Morgunblaðið - 05.10.1994, Page 2

2 MIÐVIKUDAGUR 5. OKTÓBER 1994
FRETTIR
MORGUNBLAÐIÐ
Samtök iðnaðarins vara við viðskiptum við réttindalausa verktaka
Harður slagur við
neðanjarðarhagkerfið
SVEINN Hannesson, framkvæmdastjóri Samtaka
iðnaðarins, segir að talsvert sé um að samtökun-
um berist kvartanir vegna vinnu réttindalausra
verktaka við viðhald og endurbætur á íbúðarhús-
næði. Oft sé um ólögleg nótulaus viðskipti að
ræða og þá hafi fólk ekkert í höndunum til að
sanna mál sitt ef vanefndir verða á verksamningi
með einhverjum hætti. Virðisaukaskattur af vinnu
iðnaðarmanna á byggingarstað við nýbyggingar
eða viðhald og endurbætur fæst endurgreiddur.
Endurgreiðslan nam 986 milljónum króna í fyrra
og dróst saman um 15% frá árinu áður er hún
var 1.168 milljónir króna. Þessi samdráttur skýr-
ist fyrst og fremst af samdrætti í byggingu íbúðar-
húsnæðis vegna efnahagssamdráttar samkvæmt
upplýsingum Morgunblaðsins.
I auglýsingu frá Samtökum iðnaðarins, sem
birst hefur í fjölmiðlum að undanförnu, er fólki
bent á að skipta við fagmenn og forðast nótulaus
viðskipti sem séu ólögleg. Þá er á það bent á að
virðisaukaskattur af vinnu iðnaðarmanna á bygg-
ingarstað fæst endurgreiddur ef sótt er um það,
Upphæð endurgreidds
virðisaukaskatts
dróst saman um 15%
milli 1992 og 1993
auk þess sem bent er á mikilvægi þess að fá
verklýsingu með tilboði og gera verksamning á
grundveili þess.
Endurbætur vaxandi þátt-
ur
Sveinn sagði að verkefni við viðgerðir og end-
urnýjun á gömlum húsum væru mjög vaxandi
þáttur. Það væru einkum smærri fyrirtæki í bygg-
ingariðnaði sem einbeittu sér að þessu og í könn-
un sem þeir hefðu gert meðal þeirra hefði komið
í ljós að viðhaldsverkefni hefðu vaxið úr því að
vera 29% af veltu 1992 í 38% af veltu í fyrra.
Samdráttur væri á öðrum sviðum. Það væri eng-
inn vafi að þessi þróun hefði haldið áfram í ár.
„En þarna er mjög harður slagur við neðanjarðar-
hagkerfið. Við verðum mjög varir við það,“ sagði
Sveinn. Hann benti á að virðisaukaskattur af vinn-
unni fengist endurgreiddur en hins vegar virtist
nokkuð skorta á að fólk vissi af þeim möguleika.
216 milljónir endurgreiddar
vegna viðhalds
Endurgreiddur virðisaukaskattur vegna vinnu
iðnaðarmanna við viðhald og byggingu nýs íbúð-
arhúsnæðis nam 986 milljónum króna í fyrra og
þar af var endurgreiðsla vegna viðhalds 216 millj-
ónir króna. Þama er um 15% veltusamdrátt frá
árinu áður að ræða vegna samdráttar í þjóðfélag-
inu en á árinu 1992 nam endurgreiðslan 1.168
milljónum samtals og þar af vegna viðhalds 246
milljónum. Á árinu 1991 voru samsvarandi tölur
1.189 milljónir og 210 milljónir vegna viðhalds
og á árinu 1990, á fyrsta ári virðisaukaskatts-
kerfisins var endurgreiðslan 1.110 milljónir, þar
af 169 milljónir vegna viðhalds og endurbóta á
eldra húsnæði.
Siglingamálastofnun
Aukaskoð-
un á ekju-
feijum
SIGLINGAMÁLASTOFNUN hef-
ur ákveðið að stefnishlerar ís-
lenskra ekjuferja verði skoðaðir
sérstaklega vegna slyssins á
Eystrasalti í liðinni viku. Benedikt
E. Guðmundsson, siglingamála-
stjóri, segir ekkert athugavert hafa
komið í ljós.við skoðun Heijólfs í
gær. Ekjuferjumar Akraborgin,
Baldur og Fagranesið verða svo
skoðaðar koll af kolli.
Benedikt sagði að skoðaðir væru
stefnishlerar, viðvörunarbúnaður
og öryggisbúnaður honum tengd-
ur. Hann sagði að vel væri fylgst
með skoðun ekjuferja á hinum
Norðurlöndunum. Aðgerðir þar
myndu eflaust hafa áhrif á ákvarð-
anatöku varðandi feijurnar hér.
Morgunblaðið/Þorkell
HLERAR í stefni Akraborgar verða skoðaðir af fulltrúum Siglingamálastofnunar í dag.
Halldór Ásgrímsson vill breyta Byggðastofnun í atviimumálastofnun
Jóhanna boðar
stofnun nýs
stj ómmálafls
JÓHANNA Sigurðardóttir alþingis-
maður sagði við umræður um
stefnuræðu forsætisráðherra á Al-
þingi í gærkvöldi að í undirbúningi
væri stofnun nýrrar stjórnmála-
hreyfíngar jafnaðarmanna, sem
hefði að markmiði að mynda breiðan
samstarfsvettvang fyrir alla sem
aðhylltust framsækna jafnaðar-
stefnu.
Halldór Ásgrímsson, formaður
Framsóknarflokksins, sagði við um-
ræðurnar að á flokksþingi framsókn-
armanna í nóvember yrði stefnu-
mörkun flokksins undirbúin undir
kjörorðunum „fólk í fyrirrúmi." Yrði
lögð höfuðáhersla á atvinnumál og
að Byggðastofnun verði breytt í at-
vinnumálastofnun, þar sem hið póli-
tíska vald og aðilar vinnumarkaðar-
ins tækju höndum saman um aðstoð
við uppbyggingu atvinnulífs um land
allt.
í ræðum sínum lögðust fulltrúar
stjórnarandstöðunnar mjög gegn því
að hátekjuskattur verði lagður niður
um áramót. Þá var ríkisstjórnin
gagnrýnd og því haldið fram að trún-
aðarbrestur hefði orðið milli stjórn-
arflokkanna.
Sighvatur Björgvinsson heilbrigð-
isráðherra fjallaði um þann árangur
sem náðst hefði á stjórnartímabilinu
og sagði að gagnstætt fullyrðingum
um að aðgerðir í heilbrigðismálum
hefðu engum árangri skilað þá hefði
athugun Ríkisendurskoðunar leitt í
ljós að á fyrstu tveimur árum kjör-
tímabilsins hafi útgjöld hins opinbera
til heilbrigðismála lækkað um 4
milljarða kr. og ef áætlun fjárlaga-
frumvarpsins gengi eftir myndu út-
gjöld til málaflokka ráðuneytisins
lækka um 10% á kjörtímabilinu.
Einnig kæmi fram í gögnum Þjóð-
hagsstofnunar að samanlögð útgjöld
einstaklinga og hins opinbera til
heilbrigðismála hefðu lækkað um 8
þús. kr. á hvert mannsbam á árun-
um 1991-1993.
Áhersla á siðbót
Ólafur Ragnar Grímsson, formað-
ur Alþýðubandalagsins, viðurkenndi
að ríkisstjórninni hefði tekist að við-
halda þeim stöðugleika í verðlags-
málum sem síðasta ríkisstjórn hefði
skilað í hendur hennar. Hann gagn-
rýndi hins vegar ummæli forsætis-
ráðherra um lækkun erlendra skulda
og sagði að skv. fjárlagafrumvarpinu
hefðu hreinar skuldir hins opinbera
aukist um 100% í tíð núverandi ríkis-
stjómar og næmu 156 milljörðum á
næsta ári. Ólafur Ragnar rifjaði upp
að Alþýðubandalagið hefði lagt fram
nýja tillögugerð í stjórn efnahags-
mála fyrir ári síðan og lagt áherslu
á siðbót í íslenskum stjórnmálum.
Ólafur Ragnar sagði Alþýðubanda-
lagið reiðubúið til að verða eitt sér
eða með öðrum kjölfestan í nýrri
hreyfmgu vinstri manna.
í ræðu sinni lagði Jóhanna Sigurð-
ardóttir áherslu á siðvæðingu í
skattamálum og atvinnulífi og jöfn-
un lífskjara. Sagði hún að skv. skatt-
framtölum síðast liðins árs skulduðu
9.800 hjón og einstaklingar að með-
altali um 3 milljónir króna umfram
eignir. Á sama tíma ættu nokkur
hundruð hjón og einstaklingar hvert
um sig að meðaltali 103 millj. kr. í
eignir umfram skuldir. Fram kom í
máli hennar að á árunum 1987-1993
hefðu nærri 43 milljarðar verið af-
skrifaðir hjá bönkum og fjárfesting-
arlánasjóðum. Samkvæmt álagningu
á árinu 1994 hefðu ónotuð rekstr-
artöp fyrirtækja numið 86 milljörð-
um kr. og hefðu hækkað um 20
milljarða á sl. tveimur árum. Sagði
hún að velstæð fyrirtæki keyptu illa
stödd eða gjaldþrota fyrirtæki og
nýttu sér þessi rekstrartöp til að
draga frá eigin hagnaði og lækkuðu
þannig skattgreiðslur sínar.
Þá hélt hún því fram að „sægreif-
amir“ svokölluðu, væru smám sam-
an að eignast fiskimiðin kringum
ísland. 10 kvótahæstu fyrirtækin í
sjávarútvegi væru með 25% af heild-
arkvótanum og 40 stærstu kvótahaf-
arnir á yfirstandandi fiskveiðiári,
væru með yfir 50% af úthlutuðum
veiðiheimildum. Þannig væru 4%
kvótahafa með á sinni hendi meira
en helming af öllum úthlutuðum
veiðiheimildum. Gagnrýndi Jóhanna
einnig harðlega „hið íhaldssama
smákóngaveldi lífeyrissjóðanna átta-
tíu,“ sem hún nefndi svo og sagði
að tæki til sín árlega nærri 700
millj. kr. í laun og rekstrarkostnað.
Þrjátíu og
átta geð-
fatlaðir á
götunni
ÞRJÁTÍU og átta geðfatlaðir
em á götunni samkvæmt
skýrslu samstarfshóps Hús-
sjóðs Öryrkjabandalagsins,
Svæðisskrifstofu málefna fatl-
aðra og Félagsmálastofnunar
Reykjavíkurborgar. Af þeim
eru 33 karlar og 5 konur.
Meðalaldur er 37 ár.
227 einstaklingar
Fyrir utan þá 38, sem eru
á götunni, búa tólf, 11 karlar
og ein kona, á gistiheimilum.
Hundrað þrjátíu og fjórir, 100
karlar og 34 konur, búa í óör-
uggu húsnæði og 43, 31 karl
og 12 konur, búa á áfanga-
eða langlegudeildum. Alls er
um að ræða 227 einstaklinga,
175 karla og 52 konur.
íslensk hjón
fengu dansk-
an kosninga-
rétt fyrir
misgáning
Kaupmannahöfn. Morgunblaðið.
AÐEINS þurfti ásláttarvillu til
að ung íslensk hjón í Viborg í
Danmörku fengju kosningarétt
í Danmörku við þingkosning-
arnar fyrir skömmu. Nú er á
valdi innanríkisráðuneytisins
að ákveða hvort kosið verður
aftur, en fordæmi eru fyrir
slíku. í viðtali sjónvarpstöðvar-
innar TV2 við þau Stefaníu
Valdimarsdóttur og Hilmar
Gunnlaugsson sagði Stefanía
að þau hefðu kosið, þar sem
þeim hefði skilist að fyrst þau
hefðu kjörgögn gætu þau kosið.
í frétt TV2 sagði Stefanía
að það hefði komið þeim
spánskt fyrir sjónir að fá til-
kynningu um að þau væru á
kjörskrá, þar sem þau væru
íslenskir ríkisborgarar, en síðan
hefðu þau kosið, þegar ekkert
hefði virst í vegi fyrir því. Ole
Larsen skattstjóri í Viborg, sem
ber ábyrgð á kjörskrá kjör-
dæmisins, harmaði mistökin við
fréttamann TV2.
Vinnuhópur
um samskipti á
vinnumarkaði
FÉLAGSMÁLARÁÐHERRA
hefur skipað vinnuhóp til að
fjalla um samskiptareglur á
vinnumarkaði. Hópnum er enn-
fremur falið að kynna sér sam-
svarandi samskiptareglur at-
vinnurekenda og launafólks
í nágrannalöndunum og taka
saman skýrslu um niðurstöð-
una, auk þess að gera tillögur
til úrbóta reynist þess þörf.
í vinnuhópnum eiga sæti
Benedikt Davíðsson, forseti
ASÍ, Bryndís Hlöðversdóttir,
lögfræðingur ASÍ, Ögmundur
Jónasson, formaður BSRB,
Birgir Guðjónsson, skrifstofu-
stjóri starfsmannaskrifstofu
félagsmálaráðuneytis, Árni
Benediktsson, formaður Vinnu-
málasambands samvinnufélag-
anna, og Þórarinn V. Þórarins-
son, framkvæmdastjóri VSÍ.
Gylfi Kristinsson, deildarstjóri
í félagsmálaráðuneytinu, er
formaður hópsins.