Morgunblaðið - 21.06.1994, Blaðsíða 10

10 ÞRIÐJUDAGUR 21. JÚNÍ 1994
MORGUNBLAÐIÐ
LÝÐVELDISAFMÆLIÐ
Salome Þorkelsdóttir forseti Alþingis
Þegar minnst er
merkisatburða
stefna Islendingar
til Þingvalla
SALOME Þorkelsdóttir forseti Alþingis heilsar Margréti Danadrottningu og Henrik prins við upp-
haf þingfundar á Þingvöllum 17. júní
FUNDUR er settur í Alþingi —
að Lögbergi á Þingvöllum við
Öxará.
Forseti íslands, háttvirtir al-
þingismenn, erlendir gestir, góðir
Islendingar!
Þegar minnst er merkisatburða
í sögu íslensku þjóðarinnar stefna
íslendingar til Þingvalla þar sem
ættfeður okkar stofnuðu alls-
heijarríki fyrir meira en árþús-
undi.
Svo er enn. í fjórða sinn síðan
Alþingi var endurreist í Reykjavík
fyrir nærri því einni og hálfri öld
er haldinn þingfundur á Þingvöll-
um. Við fögnum því að 50 ár,
hálf öld, er liðin frá því að lokasig-
ur vannst í langri sjálfstæðisbar-
áttu. Við erum komin hingað, á
hinn fornhelga og fagra þingstað,
til að minnast þessa atburðar.
Á fundi Alþingis á Lögbergi 17.
júní 1944 lýsti þáverandi forseti
sameinaðs Alþingis, Gísli Sveins-
son, yfír því að stjórnarskrá Lýð-
veldisins íslands væri gengin í
gildi. Æðsta vald í málefnum
þjóðarinnar var frá þeirri stundu
í höndum okkar Islendinga til
frambúðar.
Þá var einnig í fyrsta sinn í
sögu þjóðarinnar kjörinn innlend-
ur forseti og hér sór hann emb-
ættiseið.
Þessi gleðistund í lífí þjóðarinn-
ar var sem skær logi í svartnætti
heimsófriðar allt í kringum okkur,
ógurlegustu hernaðarátaka sög-
unnar. Forustumenn þjóðarinnar
héldu fram löglegum rétti hennar
til sjálfstæðis á árinu 1944, þrátt
fyrir vábresti að utan, og vildu
ekki tefla sjálfstæðismálinu í tví-
sýnu við styrjaldarlok. Á þessari
stundu minnumst við árvekni
þeirra og staðfestu og fögnum því
hve farsæl sú stefna var.
Svo er sagt að sjálfstæðisbar-
átta þjóðar, einkum smáþjóðar,
sé eilíf barátta. Það er rétt, en
mikilvægast í þeirri baráttu er að
þjóðin hafí vopn sín, hafí stjórnar-
form sjálfstæðs ríkis og ráði
óskorað málum sínum sjálf. En
hún þarf einnig baráttuanda, vilja
og þrek til að stjórna eigin málum,
vilja og þrek til að leysa sjálf
þann vanda sem á vegi verður.
Þann vilja eigum við íslendingar,
ekki síst fyrir þá sök að baráttu-
þrekið getum við endurnýjað við
nægtabrunn sögu okkar, tungu,
lands og hafs.
Við viljum á þingfundi á þessum
stað og á þessari stundu lýsa yfir
þeim ásetningi okkar að taka til
endurskoðunar mikilvægan kafla
stjórnarskrárinnar, sem meðal
annars geymir ákvæði hennar um
mannréttindi, í því skyni að
treysta enn betur rétt einstakl-
ingsins og festa í grundvallarlög
þjóðarinnar ýmis ný ákvæði sem
felast í alþjóðasáttmálum um
mannréttindi sem við höfum gerst
aðilar að.
Við viijum einnig hyggja að
rótum sjálfstæðrar tilveru þjóðar-
innar og efla rannsóknir á forða-
búri hafsins, sem guð gaf okkur
til að búa við, og styrkja þá sem
yrkja akur íslenskrar tungu.
Það er Alþingi mikill heiður að
hafa hér sem sérstaka gesti þjóð-
höfðingja allra bræðraþjóða okkar
á Norðurlöndum, hennar hátign
Margréti Þórhildi Danadrottningu
og Henrik prins, hans hátign Karl
Gústaf Svíakonung og Silvíu
drottningu, hans hátign Harald
Noregskonung og Sonju drottn-
ingu og forseta Finnlands, herra
Martti Athisaari, og frú Athisa-
ari. Slíkan virðingar- og vináttu-
vott sýna okkur þær þjóðir sem
næst okkur standa. Fyrir hönd
Alþingis færi ég þeim þakkir.
Enn fremur er það Aiþingi mik-
ill heiður að þingforsetar ná-
grannalanda okkar, sem öll hafa
búið við eða byggja á langri lýð-
ræðis- og þingræðishefð, hafa
þegið boð um að vera viðstaddir
hátíðarfund Alþingis á Þingvöllum
af þessu tilefni.
Fyrir hönd Alþingis færi ég
þeim einnig þakkir.
Góðir íslendingar!
Við sem áttum því láni að fagna
á ungum aldri að standa hér á
flötunum fyrir 50 árum og hlýða
á forseta sameinaðs Alþingis lýsa
yfír gildistöku stjórnarskrár Lýð-
veldisins íslands og hlýða á
ávarpsorð hins nýkjörna forseta
lýðveldisins gleymum aldrei þeirri
stund. Sú minning greyptist í
huga okkar og er meðal þeirra
dýrmætustu sem við eigum. Gleði-
tárin spruttu fram á þeirri stundu
og „regnið streymdi um herðar
þér og augu og skírði þig og land-
ið til dýrðar nýjum vonum þann
dag er klukkur slógu“ eins og við
heyrðum sungið áðan.
Skeyti og heillaóskir Kristjáns
Finnar, Danir, Norðmenn og
Svíar munu taka þátt í skógrækt-
arátaki í Vinaskógi við Þingvelli og
munu löndin hvert fyrir sig láta
gróðursetja þar eitt þúsund tré.
Þjóðhöfðingjar landanna hafa þegar
gróðursett fyrstu tréin.
Framlög í menningarsjóði
Finnar og íslendingar hafa haft
sameiginlegan menningarmálasjóð
síðan 1974 og láta Finnar af hendi
rakna 1 milljón króna til hans í til-
efni af afmælinu. Kristján Andri
segir að Norðmenn leggi fram 10
milljónir í menningarsjóð íslands
og Noregs, Svíar 30 milljónir í
konungs X., fyrir hönd dönsku
þjóðarinnar sem þá var í Ijötrum,
geymum við en gleymum aldrei.
Þetta ár er tileinkað fjölskyld-
unni, og er vel. í dag eiga fjöl-
skyldur dýrmætt tækifæri til að
lifa saman gleðilega stund. Nú
geta mæður og feður, afar og
ömmur hjálpað uppvaxandi kyn-
slóð að skilja betur tengsl hennar
við söguna og landið. Eins og við
lifðum atburðina 17. júní 1944
með foreldrum okkar, ömmum og
öfum mun yngsta kynslóðin síðar
segja sínum börnum frá hátíðinni
í dag. Þannig brúum við í sífellu
bilið milli kynslóðanna og varð-
veitum samhengi fortíðar og nú-
tíðar.
í dag er hátíðisdagur í lífí ís-
lensku þjóðarinnar, minningar-
dagur um gleðilega stund. Því er
Alþingi hér saman komið á Þing-
völlum á ný af miklu tilefni.
(Vegna mistaka féll niður seinni
hluti ræðu Salome Þorkelsdóttur
í blaðinu sl. sunnudag og birtist
'hún hér í heild. Morgunblaðið bið-
ur Salome velvirðingar á þessum
mistökum.)
menningarsjóð íslands og Svíþjóðar
og að Danir leggi fram 10 milljónir
í sjóð frá 1959, sem á að efla sam-
vinnu íslands og Danmerkur.
Færeyingar gáfu íslendingum
málverk eftir Ingólf af Reini og frá
Álandseyjum barst bók. Grænlend-
ingar gáfu íslendingum kajak, sem
búið er að koma fyrir í geymslu en
hann verður til sýnis eftir að Þjóðar-
bókhlaðan opnar undir lok ársins.
Auk alls þessa hefur íslendingum
borist fjöldi heillaóskaskeyta en
Kristján Andri segir að ekki hafi
enn gefist tími til að fara í gegnum
þau öll.
sl.
Átján fá
heiðurs-
merki
FORSETI íslands hefur sæmt
átján íslendinga heiðursmerkj-
um hinnar íslensku fálkaorðu
samkvæmt tillögum orðu-
nefndar.
Þeir eru: Aðalsteinn Jónsson,
útgerðarmaður, Eskifirði, stór-
riddarakross fyrir störf að at-
vinnumálum. Bogi Þorsteinsson,
fyrrv. flugumferðarstjóri,
Njarðvík, riddararkoss fyrir
íþrótta- og félagsstörf. Bryndís
Zoéga, fóstra, Reykjavík, ridd-
arakross fyrir störf að málefn-
um barna. Brynjólfur Bjarna-
son, forstjóri, Reykjavík, ridd-
arakross fyrir störf að atvinnu-
málum. Elísabet Hermannsdótt-
ir, formaður Kvenfélagsins
Hringsins, Reykjavík, riddara-
kross fyrir störf að heilbrigðis-
málum barna. Engilbert Hann-
esson, bóndi, Ölfushreppi, ridd-
arakross fyrir störf að félags-
málum. Fríða Á. Sigurðardóttir,
rithöfundur, Reykjavík, riddara-
kross fyrir ritstörf. Guðmundur
Skaftason, lögfræðingur,
Reykjavík, stórriddarakross fyr-
ir störf í opinbera þágu. Hall-
dóra S. Jónsdóttir, húsmóðir,
Siglufirði, riddarakross fyrir
störf að félagsmálum. Hörður
Guðmundsson, flugmaður,
ísafirði, riddarakross fyrir
sjúkraflutninga. Jóhanna Bóel
Sigurðardóttir, fyrrv. deildar-
stjóri og þroskaþjálfi, Kópavogi,
riddarakross fyrir störf að mál-
efnum þroskaheftra. Kristinn
Sigmundsson, óperusöngvari,
Reykjavík, riddarakross fyrir
sönglist. Loftur Þorsteinsson,
verkfræðingur, Reykjavík, ridd-
arakross fyrir eflingu verkfræði
á íslandi. Orri Vigfússon, for-
stjóri Reykjavík, riddarakross
fyrir störf að umhverfismálum,
Vilhjálmur Lúðvíksson, fram-
kvæmdastjóri, Seltjarnarnesi,
riddarakross fyrir störf að rann-
sóknarmálum. Víkingur Heiðar
Arnórsson, barnalæknir,
Reykjavík, riddarakross fyrir
læknisstörf í þágu barna. Þor-
kell Jóhannesson, prófessor,
Reykjavík, riddarakross fyrir
vísindastörf. Þorsteinn Gylfa-
son, prófessor, Reykjavík, ridd-
arakross fyrir ritstörf og fræði-
mennsku.

✓ Traktorstengdar þvingunarhrærivélar.
✓ Mötun auðveld með traktor. Mikil afköst.
✓ Tvær stærðir: 2ja og 3ja poka.
ÁRMÚLA 11 - SÍMI B81BOO
íslendingum bárust gjafir
á lýðveldisafmælinu
Peningar, bók,
málverk og kajak
ÞJÓÐHÖFÐINGJAR Norðurlandanna létu sér ekki nægja að heim-
sækja ísland í tilefni af 50 ára afmæli lýðveldisins heldur gáfu
þeir íslendingum einnig gjafir. Kristján Andri Stefánsson, fulltrúi
í forsætisráðuneytinu, segir að gjafirnar hafi bæði verið hlutir og
einnig peningar til að styrkja tengsl milli þjóða.