Morgunblaðið - 22.05.1994, Síða 22

22 SUNNUDAGUR 22. MAÍ 1994
MORGUNBLAÐIÐ
LISTVEISLl ÓSLÓ
eftir Brago Ásgeirsson
Hf ver dagur í Kaupmanna-
______| höfn hafði reynst öðrum
betri, og leyfði ég mér ekki að
gera of miklar væntingar til kom-
andi daga í Ósló. .
Ferðin byijaði ekki of vel, því
vatnselgur á götunum gerði það
að verkum að fimalöng bið var
eftir leigubíl, og þar hef ég ekki
lent í honum krappari í þeirri borg.
A Kastrup reyndist komið svo
nærri brottför að ég bað um bókun
í næstu vél og var það auðsótt
mál. Þeirri vél seinkaði svo um tvo
tíma, en ég fékk fyrir vikið lokið
erindum mínum á flugstöðinni og
var í miðjum málsverð er góðkunn-
ingja minn Stefán Snæbjömsson
bar að, en hann var á leið heim
frá Gautaborg, þar sem hann hafði
sett upp „Form Island“, og sá var
fljótur að ná sér í snarl og setjast
við hlið mér og áttum við mikil-
vægar samræður um íslenzka
hönnun.
Og hér reyndist sem oftar fall
fararheill, því lánið fór fljótlega
að leika við mig í Ósló. Þar var
ég að rogast með þungan farang-
urinn í þá átt sem mér hafði verið
sagt að fara, en eftir að hafa spurt
margt vinsamlegt fólk um götuna
sem hótelið mitt var við, en allir
hrist höfuðið, var ég kominn á
fremsta hlunn að taka leigubíl.
Gekk samt að næstu gatnamótum
og það reyndist gatan og ekki nóg
með það, heldur blasti hótelið við.
Annar góðkunningi minn Erl-
ingur Jónsson myndlistarmaður,
er hafði beðið mig um að láta sig
vita ef ég kæmi til Óslóar, var svo
kominn á staðinn 20 mínútum eft-
ir að ég sendi honum skilaboð,
þótt komið væri langt fram á
kvöld, og tók ekki annað í mál en
að fá að vera bílstjóri minn næstu
daga og helst vildi hann fá mig
heim til sín strax, en gistingin var
greidd í tvær nætur og þar sem
staðsetningin var betri varð að
samkomulagi að ég flyttíst til hans
ef teygðist úr dvölinni.
Hann var mættur á slaginu 10
morguninn eftir og lék á als oddi,
réttari skilgreining væri þó eld-
hress.
Höfðum við ákveðið eitthvað
yfir glasi kvöldið áður, ég bjór-
glasi en hann vatnsglasi, enda
þarf maðurinn ekki vínanda til að
vera í hágír frekar en Guðbrandur
í ríkinu forðum. En vegna þess
að sól skein glatt þennan vetrar-
morgun vildi Erlingur ólmur spana
beint á Hövikodda og sýna mér
viðbótina við Henie-Onstad menn-
ingarsetrið, en það var þá nýopnað
aftur eftir breytingarnar. Það var
farsæl ákvörðun, því aksturinn
meðfram strandlengjunni reyndist
hrein opinberun í öllu sólflæðinu.
Aðkoman að menningarsetrinu
hefur sjaldan verið fegurri, það
merlaði í skjannahvíta mjöllina
sem var íðilfögur viðbót við
myndastytturnar í nágrenni að-
keyrslunnar.
Alltaf hefur mér fundist það
ávinningur við höggmyndir þegar
náttúran og veðrabrigðin ná að
vinna með þeim, og þannig gleymi
ég aldrei morgunstund með Sig-
fúsi Halldórssyni tónsmiði í Vieg-
landsgarðinum fyrir margt löngu.
Það var úrhelli, en stundum stytti
upp og yfir öllu var mögnuð dul-
úð. Var líkast sem stytturnar sam-
sömuðust óskilgreindum töfrum í
lofti og gróanda. Margoft hef ég
komið í þennan garð síðan en aldr-
ei upplifað viðlíka stemmningu.
Töframir er umléku styttumar á
Hövikodda þessa morgunstund
vom hins vegar annars eðlis.
Við gerðum stuttan stanz á
setrinu, því Munch-safnið var að-
alatriðið á dagskránni og skyldi
freistað að ná tali af Alf Böe, er
þar ræður ríkjum. Komið var up-
pundir hádegi er við renndum í
hlað og vinsamleg eldri kona í
miðaafgreiðslunni kallaði Alf upp,
en hann reyndist vera að fara úr
húsinu á fund en stefndi okkur á
skrifstofuálmuna, sem nú var flutt
bak við húsið. Mun strangara ör-
yggiskerfí er nú á safninu en er
ég bjó þar fyrir 15 árum, enda
mun menn ekki fýsa að missa fleiri
verk- í hendur fíngralangra, og
urðum við vel varir við það, því
skrifstofan er í sömu álmu og
myndverkahirzlurnar.
Alltaf fylgir nokkur gustur Alf
Böe, og svo var einnig í þetta
skipti og hann harmaði að verða
að fara, en bókaði okkur á góðum
tíma tveim dögum seinna. Fengum
við þá verðmætar upplýsingar um
safnið og Munch-sýninguna, sem
ég kom að nokkru til skila í síð-
ustu grein.
í þessum pistli segi ég fyrst frá
setrinu að Hövikodda, en þangað
fórum við Erlingur aftur og skoð-
uðum vel og gaumgæfílega. Hitt-
um þar Per Hovednakk forstöðu-
mann safnsins, sem leysti greið-
lega úr upplýsingaþörf okkar og
svaraði nokkrum spurningum al-
menns. eðlis. Hann var mjög
ánægður með breytingarnar enda
ólíkt léttara yfír setrinu og meira
og skemmtilegra veggrými. Er það
mál margra að safnið hafi nálgast
Lousiana á Humlebæk hvað það
snertir, þótt enn sé nokkuð í land
um jafn fjölbreytt og sveigjanlegt
rými. En umhverfíð er mjög fag-
urt þótt fegurðin sé annars eðlis
en blasir við gestunum í Lousiana,
og fátt getur komið í stað gamla
herrasetursins. Hefur mér alltaf
fundist galli á safninu á Hövikodda
hve mikill og þungur arkitektúr
það er, og því eru þessar breyting-
ar kærkomnar. Viðbyggingin hef-
ur líka virkað sem vítamínsprauta
á aðsóknina og Per Hovednakk
vonaðist til að hún ætti enn eftir
að aukast. Eg lagði sömu spurn-
ingu fyrir þá báða Böe og Hovedn-
akk, hvort sú mikla aukning á
aðsókn á söfn og stórsýningar,
sem nú virtist hafa náð til Kaup-
mannahafnar, hafí einnig skilað
sér til Óslóar, en því gat hvorugur
svarað með fullri vissu, en voru
þó báðir bjartsýnir. Böe sagði hins
vegar, að mikill almennur áhugi
væri á myndlist í Ósló og þar
væri stór hópur sem keypti lista-
verk og svo gerðu fyrirtæki mikið
af því að kaupa laus verk, auk
þess að prýða byggingar sínar að
utan sem innan með varanlegum
listaverkum. Hovednakk benti
réttilega á að Lousiana nyti þess
að vera meira á alfaraleið, og
þangað kæmi fjöldi manna frá
Helsingborg og Malmö í dagsferð-
um og jafnvel frá Norður-Þýska-
landi, en Hövikoddi aftur á móti
nokkuð úrleiðis. Daginn sem safn-
ið opnaði með mikilli viðhöfn, þ.e.
4. febrúar, var m.a. farin mikil
blysför að því, og stormaði þá fólk
að í þúsundatali og troðfyllti sali
byggingarinnar.
Björt og rúmgóð nýbyggingin
er á tveim hæðum, — sýningar-
rýmið hefur aukist úr 1.200 í 3.600
fermetra og skiptist í marga mis-
stóra sali. Safnið, sem uppruna-
lega var vígt 1968, á nú um 7.000
listaverk, sem eru metin á sjö
milljarða króna. Þannig er nú
mögulegt að hafa margfalt fleiri
verk til sýnis hveiju sinni, en það
var mikill ljóður á safninu áður
hve lítið veggrýmið var. Mörgum
þótti þeir fá lítið fyrir sinn snúð
miðað við töluvert ómak sem lagt
var á sig til að komast þangað,
væru þeir ekki akandi, því sam-
göngur við Óslóarborg voru ekki
upp á það besta. Auk þess varð
margur langt að kominn útlend-
ingurinn fyrir miklum vonbrigðum
er öndvegisverk meistara núlista
sem þeir voru komnir til að skoða,
héngu svo ekki uppi.
En nú á þetta ekki að geta skeð,
og óhætt er að mæla með heim-
sókn á menningarsetrið. Ekki sak-
ar að geta þess, að prýðileg veit-
ingabúð er á staðnum og þar geta
menn fengið heita og kalda rétti
og allt þar á milli að vild. Reynsla
mín segir mér að skemmtilegast
sé að skoða safnið á björtum dög-
um og þá helst snemma dags.
Allt er þá svo fallegt í kringum
það, og í dagsbirtu njóta listaverk-
in sín mjög vel á veggjunum.
Ekki má gleyma samkomusaln-
um, en þar fara fram margvísleg-
ar uppákomur, fyrirlestrar, tón-
leikar tízkusýningar ...
Norðmenn hafa verið iðnir við
að mylja undir samtímalist, og
eiga þá við list frá styijaldarárun-
um og fram á daginn í dag og
skilja engar kynslóðir útundan.
Þannig var safn samtíðarlistar
(museet for samtidskunst) opnað
20. janúar 1990, og er til húsa í
fyrrum höfuðstöðvum Noregs-
banka og þangað var stefnan fljót-
lega tekin. Breiddin er mikil og
áherslan er jafnt lögð á innlenda
list sem erlenda. Margt athylis-
verðra verka bar fyrir augu úr
eigu safnsins, en eitthvað virðist
samt hafa farið úrskeiðis því að-
sóknin var með minnsta móti þann
dijúga tíma sem ég notaði þar
innandyra. í sumum álmum var
svo fátt um gesti að við lá að safn-
verðirnir tækju manni fagnandi,
svo broshýrir voru þeir.
Aðalsýningin er mig bar að
garði var á verkum franska nú-
listamannsins Christians Bolt-
anskis, en sá er af úkraínskum
gyðingaættum. Mun margur hafa
gaman af tiltækjum hans, en
óneitanlega fer maður að skilja
hina litlu aðsókn ef slíkar sýningar
hafa markað stefnuna frá upp-
hafi. Það eru takmörk fyrir því
hvað hægt er að bjóða fólki mikið
af sýningum, sem eru eins og sett-
ar upp með hliðsjón af því sem
ofarlega er á baugi í listtímaritum
austan hafs og vestan og hefur
meira með markaðslist og kaup-
stefnulist að gera, en að vera í
lifandi sambandi við nútímann.
Spursmálið er líka hvort núlista-
söfn á Norðurlöndum eigi að vera
líkt og strengjabrúður í höndum
markaðsafla stórþjóðanna á vett-
vanginum, því hér snýst nú allt
um peninga, og meira hefur það
svip af undirgefni en frumlegri
■