Morgunblaðið - 21.06.1994, Page 26

26 ÞRIÐJUDAGUR 21. JÚNÍ 1994
f
MORGUNBLAÐIÐ
AÐSENDAR GREIIMAR
Svar við opnu bréfi
þriggja nemenda Mennta
skólans á Akureyri
ÉG VIL byija á að
þakka ykkur fyrir bréf-
». Opinber umræða
um skólamál er for-
senda þess að þau hljóti
þann forgang sem
þeim ber í þjóðfélaginu.
Því vona ég að fleiri
fylgi í kjölfar ykkar og
tjái sig um innihald
þeirrar skólastefnu
sem verða mun til um-
flöllunar á Alþingi á
komandi haustL
Menntamál eni
meginmál
Fáir málaÐokkar
snerta eins alla þegna
Óiafur G.
Einarsson
tekið til þátta eins og
kyns, þjóðemis, fötiun-
ar, efnahags, þjóðfé-
lagsstöðu, menntunar
foreldra, uppeldis-
aðstæðna, búsetu,
menntunar kennara og
gæða skóla, svo fáein
atriði séu nefnd. Öll
þessi atriði eru verðug
ítariegrar umQöllunar
þegar rætt er um þá
grundvallarhugsjón að
jafna mögu-leika nem-
enda til náms.
I bréfinu koma fram
áhyggjur nemenda
Menntaskólans á
Akureyri af áhrifum
lengingar skólaársins á möguieika
Umís-
lenskt mál
„Þágnfallssýki og ambögnr“ í
fréttum Ríkisútvarpsins
MARGT getur
skemmtilegt skeð.
Málfarsráðunautur Rík-
isútvarpsins skrifar
grein í Mbl. sunnudag-
inn 5. júní sL, sér og
sínum til vamar vegna
meintrar þágufallssýki.
TileMð var „ádrepa" í
Mbi. 28. maí sL frá Jóni
Einarssyni (sóknar-
presti í Saurbæ á Hval-
fjarðarströnd?) vegna
lesturs hádegisfiétta í
útvarpinu 21. sama
mánaðar. Sakarefiiið
var frétt, sem hófst
þannig: „Og þeim sem
langar tU að kynnast
margæsum af eigin
raun skal bent á að Fugiavemdunar-
Hankiir
veit þó, að grundvallar-
lega er mál sett fram,
í ræðu eða riti, til þess
að sá, er talar eða
skrifar, komi sínum
hugsunum, eða efni því
sem um er fjallað,
óbrengiuðu og fiill-
komlega til skila; þ.e.,
að maðurinn, sem
hlustar eða les, með-
taki nákvæmlega það
sem hinn lætur frá sér.
Og þá kemur • upp
spumingin: var þessum
skilyrðiun fullnægt í
umræddri frétt? Ég
held því fram, að svo
hafi ekki verið, þótt
þágufallsmyndin hafi
þjóðfélagsins og menntamál. Sam-
thnis em menntamál eitt af flókn-
ustu viðfangsefnum stjómmála-
manna. Frumvarp dl fiamhalds-
skólalaga sem þið gerið að umfjöll-
unarefni ykkar er margbrotið fium-
varp. Með samþykkt þess yrði sett-
ur rammi um skólastarf í mismun-
andi framhaidsskólum. Margir sér-
Ásökun ykkar byggist á
misskiliiiiigi á hugtak-
inu jafiirétti til náms,
segir Ölafur G. Einars-
son í svari til þriggja
nemenda MA.
fræðingar nm skólamál hafa komið
að gerð frumvarpsins, og að baki
iiggur fjöldi umræðufúnda þar sem
hvert einstakt orð frumvarpsins
hefur verið rætt og metið frá ólíkum
sjónarhomum.
Þar sem mér er vei kunnugt um
þá aiúð og þann metnað, sem ligg-
ur frumvarpinu til grundvailar, get
ég ekki neitað því að mér bregður
ónotaiega við þá ásökim að frum-
varpsdrögin ráðíst að rikjandi fyrir-
komuiagi um jafnrétti til náms. Við
nánari athugun er þó ijóst að ásök-
un ykkar byggist á misskilningi á
hugtakinu jafnrétti til náms og
nokkurri vanþekkingu á hlutverki
skólalöggjafar.
Að beita hugtökum
Skýr skilningur á hugtökum er
grundvöllur allrar umræðu. Jafn-
rétti er flókið hugtak. Það er eitt
af grundvallarhugtökum stjómskip-
unar lýðræðisþjóða. Jafnrétti nær
tii ótal sviða stjómskipunar og get-
ur haft víðtæka skírskotun á hveiju
þeirra. Jafiuétti til náms getur Ld.
framhaldsskólanema til að afia sér
tekna yfir sumartímann. Þið haldið
því fram að lenging skólaársins
leggi homstein að stéttaskiptingu
og vegi að jafnrétti nemenda til
framhaldsskólanáms. Það er vissu-
lega rétt að lenging skólaársins og
betri nýting tima í skólum mun leiða
til þess að nemendur verða bundnir
við skólana lengri tíma ár hvert og
sfyttri tími gefet til snmarvmnu.
Það felur hins vegar ekki í sér núsr
munun til náms, sú mismunun sem
þið eigið við er þegar fyrir hendL
Hún verður einungis augijósari við
lengingu skólaársins.
Ólíkar aðstæðor nemenda
í núverandi skipulagi er fram-
haldsskólanemendum að sönnu mis-
munað. Margir nemendur þurfa að
sækja skóla Qarri heimabyggð og
siíkt hefur í för með sér verulegan
aukakostnað fyrir fjölskyldur.
Framhaldsskól anám er dýrt, fjöl-
skyldur þurfa að kosta námsgögn
og uppihald ungiinga á námstíman-
um. Nemendur eru í skólum í a.m.k.
fjögur ár og oft lengur, þar til þeir
ijúka prófum. Léleg nýting á tíma
ungs fólks, á þeim aldri sem það
er móttækilegast til náms vegur að
jafnrétti nemenda tB náms, engu
síður en mismunandi efnahagur og
búseta. Nemendur sem eiga efiiaða
foreldra hafa betri möguleika á að
bæta sér upp þann tímamissi sem
af hlýst, Ld. með námskeiðssókn
að sumri til, innanlands og utan.
Þannig getur léleg tímanýting í
skóla orðið til að auka á forskot
þeirra efiiameiri gagnvart hinum
efnaminni.
Það er rétt að við ríkjandi að-
stæður er sumarvinnan mikiivæg
mörgum nemendum og fjölskyldum
þeirra. En sumarvinna nemenda
tryggir þó ekki fullt jafnrétti til
framhaldsskólanáms. Tfl þess er
Úrbóta er þörf
í frumvarpi til laga um fram-
haldsskóla er gert ráð fyrir lengingu
skólaársins og markvissari nýtingu
á tíma nemenda. Með þeirri breyt-
ingu verður stigið mikilvægt skref
í þá átt að bæta úr ríkjandi mis-
rétti nemenda til náms. En skóla-
iöggjöf íjailar einungis um mark-
mið, innihald og skipulag skóla-
starfe. Samþykkt nýrra iaga um
framhaldsskóla breytir ekki þeirri
staðreynd að margar fjölskyldur
geta af efiiahagsástæðum ekki veitt
börnum sínum þau sjálfsögðu
mannréttindi að ljúka framhaids-
skólanámi.
Nefnd um mótun menntastefiiu
leggur til í skýrslu sinni að endur-
skoðað verði núverandi fyrirkomu-
lag tfl jófiiunar á námskostnaði
nemenda eftir búsetu og efnahag.
Við lengingu skólaársins er þörfin
til jöfnunar námskostnaðar augijós-
ari en áður. Álit nefndarinnar er í
samræmi við skoðun sem ég hef
lengi haft og er tillagna að vænta
í þvi sambandi.
Skólanefndir
í bréfinu fjaliið þið einnig um
skipan skólanefnda við framhaids-
skóla. Þar eruð þið því miður að
fjalia um frumvarpsdrögin, en í
endanlegri gerð frumvarpsins eins
og ég gekk frá því til Alþingis er
sérstaklega tekið fram að allir full-
trúar í skólanefnd, einnig fulltrúar
ráðherra, skuli búsettir í sveitar-
félagi sem aðild á að skólanum.
Þannig er tryggt að skólanefndir
séu skipaðar heimamönnum. Það
var raunar ætlun þeirra sem sömdu
frumvarpið, en skólameistarar
bentu á að hægt væri að túlka þetta
ákvæði á annan veg og ég lét breyta
því.
Sameiginlegt átak
Á menntun og uppeldi hvíiir
framtiðaheill þjóðarinnar. Ákvarð-
anataka í menntamálum er vanda-
söm, og þarf að byggja á mennta-
stefnu sem þóðin getur sameinast
um. Umræða er undanfari stefnu-
mótunar. Stjómmálamönnum er
mikill styrkur að því að vita hvaða
kröfur ahnenningur gerir til skól-
anna, þegar umræða um frumvörp
til laga um grunn- og framhalds-
skóla hefet á Alþingi. Því vil ég að
lokum hvetja fólk til að kynna sér
þá stefnumótunarvinnu í skólamál-
um sem brátt verður kynnt og Ijá
sig þar um á opinberum vettvangi.
Höfundur er
menntamálariðbem.
félag Islands verður með vettvangs-
fræðslu____“, og bætir við: „Hér er
að sjálfeögðu ekkert athugavert við
beygingar...“. Ja, rétt er nú það,
en eitthvað er samt í ólagi? Jú, rit-
hátturinn ér slíkur, að við lestur,
hlýtur lesandinn að lesa: Og þeim
sem langar_______ (þágufallssýki)
___skal bent á að Fugla vemdunar-
félag... (ekki þágufallssýki). Sem
sé, að lesandinn sér ekki fyrr en í
síðari hluta málsgreinarinnar til
hvers tilvísunarsetningin vísar, og
virðist hafa lesið samkvæmt því, en
hiustandinn nær ekki efninu
Undanbrögð lögregiu og þjóðhátíð-
amefndar hafa einungis aukið á
sárindin. Þetta var ekki bara ein-
Er til áætlun um neyð-
arflutninga frá höfuð-
borgarsvæðinu, spyr
Guðbrandur Magnús-
son, og skorar á forsæt-
isráðherra að láta fara
fram opinbera rannsókn
á umferðarstjómun í
tengslum við lýðveldis-
hátíðina.
hver útiskemmtun, heldur lýðveldis-
hátíð sem þjóðinni var stefnt á.
Héðan af þýðir þó ekki að fárast
yfir því að þjóðhátíðin mistókst. með
ekki venð röng.
En tökum fréttina upp að nýju
og gerum öriitlar breytingar; þ.e.,
afmörkum setningamar samkvæmt
ritregiunum fra 1929, og þá verður
málsgreinin svona: „Og þeim, sem
langar til að kynnast margæsum a f
eigin raun, skal bent á, að Fugla-
vemdunarfélag íslands verður með
vettvangsfræðslu ...“. Hefði fréttin
verið rituð á þennan máta, og lesin
samkvaamt því, er ég sannfærður
um, að séra Jón, og fleiri hlustend-
ur, hefðu skilið hana rétt og engin
„ádrepa" komið fram um ranga fall-
beygingu. Sé skrifað í „belg og
biðu“, verður lesið í belg og biðu og
tíu þúsund manns heldur tvisvar
eða þrisvar sinnum sextíu þúsund.
Þá myndi fólk heldur ekki silja ró-
legt í bílum sínum, heldur myndi
örvænting og ofeahræðsla jafiivel
sljóma gerðum þess.
Að fenginni þeirri reynslu sem
fékkst 17. júm' sl. hlýtur fólk að
spyija sig að því hvort yfirvöld al-
mannavama eigi raunhæfa áætlun
um neyðarflutninga frá höfuðborg-
arsvæðinu. Ég get ekki annað en
haft áhyggjur af því eftir að hafa
upplifað þennan dag í bflalestinni.
Til þess að fá svar við þeirri
spumingu er nauðsynlegt að fram
fari opinber rannsókn á umferðar-
sfjómun í tengslum við lýðveldis-
hátíðina, ekki til að finna sökudólg-
ana, heldur til að leiða í ijós þá
annmarka sem kunna að vera á
almannavömum höfuðborgarinnar.
Ég skora á forsætisráðherra að láta
þá rannsókn fara fram.
Hiifundur er framkvæmdastjóri i
Reykjavik.
•þörf annarra aðgerða.
ýwwwet
útskriftc
útskriftargj ö f
RAYMOND WEIL
GENEVE
VÍ Garðar Ólafsson
Úrsmiður Lækjartorgi
óbrengiuðu.
Ég er ekki málfræðingur, en ég hlustað í belg og biðu. (Svona er
Opinbera rannsókn í
þágn almannavama
SKIPULAG umferð-
armála í tengslum við
lýðveldishátíðina á
Þingvöllum mistókst
gjörsamlega. Þúsund-
um manna var meinuð
þátttaka í hátíðarhöld-
unum af þessum sök-
um og á sá hlutí þjóð-
arinnar inni undan-
bragðalausa afsökun-
arbeíðni þjóðhátíðar-
nefndar.
Gremja og sárindi
þess fólks sem ekki
komst á Þingvöll er
staðreynd sem ráða-
menn hátíðarinnar
komast ekki undan.
brott á örskömmum tíma, ekki sex-
Guðbrandur
Magnússon
þessurn hætti. Það
verður hins vegar að
kanna gaumgæfiiega
hvað það var sem fór
úrskeiðis, ekki endi-
lega til þess að vera
undir það búin að
halda aðra hátíð eftir
fimmtíu ár, heldur til
að sljóm almanna-
vama sé undir það
búin hvenær sem er
að flytja höfuðborg-
arbúa neyðarflutninga
út úr bænum. Reykja-
vík er á eldvirku svæði
og til þess gæti komið
hvenær sem er að
flytja þyrfti íbúana á