Morgunblaðið - 16.08.1994, Blaðsíða 34

34 ÞRIÐJUDAGUR 16. ÁGÚST 1994
MORGUNBLAÐIÐ
+ Karítas Ingi-
björg Rósin-
Karsdóttir fæddist í
Súðavík 17. septem-
ber 1909 og ólst þar
upp. Hún andaðist í
Fjórðungssjúkra-
húsinu á Isafirði
þriðjudaginn 9. ág-
úst eftir stutta legu
þar. Foreldrar
hennar voru Lydía
Aðalheiður Kristó-
bertsdóttir og Rós-
inkar Albertsson.
Þann 29. mars 1930
giftist hún Sigur-
laugi Þorleifi Sigurlaugssyni,
verkamanni og sjómanni og
eignuðust þau sex börn sem
komust upp og eina andvana
stúlku. Þau bjuggu á Isafirði
alla tíð, að Felli þar til það hús
brann til kaldra kola árið 1946.
Síðar fluttust þau að Tangagötu
17 og bjuggu þar þangað til
Sigurlaugur lést árið 1965. Ut-
för Karítasar fer fram frá Isa-
fjarðarkapellu í dag.
HÚN tengdamóðir mín var hispurs-
laus manneskja og gekk alltaf hreint
til verks. Mig óraði ekki fyrir því
þegar við hjónin heimsóttum hana
á spítalann að hún yrði dáin daginn
eftir. Svo brátt bar dauða hennar
að. Auðvitað hafði hann aðdrag-
anda, þó okkur fyndist hún vera að
hressast. Það vissu þeir sem gerst
þekkja. En Karítas var þannig að
eðlisfari að hún bar ekki tilfinningar
sínar á torg, hvorki andlegar né lík-
amlegar. Þess vegna vissu færri en
ella um líðan hennar. Reyndar var
hún lítt gefin fyrir að kvarta og
kveina en fannst að fólk þyrfti frek-
ar að harka af sér óg bera sig vel
þótt ekki væri allt eins og best yrði
á kosið. Þannig var hún.
Karítas var myndarleg kona á
velli og sterkur per-
sónuleiki. Framkoma
hennar einkenndist af
virðuleik og festu. Er
ég kom á heimili þeirra
Sigurlaugs, þegar við
Erling vorum í tilhuga-
lífínu, sá ég að þar fór
heiðursfólk. Það reynd-
ist rétt vera.
Heimsdömuleg fram-
koma Karítasar heillaði
mig unga stúlku. Það
sagði mér einu sinni
kona sem bjó í sama
húsi og við að Karítas
hefði verið einkar
glæsileg ung stúlka svo eftir var
tekið á ísafírði. Þannig hafí fólk
spurt hver þessi fallega stúlka væri
sem komin væri til bæjarins. En hún
hafði meira til brunns að bera en
ytri glæsileika. Hún var skörungur
til allrar vinnu, dugnaðarforkur og
kjarkmikil og lét aldrei bilbug á sér
finna. Sjálfstæð var hún og ákveðin
og lét ekki svo glatt telja sér hug-
hvarf hefði hún á annað borð mynd-
að sér skoðun.
Alla tíð stundaði hún vinnu utan
heimilis eða þar til hún var orðin
80 ára gömul. Um þrjátíu ára tíma-
bil vann hún á straustofu sjúkra-
hússins á ísafírði en þar áður í físki,
þvottum og hreingerningum. Enn
fremur fór hún til Siglufjarðar á
síldarárunum með Sigurlaugi manni
sínum. Þar saltaði hún síld og segir
sagan að fáar konur hafí haft við
henni, svo fljót var hún og áköf að
salta. Athafnasemi hennar og
starfsorka var mikil, líkt og annarra
á hennar aldri. „Hvað er betra en
að geta unnið," sagði hún komin
fast að áttræðu og kvað fast að
þegar hún var spurð hvort hún færi
ekki að hætta að vinna. Þessa per-
sónutöfra átti Karítas í svo ríkum
mæli að aðrir hrifust með.
Tengdamóðir mín fór ekki var-
MINNINGAR
hluta af sorginni, enda er hún eðli-
legur hluti lífsins. Mann sinn missti
hún sviplega 1965 og var því ekkja
í nær þijátíu ár og þurfti að sjá á
eftir þremur sonum sínum sem allir
dóu á svipaðan hátt. Tengdasyni
sínum fylgdi hún til grafar fyrir
rúmu ári og þótti þá mörgum vera
nóg komið. Það fannst henni iíka,
en sagði ævinlega við þannig að-
stæður: „Það þýðir ekki að fást um
þetta. Svona er lífíð.“ Mér fannst
hún harðna með hverri raun.
Hún var svo óheppin að lærbrotna
fyrir nokkrum árum og gat ekki
eftir það gengið' fijáls og óháð. Það
pirraði hana og hún var stundum
ósátt. En þegar við spurðum um
heilsuna þá vildi hún ekki gera mik-.
ið úr hlutunum. Hún sagði alltaf
að sér væri nú að batna, þetta hlyti
að koma með tímanum. Þannig var
hún vongóð og trúði á betri tíma.
Karítas var höfðingi heim að
sækja og gestrisin. Af myndarskap
og örlæti tók hún á móti fólkinu
sínu og átti alltaf eitthvað gott í
ísskápnum, þótt hún byggi ein. Þess
vegna fannst henni ekki þægilegt
að vera á spítala þegar við komum
að sunnan til að heimsækja hana.
Talaði hún um að agalegt væri að
hafa ekki einu sinni kaffí á brúsa
til að bjóða okkur. En eitt af henn-
ar aðalsmerkjum var að bjóða upp
á veitingar.
Enda þótt hún hafi ekki verið
sérlega gefín fyrir mannamót hafði
hún gaman af að hitta fólk. Hún
var ekki allra, en vinur vina sinna
og þeim var hún trygg. Kímnigáfu
hafði hún ágæta og var hrókur alls
fagnaðar á góðum stundum. Þannig
gat hún verið bráðfyndin á sinn
hátt ef svo bar undir.
Karítas var í lífínu sannkallaður
fagurkeri og hafði yndi af fallegum
munum. Hún var litaglöð og glys-
gjörn eins og heimili hennar og út-
lit bar merki. Engan þekki ég sem
ekki fannst gaman að koma til henn-
ar, eiga við hana orðastað á hressi-
legum nótum á fallegu heimili henn-
ar. Þannig var líflegt í kringum
hana enda var lognmolla ekki að
hennar skapi.
Tíminn flýgur, ár og dagar líða.
Það er sjónarsviptir að svo kraftmik-
illi og viljasterkri konu sem Karítas
var. Konu sem gustaði af. Það tekur
tíma að átta sig á því að hennar
njóti ekki lengur við. Eg á forsjón-
inni fyrir að þakka að hafa fengið
að eiga hana sem tengdamóður.
Megi hún hvíla í Guðs friði.
Halldóra Sigurgeirsdóttir.
Elsku amma, mig langar í örfáum
orðum að koma til þín mínum hinstu
kveðjum. Þegar ég lít til baka þá
minnist ég með hlýhug og þakklæti
þeirra tíma sem ég civaldi hjá þér,
bæði á sumrin og um páska þar sem
ég kom til að fara á skíði og alltaf
tókstu mér opnum örmum og dekr-
aðir við mig á allan hátt.
Að lokum vil ég minnast síðustu
heimsóknarinnar vestur með fjöl-
skyldu minni en sú heimsókn er
bömum mínum mjög eftirminnileg.
Þú varst sterkur persónuleiki með
sjálfstæðar skoðanir og minnist ég
þín alltaf sem þessa sterka persónu-
leika og minning um þig mun lifa
í hjarta mínu.
Karítas Ingibjörg
Jóhannsdóttir.
Mér varð brugðið þegar hringt
var í mig í vörubílinn og mér til-
kynnt að Karítas amma væri dáin
eftir stutta sjúkrahúslegu. Amma
var manneskja sem aldrei kveinkaði
sér. Hún hafði verið lasin en ég
hélt að kallið kæmi ekki svona fljótt.
Þegar ég sest niður og skrifa
þessar línur koma ýmsar minningar
upp í hugann. Sérstaklega eru mér
minnisstæð atvik frá þeim tíma sem
ég dvaldi hjá ömmu þegar hún bjó
í Tangagötunni. Það var eftir að
Sigurlaugur afi dó. Sumar minning-
ar geymir maður með sjálfum sér
en aðrar eru dregnar fram.
Ég var hjá ömmu í nokkur ár,
fylgdi henni allt sem hún fór og við
fórum saman í ferðalög. Mér fínnst
ég eiga ömmu mikið að þakka því
að hún kenndi mér margt sem ég
bý að og nýtist mér vel í lífínu. Ég
KARITASINGIBJORG
RÓSINKARSDÓTTIR
man eftir ferð sem við fórum með
Trausta frænda suður á land. Það
var skemmtileg ferð og minnisstæð,
enda sú fyrsta sem ég fór suður.
Eitt var ríkt í fari ömmu, hún var
hörð af sér og kvartaði aldrei, Þess
vegna þýddi aldrei að kvarta við
hana, hún sagði alltaf að maður
yrði að bíta á jaxlinn og harka af
sér. Slíkt er stundum erfítt að skilja
í æsku en þegar stundir iíða skilar
það sér. Amma var kona er tók því
sem að höndum bar.
Meðan pabbi lifði vandist ég á
að fara að leiði Sigurlaugs afa míns.
Eftir að pabbi féll frá hélt ég þessu
áfram og hef farið með ljós á leiði
afa á aðfangadag, ár hvert síðan.
Ömmu þótti vænt um þetta og beið
alltaf eftir mér með kaffi og kræs-
ingar. Hún vildi líka vita hvernig
mér hefði gengið að koma ljósunum
á leiðið, hvort ófærð hefði verið í
garðinum og þar fram eftir götum.
Einnig spurði hún mig tíðinda og
sagði mér alltaf fréttir af fólkinu
sínu fýrir sunnan. Henni var umhug-
að um að fylgjast með því, hvað það
var að gera og hvernig því vegn-
aði. Sérstaklega hvort fólk hefði
vinnu, að það hefði eitthvað að gera
var nauðsynlegt að hennar mati.
Mér þótti gaman að hlusta á
ömmu rifja upp tíma frá uppvaxtar-
árunum í Súðavík, þá fannst mér
eins og andlit hennar ljómaði af
ánægju. Af þeim sögum gat ég lært
það að hún hefur örugglega þurft
að hafa fyrir hlutunum. En hún var
ekki gefin fyrir að tala um gamla
tímann, það átti betur við hana að
ræða um nútímann. Hún bar ekki
tilfinningar sínar á borð fyrir aðra
og fannst tilgangslaust að velta sér
upp úr því sem liðið var.
Amma átti ekki mjög gott með
að biðja um aðstoð, því þótti mér
vænt um að geta orðið að liði. Stund-
um hringdi hún og bað mig að
skreppa til sín, hún þyrfti að tala
smávegis við mig. Þá var erindið
að hana vantaði smávægilega hjálp.
Blessuð sé minning ömmu
minnar.
Sigurlaugur Baldursson.
MARÍA ÁSGRÍMSDÓTTIR OG
GUÐVARÐUR PÉTURSSON
ÞANN 18. júlí síðastlið-
inn andaðist María Ás-
grímsdóttir, kennd við
Minni-Reyki í Vestur-
Fljótum, á Fjórðungs-
sjúkrahúsinu á Akur-
eyri, frænka mín í föður-
ætt á nítugasta og átt-
unda aldursári en hún
fæddist 23. október
1896. Foreldrar hennar
voru þau Ásgrímur Sig-
urðsson bóndi á Dæli í
Fljótum og kona hans
Sigurlaug Sigurðardótt-
ir. María var alsystir
Sigurðar í Dæli, Páls á
Ulugastöðum og Kristins á Stóra-
Grindli í Fljótum.
Sigurlaug móðir Maríu var
vinnukona á prestsetrinu Barði,
þegar María fæddist og varð hún
því að senda dótturina frá sér.
Ólst hún upp á Steinhóli í Flókad-
al hjá þeim Guðbrandi Jónssyni og
konu hans Sveinsínu Sigurðardótt-
ur, sem þar bjuggu á árunum 1887
til 1918. Þar á bæ var einnig móð-
ir Sveinsínu, Helga Guðrún systir
séra Jóns Norðmanns, sem veitt
var Barðsprestakall árið 1849 og
drukknaði í Flókadalsvatni 15.
mars 1877. Helga var mikið með
Maríu fyrstu árin hennar á Stein-
hóli og minntist María hennar oft
með hlýhug og kallaði hana oft
ömmu, enda fann hún hjá Helgu
það skjól, er barni er mikilvægt á
vordögum æviskeiðsins.
Árið 1907 fluttust foreldrar
Maríu að Dæli, sem er örskammt
frá Barði og fór María til þeirra
orðin ellefu ára gömul. Þar var hún
næstu árin með foreldrum sínum
og systkinum. Þau Ásgrímur og
Sigurlaug eignuðust 13 börn og
komust níu þeirra til fullorðinsára.
Af þeim er í dag eitt á lífí, Dag-
björt Ásgrímsdóttir og er hún bú-
sett á Dalvík. Dagbjört er þekkt
fyrir fræðimennsku sína og ljúf-
lyndi.
Maria á Minni-Reykjum var nett
kona, ljóshærð, augun dimmblá,
fremur lágvaxin en liðleg og sér-
lega létt á fæti á yngri árum og
snör í snúningum. Hún var með
ágætum verki farin, eignaðist
snemma pijónavél, vann allar flík-
ur á sitt fólk og saumaði mikið.
Hún var glaðlynd, söngvin og ljóð-
elsk, kunni mikið af kvæðum og
sönglögum. Hún hafðí ávallt yndi
af bókum og notaði sér næði efri
áranna til lestrar. Hún var sérstak-
lega barngóð og börnum sínum
mikil móðir. Sumarbörn, sem
dvöldust hjá henni á síðari búskap-
arárunum, minnast hennar með
ánægju fyrir létta lund og kátínu.
Ekki lét hún sitt eftir liggja við
búskapinn. Hún sló með orfi og ljá
meðan tún voru ekki véltæk.
Á uppvaxtarárum Maríu, voru
þjóðfélagsaðstæður allar aðrar en
nú þekkjast. Ungt fólk í Fljótum
hafði ekki marga valkosti frekar
en annars staðar til sveita. Það
þurfti að yfirgefa foreldrahús til
þess að vinna fyrir sér eins og
daglegt líf krafðist. Svo var hjá
Maríu og eftir að hún fór frá
Dæli var hún í vist á ýmsum stöð-
um, m.a. á Siglufirði og Hafsteins-
stöðum í Staðahreppi. Hún var
hvarvetna eftirsótt til starfa.
Mikil hákarlaskipaútgerð var
um þessar mundir frá Norðurlandi
og voru skipsrúm á þessum veiði-
skipum eftirsótt. Því var það að
margir framsýnir ungir dugnaðar-
menn úr Fljótum, sérstaklega úr
Flókadal réðu sig til þessara starfa.
Nokkur hákarlaskipanna týndust
við þessar veiðar og með þeim of
margir ungir dugnaðarforkar, heil-
ar skipshafnir. Þetta manntjón og
blóðtaka sveitarinnar sagði til sín.
Búskaparbaslið óx og dróst saman
í kjölfar kreppunnar, sem ríkti á
flestum sviðum í landinu. Það varð
áberandi og alvarleg fátækt í
Flókadal og Fljótum. Missir þess-
ara vösku ungmenna sem fórust
við þessar veiðar var ekki á bæt-
andi í þessari fámennu sveit.
Árið 1922 markaði þáttaskil í
lífí Maríu Ásgrímsdóttur. Þá giftist
hún Guðvarði Sigurbergi Péturs-
syni, f. 2. ágúst 1895 á Kleif á
Skaga, en hann var sonur Péturs
bónda í Keldnakoti í Sléttuhlíð og
konu hans, Hólmfríðar Guðvarðar-
dóttur.
Guðvarður var í hærra meðal-
lagi, grannvaxinn á yngri árum
og beinn í baki; augun Ijósgrá,
hárið skollitað. Hann var hæglátur
í fasi og friðsamur, heiðarlegur í
öllum viðskiptum og mátti ekki
vamm sitt vita. Hann var iðjusam-
ur og duglegur, reyndi ávallt að
bæta þær jarðir, sem hann sat á.
T.d. gróf hann allmörg lokræsi í
túnið á Minni-Reykjum. Hann gróf
skurði með handafli, raðaði gijóti
í botninn, sem hann ók að vetrin-
um, mokaði mold yfír og þakti síð-
an. Þannig tókst honum að þurrka
og bæta túnið.
Þá var hann góður hleðslumað-
ur. Bókhneigður var hann, ekki
síður en kona hans og notaði flest-
ar stundir sem gáfust til lestrar.
Guðvarður fylgdist alltaf vel
með félagsmálum og sat í hrepps-
nefnd á tímabili.
Þau hjónin fluttust frá Minni-
Reykjum að Ökrum í sömu sveit
árið 1962, en tóku ekki við búi þar
fyrr en árið eftir, þegar Hreinn
sonur þeirra fluttist burtu. Eftir
að þau brugðu búi í Ökrum, flutt-
ust þau til Dalvíkur um eins árs
skeið, en fóru síðan búferlum tii
Akureyrar. Þar andaðist Guðvarð-
ur 11. desember 1987.
Þegar, skömmu eftir að hafa
lokið námi í Verzlunarskóla íslands
í Reykjavík árið 1936, var ég ráð-
inn kaupfélagsstjóri í Haganesvík
og kynntist þá fyrst hjónunum á
Minni-Reykjum og bamahópnum
þeirra. Þau eignuðust ellefu börn
en misstu eitt þeirra skömmu eftir
fæðingu. Áður átti María eina dótt-
ur, sem nú er látin, var það Hulda
Guðmundsdóttir en faðir hennar
var Guðmundur Gunnlaugsson.
Hulda var gift Páli Jónssyni og
bjuggu þau að Lækjarvöllum í
Bárðardal.
Börn þeirra Maríu og Guðvarðar
sem upp komust eru öll á lífi. 1.
Hólmfríður Ingibjörg er þeirra elst.
Hún er búsett í Kópavogi. Maður
hennar var Hákon Jóhannsson,
sem nú er látinn. 2. Ásta Kristín
er búsett í Reykjavík. Maðtír henn-
ar er Úlfur Ragnarsson, læknir.
3. Helga Guðrún á heima á Akur-
eyri. Hún var gift Gunnlaugi Guð-
mundssyni, sem nú er látinn. 4.
Sigurður, húsettur á Akureyri. 5.
Bæringur er búsettur í Reykjavík.
Kona hans er Helena Sigurgeirs-
dóttir. 6. Þórarinn býr á Minni-
Reykjum í Fljótum. Kona hans er
Sólveig Márusdóttir. 7. Pétur býr
í Snjóholti í Eiða-Þinghá. Kona
hans er Guðrún Einarsdóttir. 8.
Sigurlaug er búsett við Laxárvirkj-
un. Maður hennar er Jónatan Ás-
vaidsson. 9. Ragna er búsett í
Kópavogi. Maður hennar er Hauk-
ur Bergsteinsson. 10. Hreinn er
yngstur þeirra systkina. Hann býr
á Amhólsstöðum í Skriðdal. Kona
hans er Ingibjörg Einarsdóttir.
Auk barna Maríu ólst upp hjá
henni Guðvarður Jónsson, bróður-
sonur Guðvarðar. Seinna tóku þau
María og Guðvarður einnig að sér
sonarson sinn Örn Albert Þórarins-
son og ólst hann upp hjá þeim.
Eftir andlát Guðvarðar hélt
María heimili sitt að Hrafnagils-
stræti 31 til ársins 1990, en þá fór
hún á sjúkrahús á Akureyri, eftir
að hafa lærbrotnað og þar dvaldi
hún til dauðadags 18. júlí 1994.
María var jafnan heilsugóð og
á sjúkrahúsinu var hugsunin skýr
og hún hélt sinni meðfæddu reisn.
Þar hafði hún einnig ánægju af
því að fá fólk sitt í heimsókn, eins
og hún var vön heima hjá sér og
þar var einnig lundin létt.
Útför Maríu var gerð frá Barðs-
kirkju 25. júlí 1994 á þeim stað,
er hún leit fyrst dagsins ljós og í
þeirri fallegu sveit er ævistarfið
var unnið.
Séra Gísli Gunnarsson jarðsöng.
María Ásgrímsdóttir var komin
heim.
Guð blessi minninguna um hjón-
in frá Minni-Reykjum.
Björn Dúason.