Morgunblaðið - 21.06.1994, Síða 37

MORGUNBLAÐIÐ
ÞRIÐJUDAGUR 21. JÚNÍ 1994 37
MIIMNINGAR
RAGNHEIÐUR
BRYNJÓLFSDÓTTIR
+ Ragnheiður
Brynjólfsdóttir
var fædd í Brodda-
nesi á Ströndum 22.
maí 1901. Hún lést
á Borgarspítalanum
10. júní síðastliðinn
og var jarðsett frá
Sauðárkrókskirkju
laugardaginn 18.
júní.
ÉG ÆTLA að skrifa
nokkur fátækleg orð
um Ragnheiði ömmu
mína sem lést 10. júní
sl. Mikið á ég eftir að
sakna þessarar yndis-
legu konu, sem var mér svo góð,
kenndi mér svo margt og bar svo
skilyrðislausa elsku til mín.
Þær eru óteljandi stundirnar sem
ég hef átt með henni á síðastliðnum
35 árum og er ég lít til baka þá finnst
mér þær allar hafa verið kennslu-
stundir á einn eða annan hátt. Ég
fékk aldrei nóg af því að sitja hjá
henni og hlusta á hana segja frá lífi
sínu, gömlum þjóðfélagsháttum og
hugsanagangi liðinna áratuga.
Amma mín var mikil andans kona,
óhemju næm og oft sagði hún mér
drauma sína, suma hafði hana
dreymt þegar hún var unglingur,
slíkt var minni hennar. Hún sagði
að sig hafði dreymt fyrir öllum stór-
viðburðum í sínu lífi og
fengið viðvörun í
draumi og ég er sann-
færð um að margar
góðar og gagnlegar
verur fylgdu henni um
æviveginn.
Það voru mikil for-
réttindi að fá að vera
samvistum við hana og
kynnast henni svona
vel og það eru mörg
ár síðan ég uppgötvaði
hversu gott ég átti að
eiga hana fyrir ömmu.
í bernsku upplifði ég
hana sem bústna, hlýja
og yndislega ömmu
sem passaði mig og sagði mér sög-
ur. Síðar á ævinni, þegar ég var að
lifa mín manndómsár, uppgötvaði
ég hana á alveg nýjan hátt. Þá
kynntist ég hinni miklu greind og
þekkingu sem hún bjó yfir og ég
gat setið tímum og dögum saman
og talað við hana. Hún var sem
uppspretta af fróðleik og alltaf hafði
hún skoðanir á öllum málum. Oft
deildum við og rökræddum um hvað
væri list og hvað ekki og um þýð-
ingu „fegurðarinnar“ í heimi mynd-
listar og annarra listgreina. Hún
amma elskaði fegurðina í manneskj-
unni, í náttúrunni og í heimi lista
og var að mínum dómi listamaður
af Guðs náð.
í þau átta ár sem ég bjó í Reykja-
vík, hjá henni eða ÍJiæsta nágrenni
við hana, dundaði ég mér oft við að
sauma íslenska þjóðbúninginn með
henni. Ilún var hafsjór af fróðleik
um þjóðbúninginn okkar og það var
yndislegt að fá að læra handbragðið
hjá henni og á það eftir að fylgja
mér alla ævi.
Þegar ég loks get sest niður og
minnst Ragnheiðar ömmu minnar
finn ég að ég get skrifað endalaust,
af svo mörgu er að taka. Bestu og
ljúfustu minningarnar um þig, elsku
amma mín, geymum við í hjörtum
okkar og munum hafa að leiðarljósi
í gegnum lífið. Megi góður Guð lýsa
þér veginn í hinum nýju heimkynn-
um, ég veit að þar mun þér líða vel
og þar munum við að lok'um hittast
aftur.
Ragnheiður Þórsdóttir.
Unglingsstúlka gekk upp með
ánni við Ytri-Ey, upp melana -
móti vindinum. Þegar hún kom að
stóru klettunum, Hrafnabríg, sem
gnæfðu upp hvor sínum megin ár-
innar, sá hún langa, mjóa brú liggja
milli þeirra. Hún fetaði sig eftir
brúnni, skref fyrir skref, en þegar
hún var komin miðja vegu tók brúin
að vagga ískyggilega og átti ungl-
ingsstúlkan fullt í fangi með að halda
sér. Hún bjóst við að falla niður í
straumþunga ána á hverri stundu
en tókst eftir langa mæðu að feta
sig nær klettinum. Smám saman dró
úr sveiflunni og komst unglings-
stúlkan í örugga höfn á Hrafnabríg.
Þá tóku við þúfur og mýri og hún
tifaði léttfætt í áttina að Ytri-Ey,
sem blasti við í fjarska. Flóinn var
handan bæjarins og í andvaranum
settist stúlkan á þúfu og horfði á
sólina setjast í vestri við Stranda-
fjöll. Grasið blakti í gjólunni, friður
náttúrunnar umlukti vitin og tár
glitruðu í hvörmum. Sýnin var stór-
kostleg.
Þennan draum sagði amma mér
. á haustmánuðum, þegar grænt gras-
ið blakti ekki lengur í kvöldsólinni.
Svipur ömmu bar vott um depurð
og þegar ég spurði hverju það sætti
sagðist hún sár yfir því að hafa
ekki fengið að fara þegar grasið var
grænt og vel sprottið. Hún var
áhyggjufull yfir því að þurfa hugsan-
lega að lifa annan vetur og kveið
löngum kvöldum á spítalanum. Kvtð-
inn stafaði ekki af einmanaleika eða
sinnuleysi annarra gagnvart henni,
heldur þráði hún hvíld.
Amma var stúlkan í draumnum
sem hana dreymdi þegar hún var
unglingsstúlka á Ytri-Ey. Hún var
fædd í Standasýslu en flutti hálfs
mánaðar gömul á Ytri-Ey í Vindhæl-
ishreppi á Skagaströnd. Móðir henn-
ar réð drauminn, sagði þetta vera
lífsgöngu hennar sem yrði full af
mótvindi, beljandi straumum og erf-
iðleikum. Draumurinn var ofarlega
í huga ömmu þegar ég strauk lífs-
reynda hönd hennar og skynjaði
hvað hafði verið lagt á herðar þess-
arar einstöku konu. Hún var þess
fullviss að græna grasið sem blakti
í andvaranum væri tákn þess að hún
hyrft brott úr þessum heimi um sum-
armál. Hún hafði á réttu að standa.
Með ömmu er horfin ein af dætr-
um þessarar þjóðar - íslenska konan
SIGMUNDUR
G UÐMUNDSSON
+ Sigmundur Guð-
mundsson, síðast
til heimilis á Dvalar-
hcimilinu Hlíð á Ak-
ureyri, fæddist á
Melum í Arneshreppi
á Ströndum 26. jan-
úar árið 1908, eitt
tólf barna hjónanna
Elísabetar Guð-
mundsdóttur frá
Ófeigsfirði og Guð-
mundar Guðmunds-
sonar frá Melum.
Hann andaðist á
Fjórðungssjúkrahús-
inu á Akureyri að
morgni 12. júní. Sig-
mundur lauk prófi frá Bænda-
skólanum á Hvanneyri árið 1928
og var bóndi á Melum frá 1939
til 1962. Síðari ár bjó hann á
Akureyri. Sigmundur kvæntist
árið 1931, Sigrúnu Guðmunds-
dóttur frá Olafsvík, uppeldis-
dóttur prestshjónanna Ingi-
bjargar Jónasdóttur og Sveins
Guðmundssonar. Sigmundur og
Sigrún eignuðust fjögur börn.
Þau eru: Sveinn Björgvin, f.
1932, Rúnar Heiðar, f. 1933,
Guðmundur Pétur, f. 1934, og
Elísabet, f. 1936. Barnabörn Sig-
mundar og Sigrúnar eru 11 og
barnabarnabörn eru orðin 24
að tölu. Sigmundur verður
jarðsunginn frá Bústaðakirkju í
dag.
TÁRIN sem blikaði á í augum mín-
um að morgni annars sunnudags í
júní, voru blandin gleði. Gamli mað-
urinn var fallinn frá. Þessi sterklegi
Strandamaður, sem lengst af eirði
ekki við neitt nema erfiða vinnu,
fékk nú loks skilið við aðgerðaleysi
elliáranna. Hann gat aftur lagt af
stað. Tómlæti ævikvöldsins fór bein-
línis í taugarnar á honum. Hann var
enda maður þeirrar kynslóðar sem
naut þess að vinna. Hvíldin var hon-
um framandi, iðjuleysi óþekkt og
letin í hans huga eins og hver önnur
fötlun. Þegar vjð bættist konumissir,
margra ára söknuður, varð sálin
meyr.
Sigmundur ólst upp við þeirra
tíma kröpp kjör í einhverri afskekkt-
ustu sveit á Islandi, í Árneshreppi á
Ströndum. Sú staðreynd var stolt
hans. Þessi afkomandi meintra
galdramanna og magnaðra hákarla-
fangara var ekki hár í
loftinu þegar honum
lærðust leikreglur lífs-
ins. Innan um tignar-
leg Strandafjöllin, ofan
í Trékyllisvíkinni var
björgin beggja vegna
fjöru og hún varð að-
eins sótt með einu
móti: af krafti og
kappi.
Sigmundur og
systkini hans ellefu
voru öll innan við tví-
tugt þegar þau misstu
föður sinn. Það kom
því í hlut hans og ann-
arra eldri systkina að
vinna fyrir heimilinu og hjálpa móð-
ur sinni að rata fram úr aðsteðjandi
vandræðum. Æskuheimilið var Mel-
ar, lítið en fjarska líflegt. Það átti
fyrir Sigmundi að liggja að yrkja
þá jörðina þegar tímar liðu fram.
Hann settist á skólabekk á Bænda-
skólanum á Hvanneyri haustið 1926
og eftir tveggja ára nám tók hans
sig til og gekk einsamall alla heim-
leiðina norður í Árneshrepp. Dágóð-
ur spölur, en dugurinn nægur. Fyrst
um sinn sá hann um búskap á kirkju-
jörðinni Árnesi og þar k'ynntist hann
Sigrúnu, verðandi eiginkonu sinni.
Hlýlegri, traustari og gáfaðri kona
var vandfundin. Þau gengu í hjóna-
band árið 1931 og á næstu fimm
árum varð þeim fjögurra frísklegra
barna auðið. Stuttu síðar fluttu þau
búferlum að æskujörðinni Melum,
þar sem Guðmundur bróðir Sig-
mundar hafði búskap með höndum.
Sigmundur byggði upp nýbýli og
hafa Melar æ síðan verið myndarlegt
tvíbýli.
Sigrún bjó fjölskyldu sinni afskap-
lega vistlegt heimili, þar sem iðja,
nýtni og listfengi var í fyrirrúmi.
Sigmundur var krafturinn, hún var
hlýjan. Saman bættu þau hvort ann-
að upp og gagnkvæm virðing og
ómæld ást skilaði sér beint til krakk-
anna. Þau voru glæsileg hjón.
, Búskapurinn átti hug Sigmundar
allan. Hann elskaði stritið og naut
þess að finna svitann leka af sér,
þeim mun vissari að vinnan skilaði
árangri. Þeir bræður, Guðmundur
og Sigmundur, gerðu Mela að
myndarbýli, þar sem allir voru au-
fúsugestir og í engu vantaði kostinn
þegar komið var um langan veg.
Sigmundur fluttist ásamt konu sinni
til Akureyrar árið 1962. Þá voru
börnin farin hvert í sína áttina. Og
hjónin gátu horft stolt á eftir þeim.
Þrátt fyrir einangrunina heima í
Trékyllisvík höfðu þau komið þeim
öllum til mennta, sem var hvorki
auðsótt né sjálfgefið á þeim tíma.
Sigrún Guðmundsdóttir féll frá
árið 1973. Þar fór ein gáfaðasta og
hlýjasta kona sem ég hef kynnst,
kona sem uppfyllt hafði allar óskir
eiginmanns síns um tryggan föru-
naut. Söknuður afa míns var mest-
ur, og hörð skelin, sem veðrast hafði
um árabil, varð þynnri fyrir vikið.
Ég kveð ekki aðeins afa minn í
dag, heldur og þessa góðu konu sem
var hans gersemi. I minningunni
verða þau alltaf saman. Hann kenndi
mér að vinna, hún kenndi mér að
yrkja. Og til samans kenndu þau
mér að virða lífið, virða fólk. Fullur
stolts get ég því sagst vera Stranda-
maður. Og fullur stolts get ég sagst
vera gleðimaður, þeirrar góðu merk-
ingar sem afi minn lagði í það orð.
Hann naut þess að gleðjast með
góðu fólki, jafnan hrókur alls fagn-
aðar og hlýtt brosið sem lék um
andlit hans var bráðsmitandi. Kostu-
leg kímnin var hans annað eðli.
Nafni sagði mér eitt sinn að þrennt
væri mikilvægast af öllu í lífinu. Það
væri iðjusemi, bjartsýni og Fram-
sóknarflokkurinn. Ég hef reynt að
halda í heiðri tvennt það fyrrnefnda,
þess fullviss að gamli maðurinn bar
virðingu fyrir sjálfstæðri skoðana-
myndun minni. Og sjálfur segi ég
þetta að lokum: Lífinu þakkar maður
foreldrum sínum, sem sjálfir eiga svo
foreldrum sínum allt að þakka.
Nafna á ég margt að þakka og svo
er einnig um ótal marga sem kveðja
hann með mér í dag. En mest er
um vert að minningin um mætan
mann mun lifa.
Sigmundur Ernir Rúnarsson.
Okkur systurnar langar að minn-
ast Sigmundar afa okkar með nokkr-
um orðum. Hann bjó stærstan hluta
ævi sinnar norður í Árneshreppi á
Ströndum en flutti til Akureyrar
árið 1962. Við þær eldri bjuggum á
Norðurfirði fyrstu ár ævinnar, en
vorum þá það ungar að við munum
ekki mikið eftir afa og ömmu á þess-
um árum. Okkur hefur þó verið sagt
frá ýmsu sem liggur háifgleymt í
minningunni frá þessum tíma en
glittir þó í þegar betur er að gáð.
Þeim mun betur munum við eftir
afa og ömmu eftir að þau höfðu
hætt búskap á Melum og voru flutt
norður á Akureyri. Þá var það fast-
ur liður að fara til Akureyrar um
hveija páska og gista hjá þeim á
meðan amma lifði. Þessar heimsókn-
ir voru í huga okkar hveiju sinni
eins og önnur jól, slík var ætíð til-
hlökkunin yfir því að hitta þau og
dvelja hjá þeim nokkra daga.
Eftir því sem árin liðu þá breytt-
ust aðstæður og heimsóknirnar urðu
stijálli. Afi dvaldi seinustu ár ævinn-
ar á dvalarheimilinu Hlíð og átti þar
góða daga. Við minnumst hans sein-
ustu árin sem myndarlegs eldri
manns, sem bar aldurinn vel og lét
skoðanir sínar umbúðalaust í Ijós á
því sem honum þótti ástæða til.
Bestu þakkir fyrir allt bæði fyrr
og síðar.
Blessuð sé minning þín.
Legg ég nú bæði líf og önd
ljúfi Jesús, í þína hönd
síðast þegar ég sofna fer
sitji guðs englar yfír mér.
Lára, Sigrún og Katrín.
sem hvergi mátti aumur sjá. Hún
spurðist fregna af sínu venslafólki
áður en hún fékkst til að segja frá
sinni líðan. Hún breiddi út faðminn
og hjúfraði þá að sér sem vildu hvíl-
ast í örmum hennar, en á stundum
bar svipur hennar vott um áhyggjur
af hennar nánustu, enda oft ærin
ástæða til. Þegar slíkar áhyggjur
sóttu á hana fyrir rúmum tveimur
árum leitaði hún ásjár Guðs á eftir-
farandi hátt.
Guð minn, gefðu mér frið og ró
gefðu mér svefn frá sorg og neyð.
Eg sé ekki lengur til sólar.
Sendi hjálp þar sem sárið er stærst
því stundum úr neyðinni getur ræst.
Svo sjái' ég aftur til sólar.
Amma í stóra húsinu á Blönduósi
stóð allt af sér eins og sorfið bjarg
sem stórsjór og brim fengu ekki
grandað. Þótt hún liti stundum um
öxl, yfir það sem hefði bugað marga,
var henni ekki að skapi að kveinka
sér.
Það var gott að þegja í návist
ömmu á spítalanum, skynja sterkan
persónuleika hennar, stijúka hruf-
óttar hendurnar og lesa úr augunum.
Við skiptumst á skoðunum um það
sem tæki við að þessu jarðvist-
arsvæði loknu og ekki var laust við
að dálítils spennings gætti hjá
ömmu. Henni fannst athyglisvert að
hlusta á mitt álit á lífinu eftir lífið.
Núna hefur hún komist að hinu
sanna og stendur augliti til auglitis
við sjálfa sig, svo undarlega sem það
kann að hljóma. Skilur tilgang lífsins
til fullnustu og ef ég þekki hana
rétt væri henni mikið í mun að miðla
þeim skilningi og þeirri trúfestu til
þeirra sem þyrftu helst á því að
halda.
Amma hefur öðlast hvíld og frið
og er ég þakklátur fyrir að hafa
kynnst þessari göfuglyndu konu.
Mér verður ætíð hugsað til ömmu
þegar ég hlýði á ljóðlínur Ómars
Ragnarssonar í laginu Islenska kon-
an, því hún var einpiitt, sú kona sem
vakti’ er hún svaf. I ljóðinu eru eftir-
taldar ljóðlínur meðal annars:
Hún þraukaði hallæri, hungur og fár.
Hún hjúkraði’ og stritaði gleðisnauð ár.
Hún þerraði tárin. Hún þerraði blóð.
Hún er íslenska konan sem allt á að þakka
vor þjóð.
Hvíl í friði.
Þorgrímur Þráinsson.
■■■■■i mmmmm mmmmm mmmmmm
I VARANLEG I
VIÐGERÐ!
!
Þessa viðgerð framkvæmir
Þú best með PLASTIC PADDING
ELASTIC!
Rýrnar ekki, springur ekki
Grimmsterkt á 10 mínútum.
| FYLLIR-LÍMIR-ÞÉTTIR
Afmæli úti í garöi eöa t.d. á Þingvöllum?
Sýningar, sala, fyrirtækjaveislur, móttökur.
Hvar sem er, hvenær sem er.
Tjaldaleigan, Bíldshöfða 8, sími 91-876777.