Morgunblaðið - 21.06.1994, Qupperneq 45

MORGUNBLAÐIÐ
ÞRIÐJUDAGUR 21. JÚNÍ1994 45
BREF TIL BLAÐSINS
*
Island
ísland er hjarta raitt, rautt eins og blessað blóð,
það brennur eitt kveld í geislum og verður þá ljóð.
Ekkert land á eins fíngerð og fðgur hljóð,
- fiðla míns lands er röddin þín, móðir góð.
ísland er sjálfur ég, þegar ég brosi bezt
með blikandi vín á glasi og fallegan hest,
og hún og ég erum bæði í söðulinn setzt
og sumarblómin og fuglamir hylla sinn gest.
ísland er líf mitt: sál mín í sólskinsmynd,
sóley og fífill, engi, hvammur og lind.
Úr blámanum stekkur ljóssins háfætta hind
og hoppar niður þess pllna öræfatind.
ísland er þetta, sem enginn heyrir né sér,
en aðeins lifir og hrærist í bijóstinu á mér,
hver blær frá þess væng sem ljómandi eilífðin er,
- ísland er landið, sem framtíðin gefur þér.
Kvæði þetta eftir Jóhannes úr Kötlum er birt aftur vegna
meinlegrar villu sem var í því í Morgunblaðinu 17. júní.
Umhugsunarefni
Að búa til eitt-
hvað úr engu
Frá ívari Valgarðssyni:
KVEIKJAN að grein þessari eru nið-
urlagsorð umfjöllunar Eiríks Þor-
lákssonar í Morgunblaðinu 7. þ.m.
um yfirstandandi sýningu hafnfirska
listmálarans Sveins Bjömssonar í
Hafnarborg.
Niðurlagið hljómar svo orðrétt:
„Sú orka sem felst í list Sveins
Björnssonar nú sem endranær ætti
að verða ungu listafólki sérstaklega
umhugsunarefni, þegar sífellt fleiri
hefja feril sinn í litlausri grámuggu
undir yfirskyni misgamallar hug-
myndarfræði, sem oft skilar sér illa
til áhorfandans, sem síðan kærir sig
jafnvel kollóttann, en finnur aftur á
móti lífsnæringu og gleði í verkum
ess sem hefur unnið að listinni til
liðar við önnur störf frá því um
miðja öldina.“
Það er ekki ætlun mín að gera
verk eða sýningu Sveins Björnssonar
tortryggilega, eða leggja listrænt
mat þar á, enda hef ég ávallt samúð
með þeim sem taka skrefið fram á
við, frá hlutbundnu málverki yfir í
óhlutbundið, þó seint sé. Hitt er al-
varlegra að maður sem gefur sig að
því að fjalla um myndlist og hefur
til þess menntun, reynir að telja les-
endum trú um að abstrakt list hafi
ekkert með hugmyndafræði að gera,
öðruvísi get ég ekki skilið orð hans.
'Er Eiríkur búinn að gleyma lærdómi
:SÍnum af þeim heiftarlegu átökum
sem áttu sér stað um miðja öldina á
íslandi.
Við gerum okkur öll einhverjar
hugmyndir um hlutina, þar er mynd-
,list ekkert undanskilin og vissulega
tökum við margar hugmyndir frá
öðrum, enginn er eyland. En eftir
því sem þekkingin er víðtækari, þeim
mun hæfari ættum við að vera til
að skapa eigin hugmyndir af fordó-
maleysi, þó ég fallist vissulega á að
slíkt eitt sér geri menn ekki að lista-
mönnum. Svo ég nefni nokkur dæmi,
þá skömmuðust hinir frægu abstract
expressionistar sín ekki fyrir að
byggja á misgömlum hugmyndum,
ullt frá frumbyggjum Ameríku til
surrealismans. Hinir „skelfilegu"
Minimalistar svokallaðir sem koi.'u
fram á sjöunda áratugnum en eru á
íslandi dæmi um eina örgustu fram-
úrstefnu nútímans, skömmuðust sín
ekki heldur fyrir að nota sér misg-
amlar hugmyndir frekar en Sveinn
Björnsson. Má þar nefna hugmyndir
frá rússnesku suprema- og construc-
tivistunum, Bauhaus í Þýskalandi og
De Stijl í Hollandi og abstract ex-
pressionistunum í New York og jafn-
vel dada-hreyfingunni í Evrópu.
Vissulega bættu þeir einhveiju við
og endurskoðuðu, hver á sinn hátt,
það gerði þá líka einstaka í sögulegu
samhengi og viðmiðun fyrir fram-
vinduna. Engum dettur í hug að
Karl Kvaran eða Svavar Guðnason
hafi fundið upp abstraktlistina á ís-
landi, svo nefndir séu tveir ástsælir
listamenn sem standa okkur nær.
Þetta á bæði við um hlutbundna og
óhlutbundna myndlist. Það sem gerir
gæfumuninn, er hvemig einstakl-
ingnum tekst að vinna sannfærandi
úr þeim hugmyndum sem hann viðar
að sér.
Það er kostulegt til þess að hugsa
að sú áttræða hugmyndafræði sem
hangir nú í sölum Hafnarborgar,
hafí valdið hér slíkri heift um miðja
öldina. Eftir að Eiríkur hefur skoðað
þá litlausu grámuggu undir yfirskini
misgamallar hugmyndafræði sem sí-
fellt fleiri ungir listamenn hefja feril
sinn í, þá finnur hann aftur á móti
til lífsnæringar og gleði, gagnvart
verkum sem nokkrum áratugum fyrr
hefðu hlotið sæmdarheitið „klessu-
málverk". Þetta ætti að vera ungu
listafólki umhugsunarefni.
Kæri Eiríkur, nýir tímar heimta
nýjar áherslut. Það er ekkert óeðli-
legt við það þó þú eða aðrir séu ekki
alltaf með á nótunum og ekki skal
ég fullyrða að allt sé merkilegt þó
það sé óaðgengilegt fyrir þig. Hins
veger skulum við leggja eyrun við
og fagna hverri nýrri tilraun og
áhrerslu, því hver veit, eftir fimmtíu
ár getur einhver fundið lífsnæringu
og gleði í verkum þess sem unnið
hefur í „litlausri grámuggu" til hliðar
við önnur störf í hálfa öld.
ÍVAR VALGARÐSSON,
myndlistarmaður,
Hverfisgötu 39, Reykjavík.
Frá Gunnlaugi Jónssyni:
ÞEGAR rætt hefur verið um at-
vinnuleysi á opinberum vettvangi á
síðustu misserum stingur það mann
oft hve margir eru haldnir ranghug-
myndum um ástæður atvinnuleysis-
ins og hvernig hægt sé að losna
við það. í raun eru lögmálin sem
um atvinnuleysið gilda ekki flókin.
Hagfræðin lítur á vinnuafl sem
hveija aðra venjulega vöru. At-
vinnuleysi er offramboð og lausnin
á offramboði er verðlækkun -
launalækkun þegar talað er um
vinnuafl. Launalækkunin getur ver-
ið bein eða það getur átt sér stað
kaupmáttarrýrnun fyrir sakir verð-
bólgu.
Margir, þ.m.t. stjórnmálamenn,
eru haldnir þeim misskilningi að
ríkið eða sveitarfélög geti skapað
atvinnu (á annan máta en að fram-
kalla verðbólgu). Þeir telja nauðsyn-
legt að ríkið standi fyrir atvinnu-
skapandi aðgerðum, t.a.m. með því
að láta grafa skurði og moka ofan
í þá aftur eða þá með því að láta
fólk leika sér að legókubbum og
leikfangabílum gegn gjaldi. Slík
háttsemi er tilgangslaus, jafnvel þó
að einhverjum kunni að þykja gam-
an að leika sér að legókubbum. Það
er ekki hægt að búa eitthvað til
úr engu. Það sem mönnum sést
yfir er að þeir peningar sem fara í
þetta koma annars staðar frá, eru
teknir með sköttum frá einkageir-
anum. Þar verða því minni peningar
eftir og fólk missir vinnu. Aðgerðin
hefur þá aðeins slæm áhrif því það
er ábyggilega meiri verðmætasköp-
un sem á sér stað í einkageiranum,
þar sem menn eru að ráðstafa sínu
eigin fé en við gerviframkvæmdir
ríkisins. Atvinnubótahagfræðin er
hagfræði þeirra sem vilja reyna að
búa til eitthvað úr engu. Slíkt hefur
aldrei tekist fremur en mönnum
hefur tekist að búa til gull með því
að blanda saman hveiti og mjólk.
Varanlega lausnin á atvinnuleys-
inu er fijáls vinnumarkaður. Sé
atvinnuleysi ríkjandi á slíkum
markaði síga laun niður uns jafn-
vægi er náð. Arðbært er að ráða í
störf sem áður voru óarðbær. Óþarfi
er að leggja verkalýðsfélög niður.
Þau vinna að sjálfsögðu áfram að
hagsmunamálum launafólks og ein-
stakra launamanna, líkt og Neyt-
endasamtökin gera. Þó að Neyt-
endasamtökin hefðu aðstöðu til þess
væri mjög óskynsamlegt af þeim
að þvinga vöruverð niður, því að
framboð vara myndi þá ekki full-
nægja þörfum neytenda. í raun er
þetta það sama og þegar laun eru
þvinguð upp, framboð vinnu full-
nægir þá ekki þörfum vinnufærra
manna.
En hvað með hina sem verða að
þola lægri laun en þeir hafa nú?
Telst þetta ekki óréttlátt gagnvart
þeim? Varla. Fremur má telja að
það sé óréttlátt að menn fái að
nýta einokunaraðstöðu sína á
vinnumarkaðnum til að halda laun-
um sínum uppi og halda hinum at-
vinnulausu þannig frá vinnu. Auk
þess skal bent á að ef atvinnuleysi
hverfur hlýtur verðmætasköpun að
aukast þar sem allt vinnuafl nýtist
og smám saman hlýtur kaupmáttar-
aukningin við það að bæta upp
launalækkunina.
Einhveijir kynnu að telja að á
fijálsum vinnumarkaði muni laun
lækka umfram það sem nauðsyn-
legt er til að leysa atvinnuleysis-
vandann. Þetta væri því aðeins rétt
ef atvinnurekendur hefðu einok-
LOFTRÆSTIVIFTUR FYRIR
O O.ERRE HVERS KONAR HÚSNÆÐI
M:
BORÐVIFTUR
fyrsta
flokks
Ö frá i«F
MIKIÐ URVAL
GOTT VERÐ
/rOniX
HÁTÚNI6A REYKJAVÍK SÍMI (91)24420
Jöhn Partndge
stangveiðikeppni
kvenna!
Hver veiðir
stærsta
laxinn og
stœrsta
silunginn
1994?
Taktu þátt í keppninni. Þátttökutilkynningar
liggja frammi í verslun okkar. Verðlaunin í báðum
flokkum eru John Partridge kvenfatnaður fyrir
30 þúsutid krónur.
Jolin Partridge er þekkt fyrirframleiðslu á
sígildum gœðafatnaði bœðifyrir dömur og herra.
Þú fmnurgott úrval afjohn Partridge fatnaði í
fatadeildinni okkar.
B
HAFNARSTRÆTl 5 • REYKJAVÍK. ■ SÍMAR 91-16760 & 91-14800

unaraðstöðu, en hér á landi er svo
ekki. Hér ríkir samkeppni um
vinnuafl, ef einhver lækkar laun
starfsmanna sinna of mikið missir
hann þá til annarra. Þessi einok-
unaraðstaða var þó til á árum áður
og stofnun verkalýðsfélaganna var
þá nauðsynleg. Nútíma verkalýðs- -
félög ættu að starfa á annan máta
en þann að krefjast lágmarkslauna
og vinna þannig betur að hagsmun-
um skjólstæðinga sinna.
Að lokum skal tekið fram að hér
er ekki verið að boða lagasetningu
um starfsemi verkalýðsfélaga. Slíkt
teldist skerðing á því einstaklings-
frelsi sem okkur flestum ætti að
vera annt um.
GUNNLAUGUR JÓNSSON,
nemi,
Stigahlíð 63,
Reykjavík.
Bílamarkadurinn
Isuzu Rodeo LS v-6 ’91 f grænsans,
sjálfsk., ek. 65 þ., sóllúga, rafm. í öllu,
álfelgur, útvarp + geislasp. Vandaður
jeppi. V. 2450 þús.
Mazda 323 GLX 16v Sedan '90, stein-
grár, sjálfsk., ek. 80 þ., rafm. rúður,
saml., allur ný yfirfarinn. V. 750 þús.
Einnig: Mazda 323 F 16v Fastback '92,
rauður, 5 g., ek. 41 þ.km., rafm. í öllu, hiti
í sætum o.fl. Tilb. 980 þús.
Toyota Double Cab SR5 '92, hvítur, ek.
44 þ km. Gott eintak. V. 1.830 þús.
MMC Lancer GLXi hlaðbakur 4x4 '91,
raður, 5 g., ek 60 þ. km., sportfelgur, low
profile dekk o.fl. V. 1.090 þ.
VW Vento GL 20001 '93, hvítur, 5 g., ek.
23 þ. km., spoiler, centrallæsing. V. 1.490
þús.
Peugeot 205 Junior '91, 5 dyra, 4 g., ek.
aðeins 37 þ. km. V. 550 þús.
Tilboðsverð kr. 490 þús.
Ford Econoline 150 4 x 4 '85, v-6, sjálfsk.,
ek. 50 þ. mílur. Innróttaður ferðabíll.
V. 1550 þús. (Vantar jeppa).
BMW 518i '91, 5 g., m/öllu, ek. 40 þ.
V. 1950 þús.
MMC Galant GLSi '89, 5 g., ek. 90 þ.,
álfelgur, rafm. í rúðum o.fl. V. 970 þús.,
sk. á ód.
Cherokee Laredo 4.0L ’87, 4ra dyra, blár,
5 g., ek. 130 þ. Gott eintak. V. 1300 þús.
Fiat Dugato sendibíll '91, 5 g., ek. 21 þ.
V. 1190 þús.
Subaru Legacy 2200 '91, sjálfsk., ek. 68
þ.km., rafm. í rúðum o.fl. V. 1750 þús.
Einnig Subaru Legacy station 1.8 '90, 5
g., ek. 61 þ.km. V. 1260 þús.
Ford Econoline 250 7.3 diesel, Club
Wagon ’89, 12 manna, blár/grár, sjálfsk.,
ek. 56 þ. mílur, m/spili o.fl. Gott eintak.
V. tilboð.
Mazda 323 Doc turbo 16v '91, 5 g., ek.
53 þ., sóllúga, álflegur, ABS, rafm. í öllu.
V. 1290 þús.
Toyota Carina E 2000i '93, sjálfsk., ek.
35 þ., ABS, álflegur, rafm. í öllu. V. 1720
þús.
Toyota Landcruiser '88, stuttur, bensín,
5 g., ek. 97 þ. km. V. 1250 þús.
Toyota Corolla XL '90, rauður, 5 dyra, 5
g., ek. 65 þ. km. V. 720 þús.
Toyota Camry 2000 XLl '88, blár, sjálfsk.,
ek. 105 þ. km. V. 830 þús.
Toyota Corolla XL Sedan '91, blár, 5 g.,
ek. 44 þ. km., rafmagn í rúðum o.fl.
V. 790 þús., sk. á ód.
Nissan Sunny 1600 SLX '91, steingrár, 5
dyra, 5 g., ek. 47 þ. km., rafmagn í rúð-
um, central læsing. V. 860 þús., sk. á ód.
TILBOÐSVERÐ Á
MÖRGUM BIFREIÐUM