Morgunblaðið - 22.05.1994, Page 6

MORGUNBLAÐIÐ
6 SUNNUDAGUR 22. MAÍ 1994
ERLENT
Stríð um sjónvarpsáhorfendur og auglýsingar í uppsiglingu
Breskur risi óguar veldi
gervihnattakónga
BBC og Pearson taka höndum
saman og bjóða Rupert
Murdoch og Ted Turner
byrginn með metnaðarfullum
áformum um sjónvarpsrásir út
um allan heim.
Breska ríkisútvarpið, BBC, og breska
fjölmiðla- og útgáfusamsteypan Pe-
arson hyggjast stofna nýtt fyrirtæki
sem á að taka við af áskriftarsjón-
varpi BBC í Evrópu. Sent verður út á tveimur
rásum í álfunni; önnur verður aðallega með
fréttir og fjármögnuð með auglýsingatekjum
en hin verður með skemmtiefni og lokuð öðrum
en áskrifendum.
BBC fær jafnvirði 150 milljarða króna á ári
í afnotagjöld í Bretlandi en má ekki nota það
fé til að byggja upp gervihnattasjónvarp sem
fjármagnað er með auglýsingum og áskriftum.
Utvarpið leggur mikið kapp á að minnka hlut
afnotagjaldanna í tekjum sínum og auka aug-
lýsingatekjurnar en neyddist til að leita til
annars fyrirtækis eftir fjármagni.
Pearson Ieggur til jafnvirði 3,2 milljarða
króna í Evrópusjónvarpið, auk sjónvarpsefnis
frá dótturfyrirtæki samsteypunnar, Thames.
Ennfremur er gert ráð fyrir að eitthvert fyrir-
tæki á meginlandi Evrópu verði boðið að fjár-
festa í sjónvarpinu.
Útsendingar Evrópusjónvarpsins hefjast í
haust og BBC og Pearson stefna að því að
færa út kvíarnar síðar, einkum í Ameríku,
Afríku og Austurlöndum fjær. Þetta verður
gert í samstarfi við svæðisbundin fyrirtæki,
sem þekkja þessa ólíku menningarheima.
90 rásir 1 Evrópu
Þessi breski risi á örugglega eftir að veita
íjölmiðlajöfrunum sem fyrir eru mikla sam-
keppni, einkum Ástralíumanninum Rupert
Murdoch og Bandaríkjamanninum Ted Tumer.
Þeir hafa náð miklu forskoti á Bretanna;
Murdoch með Sky-gervihnattasjónvarpinu í
Evrópu, Fox í Bandaríkjunum og Star TV í
Austur-Asíu, og Ted Turner með fréttarásinni
CNN og afþreyingarrásinni TNT. CNN er með
aðgang að gervihnattasjón-
varpi í Evrópu, hafi fjölgað
úr 37 milljónum árið 1992 í
tæpar 50 milljónir. Því er spáð
að þau verði orðin nímar 70
milljónir um aldamótin.
Hagnaðarvon í Asíu
Talið er að Evrópusjónvarp
BBC og Pearson verði rekið
með talsverðu tapi að minnsta
kosti fyrstu fímm árin. Mögu-
leikarnir eru hins vegar gífur-
legir þegar til lengri tíma er
litið, einkum í þeim heimshlut-
um, sem búa nú við mestan
hagvöxt.
Líklegt er að nýja fyrirtæk-
ið leggi mikla áherslu á Aust-
urlönd fjær, einkum Indland
og Kína, þar sem tveir millj-
arðar manna búa, helmingur mannkynsins. í
þessum löndum er auglýsingamarkaðurinn í
örustum vexti um þessar mundir; talið er að
á næstu tveimur árum vaxi hann um 31% í
Kína og 14% á Indlandi.
Ennfremur er líklegt að fyrirtækið beini
sjónum sínum til Rómönsku Ámeríku, landa
eins og Mexíkó þar sem búist er við miklum
efnahagsuppgangi með fríverslunarsamningn-
um við Bandaríkin og Kanada.
Hyggjast ná forystu
Fjölmiðlajöfrunum ógnað
Gervihnattakóngarnir Ted Turner (t.v.)
og Rupert Murdoch mega búast við auk-
inni samkeppni á næstu misserum, eink-
um frá BBC og Pearson, sem ógna veldi
þeirra með áformum um sjónvarpsrásir
út um allan heim í samstarfi við svæðis-
bundin fyrirtæki. Þeim stafar einnig
hætta af minni keppinautum, sem á eft-
ir að fjölga til muna næstu árin með æ
fleiri gervihnöttum og nýrri tækni.
45 milljónir áskrifenda í Evrópu og TNT nær
til 18 milljóna heimila. Evrópusjónvarp BBC
er nú með um 1,5 milljónir áskrífenda, þannig
að á brattann er að sækja fyrir nýja fyrirtækið.
Framboðið af gervihnattarásum er þegar
mikið. Á meginlandi Evrópu eru 90 rásir í
boði, en flestar senda þær út sérhæft efni,
allt frá íþróttum og tónlist til kláms og þingum-
ræðna fyrir stjómmálafíkla. Rásunum á örugg-
lega eftir að fjölga verulega á næstu árum
með fleiri gervihnöttum og nýrri tækni.
Á móti kemur að búist er við aukinni eftir-
spum. Talið er að þeim heimilum, sem hafa
Gengi nýja fyrirtækisins ræðst væntanlega
af því hvort því tekst að marka sér sérstöðu
og bjóða upp á sjónvarpsefni, sem áhorfendum
fínnst vanta hjá öllum hinum stöðvunum.
Styrkur fyrirtækisins felst einkum í þeirri
virðingu sem BBC nýtur út um allan heim.
Fyrirtækið fær aðgang að miklu safni sjón-
varpsefnis frá BBC og neti 250 fréttaritara
út um allan heim.
Heimsþjónusta BBC hefur náð yfirburða-
stöðu í útvarpssendingum í heiminum, útvarp-
ar á 41 tungumáli og hlustendumir em að
jafnaði alls 150 milljónir - tvöfalt fleiri en hjá
stærsta keppinautnum.
John Birt, útvarpsstjóri breska ríkisútvarps-
ins, segir að BBC sé staðráðið í að ná einnig
forystu á sjónvarpsmarkaðnum. Viðbúið er þó
að Rupert Murdoch og Ted Turner láta slíkt
ekki yfír sig ganga baráttulaust.
Ljóst er að gervihnattabyltingunni er ekki
lokið og framboðið af sjónvarpsefni á eftir að
aukast til muna hvarvetna í heiminum. Mörg-
um menningarsvæðum stendur ógn af öllu
engilsaxneska sjónvarpsefninu og flest bendir
til þess að jafnvel lokuðustu samfélög verði
ekki óhult fyrir því.
Sambandsþingið gengur til kosninga um forseta Þýskalands á mánudag
Hart deilt innan sljórnar-
innar um frambjóðendur
HARÐAR deilur em innan þýsku
ríkisstjórnarinnar um stuðning við
forsetaframbjóðanda Kristilegra
demókrata (CDU), Roman Herzog,
dómara við stjórnlagadómstólinn, en
gengið verður til kosninga um for-
setann á morgun, mánudag. Er sam-
starfsflokkur CDU í ríkisstjórn,
Fijálsi demókrataflokkurinn (FDP),
klofinn í afstöðu sinni til Herzogs
og frambjóðanda Sósíal-demókrata,
Johannes Rau, en hann nýtur meiri
vinsælda meðal almennings.
Þá em austur-þýskir flokksmenn
CDU ekki sáttir við val á frambjóð-
anda flokksins og hóta að greiða
Rau, eða Jens Reich, óháðum fram-
bjóðanda og A-Þjóðveija, atkvæði.
1.324 fulltrúar á sambandsþing-
inu þýska kjósa forseta og er búist
við að mjótt verði á mun-
unum a milli Herzog og
Rau. Á sambandsþinginu
eiga sæti 662 þingmenn
neðri deildar þýska
þingsins, og jafnmargir
þingmenn 16 ríkja
Þýskalands. Ljóst er að
111 atkvæði FDP munu
skipta sköpum, CDU og
systurflokkurinn Kristi-
lega sósíalsambandið (CSU) eiga
619 fulltrúa á þinginu og SPD 502.
Kinkel styður Herzog
Til að sigra í kosningunum, verð-
ur helsti keppinautur Herzogs, Rau,
að hljóta fullan stuðning flokks síns,
SDP, 44 fulltrúa græningja, tölu-
verðs hluta FDP og Iýðræðissinnaðra
sósíalista, fyrrum
kommúnistaflokks
Austur-Þýskalands.
Formaður FDP í
Norður Rhein-West-
falen, Jiirgen Mölle-
mann, fyrrum efna-
hagsmálaráðherra,
hefur lýst yfir stuðningi
sínum við Rau og sakar
Herzog um íhaldssemi.
Kiaus Kinkel, utanríkisráðherra
og leiðtogi FDP, styður Herzog, til
að sýna í verki traust á stjórnarsam-
starfinu. Verði Rau kjörinn næsti
forseti Þýskalands, er það rothögg
fyrir ríkisstjórnina og greinileg vilja-
yfírlýsing FDP um að ganga til sam-
starfs við SPD eftir næstu þingkosn-
ingar, sem verða í október.
Rau
Herzog
ísraelar 1
ræna
skæruliða-
foringja
Baalbek. Reuter. |
ÍSRAELSKAR hersveitir rændu
skæruliðaforingja, Mustafa al-Dir-
ani, sem hallur er undir írans-
stjórn, frá heimili hans í Líbanon,
aðfaranótt laugardags. Dirani er
foringi Trúrrar andstöðu, skærul-
iðahreyfingar sem tók israelskan
flugmann í gíslingu eftir að flug-
vél hans var skotin niður árið 1986. j
Talið er að flugmaðurinn sé sá eini
þeirra sex ísraela sem eru í haldi l
skæruliðahreyfinga, sem sé á iífi.
Að sögn út-
varpsins í Beir-
út, skutu sýr-
lenskar og lí-
banskar her-
sveitir á þyrlur
Israelsmanna
skammt frá
þorpinu sem
Dirandi, sem
þekktur er und-
ir nafninu Abu Ali, bjó í en það er
aðeins um 9 km frá sýrlensku
landamærunum og undir stjóm
Sýrlendinga. ísraelsmenn tilkynntu
í gær að allir ísraelsku hermennirn-
ir hefðu snúið heim, heilu og höldnu.
Annar skæruliðaforingi, Hussein
Musawi, sagðist í gær telja að ísra-
elar hygðust nota Abu Ali til að
semja um lausn ísraelska flug-
mannsins. Sagði Musawi að aðgerð
ísraelanna myndi aðeins herða
skæruliðana í baráttu sinni.
Þetta er í þriðja sinn sem skyndi-
árás ísraelsmanna á Suður-Líbanon
heppanst. Árið 1989 rændu þeir
Sjeik Abdul Karim Obeid úr His-
bollah-hreyfingunni og drápu leið-
toga hennar, Sjeik Abbas Musawi,
árið 1992. í bæði skiptin kom His-
bollah-hreyfingin fram hefndum,
rændi bandaríska ofurstanum Will-
iam Higgins, og gerði eldflaugaárás
á þorp í Norður-ísrael.
----» ♦ ♦---
^ Rússar og
Ukraínumenn
funda um Krím
Moskvu. Reuter.
FORSÆTISRÁÐHERRAR Rúss-
lands og Úkraínu munu hittast í
Moskvu á mánudag til að ræða
ástandið á Krím en spenna þar
eykst stöðugt.
Andrej Kozyrevs, utanríkisráð-
herra Rússlands, sagði í gær að
harmleikurinn í ríkjum fyrrum
Júgóslavíu mætti ekki endurtaka
sig. Þar hafi stríðið hafist vegna
krafna um sjálfstæði og úrslita-
kosta til að halda landinu saman.
Á föstudag samþykkti þingið á
Krím stjórnarskrána frá 1992 og
að segja sig að nokkru úr lögum
við Úkraínu.
-----» ♦ ♦-----
Jacqueline
jarðsett
í Arlington
New York. Reuter.
JACQUELINE Kennedy Onassis,
sem lést aðfaranótt föstudags,
verður jarðsett í Arlington-kirkju-
garðinum í Washington, þar sem
fyrri eiginmaður hennar, John F.
Kennedy, er grafinn.
Jacqueline valdi grafreitinn eftir
lát Kennedys fyrir þrjátíu árum.
f gær var Iíkvaka á heimili henn-
ar en útförin verður gerð frá kaþ-
ólskri kirkju í New York. Aðeins
lj'ölskylda og nánir vinir verða við-
staddir, þar á meðal forsetahjónin,
Bill og Hillary Clinton.