafa lækkað
verulega og ættu að geta lækkað
meira á næstu mánuðum. Allt er
þetta verulegur árangur, sem ekki
hefur verið nægilegur gaumur gef-
inn í dægurþrasi stjómmálanna.
Það skiptir öllu máli, að ekkert verði
gert í efnahagsmálum okkar, sem
dregur úr þeim mikilsverða árangri,
sem náðst hefur á þessum þremur
sviðum.
Jafnhliða þarf ríkisstjómin að
beita sér fyrir nýjum átökum til
þess að draga úr hallarekstri ríkis-
sjóðs. f nýju Samvinnubréfi Lands-
banka íslands er því spáð, að opin-
berar skuldir geti aukizt að óbreytt-
um hallarekstri ríkissjóðs úr 56%
af landsframleiðslu í 62%-74% af
landsframleiðslu eftir því hver hag-
vöxtur verður. Bent er á, að þetta
skuldahlutfall nálgist óþægilega
mikið 60%-markið, sem Evrópu-
sambandið telji, að aðildarríkin
þurfi að halda sig innan í framtíð-
inni.
Stjómarflokkar, sem ganga til
þingkosninga að ári liðnu með þann
árangur, að þeir hafi sigrast á verð-
bólgunni eftir nær aldarfjórðungs
baráttu þjóðarinnar við óðaverð-
bólgu, skapað jöfnuð í viðskiptum
við útlönd og lækkað erlendar
skuldir þjóðarinnar, lækkað vexti
verulega og náð tökum á halla-
rekstri ríkissjóðs, hljóta að standa
vel að vígi, af þeirri einföldu
ástæðu, að engin ríkisstjóm í
manna minnum hefur sýnt slíkan
árangur.
Auðvitað eru dekkri hliðar á
þessari mynd og þar ber hæst at-
vinnuleysið og erfiða afkomu al-
mennings í landinu. En ríkisstjórnin
ræður ekki við þorskgöngur og þáð
er nánast fyrirsjáanlegt að afkoma
fólks batnar ekki að ráði fyrr en
þorskstofninn tekur við sér á nýjan
leik. Hið sama má segja um at-
vinnuleysið: Það verður verulegt,
þar til nýtt góðæri skapast við sjáv-
arsíðuna.
Stundum er því haldið fram, að
það skipti engu máli, hvaða stjóm-
málaflokkar séu við völd. Þeir séu
allir að verða eins. Þetta er rangt.
Líkumar á því að vinstri stjóm
myndi grípa til vanhugsaðra og
ábyrgðarlausra aðgerða til þess að
leysa um stundarsakir erfið vanda-
mál era yfirgnæfandi. Þær fómir,
sem þjóðin hefur fært á undanföm-
um ámm til þess að ná þeim
árangri, sem við blasir em svo mikl-
ar að það er ekkert vit í að halda
þannig á málum, að þær hafí að
lokum verið færðar til einskis.
1 A { RITI MÍNU
X Vf *um Jónas Hall-
grímsson stendur þessi
setning: „Það er
skemmtilegt að sjá
náttúruvísindamann á
fyrra hluta 19. aldar...
komast að þeirri niðurstöðu að guð
hafi einungis getað skapað „þá beztu
veröld af öllum sem skapaðar urðu“.
Þetta var einnig áleitið umhugsunar-
efni Einsteins sem spurði sig oft
þeirrar spumingar hvort guð hafí nú
skapað þá einu veröld sem möguleg
var.“ Hér er Jónas auðvitað að vísa
til þeirrar fullyrðingar þýzka heim-
spekingsins og stærðfræðingsins
G.W. Leibniz sem taldi að alheimur-
inn væri bezti heimur sem mögulegt
(ekki hugsanlegt) var að skapa þvíað
skipan hans væri verk guðs. Jónas
hefur eitthvað þekkt til Leibniz og
kenninga hans því hann var 17. aldar
maður, fæddur 1647 en lézt 1716.
Voltaire, sem var einn helzti talsmað-
ur skynsemistrúar upplýsingarmanna
í Frakklandi, gagnrýndi þessa hug-
mynd Leibniz, ekkisízt í Birtingi, og
hann knýr lesendur sína til þess að
horfast 'í augu við þá spumingu
hversvegna skaparinn hafí ekki getað
búið til betri veröld en raun ber vitni
fyrst hann er algóður og almáttugur
einsog okkur er sagt. En Leibniz
gerði ráð fyrir góðum og illum þáttum
tilverunnar enda væri fullkomin til-
vera harla ófullkomin, eða jafneinhæf
og skuggalaust málverk. Hið illa
þjónaði einnig sínum tilgangi og leiddi
til góðs. Sköpunarverkið væri með
andstæðum sínum; og það væri sin-
fónía guðs. Þegar Voltaire skrifaði
Birting, eða Candide 1758, þá sextíu
og fjögurra ára gamall, átti hann sér
draum um þjóðfélag skynsemi og
upplýsingar þarsem væru allsnægtir
og ástæðulaust að leita til lögfræð-
inga en trúin eðlilegur þáttur mann-
lífsins, glæpir óþekktir, vísindi nytu
virðingar og bræðralag og jafnrétti
ríkti meðal þegnanna. Það er að þessu
ímyndaða ríki sem hann leitar. J.
Swift leitar þessa ríkis hamingjunnar
á eyju í Suður-Atlantshafí en Birting-
ur leitar þess í S-Ameríku. Það er
a.m.k. ekki að fínna í „bjartsýnum"
kenningum Leibniz sem voru ortar
inní alþýðlegt umhverfí Popes í Essay
on Man. Við megum þá ekki gleyma
þyí að miklar náttúruhamfarir höfðu
orðið í heiminum áðuren Voltaire
HELGI
spjall
skrifaði Birting og má
með sanni segja að
þessi skáldsaga hans
sé einskonar viðbrögð
við þeim. Mestur hluti
Lima eyðilagðist í land-
skjálfta 1746 og níu
árum síðar fórust 50 þúsund manns
í Lissabon í enn skelfílegri land-
skjálfta. Undanfari Birtings er ljóð
sem Voltaire orti 1756 um harmleik-
inn í Lissabon. Þá var engin bjart-
sýni tengd þeim hörmungum og eng-
in ástæða til að ætla að guð hafí
skapað beztu mögulegu (ekki hugs-
anlegu) veröldina þarsem allt var eins
gott og unnt var. En hvað er þá
bjartlsýni í raun og veru? Birtingur
er spurður að því í XIX kafla sögunn-
ar og hann svarar það sé ástríðan
að halda því fram að allt sé í full-
komnu lagi þegar allt er í klúðri. Það
dugar ekki að allir menn séu fijálsir
einsog segir í XVIII kafla þegar sköp-
unarverkið sjálft er eintómt klúður.
Þannig var afstaða skynsemistrúar-
manna en þeir sem bám rómantíkina
fram til sigurs litu öðruvísi á um-
hverfið og gátu þá ekkisízt hrifízt
af fegurð þess og sannfærandi inn-
blæstri.
nVOLTAIRE ER DEISTI.
• Hann gerir ráð fyrir því að
skaparinn hafí yfirgefið jörðina að
verki loknu og stjómi henni ekki, að
öðrum kosti beri hann ábyrgð á harm-
leik einsog landskjálftanum í Lissa-
bon. Slíkar náttúruhamfarir em að
sjálfsögðu óskiljanleg sóun og þegar
hugsað er um allt hið illa í heiminum
á maðurinn ekki annars úrkosta en
huga að sjálfum sér og rækta eigin
garð, en það er boðskapur Birtings.
Maðurinn verður að taka því sem að
höndum ber án þess að örvænta and-
spænis þvl sem aflaga fer í heimirium
og án þess kenna guði um það enda
sé hann víðsfjarri og beri enga ábyrgð
á hörmungunum. Þessi trúarafstaða
einkenndi marga fulltrúa upplýs-
ingarstefnunnar en þó vom þeir tald-
ir allvel kristnir þótt ekki tryðu þeir
á þá sömu forsjón sem Jónas Hall-
grímsson lofsyngur og trúði fastlega
að stjómaði sköpunarverki sínu og
fylgdist náið með því.
Swift taldi skynsemistrú manna
einsog Voltaires leiddi til deisma en
þá væri guðleysi á næstu grösum.
Því fylgdi endalok kristindóms. Því
er þá ekkiheldur að neita að margir
senj tóku upp merki Voltaires og
Rousseaus og leiddu frönsku stjóm-
arbyltinguna til lykta vom trúleys-
ingjar og lögðu jafnvel eld að öðru
eins listaverki og dómkirkjunni í
Chartrésr En þeir vom ekkert að
rækta garðinn sinn heldur þvinguðu
þeir byltinguna uppá umhverfi sitt
og reistu fallöxina á Coneorde þarsem
dýrslegt eðli mannsins nærðist á
dauðanum. Aftökumar þar mætti
kalla dauðateygjur deismans því við
gætum aðeins hugsað okkur svo
grimmilegar fjöldaaftökur í guðlausu
samfélagi en emm þó sífelldlega
minnt á rannsóknarréttinn, galdra-
brennur, gasklefa og gúlag. Það er
ekkert einsdæmi að safnið verði við-
skila við sinn góða hirði. Og menn
geta svosem verið haldnir mannfyrir-
litningu eða mannhatri og þó verið
vel kristnir. Swift var ekki laus við
það. Hann hefði þessvegna getað
verið fullgild persóna í leikriti Moliers
um mannhatarann. Þessu ofnæmi er
lýst i ferðum Gúllívers í fjómm bók-
um, en af þeim era ferðimar til Puta-
lands og Risalands þekktastar. Þess-
ar bækur vom svo sannarlega ekki
skrifaðar fyrir böm, ekkifrekaren
Robinson Krúsó, endaþótt þær séu
nú einkum tengdar við bama- eða
unglingasögur, en það er í raun og
vem útí hött. Á sama hátt mætti
segja að Dýrabær George Orwells
hefði verið skrifuð fyrir unglinga! En
þessar bækur Swifts em háðskar
dæmisögur um samfélag mannsins
og vísa til spillingar í samtíð höfund-
ar, en hún er rauði þráðurinn í verk-
inu öllu. Þannig eiga þessar bækur
þá ekkisíður erindi við spillta samtíð
okkar því það er maðurinn fyrstogsíð-
ast, eða dýrið maðurinn, sem hefur
komið óorði á sköpunarverk guðs.
Hann hefur fært allt úr lagi og afbak-
að allt, jafnvel skáldskap og heim-
speki manna einsog Aristótelesar og
Hómers og fá túlkendur þeirra svo
sannarlega að heyra það í þessum
ferðasögum Swifts.
Hugurinn býr til vemleikann. Það
er hægt að ímynda sér hvítan bjöm
án þess að sjá hann. Hugsunin getur
verið ferðalag til norðurpólsins. Þá
er farartækið ímyndunarafl manns-
ins.
M
(meira næsta sunnudag)
\
\ V
RIÐ 1837 KOM UPP
kreppa á Bretlandseyj-
um, sem stóð í nokkur
ár. Fram að þeim tíma
hafði atvinnuástand
verið gott um langt
skeið og lágt verð á
nauðsynjavörum al-
mennings. Léleg uppskera leiddi til verð-
hækkunar á búvömm og eftirspurn eftir
framleiðsluvömm iðnaðarins minnkaði
mjög. Útflutningsmarkaðir Breta tóku
ekki við umframframleiðslu iðnfyrirtækj-
anna og í kjölfarið fylgdi mikið atvinnu-
leysi. Á sama tíma varð mikil fólksfjölgun
á Bretlandseyjum. Landsmönnum fjölgaði
um þriðjung á fyrstu þremur áratugum
síðustu aldar. Mesta fjölgunin varð í þétt-
býli. Fátækt var mikil.
Megn óánægja ríkti meðal almennings
og ein helzta ástæða hennar var hátt verð
á brauði, sem var undirstöðuþáttur í mat-
aræði fólks í Bretlandi á þeim tíma. Hið
háa brauðverð var afleiðing hinna svo-
nefndu Komlaga, sem voru sett á árinu
1815 eftir að Napóleon hafði verið sigrað-
ur. Komlögin voru sett í stað sérstaks
stríðsskatts, sem hafði verið lagður á, þeg-
ar átökin við Napóleon stóðu yfír. Sam-
kvæmt þeim mátti ekki flytja inn hveiti
fyrr en verð á innlendu hveiti hafði náð
ákveðnu marki og þá vom jafnframt sett-
ir háir tollar á hið innflutta hveiti.
Á fímm ára tímabili frá 1837 til 1842
var hungursneyð í Bretlandi. Hún leiddi
til þess, að andstaða magnaðist við Korn-
Iögin. Miðstöð andófshreyfíngarinnar var
í Manchester, þar sem mikil iðnaðarfram-
leiðsla var. Þar komu saman í eina fylk-
ingu aðilar úr ýmsum áttum. Þar vom á
ferðinni kaupsýslumenn, sem fjármögnuðu
hreyfínguna í eiginhagsmunaskyní, þar
sem þeir töldu, að frelsi í viðskiptum mundi
auka hagnað þeirra sjálfra. Þar vom á
ferðinni umbótasinnar, sem vildu bæta
kjör lágstéttanna. Þar komu við sögu frið-
arsinnar, sem töldu að frelsi í viðskiptum
þjóða í milli mundi auka líkur á friði í
heiminum. Og þar komu einnig til róttæk-
ir umbótasinnar, sem töldu viðskiptafrelsi
aðeins einn af mörgum þáttum, sem þyrfti
að koma á til umbóta í brezku þjóðfélagi.
Öll er þessi saga rakin í mikilli bók, sem
út kom á síðasta ári í tilefni þess, að 150
ár vom liðin frá því, að hið merka brezka
vikurit The Economist hóf göngu sína.
Gífurleg pólitísk átök stóðu í Bretlandi í
nær áratug um afnám Komlaganna. Einn
þeirra, sem barðist fyrir afnámi Komlag-
anna var ungur maður að nafni James
Wilson. Hann skrifaði bæklinga gegn
Komlögunum, sem vöktu mikla athygli,
en bæklingaútgáfa hefur lengi verið sterk
hefð í brezkum stjómmálum. Upp úr þeirri
útgáfu spratt vikuritið.The Economist. Það
var stofnað m.a. í því skyni að beijast
fyrir afnámi Komlaganna og fyrir frelsi í
viðskiptum. Ef grannt er skoðað má sjá á
skrifum blaðsins nú á tímum, að það hefur
ekki gleymt uppruna sínum, en það er ein-
mitt aðalsmerki blaða, sem skipta máli,
að gleyma ekki upprana sínum.
Framlag James Wilson til þessara um-
ræðna í Bretlandi fyrir einni og hálfri öld
var ekki sízt í því fólgið að sýna fram á,
að deilurnar um Komlögin ættu ekki að
snúast fyrst og fremst um það, að landeig-
endur í Bretlandi þyrftu að veija hags-
muni sína með því að koma í veg fyrir
innflutning á ódým hveiti frá öðmm lönd-
um. Þvert á móti lagði hann áherzlu á að
sýna fram á, að afnám Kornlaganna og
innflutningur á hveiti væri landeigendum
í hag ekki síður en öðmm. Áhyggjur þeirra
af því, að fijáls innflutningur á hveiti
mundi leggja brezkan landbúnað í rúst,
væra ekki á rökum byggðar. Grundvallar-
atriðið í röksemdafærslu James WilSons
vora þær kenningar Adams Smith, að sam-
félagið í heild mundi hagnast á því, að
samkeppni skapaðist um að bæta lífskjör
fólks.
Kornlögin voru afnumin árið 1846,
þremur árum eftir að The Economist var
stofnað. En nær 150 áram seinna var blað-
ið enn að beijast fyrir sömu sjónarmiðum.
Á árinu 1992 birtist leiðari í blaðinu þar
sem sagði m.a.:„Engin ríkisstjórn hefur
hreinan skjöld í viðskiptamálum. Af ástæð-
um, sem stjórnmálafræðingar hafa skilið
öldum saman, lætur nánast hver einasta
ríkisstjórn undan þrýstingi frá sérhags-
munahópum, sem krefjast verndar gegn
erlendri samkeppni; tapið getur verið meira
en hagnaðurinn en þeir sem hagnast era
yfírleitt háværir, vel skipulagðir hópar en
þeir sem tapa era það ekki. Röksemdir
haftasinna ráða víða ferðinni. Bandaríkja-
menn hafa staðið betur gegn þeim en flest-
ir aðrir. Árum saman hafa Bandaríkja-
menn barizt fyrir viðskiptafrelsi á vett-
vangi GATT. Forysta Bandaríkjamanna í
áratugi eftir 1945 varð til þess að opna
markaði um heim allan. En ömurlegar
andstæður má fínna í Evrópusambandinu,
sem hefur fundið upp alveg nýjar aðferðir
til þess að koma á höftum.“
Landbúnað-
armálin og
Kornlögin
ÞÓTT FÁTT SÉ
líkt með aðstæðum
á íslandi í dag og á
Bretlandseyjum
fyrir 150 árum hafa
viss grundvallar-
sjónarmið þó ekki breytzt. Landeigendur
í Bretlandi trúðu því, að inhflutningur á
ódýra hveiti mundi leggja atvinnustarfsemi
þeirra í rúst. Bændur á Islandi hafa þung-
ar áhyggjur af því, að innflutningur á land-
búnaðarvörum leggi innlenda landbúnað-
arframleiðslu í rúst. Neytendur í Bretlandi
fyrir 150 árum vildu ódýrt brauð. íslenzk-
ir neytendur hafa kynnzt því undanfarnar
vikur, hvað ódýrt kjöt getur ráðið miklu
um lífskjör þeirra.
Landeigendur í Bretlandi héldu uppi
vömum fyrir Komlögin í áratugi áður en
þeir urðu að láta undan síga fyrir pólitísk-
um þrýstingi. Bændur á Islandi reka bezt
skipulögðu hagsmunasamtök í landinu og
hafa áhrif langt umfram fjölda þeirra eða
þýðingu landbúnaðarins í þjóðarbúskapn-
um. Umræður á íslandi hafa fallið í þann
farveg, að menn séu með eða móti bænd-
um, en það var einmitt úr slíkum farvegi,
sem stofnandi The Economist reyndi að
beina umræðunum um afnám Kornlag-
anna í Bretlandi.
Menn skiptust í flokka í Bretlandi með
eða móti Komlögum. Framvinda mála á
Alþingi undanfamar vikur sýnir, að stuðn-
ingur við sjónarmið hagsmunasamtaka
landbúnaðarins gengur þvert á flokka-
skiptingu í þinginu. Það væri hægt að
raða þingmönnum upp á nýtt og búa til
býsna myndarlegan bændaflokk á Alþingi,
eins og þingið er nú skipað.
Kjarni málsins er þó sá, að enginn
mælir því lengur í mót, að framundan séu
þáttaskil í íslenzkum landbúnaði og gera
megi ráð fyrir einhveijum innflutningi
landbúnaðarvara á næstu árum og þar af
leiðandi aukinni samkeppni við innlenda
búvöruframleiðslu. Bæði Halldór Blöndal,
landbúnaðarráðherra og Egill Jónssön,
formaður landbúnaðamefndar Alþingis,
tala á þann veg, að þeir vinni ekki gegn
auknu frjálsræði í viðskiptum með búvöra.
Jafnljóst er, að báðir eru að reyna að draga
úr áhyggjum og kvíða bændastéttarinnar
vegna þeirra tímamóta, sem framundan
eru.
Hinar pólitísku deilur er kannski hat-
rammari en ella vegna þess, að breyting-
arnar eru að verða á erfiðum tímum, þeg-
ar þröngt er í búi hjá fólki, bæði hjá bænd-
um sjálfum og neytendum í þéttbýli. Það
er engu að síður athyglisvert, að þótt neyt-
endur á þéttbýlissvæðum séu margfallt
fjölmennari en bændur og þeir, sem at
vinnu hafa af landbúnaðarframleiðslu með
einum eða öðram hætti, hafa fáir alþingis-
menn orðið til þess að taka upp jafn harða
málsvöm fyrir sjónarmið neytenda eins og
gert hefur verið vegna hagsmuna bænda.
Innan Sjálfstæðisflokksins hefur það fyrst
og fremst verið Friðrik Sophusson, vara
formaður flokksins og fjármálaráðherra,
sem hefur slegið annan tón. Alþýðuflokk-
RE YKJAVÍ KU RBRÉF
Laugardagur 26. febrúar
wmmsirmmi

Klakamyndun í Jökulsá í Lóni.
urinn hefur hins vegar fylgt hefðbundinni
stefnu sinni, sem á sér áratugasögu.
Talsmenn fqalsari viðskiptahátta með
landbúnaðarvörur geta lært eitt grundvall-
aratriði af James Wilson, stofnanda The
Economist: það þýðir ekki að beijast fyrir
auknu frelsi í viðskiptum með búvörur
með því að gera þá baráttu að baráttu
gegn bændum og hagsmunum þeirra.
Þvert á móti þarf að sýna fram á hvem
hag bændur sjálfír hafa af auknu frelsi í
búvöruviðskiptum.
Þegar horft verður til baka að nokkram
áram liðnum, þegar eðlilegt jafnvægi verð-
ur komið á í viðskiptum með landbúnaðar-
afurðir, munu menn undrast þau átök, sem
nú standa yfír. Við stöndum við upphaf
nýrra tíma í íslenzkum landbúnaði. Átökin
nú endurspegla að mörgu leyti dauðateygj-
ur gamals kerfís, sem á sér fáa talsmenn.
En að öðru leyti eru þau vísbending um
nauðsyn þess að skapa þá öryggiskennd
hjá bændum, sem gerir þeim kleift að tak-
ast á við breyttar aðstæður af sjálfs-
trausti og kjarki.
HÉR AÐ FRAMAN
var vitnað til for-
ystugreinar í The
Economist fyrir
tæpum tveimur
árum, þar sem
blaðið fjallaði um hinar nýstárlegu aðferð-
ir Evrópusambandsins til þess að koma á
Haftakerfi
Evrópusam-
bandsins
höftum. Við íslendingar erum að kynnast
þeim aðferðum í Frakklandi um þessar
mundir. Við stóðum í þeirri trú, að með
samningunum um EES hefðum við samið
um stóraukið frelsi í viðskiptum með sjáv-
arafurðir á stærsta markaði heims, þ.e.
sampiginlegum markaði ES-ríkja og
EFTA-ríkja. Aðgerðir franskra stjómvalda
til þess að veija hagsmuni franskra físki-
manna sýna okkur þetta frelsi, sem við
töldum okkur hafa samið um í alveg nýju
ljósi.
Þeim, sem hafa fylgzt með málefnum
Evrópusambandsins á undanfömum áram,
á hins vegar ekki að koma þetta á óvart.
Frakkar era frægir fyrir vemdaraðgerðir
af þessu tagi. Ef þeir geta ekki varið
franska bílaframleiðslu með öðrum hætti
tilkynna þeir, að japanska bfla megi ekki
flytja inn í Frakkland nema um eina höfn
í smábæ einhvers staðar í Frakklandi, sem
annar því ekki nema á mjög löngum tíma
að taka bflana í land og tollafgreiða þá! í
raun og vera má segja, að Frakkar hafi
þróað haftastarfsemi af þessu tagi upp á
eitthvert æðra plan.
Innflutningshöftin, á íslenzkan físk í
Frakklandi sýna okkur í hnotskurn hve
mikla hagsmuni við sjálfir höfum af því
að tryggja frjáls viðskipti ríkja í milli. Þjóð
sem lifír á útflutningi á í raun og veru
allt undir því, að sem mest frelsi ríki í
alþjóðaviðskiptuin. Þess vegna eigum við
auðvitað að skipa okkur í hóp þeirra, sem
berjast fyrir mestu frelsi í alþjóðaviðskipt-
um. En þá megum við ekki heldur láta
standa okkur að því að beita sömu aðferð-
um og Frakkar era að beita.
Franskar kartöflur skipta engu máli í
efnahagslífí Kanadamanna. Þær skipta
heldur engu máli í atvinnulífí okkar íslend-
inga. En sú staðreynd, að franskar kartöfl-
ur, sem fluttar hafa verið inn frá Kanada
hafa verið tollaðar áram saman á þann
veg, að viðurkennt hefur verið af talsmönn-
um landbúnaðarráðuneytis að gekk gegn
gildandi GATT-samningum, veikir málstað
okkar í viðureigninni við Frakka og aðra
þá sem áreiðanlega eiga eftir að valda
okkur erfíðleikum með svipuðum vinnu-
brögðum og Frakkar nú.
Viðskiptafrelsi hefur áratugum saman
verið baráttumál borgaralegra afla á ís-
landi. Snemma á öldinni ríkti miklu meira
frelsi í viðskiptum en síðar varð. Um mið-
bik aldarinnar var atvinnulíf landsmanna
reirt í viðjar hafta- og skömmtunarkerfis.
Viðreisnarstjórnin fyrri afnam innflutn-
ingshöft. Á undanförnum árum hafa marg-
víslegar hömlur verið afnumdar í viðskipt-
um með gjaldeyri og á ýmsum þjónustu-
þáttum. Það er ekki langt í land með að
algert frelsi ríki á ný í viðskipta- og at-
vinnulífí landsmanna, ef kvótakerfíð er
undanskilið, sem er auðvitað ekkert annað
en haftakerfí, sem leiðir af sér spillingu.
Algert frelsi í viðskiptum og atvinnulífí
hlýtur nú sem fyrr að vera eitt helzta
markmið borgaralegra afla í stjórnmála-
baráttunni á Islandi.
Morgunblaðið/RAX
„Við stöndum við
upphafnýrra
tíma í íslenzkum
landbúnaði. Átök-
in nú endurspegla
að mörgu leyti
dauðateygjur
gamals kerfis,
sem á sér fáa tals-
menn. En að öðru
leyti eru þau vís-
bending um nauð-
sýn þess að skapa
þá öryggiskennd
hjá bændum, sem
gerir þeim kleift
að takast á við
breyttar aðstæð-
ur af sjálfstrausti
og kjarki.“
+ r
i'á.é I fefexiJfc-liÉitÍ kKK&IÉÍ ifi iN
J
tœtnwi