Morgunblaðið - 29.05.1994, Blaðsíða 24

24 B SUNNUDAGUR 29. MAÍ 1994
MORGUNBLAÐIÐ
HANDSKRIFUÐ DAGBÓK LEYSIR ALDARGAMLA MORÐGÁTU
✓
„Aður en yfir lýkur mun allt
England þekkja nafniö sem
ég hef gefið sjálfum mér“
i H VER V AR Kobbi kviðristir? í heila öld hafa menn glímt við lausn á
1 morðgátunum í Whitechapel í austurhluta Lundúna árið 1888, þegar
fimm „dætur götunnar“ voru myrtar á 70 dögum. Morðin lýstu svo
i sjúklegu hugarfari að öll Lundúnaborg varð felmtri slegin. Til að
| auka enn á skelfinguna storkaði morðinginn lögreglunni með því að
i senda fréttastofum ótrúlega bíræfin bréf, undirrituð af „Kobba kvið-
risti“ og tvíræðar orðsendingar fundust hjá lemstruðum líkum. Nafn-
| ið sem hann gaf sjálfum sér, varð smám saman tákn um þær ógnir
t sem stórborgin gat búið yfir. Heilir bókaflokkar og leikhúsverk hafa
byggst á morðunum í Whitechapel. Ótal tilgátur komið fram um hver
| morðinginn væri, nú síðast á aldarártíð morðanna, 1988. Það er því
í merkilegra að dagbók, sem fræðimenn telja sanna heimild, skuli nú
i koma fram í dagsljósið. Sögulegur atburður að gríman er fallin af
þessum illræmda morðingja.
!
Saga Kobba kviðristis tekur
fram svæsnustu reyfurum,
minnir helst á forskrift Agöt-
hu Christie að góðri saka-
málasögu. Nóg af arseniki,
ljúfu lífi, hefðarfólki, fram-
hjáhaldi, afbrýðisemi, morðum og
i einhveiju leyndardómsfullu sem svíf-
; ur í loftinu og verður aldrei upplýst.
Inn í þessa litríku sögu skyggnist
Shirley Harrison, virtur rithöfundur
og fræðimaður.
Viktoríönsk úrklippubók í
kálfsskinnsbandi
„Núna set ég dagbókina á stað þar
sem hún finnst örugglega," stendur
aftast í dagbókinni, dagsett 3. maí
1889 og undirritað „Kobbi kviðristir".
Samt kemur dagbókin ekki fram fyrr
en heilli öld síðar. Birtist þá skyndi-
iega án nokkurra skýringa, sem gjöf
i til fátæks verkamanns.
„Ég vil að þú eigir hana. Gerðu
eitthvað við hana,“ sagði Tony Dev-
ereux við Michael Barrett, ungan fjöl-
skyldumann og fátækan öryrkja. Þeir
voru málkunnugir af kránni. Tony,
sem var einstæðingur, vildi launa
Michael hjálpsemi við sig í veikindum.
„Spurðu mig einskis. Ég veit að
hún er ekta,“ er eina svarið sem Mike
fær frá Tony um uppruna dagbókar-
innar. Stuttu seinna deyr Tony.
Innihald dagbókarinnar setur líf
! Barrett fjölskyldunnar á annan end-
ann. „Blóðbragðið var sætt, ánægjan
yfirþyrmandi. Næst mun ég éta allt,
ekki skilja neitt eftir, ekki einu sinni
höfuðið."
Ungu hjónin hryllir við orðunum
sem spretta greinilega upp úr hugar-
fari vitstola manns. Dagbókarhöfund-
ur lætur hvergi sitt rétta nafn koma
fram, en gortar af því að hafa elt
uppi fómarlömb sín, myrt þau og lim-
lest. Alveg eins og ógnvaldurinn setti
alit 'Bretland á annan endann með
leik kattarins við músina fyrir heilli
öld, þannig þurfti að rekja sig eftir
nöfnum og staðareinkennum í dag-
bókinni til að svipta grímunni af dag-
bókarhöfundi.
- Hvemig gat nokkurn grunað að
virðulegur tveggja bama faðir, eigin-
maður ungrar glæsikonu, væri hræði-
legur morðingi, að hinn virti James
Maybrick bómullarkaupmaður í Li-
verpool hafi skrifað dagbók Kobba
kviðristis? Engu að síður eru sönnun-
argögnin augljós. „Bunny“ daðurd-
rósin, eiginkona hans; „Edwin“ trúi
bróðirinn; „Michael" happasæli, svik-
uli bróðirinn; „Gladys og Bóbó“ hin
elskuðu böm; „Lowry" afskiptasami
skrifstofumaðurinn; „George“ trúnað-
arvinurinn; „Battlecrease“ heimili
Maybrick fjölskyldunnar. Dagbókar-
nöfnin svifu yfir notalegri dagstofu
Barrett hjónanna, breyttu henni í
draugalegan stað.
„Eg lagðist yfir dagbókina, sem
eyðilagði næstum líf mitt og hjóna-
band, þakka guði fyrir að Anna skyldi
umbera mig,“ segir Mike. Hann vissi
að dagbókin gæti bjargað sér út úr
Ijárhagsvanda, en vissi ekki hvemig
hann gæti komið henni á framfæri.
Segja má að Mike hafi gengið á milli
Heródesar og Pílatusar. Útgefendur
voru tortryggnir, alltof minnugir fals-
aðra dagbóka sem komu fram níu
árum fyrr og Hitler átti að hafa skrif-
að.
Shirley greinir frá því hvernig blek
og pappír var smásjárskoðað af fræði-
mönnum, orðafar og innihald rann-
sakað af dr. David Forshaw, sérfræð-
ingi í sálsýkisfræði morðingja, sem
lýsti því síðan yfir að dagbókin hljóti
að vera skrifuð af fjöldamorðingja,
því að erfítt sé fyrir aðra að setja sig
inn í svo brenglað hugarfar.
Tilviljun á tilviljun ofan einkennir
fund og rannsókn dagbókarinnar.-
Sumarið 1992 er hringt í útgefanda.
í símanum er Albert Johnson fyrrum
háskólavörður, sem segist hafa lesið
James Maybrick var
lýst sem aðlaðandi
fjölskylduföður —
teikning af Kobba
kviðristi sem birtist
6. október 1888, er
ekki ólík honum
Vestisúrið með
nafni James May-
brick, orðunum „Eg
er Kobbi“ og upp-
hafsstöfum allra
fórnarlambanna.
Florence Maybrick var einkar
glæsileg kona.
í dagblaðinu Liverpool Post að í vænt-
anlegri bók verði færðar sönnur á að
James Maybrick hafí verið Kobbi
kviðristir. Albert segist hafa keypt
vasaúr á fomminjasölu með áletrun-
inni „James Maybrick“ og orðunum
„ég er Kobbi“. Við nánari rannsókn
kemur í ljós að upphafsstafír allra
fómarlamba morðingjans eru einnig
grafnir inn í úrlokið. Viktoríanska
vasaúrið varð því enn frekari sönnun
um sekt Maybricks kaupmanns.
Dæmd til dauða, án sannana
Morðin í Whitechapel fléttast inn
í annað frægt sakamál frá þessum
tíma. James Maybrick lést í maí 1889,
hálfu ári eftir síðasta Whitechapel-
morðið. Dauðdagi hans þótti svo dul-
Hið glæsilega Battlecrease-hús,
heimili Maybrick fjölskyldunnar.
Forshaw „og hann hefnir sín á þeim.“
„Ég er viss um að guð lét mig hing-
að til að drepa allar hórur.“
Flestir sem þekktu James Maybrick
vissu að hann var búinn að neyta
arseniks um árabil og var háður eitr-
inu. En allt er jafn furðulegt í þessu
máli. Heimilislæknirinn eyðileggur
lyfseðla Maybricks skömmu fyrir rétt-
arhöld; bræðurnir neita því að hann
hafí verið eiturlyfjanejTandi og fara
að fítja upp á því, að hugsanlega
hafi verið eitrað fyrir honum, bæði
við hjúkrunarkonu og ráðskonuna
Briggs, sem er frá sér af afbrýðisemi
út í Florence, ætlaði sér sjálf að ná
í James Maybrick.
Ekki var það til að bæta málið, að
dómarinn í málinu, hr. Justice (betur
þekktur sem herra „Unjustice") var
ópíumneytandi - „það róar mig að
reykja ópíum af og til,“ sagði hann
í viðtali skömmu áður, og kviðdóm-
endur mislitur lýður, varla læs. Eða
eins og eitt vitnið í réttarsalnum sagði
að „hann hefði aldrei áður orðið vitni
að öðru eins sjónarspili sem einkennd-
ist af vanhæfni í störfum og óná-
kvæmni“.
Allir vitna gegn ungu, útlendu kon-
unni sem er rifín frá börnum sínum,
þriggja og sjö ára. Eins og hún segir
í bréfi til vinar síns: „Ég er svo hræði-
lega einmana, eins og allir séu á
móti mér ... að hugsa sér að þurfa
að standa frammi fyrir öllum þessum
óvinsamlegu augum, en ég trúi á rétt-
læti guðs.“
Réttarhöldin yfir þessari útlendu,
ungu og glæsilegu konu vöktu mikla
athygli. „Stærsta leiksýning sem Liv-
Var að furða þótt hún sækti í ann-
an félagsskap, ætti vin sem hún fór
út að skemmta sér með? Maður henn-
ar lét það afskiptalaust, en í dagbók-
inni kemur fram að hann þjáðist af
sjúklegri afbrýðisemi.
„Ég veit að hún á stefnumót með
honum í Whitechapel ... og London
skal það verða.“
Maybrick grunar að kona hans hitti
vin sinn á laun í Whitechapel í Li-
verpool og sjúkt hugarfar tengir
„dætur götunnar" í Whitechapel í
London við eiginkonuna. „Konur með
létta siðferðiskennd urðu tákn um
ótryggð eiginkonu hans,“ segir David
Mike Barrett ásamt
eiginkonu og dóttur
óg dagbókin fræga
sem breytti lífi fjöl-
skyldunnar.
arfullur að Iíkið var krufið, sem leiddi
í ljós arsenikmagn. Hin 27 ára Flor-
ence Maybrick var sökuð um að hafa
byrlað manni sínum eitur.
Florence Maybrick var afar glæsi-
leg kona af bandarískum aðalsættum,
sem þótti gaman að dansa og
skemmta sér. Það hlýtur að hafa ver-
ið erfitt fyrir unga stúlku úr frjáls-
Iegra andrúmslofti að gangast undir
strangar hefðir Viktoríutímans í Bret-
landi, að vera gift helmingi eldri
manni, sem var eiturlyijaneytandi á
laun, átti aðra eiginkonu á laun, var
auk þess meira eða minna geðtruflað-
ur og lokaði sig af.