Morgunblaðið - 15.05.1994, Síða 14

14 B SUNNUDAGUR15. MAÍ 1994
MORGUNBLAÐIÐ
Setið áð snæðingi á einu af veitingahúsum Friday’s keðjunnar.
• •
FJOLMIÐLUNAR
OFT HEFUR verið litið á Bandaríkin sem
Mekka fjölmiðlunar og fræða þeim tengdum.
Þróun í þessum málum þar er sögð vera skrefi
á undan sambærilegri þróun í Evrópu, þó
slíkt mat sé auðvitað umdeilanlegt, en þar
sem eðlilegt er að velja það besta fremur en
það versta var haldið í pílagrímsför til fyrir-
heitna landsins. Ferðinni til Bandaríkjanna
var skipt í tvennt, fyrri hlutann vorum við í
Washington en seinni hlutann í New York.
Fararstjóri var Þorbjörn Broddason dósent
við félagsvísindadeild Háskóla íslands.
Séð yfir fréttadeild The Washington Post.
Komið var til Washington
seint að kveldi fímmtu-
dags og beið okkar þá á
hótelinu nákvæm dag-
skrá sem skipulögð var
af Meridian Internation-
al Center. Sú miðstöð er
einkastofnun sem rekin
er án hagnaðarmarkmiða. Stofnun
þessi er í tengslum við Upplýsinga-
stofnun Bandaríkjanna og sér um
að skipuleggja heimsóknir erlendra
gesta.
í býtið næsta morgun fórum við
á fund þeirra sem skipulögðu ferð-
ina, þar sem rætt var nánar um
dagskrá Washington-hlutans. Dag-
skráin var mjög fjölbreytt en nokkuð
stíf, sérstaklega fyrsta daginn.
Byrjað var á því að fara í Foreign
Press Center, sem er stofnun á veg-
um Upplýsingastofnunar Bandaríkj-
anna. Miðstöðin býður eriendum
fréttamönnum í Washington (sams-
konar miðstöðvar eru í New York
og Los Angeles) aðstöðu í húsinu
og aðgang að upplýsingum af ýmsu
tagi í gegnum síma, myndrita og
fleiri rafræn tæki, en í byggingunni
eru yfir 100 fréttastofur sem flestar
eru erlendar. Einnig er boðið upp á
aðgang að fréttafundum í Hvíta
húsinu (eða skýrslum sem talsmenn
þess láta frá sér fara), varnarmála-
og utanríkisráðuneytinu. í miðstöð-
inni eru líka haldnar fréttaráðstefn-
ur um mál sem eru ofarlega á baugi.
Næsti áfangastaður var Nationai
Public Radio. Þar tók Charlotte
Taylor á móti okkur en hún bjó um
hríð á íslandi, á meðan faðir hennar
starfaði sem sendiherra hér á 8.
áratugnum. Heimsóknin hófst á
stuttri skoðunarferð um húsakynni
útvarpsstöðvarinnar en síðan tóku
við fyrirlestrar og umræður. Nation-
al Public Radio er útvarpsstöð sem
rekin er með fjárframlögum frá
Bandaríska þinginu, einstaklingum
og stofnunum. Upphaf stöðvarinnar
má rekja til lítilla háskólaútvarps-
stöðva sem sameinuðust um út-
varpsrekstur á Iandsvísu. Þessi stöð
býður upp á lengri fréttatíma, ítar-
legri umfjöllun frétta, þ.e. frétta-
skýringaþætti og menningarefni að
ýmsu tagi.
Lokaheimsókn þessa dags var i
sjónvarpsstöðina Worldnet. Starf-
semi hennar er fólgin í að skýra og
styðja við stefnu Bandaríkjastjórnar
í hinum ýmsu málum og halda uppi
merkjum lýðræðishugmyndarinnar.
Þessu er framfylgt með því að miðla
efni í gegnum gervihnetti til sendi-
ráða og bandarískra upplýsinga- og
menningarstöðva um allan heim,
sem síðan sjá um að koma því á
framfæri við tiltekna eða almenna
áhorfendur. Gestgjafi okkar tók það
fram að þar sem stefnu stjórnarinn-
ar er alltaf haldið fram þá er frétta-
flutningur og efnistök mjög einsleit.
Ekki vildi hann þó meina að í þessu
væri fólginn beinn áróður, í nei-
kvæðri merkingu þess orðs, en við-
urkenndi þó að fréttamenn sem
störfuðu hjá stofnuninni væru oft
óánægðir með að þurfa að matreiða
og bera fram jafn einsleitt efni og
Worldnet býður upp á.
Að loknum skyldum dagsins var
stefnan tekin á matsölustað og fyr-
ir valinu varð Planet Hollywood sem
er í eigu kvikmyndahetjanna Arn-
olds Schwartzeneggers, Bruce Willis
og Sylvesters Stallones. Staðurinn
er skreyttur með fatnaði, leikmun-
um og ljósmyndum úr kvikmynda-
hlutverkum þeirra félaga, rétt eins
og Hard Rock er með tónlistarminj-
um. Þegar við vorum nýsest við
borðið upphófst mikill kliður og
smellir í ljósmyndavélum við and-
dyrið sem magnaðist um leið og
hann nálgaðist okkur. Sjálfumglaðir
íslendingamir héldu auðvitað að
innfæddir væru að taka myndir af
útlendingunum, en fljótlega kom í
Ijós að einn af gestunum er settust
við næsta borð við okkur, rétt í seil-
ingarfjarlægð, var sjálft goðið og
vöðvahnykillinn, Arnold Schwartz-
enegger. Með honum vora tveir
gestir en við borðið stóðu tveir
þreknir öryggisverðir er gættu þess
að súperstjarnan væri ekki ónáðuð
of mikið af æstum aðdáendum.
Sumir þeirra þjösnuðust þó grimmt
á myndavélinni úr hæfilegri fjar-
lægð til að fanga sjaldgæfa sjón á
eigin fílmu. Stjörnudýrkun Amerík-
ana er með ólíkindum. Um leið og
• hetjan hafði nært sig og staðið upp
frá þprðum þyrptist hópur að borð-
inu og stal öllu sem stjarnan hafði
snert á, áður en þjónarnir náðu að
hreinsa leifarnar. Fyndnast þótti
okkur þó þegar eigandinn tók upp
stóran Havanavindil og reykti ákaft
þrátt fyrir að nóg væri af skiltum
er bönnuðu allar reykingar. Ein-
hverra hluta vegna lagði þó ekkert
okkar í að rífa út úr honum vindil-
inn og benda svo kurteislega á skilt-
in.
Helgin fór í að versla, borða góð-
an mat og skoða hluta af Smithson-
ian-safninu. Einnig var farið í
Holocaust-safnið sem starfrækt er
af gyðingum til að minna heims-
byggðina á helför þjóðar sinnar og
þann hrylling sem hún þurfti að líða
í seinni heimsstyijöldinni. Óhætt er
að benda fólki á að leggja leiða sína
þangað sé það á ferð í Washington.
Þegar menningarástríðum var
fullnægt tóku fræðaferðir aftur við
á mánudeginum og hófst dagurinn
á heimsókn í Accuracy in Media,
sem segja má að sé fjölmiðlaskelfir
Bandaríkjanna. Þetta er sjálfseign-
arstofnun sem rekin er með fjár-
framlögum einkaaðila og hefur það
hlutverk að þefa uppi alla vinstri
„villu" í fréttaflutningi fjölmiðla og
veita þeim áminningu ef þeim þykir
hallað um of á hægri stefnuna. Þar
ræður ríkjum innandyra maður að
nafni Bernard Yoh, sem er lítill og
góðlegur, af kínverskum uppruna.
Það verður nú að segjast eins og
Hlufi af námi
fjölmiólafrædinema
við Háskóla Íslands
er að kynna sér
erlenda
f jölmiðlaf lóru og
hér segir af ferð
þeirra til
Bandaríkjanna
er að hann ber það ekki utan á sér
að hafa verið leiðtogi skæruliðahópa
á sínum yngri árum og einn af aðals-
érfræðingum CIA í hryðjuverkum
um árabil, en svona er það nú einu
sinni, að ekki er alltaf hægt að
dæma menn af útlitinu einu saman.
Næst lá leiðin á eitt virtasta dag-
blað veraldar og það fimmta stærsta
í Bandaríkjunum, The Washington
Post. Strax í anddyrinu var okkur
tjáð að af öryggisástæðum væru
myndatökur stranglega bannaðar
innan veggja blaðsins, sennilega til
að varðveita forsíðufréttirnar. Okk-
ur til aðstoðar var ritstjóri erlendra
frétta, ákaflega brosmild og elsku-
leg kona sem sagði sögur af sam-
starfsfólki um Ieið og hún lýsti starf-
semi blaðsins á greinargóðan hátt.
Daglega seljast 800.000 eintök
af blaðinu en útbreiðsla sunnudags-
blaðsins er 1,1 milljón eintaka. Aug-
lýsingar eru helsta tekjulindin, áætl-
að er að þær séu um 85% af heildar-
tekjum blaðsins (til samanburðar
má geta þess að hlutfall áskriftar
og auglýsinga á Morgunblaðinu er
nánast jafnt sem tryggir öruggari
tekjur). The Washington Post til-
heyrir hálfgerðu fjölmiðlaveldi en
móðurfyrirtæki þess gefur einnig
út tímaritið Newsweek, á þriðjung
í dagblaðinu Intemational Herald
Tribune og stendur að útgáfu The
Washington Post National Weekly
sem gefið er út á landsvísu. Þess
fyrir utan á fyrirtækið 4 sjónvarps-
stöðvar og 53 kapalstöðvar, auk
annarra fyrirtækja. Menn geta svo
velt fyrir sér hvort hætta sé á einok-
un og hringamyndun á þessum
markaði.
Á fréttadeild blaðsins starfa
meira en 600 manns sem blaða-
menn, dálkahöfundar, ritstjórar,
ljósmyndarar, listamenn, rannsókn-
arblaðamenn og stjórnendur. Flestir
era á Metro-deildinni sem sér um
fréttaöflun á Washington-svæðinu.
Til viðbótar heldur blaðið uppi 17
fréttaöflunarstofum víðs vegar um
heiminn, 6 innanlands og auk þess
11 á dreifingarsvæði blaðsins. Við
erlendar fréttir starfa um 80 manns
og 30-40 við íþróttafréttir. Vinnu-
aðstaða þeirra flestra var heldur
bágborin, notast þurfti við gamlar
og úreltar tölvur en til stóð að bæta
úr þessu og nokkrir voru búnir að
fá nýja skrifstofu og tölvubúnað.
Flestir verða að sætta sig við bás í
stóra rými en rannsóknarblaða-
mennirnir átta hafa eigin skrifstofu.
Rannsóknarblaðamennska er mjög
dýr enda ekki óalgengt að hver frétt
sé um tvö ár í vinnslu áður en hún
er birt. Meðal annars sáum við skrif-
stofu eins frægasta rannsóknar-
blaðamannsins, Bobs Woodwards,
sem ásamt félaga sínum Carl Bern-
stein jók hróður þessarar tegundar
blaðamennsku í hinu kunna Water-
gate-hneykslismáli. Það mál setti
blaðið á virðingarstall sem lítið hef-
ur kvamast úr síðan.
Leiðsögumaður lýsti einnig fyrir
okkur hvernig vali á forsíðufrétt
væri háttað. Oftast gerist það þann-
ig að ritstjórar hverrar deildar
ákveða í samráði við blaðamenn sína
hvaða fréttir þeir telji merkilegastar
eða hafi mest erindi til almennings.
Það er síðan ákveðið á ritstjórnar-
fundum sem aðalritstjóri boðar til
og haldnir eru tvisvar á dag, hvaða