Morgunblaðið - 19.02.1995, Qupperneq 6

6 SUNNUDAGUR 19. FEBRÚAR 1995
MORGUNBLAÐIÐ
ERLENT
/
Landlæknisefni Clintons í
hættu vegna fóstureyðinga
Deilan um réttmæti fóstureyðinga
hefur eina ferðina enn blossað upp í
Bandaríkjunum. Karl Blöndal, frétta-
ritari Morgunblaðsins í Bandaríkjunum,
fjallar um tilnefningu Henrys Fosters í
embætti landlæknis sem valdið hefur
miklu írafári vestra.
ANDARÍKJASTJÓRN
mun síst verða minnst
fyrir skilvirk og vönduð
vinnubrögð í forsetatíð
Bills Clintons og hefur sérstakur
viðvaningsbragur fylgt tilnefn-
ingum hans í ýmis embætti. Nú
er allt komið í háaloft vegna
embættis landlæknis: Clinton til-
nefndi Henry Foster, kvensjúk-
dóma- og fæðingalæknir frá Ten-
nessee, og bjuggust fæstir við
vandræðum. Málið
snýst um fóstureyð-
ingar, en inn í það
fléttast misskiln-
ingur á misskilning
ofan, deilur um
sannsögli, ásakanir
um klúður og van-
hæfni starfsmanna
forsetans og hug-
myndafræðilegur
ágreiningur. Að
þessu sinni gæti ír-
afárið þó orðið Clin-
ton til framdráttar.
Hæfni Fosters,
sem er settur
stjómandi Me-
harry-læknaháskól-
ans í Nashville, hefur virst auka-
atriði í orðaskakinu, sem siglt
hefur í kjölfarið á því að dagblað-
ið The Washington Post greindi
frá orðrómi um að hann væri efst-
ur á lista Clintons 27. janúar.
Virtist yfir
flokkadrætti hafinn
Við fyrstu sýn virðist Foster
eiga að vera yfir flokkadrætti
hafinn og sú var reyndar von
Clintons eftir að síðasti landlækn-
ir, Jocelyn Elders, þurfti að hverfa
úr embætti vegna umdeildra yfir-
lýsinga um að kanna ætti kosti
sjálfsfróunar og lögleiðingu eitur-
lyfja. Foster hefur beitt sér fyrir
því að unglingar fari í kynlífs-
bindindi og hætti barneignum.
Störf hans öfluðu honum meira
að segja viðurkenningar Georges
Bush, forvera Clintons í Hvíta
húsinu.
Foster hefur verið kvensjúk-
dómalæknir í þijá
áratugi og þegar í ljós
kom að hann hefði
fengist við fóstureyð-
ingar var ijandinn
laus þrátt fyrir þá
staðreynd að fóstureyðingar hafa
verið löglegar í Bandaríkjunum í
22 ár. Ekki batnaði ástandið þeg-
ar tölur stjómvalda um fjölda
fóstureyðinga, sem læknirinn átti
að vera ábyrgur fyrir, stönguðust
á.
Þessi vömm virðist hafa átt sér
stað vegna þess að ekki var farið
nógu rækilega í saumana á fortíð
Fosters. Lögfræðingar stjórnar-
innar hengdu sig í það hvort Fost-
er hefði framkvæmt fóstureyð-
ingar áður en þær vom leyfðar
árið 1973.
Þegar mönnum Clintons hug-
kvæmdist loks að spyija Foster
var kominn 6. febrúar og fjórir
dagar liðnir frá því að greint
hafði verið frá tilnefningunni op-
inberlega. Svaraði Foster því til
að hann hefði gert færri en tólf
I „einkastarfi". Sú tala reyndist
ekki alls kostar rétt. Samkvæmt
skýrslum Maherray-sjúkrahúss-
ins voru fóstureyðing-
arnar 39 og Foster
átti að hafa haft um-
sjón með 55 til viðbót-
ar.
Foster brást
ókvæða við þegar fyrri
talan var höfð eftir
honum og hafði viljað
kanna skýrslur áður
en farið var með hana
í fjölmiðla. Ciinton var
reyndar lítt hrifinn
sjálfur og heyrðist
meira að segja snupra
aðstoðarmenn sína
opinberlega.
Frá repúblikönum
heyrðust nú ásakanir
um að fóstureyðingamar skiptu
hundruðum og þegar leið á vikuna
fór að grynnka á stuðningi við
Foster. Dagblaðið The New York
Times skoraði í leiðara á Clinton
að draga tilnefninguna til baka.
Joe Biden, öldungadeildarþing-
maður og demókrati, tilkynnti 10.
febrúar að hann hygðist ekki
styðja Foster og veittist harka-
lega að Clinton fyrir að „hugsa
[máliðj ekki til þrautar“ og vændi
forsetann um „pólitískt glappa-
skot af hæstu gráðu“. Biden dró
reyndar í land síðar sama dag og
kvaðst ekki myndu taka ákvörðun
fyrr en tilnefning Fosters yrði
tekin fyrir á þingi í mars.
Repúblikanar felldir
áeiginbragði?
Clinton ákvað hins vegar að í
þetta skipti myndi hann ekki snúa
baki við embættisefni sínu um
leið og hitnaði í kolunum. Ein
ástæðan kann að vera sú,
að demókratar hafí séð
tækifæri til að koma
höggi á repúblikana með
því að segja þá leiðitama
leiksoppa þröngsýnna
hagsmunahópa á borð við þá, sem
beijast gegn fóstureyðingum.
Andstæðingar fóstureyðinga
eru stærsti minnihlutahópurinn í
Regúblikanaflokknum.
Ahrif þeirra hafa verið slík að
það var hluti af stefnuskrá flokks-
ins árið 1992 að knýja fram bann
við fóstureyðingum. Fóstureyð-
ingar hafa hins vegar fremur
verið afl sundrungar en samein-
ingar og margir repúblikanar eru
þeirrar hyggju að ekki megi gera
Henry
Foster
„Öruggar,
löglegar og
sjaldgæfar"
w
FÓSTUREYÐINGUM mótmælt við Hæstarétt Bandaríkjanna.
Fá ágreiningsefni rista jafn djúpt í bandarísku samfélagi.
það mál eitt að mælistiku á það
hvort úthýsa eigi mönnum úr
flokknum.
Þessi viðleitni til að gera Repú-
blikanaflokkinn opnari fyrir fólki
með mismunandi skoðanir bjó til
dæmis að baki þeirri ákvörðun
að sleppa fóstureyðingum, bæna-
haldi í skólum og öðrum erfiðum
málum félagslegs eðlis úr hinum
svokallaða Samningi við Banda-
ríkin, loforðalista repúblikana
fyrir síðustu kosningar.
Hörð rimma um fóstureyðingar
myndi beina kröftum repúblikana
frá markmiðum samningsins og
tilhugsunin ein vekur hroll þeirra,
sem telja að þetta málefni hafi
átt þátt í ósigri Bush árið 1992.
Ýmsir andstæðingar fóstureyð-
inga úr röðum repúblikana hafa
því sagt að málið snúist um „trú-
verðugleika" Hvíta hússins en
ekki fóstureyðingar.
Arlen Specter, öldungadeildar-
þingmaður repúblikana, sagði í
samtali við dagblaðið The Boston
Globe að vitnaleiðslur þingsins í
næsta mánuði um það hvort Fost-
er eigi að fá landlæknisembættið
muni leggja línurnar um það hver
sé með og hver á móti fóstureyð-
ingum af væntanlegum forseta-
frambjóðendum repúblikana.
Þrýstingurinn innan flokksins
hefur aukist undanfarna daga.
Patrick Buchanan, sem sóttist
eftir útnefningu repúblikana til
forsetaframboðs, sagði um síð-
ustu helgi að þinginu bæri að
hafna Foster „vegna þess að hver
sá, sem stundar fóstureyðingar,
er ekki siðferðilega hæfur til að
gegna embætti landlæknis
Bandaríkjanna“. _______
Ralph Reed, stjórn- Ekkivarfarið
andi Samtaka kristi- : a
legra (Christian Coaliti 'saumana a
on), sem eru áhrifamik-
ill
fortíð Fosters
þrýstihópur
Repúblikanaflokksins, bætti um
betur þegar hann lýsti yfir því,
að hann myndi láta fylgismenn
sína snúa baki við flokknum ef
gefíð yrði eftir í andstöðunni við
fóstureyðingar.
Ástæðan fyrir þessari yfirlýs-
ingu var sú, að Phil Gramm, þing-
maður og repúblikani með for-
setavæntingar, kvaðst ekki
myndu setja það fyrir sig þótt
varaforsetaefni hans yrði fylgj-
andi fóstureyðingum.
Bob Dole, leiðtogi repúblikana
í öldungadeildinni og vænlegasta
forsetaefni þeirra um þessar
mundir, sagði að það væri ámóta
gáfulegt að hafna frambjóðanda
af því hann væri örvhentur og
að fara eftir afstöðu hans til
fóstureyðinga.
Michael McCurry, blaðafulltrúi
Clintons, var hins vegar ekki lengi
að færa sér yfírlýsingu hins
kristilega leiðtoga í nyt: „Það eru
öfgamenn í [hreyfíngu andstæð-
inga fóstureyðinga], sem hafa
náð þéttingstaki á repúblikönum
á þingi og draga þá nú um á
nefínu.“
A1 Gore, varaforseti, sneri
einnig vörn í sókn: „Við ætlum
ekki að láta öfgasinna hafa bet-
ur,“ sagði hann í stuðningsyfír-
lýsingu við Foster á mánudag.
Sjálfur hefur Foster furðu hátt
miðað við að langt er í vitnaleiðsl-
ur. Hann skrifaði í vikunni grein
í The Washington Post, þar sem
hann lýsti fjölmiðlafárinu, sem
hefur fylgt honum frá morgni til
kvölds.
Þar sagði hann að andstæðing-
ar sínir hefðu fengið að tala og
hann krefðist þess eins að fá að
svara fyrir sig þegar tilnefning
hans yrði tekin fyrir á þingi.
Hvað fóstureyðingar varðar er
hann þeirrar hyggju að þær ,eigi
að vera „öruggar, löglegar og
sjaldgæfar". Clinton og undir-
menn hans gerðu mistök með því
að fara í vöm í upphafi. í stað
þess að taka saman fjölda fóstur-
eyðinga og gefa mönnum kost á
því að hefja deilu um tölur og
mótsagnir starfsmanna forsetans
hefði einfaldlega átt að
benda á að rétturinn
til fóstureyðinga væri
samkvæmt úrskurði
Hæstaréttar vemdaður
af stjómarskránni og
því fráleitt að meðhöndla væntan-
legan landlækni sem glæpamann
ef hann braut ekki lög. Enn á
eftir að koma í ljós hvort demókr-
ötum tekst að snúa máli Fosters
sér í vil. „Ég held að það eigi
eftir að verða mjög erfitt að sam-
þykkja hann [í embættið],11 sagði
Newt Gingrich, forseti fulltrúa-
deildar þingsins, í vikunni. „Ég
held að þessar vitnaleiðslur eigi
eftir að verða mjög vandræðaleg-
ar.“ Spurningin er fyrir hvern?
Málaferli gegn
tóbaksfyrirtækjum
Hópamáls-
höfðanir
leyfðar
New Orleans. Reuter.
TÓBAKSFYRIRTÆKI urðu fyrir
miklu áfalli á föstudag þegar banda-
rískum reykingamönnum, sem eru
háðir nikótíni, var veitt heimild til
hópamálshöfðunar gegn framleið-
endum vindlinga.
Okla Jones umdæmisdómari í New
Orleans kvað upp þennan úrskurð
og lögfræðingar segja að samkvæmt
honum geti nánast allir reykinga-
menn, sem eru háðir nikótíni, tekið
þátt í málshöfðunum gegn tóbaksfyr-
irtækjunum.
Úrskurðurinn felur í sér að einn
eða fleiri geta sótt mál fyrir hönd
hóps reykingamanna án þess að allur
hópurinn verði að taka þátt í málinu.
Eitt tóbaksfyrirtækjanna, R.J.
Reynolds, kvaðst ætla að áfrýja úr-
skurðinum. Lögfræðingar fyrirtæk-
isins sögðu að samkvæmt úrskurðin-
um gæti „nánast hver einasti núver-
andi og fyrrverandi reykingamaður"
höfðað mál gegn tóbaksfyrirtækjun-
um og engin fordæmi væru fyrir slík-
um hópamálshöfðunum.
Reuter
Fujimori
fagnar
LEIÐTOGAR Ekvadors og Perú
undirrituðu á föstudag samning
sem ætlað er að binda enda á
mannskæða bardaga um landa-
mærasvæði sem ríkin hafa deilt
um. f samningnum eru skilmálar
vopnahléssamnings ríkjanna frá
því fyrr í vikunni staðfestir. Á
myndinni fagnar Alberto Fuji-
mori, forseti Perú, friðarsam-
komulaginu við landamærasvæð-
ið ásamt hermönnum.
Villt teiti
í húsum
Mandela
Jóliannesarborg. Reuter.
STARFSMENN Nelsons Mand-
ela, forseta Suður-Afríku, hafa
nokkrum sinnum efnt til villtra
teita í opinberum bústöðum for-
setans að honum fjarstöddum,
að sögn dagblaðs í Jóhannesar-
borg í gær.
The Weekend Star sagði að
veislugestirnir hefðu drukkið
eðalvín forsetans og snætt
kræsingar í glæsilegum bústöð-
um hans í Höfðaborg og Pretor-
íu. Blaðið sagði einnig að bif-
reiðar í eigu ríkisins hefðu ver-
ið notaðar til að flytja starfs-
fólkið í veisluna og heim.